Funkcje układu naczyniowego Rozprowadzanie krwi w organizmie Dostarczanie tkankom i narządom substancji odżywczych i wody, rozprowadzanie produktów

Transkrypt

1 Układ krążenia

2

3 Funkcje układu naczyniowego Rozprowadzanie krwi w organizmie Dostarczanie tkankom i narządom substancji odżywczych i wody, rozprowadzanie produktów przemiany materii Pośredniczy m.in. przez transport hormonów w regulacji czynności poszczególnych narządów i całego organizmu Regulacja temperatury ciała Śródbłonek (światło naczyń krwionośnych, limfatycznych, wsierdzie serca) jest miejscem szeregu przemian metabolicznych, warunkujących zachowanie homeostazy wewnątrzustrojowej Jest miejscem, w którym szczególnie często występują wady wrodzone oraz różne schorzenia (miażdżyca, nadciśnienie) Powikłania chorób ukł. naczyniowego najczęstszą przyczyną zgonów

4 12 UKŁAD KRĄŻENIA Układ sercowo-naczyniowy Układ limfatyczny

5 12 Układ sercowo-naczyniowy Mięsień serca ( tłoczy krew do krążenia płucnego i systemowego) System naczyń krwionośnych ( tętnice,naczynia włosowate,żyły)

6 Układ sercowo-naczyniowy Serce pompowanie krwi, dzięki regularnym skurczom Tętnice system naczyń, których średnica ulega zmniejszeniu wraz z kolejnymi rozgałęzieniami Włośniczki (kapilary, naczynia włosowate) sieć cienkich rurek, które anastomozują ze sobą i przez ścianę których następuje wymiana między krwią a tkankami Żyły system naczyń, który powstaje poprzez połączenia włośniczek, które przenoszą produkty metabolizmu (CO 2 ) w kierunku serca.

7 Układ naczyniowy W zależności od odcinka układu naczyniowego wyróżnia się różne typy naczyń: Tętnice duże (typu sprężystego Tętnice średnie (typu mięśniowego) Tętnice małe czyli tętniczki (arteriole) Naczynia włosowate (kapilary) Żyłki (venule) Średnie i duże naczynia żylne Naczynia chłonne Budowa ściany naczyń krwionośnych i chłonnych jest dostosowana do pełnionych przez nie funkcji.

8

9

10

11 Budowa naczynia TUNICA INTIMA Internal elastic lamina TUNICA MEDIA External elastic lamina TUNICA ADVENTITIA

12 Budowa ściany naczyń krwionośnych Błona wewnętrzna (intima). a) śródbłonek (nabłonek jednow-wy płaski) wyścielający wewnętrzną warstwę naczynia. Spoczywa na błonie podstawnej; b) warstwa podśródbłonkowa zbudowana z tk. łącznej luźnej. W niektórych naczyniach - kom. mięśniowe gładkie (SMC). Włókna tkanki łącznej i SMC ułożone podłużnie; c) blaszka sprężysta wewnętrzna (w tętnicach), utworzona z elastyny. Zawiera okienka, umożliwiające dyfuzję substancji odżywczych do komórek leżących poniżej.

13 Budowa ściany naczyń krwionośnych Błona środkowa (media). Głównie warstwy komórek mięśniowych gładkich (SMC). Pomiędzy nimi różne ilości włókien i błon elastycznych (tętnice typu sprężystego), wł. retikulinowych (kolagen typu III) i proteoglikanów. SMC odpowiedzialne są za syntezę składników substancji międzykomórkowej. W dużych tętnicach - blaszka sprężysta zewnętrzna, oddziela medię od błony zewnętrznej. We włośniczkach i żyłkach postkapilarnych media jest zastąpiona przez komórki zwane pericytami.

14 Budowa ściany naczyń krwionośnych Błona zewnętrzna (adventitia, przydanka). Tkanka łączna - zawiera głównie włókna kolagenowe (kolagen typu I) i włókna elastyczne. Przydanka stopniowo przechodzi w tkankę łączną tkanki lub narządu. W dużych naczyniach w przydance występują naczynia naczyń (vasa vasorum). Niekiedy występują w częściach zewnętrznych medii. V.v. dostarczają metabolity, ze względu na grubość ściany komórki poszczególnych błon nie mogą być odżywiane drogą dyfuzji ze światła naczynia.

15 Klasyfikacja tętnic Elastyczne (przewodzące ) Mięśniowe (dystrybujące) Arteriole

16 Pomiędzy błonami sprężystymi obecne miocyty naczyniowe (syntetyzują elastynę) Tętnica typu sprężystego (aorta człowieka) > 50 warstw błon sprężystych

17 Tętnica typu mięśniowego ok. 1 cm po odejściu od tętnicy sprężystej do ok.. 0,5 cm BSW Słabo widoczna BSZ Błona środkowa Przydanka BSZ Przydanka > 30 warstw SMC Błona wewnętrzna BSW

18 Tętniczka arteriola Najmniejsze odgałęzienia naczyń tętniczych m (Śródbłonek) Arteriola Żyła (Komórka mięśniowa gładka)

19 Arteriola

20 Naczynia włosowate

21 Żyłka venula

22

23

24 ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH

25

26

27

28 Anastomozy tętniczo-żylne PROSTE skóra właściwa, płuca, nerki, mięsień sercowy, jajnik, macica,gruczoły endokrynowe, ściana żołądka i jelit SKRĘCONE(kłębkowate) Skóra dłoni, warg, małżowiny usznej

29 Typy naczyń krwionośnych włosowatych Śródbłonek ciągły Pęcherzyki pinocytarne Śródbłonek okienkowy Okienko z przeponką

30 Klasyfikacja naczyń włosowatych Naczynia o ścianie ciągłej zawierają tzw. śródbłonek ciągły bez okienek i przerw, spoczywający na ciągłej błonie podstawnej. Występowanie: wszystkie rodzaje tkanki mięśniowej, tkanka łączna, gruczoły wydzielania zewnętrznego, tkanka nerwowa. Uczestniczy w tworzeniu barier np. bariera krew-mózg. Naczynia o ścianie okienkowej charakteryzują się obecnością dużych okienek w ścianie śródbłonka. Okienka (60-80 nm) przesłonięte przeponką, cieńszą niż błona kom. Błona podstawna ciągła. Występowanie: tam, gdzie zachodzi szybka wymiana substancji między tkanką a krwią nerka, jelito, gruczoły dokrewne.

31 Klasyfikacja naczyń krwionośnych włosowatych Naczynia o ścianie okienkowej bez przeponek okienka nie przesłonięte przeponkami. Bardzo gruba, ciągła błona podstawna oddziela śródbłonek od komórek leżących poniżej (podocyty). Występowanie: kłębuszek nerkowy. Naczynia o ścianie nieciągłej (naczynia zatokowe). Komórki śródbłonka z licznymi otworkami w cytoplazmie i przerwami pomiędzy komórkami. Błona podstawna nieciągła lub jej brak. Występowanie: wątroba, szpik kostny, śledziona

32

33 Continuous capillary

34 Fenestrated capillary

35 Discontinuous ( sinusoidal) capillary liver, spleen, bone marrow

36

37

38 Komórki śródbłonka Ciałka Weibela-Palade a Kształt wielokątny lub wydłużone. Oś długa komórki ułożona równolegle do kierunku przepływu krwi w naczyniu. Oprócz typowych organelli zawierają aktynę i miozynę. Obecne charakterystyczne struktury cytoplazmatyczne ciałka Weibela-Palade a, o pałeczkowatym kształcie, zbudowane z wiązek miofibrylli. Otoczone pojedynczą błoną komórkową. Zawiera czynnik VIII krzepnięcia krwi (czynnik von Willebrandta). Liczne pęcherzyki plazmatyczne morfologiczny wykładnik transportu. Małe pęcherzyki pinocytarne transportujące substancje dla potrzeb własnych, pęcherzyki fagocytarne. Transport substancji przez śródbłonek zależy też od połączeń międzykomórkowych: strefy zamykające, rzadziej desmosomy, brak neksus. Połączenia zamykające szczególnie często obecne w naczyniach włosowatych, wchodzących w skład barier tkankowych (mózg, siatkówka oka, grasica, gruczoły płciowe).

39 Funkcja komórek śródbłonka Transport miejsce gdzie O2, CO2, substraty i metabolity są przenoszone z krwi do tkanek i z tkanek do krwi, transcytoza transport cząsteczek i makrocząsteczek niezależnie od gradientu stężeń, diapedeza przechodzenie leukocytów i erytrocytów. Udział w metabolizmie Aktywacja syntetyzują konwertazę przez co konwertują angiotensynę I do angiotensyny II (inhibitory konwertazy szeroko stosowane w leczeniu nadciśnienia krwi). Inaktywacja konwertują bradykininę, serotoninę, noradrenalinę, trombinę w składniki biologicznie nieczynne. Lipoliza rozkład lipoprotein przez enzymy zlokalizowane na powierzchni śródbłonka, dostarczają TG i cholesterol. Produkcja czynników naczyniowo czynnych Endoteliny, NO. Funkcja przeciwkrzepliwa - uniemożliwiają kontakt płytek krwi z tkanką łączną leżącą poniżej. Funkcja sekrecyjna synteza elementów substancji międzykomórkowej: kolagen, elastyna proteoglikany.

40 Komórki przydanki - Pericyty Towarzyszą naczyniom włosowatym. Komórki pochodzenia mezenchymatycznego. Długimi wypustkami oplatają komórki śródbłonka. Otoczone są własną błoną podstawną, która może ulegać fuzji z błoną podstawną śródbłonka. W cytoplazmie obecna aktyna, tropomiozyna i miozyna wykazują właściwości kurczliwe Charakteryzują się możliwością fagocytozy Wpływają na proliferację śródbłonka

41 Miocyty naczyniowe-funkcje Skurczowa Produkcja i wydzielanie składników macierzy tkanki łącznej Wydzielanie hormonów i przewodzenie impulsów Fagocytarna Bardziej aktywne po uszkodzeniu ściany naczynia

42 Komórki mięśniowe gładkie naczyń (miocyty naczyniowe) Komórki wieloczynnościowe Produkują i wydzielają składniki substancji międzykomórkowej: kolagen, elastynę, fibronektynę, proteoglikany Odgrywają istotną rolę w patogenezie miażdżycy

43

44 Miażdżyca to przewlekły proces zapalny aorty i tętnic średniej wielkości (tt. wieńcowych, szyjnych, nerkowych, krezkowych, biodrowych).

45 Patogeneza miażdżycy Miażdżyca - przewlekły proces zapalny, który polega na gromadzeniu się w przestrzeni pomiędzy śródbłonkiem i warstwą mięśniową tętnicy (intima) złogów składających się z makrofagów, lipoprotein LDL, komórek piankowatych (makrofagów obładowanych oksydowanymi LDL) i pozakomórkowych skupisk cholesterolu. Z czasem pojawiają się elementy włókniste tkanki łącznej, które otaczają ognisko zapalne i separują je od reszty naczynia BLASZKA MIAŻDŻYCOWA

46 Miażdżyca naczyń

47

48 Miażdżyca naczyń progresja

49

50 Serce jest wielkości pięści waży niewiele ponad pół kilograma w ciągu przeciętnie długiego życia uderza średnio 2,5 miliarda razy i pompuje około 300 milionów litrów krwi jest silnie umięśnionym narządem (kardiomiocyty) otoczonym łącznotkankowym workiem osierdziem przedsionek prawy i lewy podzielone przegrodą międzyprzedsionkową komora prawa i lewa podzielone przegrodą międzykomorową

51

52

53 Budowa ściany serca WSIERDZIE=intima ŚRÓDSIERDZIE=media NASIERDZIE=adventitia

54

55 WSIERDZIE -warstwy 1.Śródbłonek warstwa podśródbłonkowa 2. Warstwa mięśniowo-sprężysta 3.Warstwa podwsierdziowa

56 WSIERDZIE

57 Włókna mięśnia sercowego Układ bodżco-przewodzący Komórki mioendokrynowe Myocardium

58 Układ bodżco-przewodzący węzeł zatokowo- przedsionkowy szlaki międzywęzłowe węzeł przedsionkowokomorowy pęczek Hisa komórki Purkinjego Węzeł zatokowo- przedsionkowy jest rozrusznikiem serca!

59 Conducting System of Heart The sinoatrial node is the pacemaker of the heart!!!

60 Conducting System of Heart PURKINJE FIBERS

61 Przedsionkowy czynnik natriuretyczny Mięśnie gładkie ściany naczyń krwionośnych rozszerza Nerki: -zwiększa wydalanie sodu z moczem -hamuje wydzielanie reniny i aldosteronu obniża ciśnienie krwi

62 Nasierdzie

63

64

65 Zawał mięśnia sercowego w stadium organizacji

66

67

68 Czynniki ryzyka zawału zależnie od płci

69

70