22 PRĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1

Transkrypt

1 Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Natężenie prądu = 1 = Prawo Ohma I I dla 2 = Natężenie prądu jest wprost proporcjonalne do napięcia. Dla części obwodu 1 > 2 dla 1 = 1 = 1 I = + E SEM (siła elektromotoryczna) E r Dla całkowitego obwodu Zależność oporu od rodzaju i wymiarów przewodnika i temperatury l S = (1 + ) = opór ρ opór właściwy l długość S pole przekroju poprzecznego = 1 = 10 = jednostka = Współczynnik temperaturowy oporu jest to względny przyrost oporu przypadający na jednostkowy przyrost temperatury. Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 1

2 Prawa Kirchhoffa I 3 = I 1 I prawo I 2 I 5 I 4 Suma natężeń prądów wpływających do pewnego punktu rozgałęzienia jest równa sumie prądów wypływających z tego punktu. PZYKŁAD: Dla rysunku obok: I 1 +I 2 = I 3 +I 4 +I 5 I 1 = 1 2 I 2 I Stosunek natężeń prądów płynących w odpowiednich rozgałęzieniach jest równy odwrotnemu stosunkowi oporów tych rozgałęzień. II prawo Łączenie oporów połączenie szeregowe natężenie prądu I=const napięcie - = n opór zastępczy zastępczy = n Opór zastępczy za n identycznych oporników o oporze każdego ę = połączenie równoległe natężenie prądu I=I 1 + I 2 + I n napięcie - =const odwrotność oporu zastępczego = ę Opór zastępczy za n identycznych oporników o oporze każdego ę = Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 2

3 Zmiana zakresu mierników Amperomierz I A ni A A A Aby zwiększyć zakres pomiaru prądu n razy stosujemy bocznik o oporze I B = 1 B Woltomierz V V p Aby zwiększyć zakres pomiaru napięcia n razy stosujemy posobnik o oporze = ( 1) V n V Zależność oporu metali od temperatury = (1 + ) = (1 + ) o, ρ o odpowiednio: opór początkowy opór właściwy początkowy, w temperaturze T o, ρ odppowiednio: opór końcowy opór właściwy końcowy, w temperaturze T α - współczynnik temperaturowy oporu, oporu właściwego ΔT = T-T o przyrost temperatury Praca i moc prądu = = = = = = Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 3

4 ZADANIA Zadanie 1 Oblicz natężenie prądu przepływającego przez każdy opór, napięcie na nim i moc wydzieloną na każdym oporze w obwodach (odpowiedzi na końcu) a. b. 1 =2 Ω 2 =8 Ω 1 =10 k Ω pod napięciem =10 V 2 =30 k Ω pod napięciem =150 V c. 2 =2 M Ω d. 1 =4 Ω 2 = 1 Ω 1 =4,5 M Ω pod napięciem =6 kv 3 =6 M Ω pod napięciem =9 V 3 =15 Ω e. 1 =4 Ω 2 =2 Ω 4 =10 Ω 5 =10 Ω 3 =2 Ω 6 =60 Ω pod napięciem =10 V Zadanie 2 C r r Dwa jednakowe oporniki, każdy o oporze r=25 Ω i opór =50 Ω oraz kondensator o pojemności C=5 μf połączono ze źródłem prądu jak na rysunku obok. Obliczyć siłę elektromotoryczną źródła prądu jeśli ładunek na kondensatorze wynosi q=1, C. opór wewnętrzny źródła pominąć. Odpowiedź: 110 V Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 4

5 Zadanie 3 Jaki powinien być opór bocznika, aby zakres amperomierza o oporze wewnętrznym =2 Ω zwiększyć pięciokrotnie? Odpowiedź: 0,5 Ω Zadanie 4 Jaki powinien być opór dodatkowy, który należy podłączyć do woltomierza, aby 10-krotnie rozszerzyć zakres jego pomiaru? Opór wewnętrzny woltomierza wynosi =20 k Ω. Odpowiedź: 180 k Ω Zadanie 5 V E W obwód przedstawiony na rysunku włączono woltomierz o zakresie 100 V. Natężenie prądu płynącego przez woltomierz przy maksymalnym wychyleniu wskazówki wynosi 1 ma. Obliczyć błąd względny pomiaru napięcia spowodowany skończoną wartością oporu woltomierza. Siła elektromotoryczna źródła E=60 V, opór =100 Ω, a opór wewnętrzny źródła pomijamy. Odpowiedź: 0,05 % Zadanie 6 Żarówkę o mocy P=40 W dostosowaną do napięcia =6 V podłączono do baterii o sile elektromotorycznej E=6,3 V i oporze wewnętrznym r=0,06 Ω. Jakie natężenie prądu przepływa przez żarówkę? Jakie się ustaliło na niej napięcie? Ile wynosi moc prądu w żarówce? Przyjąć, że opór żarówki jest stały. Odpowiedź: I=6,56 A ; =5,91 V ; P =38,76 W Zadanie 7 Dwie żarówki o mocach P 1 =21 W i P 2 =1 W dostosowane do napięcia =12 V połączono szeregowo i podłączono do tego właśnie napięcia. Oblicz moce wydzielone na żarówkach. Przyjąć, że opór żarówek jest stały. Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 5

6 Odpowiedź: P 1 =0,04 W ; P 2 =0,91 W. Zwraca uwagę, że żarówka duża raczej nawet nie zaświeci, podczas gdy żarówka mała wykorzystuje niemal całą swą moc. Zadanie 8 Do jakiego napięcia maksymalnego można podłączyć szeregowo dwie żarówki o mocach P 1 = 100 W i P 2 =40 W przy napięciu =230 V, aby żadna żarówka się nie przepaliła. Jakie moce będą miały te żarówki w tych warunkach? Przyjąć, że opór żarówek jest stały. Odpowiedź: max =314,8 V ; P 1 =15,3 W ; P 2 =38,2 W Zadanie 9 Z akumulatora o oporze wewnętrznym r w =0,08 Ω pobierana jest przez odbiornik moc P 1 =8 W przy natężeniu I 1 =4 A. Obliczyć moc P 2 pobieraną z tego akumulatora przez inny odbiornik, jeżeli natężenie prądu I 2 =6 A. Odp: ok. 11 W Zadanie 10 Jaki dodatkowy opór należy połączyć szeregowo z żarówką o mocy P, dostosowaną do napięcia, aby po włączeniu do tego układu pod to samo napięcie, moc prądu w żarówce była n-krotnie mniejsza? Odp: = ( ) Zadanie 11 Jednorodny pierścień przewodzący włączono do obwodu, w którym płynie prąd o natężeniu I=9 A. Styki elektryczne dzielą długość pierścienia w stosunku 1:2, przy czym w pierścieniu wydziela się moc 108 W. Jaka moc wydzieliłaby się w pierścieniu przy tym samym natężeniu prądu w obwodzie zewnętrznym, gdyby styki były umieszczone na osi symetrii pierścienia? Odpowiedź: 121,5 W Zadanie 12 Dwa oporniki o oporach 1 i 2 włączono do sieci o napięciu najpierw szeregowo, a potem równolegle. W którym wypadku pobierana jest większa moc? Podać uzasadnienie rachunkowe. Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 6

7 Odpowiedź: = ół = + ół = = ( + ) = < 1 ół > Zadanie 13 Dwa oporniki o oporach 1 = i 2 =2 podłączono do źródła prądu szeregowo i równolegle. Na którym oporniku wydzieli się większa moc i ile razy? Odpowiedź: a. W połączeniu szeregowym na drugim oporniku wydzieli się moc dwa razy większa moc. b. W połączeniu równoległym na pierwszym oporniku wydzieli się dwa razy większa moc. Zadanie 14 Połączono ze sobą a. szeregowo b. równolegle dwie zwojnice drutu miedzianego o tych samych długościach drutu, z tym że zwojnica druga posiadała drut o dwukrotnie większej średnicy przekroju poprzecznego. Na której zwojnicy wydzieliła się większa moc i ile razy? Odpowiedź: a. W połączeniu szeregowym na pierwszym oporniku wydzieli się moc cztery razy większa moc. b. W połączeniu równoległym na drugim oporniku wydzieli się cztery razy większa moc. Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 7

8 Zadanie 15 Żarówka z włóknem wolframowym pobiera moc P=50 W przy normalnym świeceniu, gdy temperatura jej włókna wynosi t=2500 o C. Jaką moc ma żarówka w pierwszej chwili po przyłączeniu do źródła napięcia, gdy włókno ma temperaturę pokojową t o =20 o C? Współczynnik temperaturowy oporu wolframu α=0,0045 1/K, jeśli opór początkowy w równaniu = (1 + ) jest oporem w temperaturze 0 o C. Odpowiedź: 562 W Zadanie 16 Elektryczny czajnik ma dwie spirale. Jeśli użyć pierwszej z nich, to czas gotowania wody t 1 =3 minuty, jeśli drugiej, to t 2 =9 minut. Jak długo będzie trwało gotowanie wody gdy obie spirale połączymy: a. szeregowo? b. równolegle? Odpowiedź: Szeregowo 12 minut, równolegle 2,25 minut. Zadanie 17 Opornik wykonany z drutu o długości l=200 m został podłączony do napięcia. Ile metrów drutu należy odciąć, aby po podłączeniu do napięcia = 0,5 wydzieliła się na nim ta sama moc? Odpowiedź: 150 m Zadanie 18 Z Maturalnie że zdasz strona 42, zadanie25 Zadanie 19 Z Maturalnie że zdasz strona 44, zadanie33 Zadanie 20 Z Maturalnie że zdasz strona 44, zadanie34 Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 8

9 Odpowiedzi do zadania 1 a. b. c. d. e. Opornik opór [Ω] napięcie [ V] natężenie prądu [A] moc [W] Opornik opór [kω] napięcie [ V] natężenie prądu [ma] moc [W] , ,75 Opornik opór [MΩ] napięcie [kv] natężenie prądu [ma] moc [W] 1 4,5 4,5 1 4, ,5 0,75 1, ,5 0,25 0,375 opornik opór [Ω] napięcie [ V] natężenie prądu [A] moc [W] 1 4 7,2 1,8 12, ,8 1,8 3, ,6 5,4 opornik opór [Ω] napięcie [ V] natężenie prądu [A] moc [W] , ,5 0,25 0, ,5 0,25 0, ,75 0,375 1, ,75 0,375 1, ,5 0,125 0,9375 Włodzimierz Wolczyński 22 PĄD STAŁY. CZĘŚĆ 1 Strona 9