Analiza zagrożeńi analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle norm Kodeksu Żywnościowego dorobek i perspektywy

Transkrypt

1 Analiza zagrożeńi analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle norm Kodeksu Żywnościowego dorobek i perspektywy Konferencja 13 listopada 2014 r. Warszawa Krzysztof Kwiatek, Zbigniew Osiński PAŃSTOWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY w Puławach 1

2 Zarys prezentacji Wprowadzenie znaczenie kwestii bezpieczeństwa żywności Zarządzanie bezpieczeństwem żywności Proces analizy zagrożeń(gmp/ghp, GAP..,HACCP) Proces analizy ryzyka i kryteria zarządzania ryzykiem (ALOP, FSO, PO, PC, ADI, TDI, PTWI) Polityka w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa żywności Perspektywy związane z wdrażaniem stosowania zasad analizy ryzyka w pracach Kodeksu Żywnościowego Wnioski 2

3 Społeczny wymiar żywności i żywienia (1) Kilka razy dziennie każdy z nas podejmuje decyzje co zjeść, ile zjeść, kiedy, gdzie, z kim, Jaki charakter mają te decyzje? czasem przemyślane, czasem impulsywne, uwarunkowane wieloma powiązanymi czynnikami (genetyczne-smak, doświadczenie życiowe, personalne, społeczne, polityczne, ekonomiczne, religijne), Jednocześnie notujemy wiele zatruć i zakażeń pokarmowych oraz coraz więcej globalnych i lokalnych sytuacji kryzysowych związanych z bezpieczeństwem żywności, które maja wpływ na decyzje konsumenckie 3

4 Zatrucia i zakażenia pokarmowe w skali globalnej Poważny problem epidemiologiczny w Europie i na świecie Ogółem 2,2 mln zgonów każdego roku z powodu zakażeń pokarmowych W krajach uprzemysłowionych do 20 zgonów na milion mieszkańców każdego roku W UE w 2011 roku liczba zgonów z powodu zatrući zakażeń pokarmowych wywołanych przez czynniki zoonotyczne czynników wyniosła 295 (1 na milion) (EFSA) Wiele ognisk zatruć i zakażeń ma nierozpoznany czynnik etiologiczny (2000 ognisk w EU w 2011) 4

5

6 FAO /WHO Komitet Ekspercki Bezpieczeństwa Żywności Choroby, których źródłem jest zanieczyszczona żywność są być może najbardziej rozpowszechnionym problemem zdrowia we współczesnym świecie W tej sytuacji wzrasta rola Komisji Kodeksu Żywnościowego i innych międzynarodowych organizacji, w zakresie globalnej i lokalnej aktywności dotyczącej zapewnienia bezpieczeństwa i jakości żywności 6

7 Co oznacza pojęcie bezpieczeństwo żywności food safety? Bezpieczeństwo żywności pewność, że żywność nie zaszkodzi konsumentowi, jeżeli jest przygotowana i/lub spożyta zgodnie z jej przeznaczeniem. Bezpieczeństwo żywności zakłada nieobecność lub akceptowalne poziomy: -zanieczyszczeń, zafałszowań, naturalnie występujących toksyn lub każdej innej substancji, która czyni żywność szkodliwądla zdrowia poprzez ostre lub chroniczne oddziaływanie i wymaga wykorzystania, i zastosowania wiedzy z zakresu higieny żywności Higiena żywności - wszystkie warunki i środki konieczne, by zapewnić odpowiednie bezpieczeństwo i przydatność żywności do spożycia (jakość) biorąc pod uwagęwszystkie ogniwa łańcucha żywnościowego. 7 7

8 Bezpieczeństwo żywności na całej długości łańcucha żywnościowego Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstwo) (gospodarstwo) Produkcja żywności Produkcja żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji Podejście to oznacza, że każdy etap łańcucha żywnościowego począwszy od produkcji pierwotnej do etapu końcowego jakim jest konsumpcja musi być uwzględniony w systemie zarządzania bezpieczeństwem i jakością produktu

9 Ogólny schemat oceny ryzyka zgodnie z zasadą od pola do stołu (CA) Częstość(prawdopodobieństwo) występowania czynnika zagrożenia P p Pz Pż Pm prawdopodobieństwo narażenia na czynnik Produkcja pasz Chów zwierząt gospodarskich Produkcja żywności Dystrybucja żywności Gospodarstwo domowe Ryzyko K p Kz Kż Km prawdopodobieństwo infekcji/zachorowania Poziom (koncentracja) występowania czynnika zagrożenia 9

10 Bezpieczeństwo żywności Zarządzamy kryteriami zagrożeń różne kryteria/wartości bezpieczeństwa Analiza zagrożeń niespecyficznych etapowo GMP GHP GAP Analiza zagrożeń specyficznych etapowo System HACCP Kryteria bezpieczeństwa produktu - zarządzania czynnikami zagrożeń wpływającymi na bezpieczeństwo produktu

11 Definicje terminów: zagrożenie i analiza zagrożeń Zagrożenie czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w żywności lub paszy, bądź stan żywności lub paszy, mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia Analiza zagrożeń proces polegający na identyfikacji zagrożeń w zakresie bezpieczeństwa żywności, mogących wystąpić w miejscu produkcji i na poszczególnych etapach prowadzonych procesów technologicznych na całej długości łańcucha żywnościowego wszystkie istotne czynniki zagrożeń powinny być wzięte pod uwagę 11

12 Zarządzanie bezpieczeństwem łańcucha żywnościowego w zakresie czynników zagrożeń podstawowy element (Nr 1) Wszystkie podmioty Łańcucha Żywnościowego GHP Dobra Praktyka Higieniczna GMP - Dobra Praktyka Wytwarzania GAP - Dobra Praktyka Rolnicza GAF Dobra Praktyka Żywienia Zwierząt GVP Dobra Praktyka Weterynaryjna Dobre Praktyki są podstawą systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności dla KONTROLI ZAGROŻEŃOGÓLNYCH (niespecyficznych etapowo) GHP/GMP/GAP/GAF/GVP

13 Zarządzanie bezpieczeństwem łańcucha żywnościowego podstawowy (Nr 1) i uzupełniający element (Nr 2) Prawie wszystkie podmioty łańcucha żywnościowego Koncepcja Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) jest systematycznym i określonym podejściem do zarządzania bezpieczeństwa żywności przez identyfikację Zagrożeń etapowo specyficznych i ich kontrolę w CCPs HACCP GHP/GMP/GAP/GAF/GVP

14 Łańcuch żywnościowy analiza i zarządzanie czynnikami zagrożeń nowsze podejście od około Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstw (gospodarstw o) o) Produkcja Produkcja got. got. żywności żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Analiza zagrożeń Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji GAP/GVP/GMP/GHP HACCP Łańcuch żywnościowy: wzrasta zainteresowanie kontrolą czynników zagrożeń na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego i zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa żywności. Codex Alimentarius 14

15 Tradycyjne systemowe podejście w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa łańcucha żywnościowego (1 i 2 element) HACCP GHP/GMP następnie następnie (GAP, GVP, GBP) Opanowanie (kontrola) czynników zagrożeń w łańcuchu żywnościowym została zapewniona 15

16 Tradycyjne systemowe podejście do zapewnienia bezpieczeństwa produktu żywnościowego ocena działania Tradycyjne systemowe (GAP/GMP/GHP/HACCP) podejście wymaga ustanowienia środków kontroli (dla czynników zagrożeń) celem: unikania czynników zagrożeń minimalizowania czynników zagrożeń eliminowania czynników zagrożeń Doskonalenie poziomu ochrony zdrowia publicznego jest mniej istotne w tym tradycyjnym podejściu 16

17 Co osiągnęliśmy w ten sposób? Wprowadziliśmy w życie GMP / GHP -wprowadziliśmy w życie zasady higieny, zapewniliśmy kontrolęczynników zagrożeńogólnych, niespecyficznych etapowo. W ramach systemu HACCP robimy analizę zagrożeń, zabezpieczoną nadzorem w ramach CCP Osiągnęliśmy jakiśpoziom bezpieczeństwa i wyczerpaliśmy możliwości dalszego postępowania. GMP/GHP i system HACCP nawet na całej długości łańcucha żywnościowego nie sązdolne zapewnićwięcej niżtolerowalnego i stałego poziomu bezpieczeństwa. W tym obszarze mamy od wielu lat wytyczne, standardy opracowane przez KKŻ, na przykład:.. Codex Alimentarius 17

18 Zalecany międzynarodowy Kodeks Praktyki w zakresie ogólnych zasad Higieny Żywności CAC/RCP , Rev Cel określenie podstawowych zasad higieny w łańcuchu żywnościowym (GMP, GHP, GAP) HACCP jako środek poprawy bezpieczeństwa! Wskazanie jak implementować te zasady Dostarczyćwytycznych dla innych bardziej szczegółowych Kodeksów w zakresie mięsa, mleka, jaj czy ryb. 18

19

20 Co będzie jutro - perspektywy Rozwój zasad dobrych praktyk i systemu HACCP - Revision of the General Principles of Food Hygiene (CAC/RCP ) and/or its Annex on HACCP I spotkanie grupy roboczej powołanej przez KKŻ, czerwiec, 2014, Finlandia Dalsze prace nad doskonaleniem bez rewolucji

21 Kategorie żywności w tradycyjnym podejściu do zapewnienia bezpieczeństwa żywności Produkt opisywany dwoma kategoriami: Bezpieczny Niebezpieczny/szkodliwy W konsekwencji systemowe tradycyjne podejście (GMP/GHP/HACCP): Nie określa celów i kryteriów w zakresie Ochrony Zdrowia Publicznego Poziom Ochrony Zdrowia Publicznego (ryzyka) w zakresie obejmującym bezpieczeństwo żywności jest nieznany. Codex Alimentarius 21

22 Poziomy kontrolowanych czynników i ryzyka w tradycyjnym systemie zarządzania bezpieczeństwem żywności

23 Co możemy zrobićdla dalszej poprawy bezpieczeństwa i jakości żywności Doskonalenie bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do pojedynczych czynników zagrożeń dających podwyższony poziom ryzyka np. Salmonella, Listeria, E. coli, dioksyny Wymaga to więcej naukowego i racjonalnego podejścia!!! Przyszedłczas na analizęryzyka wykorzystanie wiedzy, nauki i postępu w praktycznej realizacji polityki bezpieczeństwa żywności!!!!! Wdrażamy koncepcję: Food safety risk analysis 23

24 Bezpieczeństwo żywności i doskonalenie ochrony zdrowia publicznego Zarządzamy kryteriami zagrożeń i ryzyka różne cele Kryteria ryzyka ALOP Kryteria zarządzania ryzykiem zdrowie publiczne PO, ADI, TDI Analiza zagrożeń GMP GHP Analiza ryzyka PC, MRL, ML FSO Analiza zagrożeń System HACCP Kryteria zarządzania GAPczynnikami zagrożeń - bezpieczeństwa produktu

25 Definicja ryzyka i analizy ryzyka w bezpieczeństwie żywności Ryzyko prawdopodobieństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie występowania danego (określonego) czynnika zagrożenia (np. Listeria, Salmonella, E. coli, dioksyny) Analiza ryzyka proces składający się z trzech powiązanych elementów: oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem i komunikowania o ryzyku - Zadanie głównie rządowe 25

26

27 27

28 ANALIZA RYZYKA OCENA RYZYKA proces, który oznacza lub ocenia poziom ryzyka, który jest wynikiem występowania danego czynnika zagrożenia, Zarządzanie Ryzykiem Ocena Ryzyka Identyfikacja Zagrożenia Charakterystyka Zagrożenia Ocena Narażenia Charakterystyka Ryzyka Komunikowanie ryzyka Ocena Ryzyka Kryteria, cele ALOP PC, PO, FSO ADI, TDI, PTWI (MRL, ML) 28

29 Punkt wyjścia: ALOP ALOP odpowiedni poziom ochrony akceptowalny poziom ryzyka dla danego pojedyńczego czynnika zagrożenia!!! wyrażany jako cel do osiągnięcia w np.. zakresie (salmonelloz, zatruć gronkowcowych, kolibakterioz, nowotworów) pożądana redukcja/poziom zapadalności na określoną chorobę w określonym czasie maksymalna dopuszczalna częstotliwośćzapadania na choroby zakaźne przenoszone drogą przewodu pokarmowego 29

30 Główne kryterium stosowane w zarządzaniu ryzykiem ALOP (Appropriate Level Of Protection) Odpowiedni Poziom Ochrony, poziom ochrony wynikający z poziomu ryzyka level for a given individual hazard factor!!! wg porozumienia SPS definiuje się je jako odpowiedni poziom ochrony uznawany za odpowiedni przez Członka ustanawiającego środki sanitarne lub fitosanitarne w celu ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin w obrębie jego terytorium. ALOP-różne poziomy ochrony i ryzyka w zakresie Salmonelloz pokarmowych w zależności od kraju - Poland, Ukraine, Czech Republic, Georgia, Slovakia 30

31 Kryteria zarządzania ryzykiem do wdrożenia w łańcuchu żywnościowym od 2004 roku Rząd Podejście oparte na ryzyku w bezpieczeństwi e, bazuje na zarządzaniu kryteriami ryzyka (FSO, PO, PC, ADI, TDI, NP, MRL, ML, ZERO) ALOP ALOP FSO FSO // PO PO // PC PC ADI, ADI, TDI, TDI, PTWI, PTWI, MRL, MRL, ML, ML, NP, NP, DP, DP, NDP, NDP, ZERO ZERO Kryterium poziomu ochrony zdrowia publicznego Kompetentne organa

32 Kryteria (metrics/terms)zarządzania ryzykiem do zastosowania ALOP (Appropriate Level of Protection) Odpowiedni Poziom Ochrony FSO (Food Safety Objective)- Cel Bezpieczeństwa Żywności PO- Performance Objective- Cel Wykonawczy PC -Performance Criterion-Kryterium Wykonawcze Dodatkowy w przypadku zagrożeń chemicznych mamy: ADI (Acceptable daily intake) - Akceptowane dzienne pobranie) TDI (tolerable daily intake) - Tolerowane dzienne pobranie PTWI (Provisional tolerable weekly intake) -Tymczasowe tolerowane tygodniowe pobranie. MRL (Maximum residue level) -Najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości 32

33 Definicje kryteriów zarządzania ryzyka Food Safety Objective (FSO)- Cel Bezpieczeństwa Żywności Maksymalna częstotliwość i/lub koncentracja czynnika zagrożenia w żywności na etapie jej spożycia, która zapewnia lub przyczynia się do odpowiedniego poziomu ochrony (ALOP). Performance Objective (PO) - Cel Wykonawczy Maksymalna częstotliwość i/lub koncentracja czynnika zagrożenia w żywności na odpowiednim etapie łańcucha żywnościowego przed czasem konsumpcji, która zapewnia lub przyczynia się do osiągnięcia FSO lub ALOP Performance Criterion (PC) -Kryterium Wykonawcze Wymagany efekt częstości i/lub koncentracji czynnika zagrożenia w żywności, które musi zostać osiągnięte przez stosowanie jednego lub więcej środka kontroli w celu zapewnienia lub przyczynienie się do PO lub FSO.

34 Łańcuch żywnościowy kryteria zarządzania zagrożeniami i ryzykiem nowe podejście od 2004 roku PO TDI PC PO Analiza ryzyka ML FSO FSO MRL. ADI A L O P Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstw (gospodarstw o) o) Produkcja Produkcja got. got. żywności żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Analiza zagrożeń GAP/GBP/GVP/GMP/GHP HACCP Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji Łańcuch żywnościowy: koncentracja na bezpieczeństwie łańcucha. Włączamy zdrowie publiczne analiza ryzyka w bezpieczeństwie żywności KWESTIA ZROZUMIENIA I WDROŻENIA PRZEZ RZĄD TEGO PODEJŚCIA 34

35 Fiński program zwalczania Salmonella przykład praktycznego rozwiązania, bazującego na Kodeksowym podejściu do analizy ryzyka

36 Poziom danego czynnika zagrożenia i towarzyszącego ryzyka w nowoczesnym systemie zarządzania zagrożeniami i ryzykiem (HA i RA)

37 Tworzymy system zarządzania bezpieczeństwem żywności i Ochroną Zdrowia Publicznego narzędzia/kryteria Rząd Narzędzie specjalne programy postępowanie w ramach zarz. ryzykiem ALOP ALOP Koncepcja Risk-based w bezpieczeństwie żywności oparta na nowych kryt. (FSO, FSO FSO / / PO PO / / PC PC PO, PC) ADI, ADI, TDI, TDI, PTWI, PTWI, MRL, MRL, ML, ML, NP, NP, DP, DP, ZERO ZERO Kryterium Poziom Ochrony Zdrowia Publicznego Kompetentne organy Hazard based approach Podejście oparte na zagrożeniach System HACCP System HACCP Narzędzia - systemowe Dobre Dobre Praktyki Praktyki GHPs GHPs / GMPs GMPs / GAPs/GVPs/ GAPs/GVPs/ Podstawa Podstawa systemu systemu zabiegi zabiegi DDD DDD Kryterium Bezpieczeństwo Produktu spożywczego Food Business Operator Przemysł 37

38 Bezpieczeństwo żywności i doskonalenie ochrony zdrowia publicznego. Zarządzamy kryteriami zagrożeńi ryzyka różne cele Kryteria ryzyka ALOP Kryteria zarządzania ryzykiem zdrowie publiczne PO, ADI, TDI Analiza zagrożeń GMP GHP GAP Analiza ryzyka PC, MRL, ML FSO Analiza zagrożeń System HACCP Kryteria zarządzania czynnikami zagrożeń - bezpieczeństwa produktu

39 Analiza zagrożeń a analiza ryzyka w systemie zarządzaniabezpieczeństwem żywności/paszi ochronie zdrowia publicznego Oparcie na analizie zagrożeń hazard-based Decyzje, normy i działania opierają się na celach wytyczonychdo osiągnięcia i sprawdzonych informacjach (wiarygodne badania) dotyczących występowania czynników zagrożeń, Np.. Salmonella w stadach chcemy osiągnąćcel 1-2% stad dodatnich jutro podczas gdy dzisiaj mamy 50-80% stad dodatnich. Przy zapewnieniueliminacji lub redukcji narażenia na te zagrożenia spodziewając się wystąpienia redukcji poziomu ryzyka 39

40 Analiza zagrożeńa analiza ryzyka w systemie zarządzania bezpieczeństwem żywności/pasz i ochronie zdrowia publicznego Oparcie na analizie ryzyka risk-based Decyzje, normy i działania oparte sąna specyficznej, szczegółowej wiedzy dotyczącej poziomu ryzyka Chodzi o osiągnięcie ustalonego poziomu ochrony zdrowia publicznego, a ten proces osiągania powinien byćjasno objaśniony i zwalidowany w tym zakresie 40

41 Przewodniki dla analizy ryzyka Working principles for risk analysis for food safety for application by governments, CAC/GL Zasady funkcjonowania analizy ryzyka w bezpieczeństwie żywności do stosowania przez odpowiednie organa administracji państwowej CAC/GL , Polska edycja 2013 (załączona w materiałach konferencyjnych) Food safety risk analysis. A guide for national food safety authorities. FAO Food and Nutrition Paper 87. (English edition 2007), Analiza ryzyka w bezpieczeństwie żywności. Przewodnik dla krajowych organów ds. bezpieczeństwa żywności, (Polska edycja w przygotowaniu ) 41

42 Wytyczne CA w zakresie zasad oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem mikrobiologicznym Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Assessment (1999) Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Management (2007/2008) 42

43 Mikrobiologiczna ocena ryzyka dokonywana jest przez JEMRA dla potrzeb CAC i dotyczy np.: Risk assessments of Salmonella in eggs and broiler chickens Risk assessments of Listeria monocytogenes in ready-to-eat food Risk assessments of Campylobacter spp. In broiler chickens Risk assessments of Vibrio spp. in seafood Inne: wirusy, Enterobacter sakazakii, EHEC 43

44 Chronologia wydawania niektórych standardów KKŻw zakresie zarządzania/zapewnienia bezpieczeństwa żywności analiza zagrożeń(ha) i ryzyka (RA) 2013 Guidelines on application of risk assessment for feed Guidelines on the Application of General Principles of Food Hygiene to the Control of Viruses in Food Guidelines for Risk Analysis of Foodborne Antimicrobial Resistance New approach to Food safety and quality issue 2008 CAC/GL 69 - Guideline for the Validation of Food Safety Control Measures 2007 Working Principles for Risk Analysis for Food Safety for Application by Governments CAC/GL 63 - Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Management 2003 (1969) - the CAC, FAO/WHO published CAC/RCP Rev , which serves as a guideline to food safety Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Assessment 1997 The Codex Committee for Food Hygiene established the principles (six) of the Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) system in the food-processing industry. In 1999, CA established the seven principles of HACCP system The Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures (SPS) and the Agreement on Technical Barriers to Trade (TBT) The United Nations General Assembly Guidelines for Consumer Protection The establishment of the Codex Alimentarius Commission (1961 first step) The establishment of the World Health Organization (WHO) The establishment of the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) HA RA

45 Strategiczny plan Codex Alimentarius na lata Określono 4 strategiczne cele: 1.Ustanowienie międzynarodowych norm żywnościowych, które dotyczą bieżących i pojawiających się problemów w dziedzinie żywności. 2.Zapewnienie stosowania zasad analizy ryzyka w rozwoju norm Kodeksowych. 3.Ułatwienie skuteczniejszego udziału w pracach wszystkim członkom Codex Alimentarius 4.Wdrożenie skutecznych i wydajnych systemów i praktyk zarządzania pracami w ramach Codex Alimentarius 45

46 Strategiczny plan CA Cel strategiczny nr 2. Zapewnienie stosowania zasad analizy ryzyka w rozwoju norm Kodeksowych: Cel 2.1 Zapewnienie konsekwentnego stosowania zasad analizy ryzyka i doradztwa naukowego. Cel 2.2 Osiągnięcie zrównoważonego dostępu do wiedzy naukowej. Cel 2.3 Zwiększenie zaangażowania naukowego z krajów rozwijających się. 46

47 Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności oparte na przeprowadzonej ocenie ryzyka dla określonych czynników zagrożeń Zasada równoważności musi być przestrzegana EU/USA RU/EU Odpowiedzialność przeniesiona na podmioty gospodarcze Wg Claus Heggum, 2007 w modyfikacji własnej Polityka ochrony zdrowia publicznego: Skupiona na ryzyku ALOP jako kryterium doskonalenia Ochrony Zdrowia Publicznego Wzrost znaczenia ilościowej oceny ryzyka i badań laboratoryjnych Kierunki zmian w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności i doskonaleniu zdrowia publicznego Polityka handlowa: Skupiona na wynikach ilościowych Unikanie sporów nad bezpieczna / niebezpieczna Produkcja żywności: Bardziej elastyczna Klarowna dokumentacja Zmiany w technologii i opracowanie nowych produktów Postępowanie z nowymi zagrożeniami Badania laboratoryjne b. potrzebne Nowe oparte na ryzyku kryteria ilościowe FSO, PO, PC, ADI, TDI Inicjatywa do dalszego rozwoju HACCP/GMP/GHP i prowadzenia badań laboratoryjnych 47

48 Wzmocnienie bezpieczeństwa żywności i kontrola systemów na poziomie państwowym Harmonizacja prawa żywnościowego przy wykorzystaniu norm Kodeksu Żywnościowego i innych norm międzynarodowych Urzędowa kontrola: tworzenie programów inspekcji żywności i możliwości szkoleniowych dla inspektorów Laboratoryjna kontrola żywności: wzmocnienie i modernizacja, szkolenie personelu Wdrażanie procesów: analizy zagrożeń i analizy ryzyka powinno byćpriorytetem w systemie bezpieczeństwa żywności 48

49 Wnioski Konsumenci maja prawo żądać dostarczania bezpiecznej żywności. Powstające na nowo i nasilające się problemy w zakresie bezpieczeństwa żywności wymagają zawsze podejmowania pilnych działań i poszukiwania rozwiązań systemowych. Od rządu, przemysłu i innych podmiotów łańcucha żywnościowego oczekuje się podjęcia wszelkich starań by zapewnić bezpieczeństwo żywności i odpowiedni poziom Ochrony Zdrowia Publicznego. Wdrażanie i doskonalenie procesu analizy zagrożeń i analizy ryzyka staje się rutynową praktyką 49

50 Thank you for the attention Codex Alimentarius 50