Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy

Transkrypt

1 Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy

2 Substancje niepożądane w żywności i paszach Substancje anaboliczne hormonalne β-agonistyczne Antybiotyki i inne leki weterynaryjne

3 Substancje niepożądane w żywności i paszach Środki ochrony roślin Polichlorowane bifenyle Dioksyny Metale toksyczne

4 Substancje niepożądane w żywności i paszach Mikotoksyny Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)

5 Zafałszowanie pasz melaminą C 3 H 6 N 6 Zafałszowanie zawartości białka w paszach melamina w karmie dla psów i kotów melamina w paszy dla trzody chlewnej melamina w paszy dla drobiu melamina w paszy dla ryb Obowiązek badania pasz na obecność melaminy obowiązek kontrolowania komponentów importowanych z Chin i Azji południowowschodniej

6 Chloramfenikol w paszach Anemia aplastyczna u dzieci, genotoksyczność, mutagenność Zakaz stosowania w praktyce weterynaryjnej W 2013 r do Europy, w tym również do Polski, jako dodatek paszowy dostarczono preparat enzymatyczny z chloramfenikolem Wykryto chloramfenikol w paszach i tkankach zwierząt

7 System laboratoriów urzędowych Krajowe Laboratorium Referencyjne PIWet-PIB w Puławach

8 System laboratoriów urzędowych Krajowe Laboratorium Referencyjne PIWet-PIB w Puławach Laboratoria Zakładów Higieny Weterynaryjnej

9 System laboratoriów urzędowych Unijne Laboratoria Referencyjne Krajowe Laboratorium Referencyjne PIWet-PIB w Puławach Laboratoria Zakładów Higieny Weterynaryjnej

10 Obowiązki i zadania Krajowego Laboratorium Referencyjnego Opracowywanie nowych procedur badawczych Szkolenie pracowników laboratoriów terenowych i wdrażanie opracowanych procedur i instrukcji Przygotowywanie materiałów referencyjnych i organizowanie badań biegłości Udział w badaniach biegłości organizowanych przez EURL

11 Obowiązki i zadania Krajowego Laboratorium Referencyjnego Opracowywanie i organizacja programów kontrolnych Weryfikacja wyników niezgodnych i informowanie odpowiednich służb o występujących zagrożeniach Ocena ryzyka wynikającego z występowania substancji niepożądanych

12 WYSTĘPOWANIE POZOSTAŁOŚCI SUBSTANCJI NIEPOŻĄDANYCH KONTROLA PROWADZONA ZGODNIE Z DECYZJĄ 96/23/WE

13 Wyniki kontroli pozostałości substancji niepożądanych (2014 r.)

14 Odsetek wyników niezgodnych ( r.)

15 Wykrywane substancje niepożądane (2014 r.)

16 Pozostałości antybiotyków i innych substancji

17 Pozostałości antybiotyków w żywności

18 Najczęściej wykrywane grupy antybiotyków

19 Antybiotyki w systemach dozujących wodę na fermach

20 Sulfonamidy w miodzie ( r.)

21 Najczęściej używane antybiotyki

22 Barwniki w rybach ( r.)

23 Źródła skażenia zwierząt łownych ołowiem

24 Źródła skażenia zwierząt łownych ołowiem

25 Skażenie ołowiem zwierząt łownych Warmia i Mazury Regiony przemysłowe

26 Skażenie ołowiem zwierząt łownych po uwzględnieniu wtórnego skażenia po odstrzale Warmia i Mazury Regiony przemysłowe

27 Ocena narażenia na ołów po spożyciu mięsa zwierząt łownych 300% 301% Warmia i Mazury Regiony Przemysłowe 250% 200% 184% 150% 100% 50% 0% %BMDL01 2% 4% %BMDL01 po odrzuceniu wartości odstających, wskazujących na wtórne zanieczyszczenie tuszy

28 OCENA WYSTĘPOWANIA WWA W ŻYWNOŚCI

29 Źródła narażenia na WWA Źródła skażenia żywności: Zanieczyszczenie środowiska migracja WWA do żywności z powietrza, gleby i wody; Przemysłowe i domowe metody przygotowania żywności związane z obróbką termiczną tj. wędzenie, grillowanie, smażenie i suszenie. Rozporządzenie nr 835/2011 wprowadza nowe limity dla WWA m.in. w mięsie wędzonym i produktach mięsnych wędzonych oraz w wędzonych rybach i produktach rybołówstwa

30 Nowe limity dla benzo-a pirenu i sumy WWA μg/kg od r. od r.

31 Przekroczenia zawartości benzo-a-pirenu i sumy WWA po tradycyjnym wędzeniu Stare limity

32 Przekroczenia zawartości benzo-a-pirenu i sumy WWA po tradycyjnym wędzeniu Stare limity Nowe limity

33 Działanie ochronne osłonek stosowanych do wędlin Stosowanie osłonek do wędlin

34 Działanie ochronne osłonek stosowanych do wędlin Stosowanie osłonek do wędlin Spełniane limity

35 Wpływ techniki wędzenia na zawartość WWA (Próbki spełniające nowe limity)

36 Wpływ drewna używanego do wędzenia na zawartość WWA (Próbki spełniające limity)

37 OCENA WYSTĘPOWANIA DIOKSYN W PASZACH I ŻYWNOŚCI Badania prowadzone są w Zakładzie Radiobiologii PIWet-PIB Kierownik: prof. dr hab. J. Piskorska-Pliszczyńska

38 Występowanie dioksyn w paszach i materiałach paszowych ( r.)

39 Występowanie dioksyn w paszach i materiałach paszowych ( r.)

40 Występowanie dioksyn w mięśniach zwierząt ( r.)

41 Występowanie dioksyn w mięśniach zwierząt ( r.)

42 Występowanie dioksyn w rybach bałtyckich ( r.)

43 Występowanie dioksyn w rybach bałtyckich ( r.)

44 Tolerowana tygodniowa dawka dioksyn po spożyciu ryb bałtyckich Gatunek ryby Spożycie ryb bałtyckich Dziecko (25 kg) Dorosły (70 kg) Łosoś 37,9 g 106,2 g Szprot 58,0 g 162,5 g Śledź 78,7 g 220,2 g *Struciński P., Piskorska-Pliszczyńska J., Maszewski S., Góralczyk K., Warenik-Bany M., Mikołajczyk S., Czaja K., Hernik A., Ludwicki J.K.: PCDD/Fs and DL-PCBs intake from fish caught in Polish fishing grounds in the Baltic Sea Characterizing the risk for consumers, Environment International, 2013, 56, (IF: 6,248).

45 Zabezpieczenie przed występowaniem pozostałości substancji niepożądanych Dobra praktyka weterynaryjna i hodowlana przestrzeganie czasów karencji stosowanie leków zgodnie z ich wskazaniami Umiejętna kontrola pozostałości wiedza epidemiologiczna ustalenia międzynarodowe wybór miejsc pobrania próbek Praktyka laboratoryjna laboratoria: kompetencje i dyspozycyjność metody: skryning, potwierdzenia

46 Krajowe Laboratoria Referencyjne, w których wykonywana jest kontrola substancji niepożądanych Zakład Farmakologii i Toksykologii PIWet-PIB Kierownik: prof. dr hab. J. Żmudzki, prof. dr hab. A. Posyniak Badania: leki weterynaryjne, hormony, pestycydy, WWA, metale, mikotoksyny Zakład Radiobiologii PIWet-PIB Kierownik: prof. dr hab. J. Piskorska-Pliszczyńska Badania: dioksyny

47 Dziękuję za uwagę!