Ankieta na temat turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej

Transkrypt

1 Aleksander Buczyński Ankieta na temat turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej 16 maja 2007 Spis treści 1. Przebieg ankiety Metryczka respondentów Płeć Miejsce zamieszkania Odwiedziny w regionie Puszczy Białowieskiej Liczba odwiedzin Sposób dojazdu do Puszczy Odwiedzane miejscowości Puszcza Białowieska na rowerze Własny vs wypożyczony rower Motywacja Sezon rowerowy Czynniki sprzyjające Czynniki zniechęcające Szlaki i trasy rowerowe Wykorzystanie znakowanych szlaków rowerowych Jakość znakowanych szlaków rowerowych Ulubiona trasa rowerowa Uwagi Podsumowanie Przebieg ankiety Ankieta adresowana była do turystów odwiedzających region Puszczy Białowieskiej i zwiedzających go na rowerze lub rozważających taką możliwość. Dostępna była w dniach 5 kwietnia 8 maja na stronach internetowych Zielonego Mazowsza ( oraz Rowerowego Białegostoku (http: // Dowiązania do ankiety opublikowane zostały na ogólnopolskiej grupie dyskusyjnej news://pl.rec.rowery oraz na forum rowerowym Gazety Wyborczej. Część odpowiedzi zebrano także ankietując turystów w terenie, na szlakach rowerowych, podczas pomiarów ruchu w trakcie tzw. długiego weekendu (28 kwietnia 6 maja 2007). W sumie zebrano 103 wypełnione ankiety. Nie jest to na pewno próbka reprezentatywna dla ogółu odwiedzających region, ale powinna pozwolić uzyskać orientację w strukturze i opinii turystów rowerowych. 2. Metryczka respondentów 2.1. Płeć Pytanie 1: Płeć 1

2 Płeć N % Mężczyzna 79 77% Kobieta 24 23% 2.2. Miejsce zamieszkania Pytanie 2: Miejsce zamieszkania Miejsce zamieszkania N % Województwo mazowieckie 54 52% - w tym Warszawa 47 46% Województwo podlaskie 36 35% - w tym Białystok 28 27% Pozostałe województwa razem 13 13% Zdecydowana większość ankietowanych mieszka w Warszawie lub Białymstoku. Można przyjąć, że mamy tu do czynienia z pewną nadreprezentacją związaną z miejscem publikacji ankiet, ale trudno zaprzeczyć, że większość odwiedzających region Puszczy Białowieskiej pochodzi właśnie z tych miast. Wynika to z jednej strony z bliskości tych miast, a z drugiej z braku połączeń kolejowych z innych aglomeracji. 3. Odwiedziny w regionie Puszczy Białowieskiej 3.1. Liczba odwiedzin Pytanie 3: Ile razy był/a Pan/i w regionie Puszczy Białowieskiej? Ile razy N % 1 raz 29 28% 2 razy 18 17% 3 5 razy 18 17% 6 10 razy 14 14% więcej niż 10 razy 24 23% 3.2. Sposób dojazdu do Puszczy Pytanie 4: Najczęściej z miejsca zamieszkania do Puszczy Białowieskiej dojeżdża Pan/i: Sposób dojazdu N % mazowieckie % podlaskie % samochód os % 21 39% 17 47% pociąg 34 33% 27 50% 2 6% rower 18 17% 4 7% 13 36% autobus 6 6% 2 4% 3 8% pieszo 1 1% 0% 1 3% Razem % % % Główne środki komunikacji pozwalające dostać się w rejon Puszczy Białowieskiej to samochód osobowy i pociąg. Warto zwrócić uwagę na drastyczną różnicę w podziale podróży w zależności od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy województwa mazowieckiego (przede wszystkim Warszawy, patrz 2.2) preferują dojazd pociągiem, podczas gdy mieszkańcy Podlasia poruszają się przede wszystkim samochodami osobowymi, choć część dojeżdża też bezpośrednio rowerem z miejsca zamieszkania do Puszczy. Różnica ta wynika bez wątpienia z bardzo słabej oferty komunikacji kolejowej w relacjach z/do Białegostoku (brak bezpośredniego połączenia, długi czas jazdy), ale obala też stereotyp wiążący 2

3 korzystanie z samochodu z dużymi miastami i wysokimi dochodami. Dobra oferta komunikacji publicznej jest niezbędna, by przyciągnąć turystów z większych miast. 1 Z drugiej strony niski udział podróży autobusami wskazuje na to, że mimo znacznie większej liczby relacji i połączeń nie są one w stanie zastąpić komunikacji kolejowej w obsłudze ruchu turystycznego, a w szczególności turystyki rowerowej (niska prędkość i niski komfort podróży, odczuwalne zwłaszcza na dłuższych dystansach, brak możliwości przewozu roweru) Odwiedzane miejscowości Pytanie 5: Jakie miejscowości regionu Puszczy Białowieskiej zdarzyło się Panu/i odwiedzić? Miejscowość N % Białowieża 97 94% Hajnówka 91 88% Narewka 69 67% Siemianówka 64 62% Narew 52 50% Topiło 49 48% Czeremcha 48 47% Kleszczele 38 37% Dubicze Cerkiewne 30 29% Orzeszkowo 26 25% Dobrowoda 16 16% Czyże 12 12% Najczęściej odwiedzane przez turystów miejscowości regionu to Białowieża i Hajnówka. Popularne stają sie również Narewka i Siemianówka, jeszcze kilka lat temu mało znane, w dalszej kolejności uplasowały się Narew, Topiło, Czeremcha, Kleszczele, Dubicze Cerkiewne i Orzeszkowo. 4. Puszcza Białowieska na rowerze 4.1. Własny vs wypożyczony rower Pytanie 6: Czy zwiedzał/a Pan/i region Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Sposób zwiedzania N % na własnym rowerze 81 79% na rowerze wypożyczonym na miejscu 14 14% bez roweru 39 38% Zdecydowana większość osób zwiedza Puszczę Białowieską na własnych rowerach, jedynie nieliczni decydują się na wypożyczenie roweru na miejscu Motywacja Pytanie 7: Jeśli był/a Pan/i na rowerze, co było motywacją do zwiedzania Puszczy w ten sposób? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) 1 Według Warszawskich Badań Ruchu 2005, w samej Warszawie 70% ogółu podróży odbywa się komunikacją publiczną. 3

4 Motywacja N % ulotki i mapy szlaków rowerowych 33 32% rekomendacje znajomych 30 29% porady i informacje w Internecie 24 23% artykuły w prasie, audycje radiowe lub TV 18 17% zachęta w miejscu noclegowym 8 8% punkt informacji turystycznej 7 7% inna motywacja 27 26% Najczęstszą motywacją do zwiedzania regionu Puszczy Białowieskiej na rowerze były ulotki i mapy szlaków rowerowych oraz rekomendacje znajomych, w dalszej kolejności porady i informacje w Internecie oraz artykuły w prasie, audycje radiowe lub telewizyjne. Wśród innych motywacji powtarzało się przede wszystkim zamiłowanie do jazdy na rowerze, jako ciekawostkę można przytoczyć odpowiedź Staram się nie odwiedzać miejsc rozreklamowanych lub/i posiadających nadmiernie rozwiniętą bazą turystyczną Sezon rowerowy Pytanie 8: W jakich miesiącach był/a Pan/i w regionie Puszczy Białowieskiej na rowerze? (w sumie podczas wszystkich wyjazdów) Miesiąc N % styczeń 7 7% luty 8 8% marzec 14 14% kwiecień 24 23% maj 53 51% czerwiec 42 41% lipiec 46 45% sierpień 50 49% wrzesień 33 32% październik 21 20% listopad 10 10% grudzień 5 5% Szczyt sezonu rowerowego w regionie Puszczy Białowieskiej trwa od maja do sierpnia września, choć wiele osób zwiedzało Puszczę na rowerze również w kwietniu czy październiku, a niektórzy także w pozostałych miesiącach. Jest to zgodne z obserwacjami, że sezon turystyki rowerowej jest znacznie dłuższy od żeglarskiego czy narciarskiego. Wartości dla maja są prawdopodobnie nieco zawyżone, ze względu na fakt, że część ankiet zebrana została podczas długiego weekendu majowego. Z drugiej strony jednak obserwacje własne potwierdzają wzmożony ruch turystyczny w regionie w trakcie majowych weekendów Czynniki sprzyjające Pytanie 9: Co sprzyja turystyce rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Czynniki sprzyjające N % las, świeże powietrze, ciekawe krajobrazy 95 92% unikalne walory przyrodnicze 86 83% niewielki ruch samochodowy 70 68% walory historyczne (miejsca bitew, cerkwie, drewn. zabudowa) 39 38% dogodny dojazd z miejsca zamieszkania 29 28% dobra oferta noclegów i wyżywienia 22 21% inne zalety 6 6% Główne walory regionu Puszczy Białowieskiej dla turystyki rowerowej to ciekawe krajobrazy, unikalna przyroda i wciąż niewielki ruch samochodowy. Pewne 4

5 znaczenie mają też walory historyczne. Najmniej ankietowanych wskazywało na dogodność dojazdu z miejsca zamieszkania oraz ofertę noclegów i wyżywienia, które to należy zaliczyć raczej do słabych stron regionu (patrz też wyniki następnego pytania). Wśród innych zalet kilkukrotnie wymienione zostały utwardzone drogi żwirowe w Puszczy (tryby) Czynniki zniechęcające Pytanie 10: Co zniechęca do turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Czynniki zniechęcające N % długi lub skomplikowany dojazd z miejsca zamieszkania 32 31% utrudnienia w jeździe na rowerze, np. piach, błoto, wyboje 28 27% niewystarczająca oferta noclegów i wyżywienia 23 22% nadmierny ruch samochodowy 19 18% brak tras trudnych technicznie 16 16% monotonia krajobrazów 10 10% inne wady 10 10% Najpoważniejsze czynniki zniechęcające do turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej to długi lub skomplikowany dojazd z miejsca zamieszkania (nieliczne, wymagające wielu przesiadek połączenia kolejowe) oraz piach, błoto i wyboje na trasach rowerowych. W dalszej kolejności ankietowani wskazywali niewystarczającą ofertę noclegów i wyżywienia, nadmierny ruch samochodowy oraz brak tras trudnych technicznie. 2 Najmniej respondentów uważa, że krajobrazy są monotonnne. Wśród innych wad wymieniano duży (a wręcz potworny ) ruch na drogach Hajnówka Narewka i Hajnówka Białowieża, brukowane odcinki dróg, brak dobrych sklepów z częściami rowerowymi, nieprzystosowanie taboru kolejowego do przewozu rowerów, brak pociągu do Białowieży, słabe oznakowanie i informacje. 5. Szlaki i trasy rowerowe 5.1. Wykorzystanie znakowanych szlaków rowerowych Pytanie 11: Czy zwiedzając region na rowerze korzystał/a Pan/i ze znakowanych szlaków rowerowych? Korzysta ze szlaków rowerowych N % tak 60 58% nie 43 42% Nieco ponad połowa ankietowanych korzystała ze znakowanych szlaków rowerowych. Stosunkowo wysoki odsetek osób niekorzystających może świadczyć o tym, że istniejąca sieć szlaków nie obejmuje znaczącej części źródeł i celów podróży, lub o niewystarczającej promocji szlaków Jakość znakowanych szlaków rowerowych Pytanie 12: Proszę ocenić jakość znakowanych szlaków rowerowych w regionie w skali od 1 (bardzo zła) do 5 (bardzo dobra) w poszczególnych kategoriach. 2 Sprzeczność narzekań na utrudnienia w poruszaniu się na rowerze i brak tras trudnych technicznie jest jedynie pozorna. O ile np. na wąskich ścieżkach leśnych różnego rodzaju trudności są przez część rowerzystów akceptowane, a nawet stanowią dla nich atrakcję, to w przypadku dróg współużytkowanych z samochodami odbierane są tylko i wyłącznie jako uciążliwość. 5

6 Kategoria Średnia ocena Przebieg (dobór punktów startowych, docelowych i pośrednich 3,45 szlaku) Przejezdność (wygoda, komfort jazdy) 3,78 Atrakcyjność (krajobrazy, zabytki, inne atrakcje) 4,09 Oznakowanie (łatwość podążania szlakiem, drogowskazy, 3,38 mapy) Ocena ogólna 3,80 64 osoby zdecydowały się ocenić jakość znakowanych szlaków rowerowych. Średnią ocenę ogólną można uznać za dobrą (w skali szkolnej cztery minus ). Wysoko oceniana była atrakcyjność terenów, przez które prowadzą szlaki, nieco słabiej ich przejezdność, a najgorzej sensowność przebiegu i oznakowanie szlaków Ulubiona trasa rowerowa Pytanie 13: Ulubiona trasa rowerowa w regionie Puszczy Białowieskiej, znakowana lub nie (pytanie otwarte): Trasa L.wskazań Topiło Białowieża, Tryb Olemburski 16 Narewka Białowieża, Droga Narewkowska 13 Wilczy Szlak, Narewka Masiewo 9 Hajnówka Topiło, wzdłuż wąskotorówki do Topiła 8 Carska Tropina 6 Czeremcha Topiło, Policzna Topiło 5 Hajnówka Narewka, Trakt Lipiński, szlak przez Szczekotowo 4 Żebra Żubra 4 Dookoła Zalewu Siemianówka 4 Ulubione trasy rowerowe to przede wszystkim Tryb Olemburski oraz Droga Narewkowska, w dalszej kolejności Wilczy Szlak oraz trasa wzdłuż kolejki wąskotorowej Hajnówka Topiło. Warto zwrócić uwagę na fakt, że trzy z pozostałych tras wymienianych jako ulubione są teoretycznie niedostępne dla ruchu rowerowego (Carska Tropina, Żebra Żubra) lub wszelkiego ruchu turystycznego w ogóle (wokół Zalewu Siemianówka). 6. Uwagi Pytanie 14: Uwagi i komentarze (pytanie otwarte): Wśród uwag powtarzały się spostrzeżenia o nadmiernym ruchu samochodowym, w szczególności na drodze Hajnówka Białowieża, braku realnej możliwości przejechania rowerem do białoruskiej części Puszczy oraz niewystarczającym i niekonsekwentnym oznakowaniu szlaków, a także postulaty dotyczące poprawy warunków przewozu rowerów pociągiem (więcej połączeń, więcej miejsca na rowery, pociąg do Białowieży). Obszerniejsze komentarze cytujemy poniżej: W Białowieży jest za duży ruch samochodowy ostatnio. Drogą asfaltową Hajnówka Białowieża samochody jeżdżą zbyt szybko, nie czułam się bezpiecznie jadąc tamtędy rowerem, a czasem nie da się uniknąć przejazdu tamtędy - np. wracając z dłuższej trasy do Białowieży wieczorem. Obawiam się, czy ruch samochodowy nie zwiększy się także na drodze z Białowieży przez Teremiski, Budy. Jeśli korzystałem ze szlaków rowerowych to nieświadomie albo niespecjalnie, miałem własną trasę. Jeśli już, to bardziej wyraźne były dla mnie szlaki turystyczne (prawdopodobnie piesze przyp. red.) Sieć dróg w Puszczy Białowieskiej jest na tyle rozbudowana, że jeździ się po niej bardzo dobrze. Szynobus z Hajnówki mógłby mieć więcej miejsca na rowery. 6

7 Gdyby do Białowieży dojeżdżał pociąg, byłoby znacznie lepiej. Pokonanie trasy Hajnówka Białowieża wiąże się ze sporym ryzykiem, a ciężko wymagać od wszystkich poruszania się z pełnymi sakwami, namiotem itp. po leśnych drogach. Oczywiście wskazane byłoby, choć dość trudne, ułatwienie przejazdu drogą Hajnówka Białowieża, znacznie więcej znaków ostrzegających o ruchu rowerowym i więcej kontroli prędkości na tym odcinku drogi. Niektóre szlaki rowerowe niepotrzebnie pokrywają się z pieszymi. w obrębie Puszczy Białowieskiej mogłoby powstać jeszcze parę kilometrów znakowanych szlaków rowerowych. Moją ulubioną trasą byłaby droga z Hajnówki przez Białowieżę do Szereszewa na Białorusi, niestety wiąże się to z utrudnieniami w ruchu granicznym (wizy, ubezpieczenia itp.) Stosowany przez PTTK sposób oznakowania przebiegu szlaków pieszych przy rozgałęzieniach i skrzyżowaniach dróg powoduje nieraz wątpliwości (brak lub źle umiejscowiony znak przed oraz zbyt odległy znak powtarzający za skrzyżowaniem). Uwzględniając fakt, iż podążając takimi szlakami można natknąć się na konieczność prowadzenia roweru, w pewnych sytuacjach bywają one pomocne. Ze szlaków rowerowych z zasady nie korzystam - ilekroć przy okazji obserwowałem ich przebieg, zadawałem sobie pytanie dla jakiego użytkownika były szykowane i skąd bierze się brak spójności nawierzchni (loteria: oczekując szybkiego przejazdu jakiegoś odcinka mogę wylądować na ścieżynce biegnącej po kiepskim podłożu, z drugiej strony projektant mógł wpaść na pomysł wyprowadzenia leśnego dotychczas szlaku naokoło na asfalt, bo bał się paruset metrów grząskiego gruntu). Zasada ogólna: skoro tak jak zwykle muszę jechać wg mapy, to po co mi szlak? Należałoby wyraźnie odróżnić oznakowaniem trasy główne, nadające się jako fragment ciągu tranzytowego dla turystów długodystansowych (szutr czy droga gruntowa są dobre, ale tak długo póki da się przejechać ciężkim rowerem na cienkich oponach), być może z oznakowaniem przygotowanym także pod kątem widoczności po zmierzchu, od odcinków prowadzonych po dowolnej jakości nawierzchni zmierzających do miejsc godnych obejrzenia (np. do pomnikowych drzew, punktów widokowych czy idących krawędzią rezerwatu). 7. Podsumowanie Wyniki ankiety wskazują na duży potencjał rozwoju turystyki rowerowej w regionie Puszczy Białowieskiej. Ankietowani wysoko oceniają atrakcyjność regionu, jego walory krajobrazowe i przyrodnicze, chętnie też powracają do Puszczy (ponad połowa odwiedziła region co najmniej 3 razy). Z drugiej strony Puszcza Białowieska wciąż stanowi raczej atrakcję regionalną, przyciągającą przede wszystkim mieszkańców Białegostoku i Warszawy, niż ogólnopolską. Aby wykorzystać naturalne walory regionu do rozwoju turystyki rowerowej, szczególną uwagę należy zwrócić na następujące czynniki: 1. Ofertę komunikacji publicznej, zarówno dalekobieżnej jak i lokalnej, oraz możliwości przewozu w niej roweru. 2. Zarządzanie ruchem samochodowym tak, by nie wpływał on negatywnie na warunki dla ruchu rowerowego. 3. Jakość oferty noclegowej i gastronomicznej. 4. Trasowanie i oznakowanie szlaków rowerowych, tak by uwzględniały one specyfikę ruchu rowerowego i nie dublowały szlaków pieszych. 5. Przejezdność głównych szlaków rowerowych, w szczególności dla turystów z większym bagażem. 7