Podział soczewek okularowych. Dostępność

Transkrypt

1 R O D Z A J E S Z K II E Ł O K U L A R O W Y C H Na końcu recepty występuje rubryka soczewki. Spróbuję przedstawić jakie soczewki są do dyspozycji w Polsce. Przyjąłem podział soczewek ze względu na: materiał, przeznaczenie, uszlachetnienia, konstrukcję, zakres mocy i dostępność Podział soczewek okularowych Moc Dostępność Materiał Konstrukcja Uszlachetnienia Przeznaczenie Materiał Przezroczyste Przezroczyste Zabarwione Fotochromaty czne Szkło CR-39 Poliwęglany Szkło a) zwykłe wsp. zał. 1.5 b) pocienione wsp. zał. 1.6 i 1.7 c) super cienkie wsp. zał. 1.8 i 1.9 Tworzywo CR-39 i pochodne a) zwykłe wsp. zał. 1.5 np. ORMA f-my Essilor, CR 39 f-my Sola i IZOPLAST f b) pocienione wsp. zał np. ORMEX c) pocienione wsp. zał np. ORMIL Poliwęglany (polikarbonat) i Trivex a) bardzo odporny na uderzenia i porysowanie ale jest to materiał o małym współczynniku załamania i stosunkowo duŝą aberacją chromatyczną w związku z tym moŝe być stosowany tylko na soczewki o niewielkich mocach. b) Nowszym materiałem jest Trivex równie odporny ale z lepszymi właściwościami optycznymi (nie wymaga polerowanie krawędzi) Rodzaje soczewek strona 1 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

2 Zabarwione stale 5 75% Soczewki szklane zabarwione powstają przez: 1) dodanie barwnika w procesie wytopu szkła (barwnik musi być odporny na temperaturę ok C ) kolory zieleń i brąz lub 2) przez napylanie w próŝni warstwy tlenków metali i utrwalenie (wtopienie) brąz w temperaturze ok C. Soczewki barwione w masie mają róŝny stopień zaciemnienia w zaleŝności o grubości szkła. Szkło dodatnie jest zawsze ciemniejsze na środku, a ujemne na brzegu. Soczewki z tworzywa moŝna barwić w temperaturze tylko ok C w roztworach wodnych barwników, ale za to we wszystkich moŝliwych kolorach, a nawet kilka barw na tej samej soczewce Fotochromatyczne 9Materiały fotochromatyczne zmieniają swoją przepuszczalność światła pod wpływem natęŝenia oświetlenia, a ściślej od natęŝenia promieniowania UV. Charakteryzują się dość długim czasem zmniejszenia przepuszczalności światła od maksymalnej do minimalnej (zaciemniania) rzędu kilku minut i jeszcze dłuŝszym czasem powrotu do maksymalnej przepuszczalności (rozjaśniania) rzędu kilkunastu, kilkudziesięciu minut. Stosowanie przez kierowców soczewek fotochromatycznych naleŝy uznać za niecelowe, bo: 1. czas reakcji jest bardzo długi i nie moŝe chronić przed olśnieniem, 2. szyba samochodowa absorbuje promieniowanie UV i soczewki nie reagują na nadmierne oświetlenie tak jak na zewnątrz samochodu 3. trzeba zdawać sobie sprawę, Ŝe nawet maksymalnie rozjaśnione zatrzymują 14 18% światła w związku z tym nie powinny być uŝywane przez kierowców samochodowych w porze nocnej, poniewaŝ utrudniają widzenie. szklane Corning szklane Corning 14 50(65)% czas zabarwienia ok. 70 sekund rozjaśnienie po 5 minutach do 17(22)%, a po 17minutach do 15(19)%,. Rodzaje soczewek strona 2 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

3 z tworzywa KodakTRANSISTION 15 70% niebieski-szary-brąz czas zabarwienia ok. 1 minuty z tworzywa Rodenstock % brąz i szare (jazda samochodem. nocą) 2. z tworzywa 15 80% zielone (na słoneczne dni) Przeznaczenie Wady refrakcji Przeciwsł oneczne Ochrona mech Filtry Powieki słuch Korekcja wad refrakcji, przeciwsłoneczne, dla ochrony mechanicznej, z filtrami przed nadmiernym promieniowaniem, dla mechanicznego podparcia powiek, aparatów słuchowych i protez twarzy Rodzaje soczewek strona 3 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

4 Korekcja wad refrakcji Jednoogniskowe, dwuogniskowe, trójogniskowe, progresywne, specjalne. Rodzaje soczewek strona 4 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

5 jednoogniskowe a) do dali b) do bliŝy c) do pracy z pośredniej odległości (komputer, nuty) warsztat pracy stojącej dwuogniskowe a) z segmentem mm b) z segmentem mm c) z segmentem na całej średnicy trójogniskowe progresywne a) przeznaczone do dali (krótki i wąski kanał) twarde b) przeznaczone do bliŝy (szeroki i długi kanał) miękkie c) uniwersalne III generacji d) compaq Cztery obszary widzenia : do dali, kanał progresji, obszar do bliŝy, obszar gorszego widzenia specjalne a) do pracy w nieduŝych pomieszczeniach (dwuogniskowe, ale z płynnym przejściem) b) dla pilotów (z dodatkiem u góry i dołu) c) dla elektryków z dodatkiem u góry d) dla kierowców Blue-Blacker zwiększające kontrast o zmroku e) dla kierowców przed olśnieniem Anty-Faro f) dla oczu bezsoczewkowych z filtrem UV Przeciwsłoneczne Dla osłony przed urazami mechanicznymi przed wiatrem, pyłem i kurzem przed kroplami cieczy agresywnych i zaraźliwych (laboranci, laryngolodzy, stomatolodzy) Z filtrami chroniącymi przed nadmiernym promieniowaniem przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym Rodzaje soczewek strona 5 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

6 Transmisja (%) Transmisja œwiat³a (%) przed promieniowaniem podczerwonym (hutnicy) przed promieniowaniem UV zwykłym ogólnego przeznaczenia przed promieniowaniem UV dla oczu bezsoczewkowych Orma BLX Orma RT UV IR (nm) D³ugoœæ fali przed zwiększonym promieniow. UV specjalnego przeznaczenia Dla stomatologów, którzy przy utwardzaniu substancji organicznych promieniami UV są naraŝeni na zwiększone promieniowanie są produkowane specjalne soczewki Orma BLX o barwie pomarańczowej całkowicie absorbujące promieniowanie UV i 95 % promieniowania niebieskiego. Z podobnych szkieł winni korzystać bankowcy w czasie sprawdzania banknotów lampami emitującymi UV. zwiększające kontrasty przy zwyrodnieniu barwnikowym siatkówki Choroba nie poddaje się skutecznej terapii i pomocą mogą być brązowe szkła Orma RT poprawiające kontrast widzenia. Uszlachetnienia Powłoki przeciwodblaskowe AR(antyreflex) poprawiające przepuszczalność światła widzialnego i redukujące odblaski. Fluorek magnezu warstwa grubości λ/4 (800 warstw mieści się w grubości ludzkiego włosa) jednowarstwowe Rodzaje soczewek strona 6 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

7 Transmisja (%) Transmisja œwiat³a (%) kilkuwarstwowe AR UV IR (nm) D³ugoœæ fali Powłoki utwardzające zwiększające odporność na porysowanie Powłoki przeciw wodne (zmniejszające ilość kropli wody) Powłoki antystatyczne Powłoki ułatwiające czyszczenie Powłoki zintegrowane Konstrukcja Sferyczne Idea szkła punktal Aby wykonać najprostszą soczewkę szklaną płasko wypukłą o mocy dioptrii naleŝy na płaskim krąŝku wyfrezować czaszę kulistą o promieniu 104 mm, potem wyszlifować i wypolerować. Gdy takie dwie soczewki złoŝymy płaskimi powierzchniami do siebie otrzymamy dwuwypukłą soczewkę o mocy dioptrii. Soczewka będzie miała grubość Rodzaje soczewek strona 7 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

8 10.4 mm i będzie oczywiście dwa razy grubsza niŝ soczewka Gdyby jednak wykonywać soczewkę z jedną płaską powierzchnią soczewka byłaby grubsza prawie o 12 % od dwuwypukłej. Rysunek Obraz powstający za soczewką płasko-wypukłą jest lepszy niŝ za dwuwypukłą ale przy patrzeniu przez obszary skrajne soczewki jeszcze lepszy obraz otrzymamy przy zastosowaniu soczewki wklęsło-wypukłej. Konstruktorzy soczewek okularowych dąŝąc do uzyskania najlepszego obrazu przy patrzeniu przez soczewkę pod kątem zauwaŝyli, Ŝe najmniejszy astygmatyzm promienia skośnego występuje przy powierzchni tylnej soczewki prostopadłej do biegu promienia. Albo inaczej mówiąc gdy promień krzywizny tylnej pokrywa się ze środkiem obrotu oka. Jak moŝna to zauwaŝyć na rysunku soczewka taka jest jednak grubsza i cięŝsza. Idąc na Rodzaje soczewek strona 8 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

9 pewien kompromis pomiędzy najmniejszym astygmatyzmem soczewki okularowej a jej grubością i cięŝarem opracowano soczewki punktal o dość dobrych parametrach. Takie rozwiązanie teoretycznie poprawne ma jednak niedogodności w praktyce produkcyjnej - mianowicie - dla kaŝdej soczewki potrzebny jest róŝny promień powierzchni wewnętrznej. Ograniczenie ilości tych promieni uprościło i potaniło znacznie produkcję ograniczając ilość półfabrykatów. Rysunek Zastosowanie optymalnej powierzchni tylnej powoduje jednak znaczny wzrost grubości soczewki szczególnie przy większych mocach. Niektórzy producenci starając się o zdobycie klientów próbują produkować soczewki cienkie nie zwaŝając na gorsze widzenie w bocznych obszarach soczewki. 1. sferocylindryczne z cylindrem wewnętrznym od strony oka 2. sferocylindryczne z cylindrem zewnętrznym Asferyczne Zwykłe tanie soczewki okularowe produkowane są przy załoŝeniu optyki geometrycznej z ograniczeniem do soczewek cienkich i promieni przyosiowych. Masowa produkcja tanich aparatów fotograficznych skłoniła konstruktorów soczewek okularowych na przyjrzenie się obiektywom tych aparatów i przeniesienie doświadczeń z produkowanych obiektywów na produkcję soczewek okularowych. Do frezowania i szlifowania powierzchni zastosowano obrabiarki sterowane numerycznie co pozwoliło w prosty sposób uzyskać dowolny kształt powierzchni. Nakładanie powłok antyrefleksyjnych stało się prostsze po zastosowaniu doskonalszej aparatury. W efekcie powstały nowe konstrukcje asferycznych soczewek okularowych zapewniających bardzo dobre widzenie centralne i przyzwoite w peryferiach przy soczewkach cieńszych o 30%. Dalszy postęp wynikał z zastosowania tworzyw sztucznych zamiast szkła, co umoŝliwiło zamianę frezowania i szlifowania jedną znacznie tańszą operacją odlewania. Rodzaje soczewek strona 9 z 10 Piotr Michałowski paź-2010

10 Moc małe ± 6.0 dioptrii sferycznych i do 2.0 (3.0) dioptrii cyl duŝe ± 6.25 ± 10.0 dioptrii sfer. i do 4.0 (6.0) dioptrii cyl bardzo duŝe i D sfer. i do 10.0 d. cyl Dostępność Zakres produkcji (dostawy) magazynowe na ogół do ± 6.0 i do ± 2.0 dioptrii cylindr.co 0.25 produkcyjne poza zakresem magazynowym, pryzmatyczne, dwuogniskowe, progresywne projektowane indywidualnie dla pacjenta: Multigresive, Gradal Top Soczewka okularowa o mocy -6.0 dioptrii wykonana w firmie HOYA z róŝnych materiałów: Nazwa względny masa liczba masa grubość na Lp. handlowa współczynnik właściwa Abbego soczewki brzegu środku materiału załamania g/cm 3 g mm mm 1 UV MC LHI II MC LHI MC THI II thin Hi Lux hard thin HL Excelence Wzrost współczynnika załamania materiału powoduje zdecydowane zmniejszenie grubości soczewki i podnosi estetykę, ale mniejsza liczba Abbe go świadczy o zwiększonej aberracji chromatycznej. Jednocześnie ze wzrostem współczynnika załamania wzrasta masa właściwa materiału i w konsekwencji całkowita masa soczewki pomimo zmniejszenia objętości wcale nie maleje, a niekiedy nawet nieco wzrasta. Istnieje jeszcze jedno niekorzystne zjawisko towarzyszące wzrostowi współczynnika załamania, a mianowicie wzrost odbicia światła przy przechodzeniu przez obydwie powierzchnie soczewki. Oznacza to, Ŝe przez soczewkę przechodzi mniej światła. Temu moŝna przeciwdziałać nakładając warstwy zmniejszające odbicie od powierzchni soczewki. Dlatego soczewki o współczynniku załamania 1.7 produkcji Jeleniogórskich Zakładów Optycznych są sprzedawane z nałoŝoną warstwą antyrefleksyjną. Rodzaje soczewek strona 10 z 10 Piotr Michałowski paź-2010