(Republika Cypryjska)

Transkrypt

1

2 (Republika Cypryjska) Podstawowe informacje o państwie Cypr - republika, stolicą jest Nikozja. Powierzchnia kraju to: km 2, liczba mieszkańców wynosi 800 tys. Językami urzędowymi na Cyprze są język grecki oraz angielski. Cypr przystąpił do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Flaga Godło Waluta Na Cyprze od 1 stycznia 2008 roku obowiązuje euro. Hymn "Imnos eis tin Eleftherian" ("Hymn do wolności") jest identyczny z hymnem greckim. 1

3 2

4 Sztuka Cypru Sztuka cypryjska położona na styku wielkich kultur - egipskiej, mezopotamskiej i greckiej - zachowała swój odrębny charakter mimo obcych wpływów. Od początku IV tysiąclecia p.n.e. istniała na wyspie rozwinięta kultura neolityczna osiedla miejskie z brukowanymi ulicami, okrągłe domy (Chirokitia, Lafites). W epoce brązu ( p.n.e.) wysoki poziom osiągnęła ceramika i rozwinął się charakterystyczny dla Cypru typ grobu kutego w skale (Wasilia, Wunus), zachowały się ślady fortyfikacji oraz wyroby złotnicze i figurki z brązu. Od ok p.n.e. zaznaczyło się rosnące znaczenie kultury greckiej (pałac w Wumi, sanktuarium w Aja Irini), która zdominowała sztukę cypryjską w następnych wiekach, a po zdobyciu Cypru przez Rzym w I w. p.n.e. dołączyły jeszcze wpływy rzymskie. Z tego okresu zachowały się ruiny domów Omerieh, dawny gotycki kościół zamieniony na meczet. zdobionych mozaikami, teatrów, świątyń i akweduktów (Soli, Pafos, Salamis). W średniowieczu rozwijała się bizantyńska architektura sakralna (klasztory i bazyliki zdobione freskami i mozaikami Kakopetria, Asinu, Tala) oraz obronna (fortece w Kantharos i Wufawendo). W XIII i XIV w. przyjęły się formy gotyku, w którym wykształciła się rodzima odmiana, łącząca elementy sztuki francuskiej i włoskiej z tradycjami bizantyńskimi (kościoły w Nikozji i Famaguście). Wznoszono także fortyfikacje (weneckie obwarowania z 11 bastionami w Nikozji). Po podboju przez Turków (1571) wiele kościołów przekształcono w meczety; nastąpił długi okres stagnacji kulturowej. Przetrwała natomiast cypryjska sztuka ludowa, zwłaszcza budownictwo mieszkalne, tkactwo, snycerstwo i ceramika, która rozwija się nadal. Prace współczesnych artystów nawiązują do tradycji sztuki cerkiewnej, a także sztuki nowożytnej. Trwa nieustanna modernizacja wielu miast (Nikozja, Famagusta, Larnaka, Limassol). Nikozja (greckie Lefkosia, tureckie Lefkoşa), stolica Katedra Św. Jana Chrzciciela. 3

5 Cypru leżąca w północnej części wyspy, najbogatszy w kraju region zabytkowy łączący elementy kultury chrześcijańskiej i muzułmańskiej. Znajdują się tu gotyckie świątynie przebudowane na meczety: katedra z XIII XIV w., kościoły augustianów z XIV w. i św. Katarzyny. Z XVI w. pochodzą weneckie obwarowania z jedenastoma bastionami oraz karawanseraj (zajazd) Büjük Chan z XVIII w. W kościele Faneromene jest przechowywana bogata kolekcja ikon. 4

6 Kuchnia Burzliwe były dzieje Cypru, ale trudno się dziwić, bo któż by nie chciał władać tak ciepłą i żyzną wyspą, na której narodziła się Afrodyta? Przez Cypr przechodzili (a czasem i zostawali na dłużej) Grecy, Rzymianie, Bizantyjczycy, Arabowie, Turcy, Wenecjanie, Brytyjczycy Największy wpływ na cypryjską kuchnię mieli Grecy - większość mieszkańców jest greckiego pochodzenia i na wyspie najbardziej popularne są potrawy typowo greckie: zapiekane warzywa z mielonym mięsem (musaka), gołąbki w liściach winorośli (koupepia), zupa fasolowa z oliwą i pomidorami (fasoulia), jagnięcina przyprawiona czosnkiem i ziołami (kleftiko). Od Turków przejęli Cypryjczycy zamiłowanie do kebabów, szaszłyków i kawy parzonej na sposób turecki. Z kolei wszystkie słodkości a nie brak ich na Cyprze są pochodzenia arabskiego: cienkie płatki ciasta w miodowym syropie (baklawa i kadaifi), rachatłukum i chałwa oraz przesłodkie migdałowe, orzechowe i pistacjowe ciasteczka. Turystom z krajów o surowym klimacie Cypr wydaje się warzywno-owocowym rajem: świetnie udają się tu karczochy, pomidory, papryka i bakłażany, cukinia, ogórki i ziemniaki. Z mniej znanych warzyw uprawia się okrę (ketmię jadalną) i bulwy taro (kolokas). W zimie Cypryjczycy jadają suszone rośliny strączkowe: bób, różne odmiany grochu, fasolę i soczewicę (w dawnych czasach nakazy greckiego ortodoksyjnego kościoła wymagały częstych postów i mięsa nie jedzono dużo). Wszystkie dania przyprawione są ziołami: oregano, kminem rzymskim i kolendrą. Bardzo popularna jest na Cyprze mięta i dodaje się ją niemal do każdego dania. A do tego niezwykły wybór owoców: wszelkie rodzaje cytrusów, winogrona, brzoskwinie i nektarynki, czereśnie, figi, truskawki, awokado, melony i arbuzy, opuncje, migdały, wszystkie odmiany orzechów, kasztany jadalne Drzewa oliwne dostarczają znakomitej oliwy, którą przyprawia się sałatki. Najbardziej znanym cypryjskim produktem jest halloumi biały, słony ser z mleka koziego, owczego i krowiego, przyprawiony (jak niemal wszystko na Cyprze) miętą. Halloumi nie roztapia się, więc można go smażyć lub opiekać na grillu, razem z szaszłykami z jagnięciny lub wieprzowiny (souvlaki lub shish kebab). Na Cyprze trzeba by spędzić wiele miesięcy, by poznać wszystkie lokalne pyszności. Jest jednak sposób, by niezdecydowany turysta mógł spróbować jak największej ilości dań: otóż należy wybrać się do tawerny i zamówić meze - posiłek, składający się z różnych dań podanych w malutkich porcjach. W typowym zestawie znajdą się: piure z grochu włoskiego (humus), pasta sezamowa (tahini), najróżniejsze oliwki, smażony ser halloumi, plasterki miejscowej wędliny (lounza), sałatka z surowych warzyw, smażone bakłażany (vazania). Może kucharz zrobi nadziewane kalmary lub sałatkę z ośmiornicy? Potem przyniosą 5

7 małe porcyjki dań ciepłych: pieczoną barwenę, krewetki, smażoną kiełbaskę loukaniko, mięso duszone w winie (afelia) Do tego chlebek pita lub bulgur (pourgouri) gniecione ziarna pszenicy, gotowane z pomidorami i oliwą. A może macaronia tou fournou pod tą nazwą kryje się zapiekany z pomidorami i mięsem makaron. Przed powrotem do domu kupcie słoik (lub dwa ) konfitury z miejscowych owoców: z arbuza lub pigwy, a może włoskie orzechy w pysznym miejscowym miodzie? Wynalazki: miedź. Kalendarz świąt na Cyprze Nowy Rok Św. Trzech Króli Św. Neofita Styczeń Styczeń Styczeń Karnawał w Limassol Styczeń/Marzec wielkanoc Marzec/Kwiecień Dzień Bułgarskiej Edukacji Dzień Greckiej i Kultury Niepodległości oraz Literatury Słowiańskiej Marzec Maj 61 Narodowe Święto Republiki Dzień Zjednoczenia Cypryjskiej Wrzesień Kwiecień 1 22 Święto Pracy oraz Anthistiria, czyli cypryjskie Dzień Niepodległości św. kwiatów Wrzesień Maja Zielone Świątki Maj/Czerwiec Święto Potopu, czyli Kataklismos Czerwiec 15 Z. N.M.P. Sierpień 1 Utworzenie Republiki Cypru w 1960 r. Październik 28 Święto Narodowe Greków Październik 25 Boże Narodzenie Grudzień 26 Boże Narodzenie Grudzień 1 stycznia: Nowy Rok zwany dniem św. Bazylego, czyli Ayios Vasilios. 6 stycznia: Święto Trzech Króli. 24 stycznia: uroczystość św. Neofita. 6

8 Styczeń/ marzec: karnawał w Limassol z licznymi paradami ulicznymi i balami przebierańców. Marzec/ kwiecień: Święta Wielkanocne. 25 marca: Dzień Greckiej Niepodległości. 1 kwietnia: Narodowe Święto Republiki Cypryjskiej. 1 maja: Międzynarodowe Święto Pracy oraz Anthistiria, czyli cypryjskie majowe święto kwiatów. Maj/ czerwiec: Zielone Świątki oraz poniedziałek po Zielonych Świątkach. Czerwiec: Święto Potopu, czyli Kataklismos. 15 sierpnia: Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny. 1 października: Święto upamiętniające utworzenie Republiki Cypru w 1960 r. 28 października: Święto Narodowe Greków, zwane również Dniem Okhi (czyli Dniem Nie), upamiętnia grecką odmowę poddania się Niemcom w czasie II wojny światowej grudnia: Boże Narodzenie. Boże Narodzenie na Cyprze Prezenty na Cyprze przynosi nie święty Mikołaj, ale Ai-Vasilis, czyli św. Bazyli, ale robi to 1 stycznia, a nie 25 grudnia. Z tej okazji wypiekane jest również specjalne ciasto przypominające bochen chleba, w którym zapiekana jest moneta. Kto ją znajdzie, będzie się mógł cieszyć szczęściem przez cały rok. Okazją do otrzymania prezentów jest także święto Trzech Króli (6 stycznia). 7

9 Słowniczek grecki polski Cześć, nazywam się Ania. A ty? Kazik. Skąd jesteś? Z Warszawy, a ty? Z Gdańska. Ile masz lat? Czternaście. Do widzenia. Cześć. Tak. Nie. Nie rozumiem. Kocham Cię. Dziękuję. Przepraszam. Poproszę o lody. angielski Hello, my name is Sarah. What?s your name? David. Where are you from? London. And you? Birmingham. How old are you? Fourteen. Goodbye! See you! Yes. No. I don t understand. I love you. Thank you. I m sorry/excuse me Can I have an ice cream, please? polski Cześć, nazywam się Sara. A Ty? Dawid. Skąd jesteś? Z Londynu, a Ty? Z Birmingham. Ile masz lat? Czternaście. Do widzenia. Cześć. Tak. Nie. Nie rozumiem. Kocham Cię. Dziękuję. Przepraszam. Poproszę o lody. 8