Rozkład materiału nauczania do podręcznika Historia. Wiek XX Dariusza Stoli

Transkrypt

1 Rozkład materiału nauczania do podręcznika Historia. Wiek XX Dariusza Stoli Elżbieta Straszak dostosował do nowej podstawy programowej Rafał Degiel Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015

2 Rozkład materiału nauczania został oparty na podręczniku Historia. Wiek XX. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy. Rozkład został opracowany dla siatki dwóch godzin tygodniowo (w jednorocznym cyklu nauczania), które zostały przydzielone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej na naukę przedmiotu historia w zakresie podstawowym zgodnie z nową podstawą programową. Rozkład przygotowano według następującego szablonu: temat rozdziału w podręczniku i jednostki lekcyjnej, liczba godzin przeznaczona na realizację danego tematu, wymagania edukacyjne z podziałem na poziom podstawowy i ponadpodstawowy, odnośnik do podstawy programowej.

3 TEMAT LICZBA GODZIN WYMAGANIA EDUKACYJNE W UJĘCIU CZYNNOŚCIOWYM POZIOM PODSTAWOWY POZIOM PONADPODSTAWOWY ODNOŚNIK DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ Dwudziestolecie międzywojenne ( ) 1. Między Wielką Wojną a kruchym pokojem Nowy porządek świata po I wojnie światowej opisuje następstwa wojny, rozróżniając konsekwencje polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe; wyjaśnia, jakie były konsekwencje rozpadu monarchii austro-węgierskiej, wymienia i wskazuje na mapie państwa, które powstały na jej terytorium; przedstawia najważniejsze postanowienia konferencji pokojowej w Paryżu; wyjaśnia, dlaczego na konferencję pokojową nie została zaproszona Rosja; przedstawia zasady ładu powojennego (tzw. ładu wersalskiego); wyjaśnia politykę mocarstw wobec Niemiec po zakończeniu I wojny światowej; wyjaśnia cele powstania i charakter Ligi Narodów, zna i wyjaśnia pojęcia: demilitaryzacja, reparacje wojenne, plebiscyt. wyjaśnia, czym były traktaty mniejszościowe i jakie miały znaczenie dla sytuacji powojennej w Europie; wyjaśnia, na czym polegała zasada samostanowienia narodów; porównuje przedwojenną i powojenną mapę Europy, wskazuje najważniejsze różnice i wyjaśnia zmiany, które zaszły na kontynencie. 1.1) opisuje następstwa wojny, wyróżniając konsekwencje polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe; 1.2) wyjaśnia cele powołania i charakter Ligi Narodów; 1.3) wyjaśnia politykę mocarstw wobec Niemiec po zakończeniu I wojny światowej 2. Odbudowa niepodległej Polski Odzyskanie niepodległości i kształtowanie ustroju nowej Polski opisuje odrodzenie państwa polskiego (przekazanie władzy Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną, rządy Daszyńskiego, Moraczewskiego i Paderewskiego); sytuację Polski na przełomie 1918 i 1919 r.; ocenia znaczenie wyborów do sejmu w 1919 r.; ustrój II Rzeczypospolitej opisany w konstytucji marcowej; zna i wyjaśnia pojęcia: mała konstytucja, konstytucja marcowa. analizuje teksty małej konstytucji i konstytucji marcowej, potrafi je porównać i na tej podstawie prześledzić kształtowanie się ustroju II Rzeczypospolitej; zna i wyjaśnia pojęcia: republika parlamentarna, władza wykonawcza, władza ustawodawcza, naczelnik państwa, reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu. 2.1) opisuje odrodzenie państwa polskiego oraz jego granice i sąsiadów; 2.4) ustrój polityczny II Rzeczypospolitej na podstawie konstytucji marcowej 1921 r.

4 3. Walka o granice i wojna z bolszewikami Kształtowanie się granic Polski przedstawia ustalenia konferencji paryskiej w sprawie granic Polski; wymienia i opisuje najważniejsze konflikty zbrojne w trakcie walki o granice państwa (powstanie wielkopolskie, powstania śląskie, wojna z bolszewikami) i ocenia ich znaczenie; ocenia znaczenie bitwy warszawskiej; ocenia wkład Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w odbudowę państwa polskiego; zna pojęcia: bolszewicy, bitwa warszawska, linia Curzona, pokój ryski. wyjaśnia, na czym polegała polityka faktów dokonanych w sprawie granic państwa polskiego; przy mapie omawia zasięg polskich powstań oraz ofensywy Armii Czerwonej; ocenia znaczenie bitwy nad Niemnem; posługując się mapą, omawia proces kształtowania się granic w latach ; zna i wyjaśnia pojęcie bunt Żeligowskiego. 2.1) opisuje odrodzenie państwa polskiego oraz jego granice i sąsiadów; 2.2) i ocenia postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski; 2.3) porównuje cele i skutki powstania wielkopolskiego i trzech powstań śląskich oraz wyjaśnia przyczyny i opisuje następstwa wojny polsko- -bolszewickiej; 2.7) ocenia wkład Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w odbudowę państwa polskiego 4. Sukcesy i zagrożenia demokracji w latach dwudziestych Tematy lekcji: Przemiany demokratyczne w państwach zachodniej Europy oraz nowe zagrożenia wolności i pokoju Powstanie faszystowskich Włoch 2 przemiany systemu demokratycznego na zachodzie Europy; wskazuje państwa europejskie, w których po I wojnie światowej zaszły zmiany ustrojowe; wyjaśnia, z czego wynikała i na czym polegała radykalizacja nastrojów w społeczeństwach po I wojnie światowej; opisuje drogę Mussoliniego do władzy na fali radykalizacji nastrojów społecznych; zna postać Benito Mussoliniego; zna pojęcia: faszyści, państwo totalne. wyjaśnia, na czym polegała demokratyzacja w państwach europejskich po 1918 r.; przedstawia wydarzenia ilustrujące zjawisko radykalizacji nastrojów po I wojnie światowej (pucz monachijski); rządy faszystów we Włoszech; zna pojęcia: czarne koszule, duce, kombatanci. 3.1) okoliczności oraz następstwa dojścia do władzy Mussoliniego i Hitlera

5 5. Gospodarka w okresie międzywojennym Przemiany gospodarcze i wielki kryzys wyjaśnia przyczyny załamania gospodarczego po I wojnie światowej; przedstawia przyczyny koniunktury gospodarczej oraz nagłego kryzysu gospodarczego; zna i wyjaśnia pojęcie hiperinflacji. wyjaśnia mechanizmy napędzające koniunkturę gospodarczą i powodujące kryzys w dwudziestoleciu międzywojennym; zna pojęcia: koniunktura gospodarcza, interwencjonizm gospodarczy, New Deal. 6.2) porównuje przejawy kryzysu gospodarczego na świecie i w Polsce, wskazując jego specyficzne cechy 6. Europa w cieniu reżimów totalitarnych Tematy lekcji: Rozwój komunizmu w ZSRR Zwycięstwo nazizmu w Niemczech i wojna domowa w Hiszpanii 2 wyjaśnia przyczyny walk wewnętrznych w Rosji bolszewickiej i dojścia do władzy Stalina; opisuje zmiany, do jakich doszło w ZSRR (polityka, społeczeństwo, gospodarka) oraz ich następstwa (wielki głód, wielka czystka); opisuje drogę Hitlera do władzy na fali radykalizacji nastrojów społecznych; porównuje nazizm z faszyzmem (organizacja państwa, ideologia, polityka wobec społeczeństwa); porównuje totalitaryzmy w Niemczech i ZSRR; zna i wyjaśnia pojęcia: nazizm, totalitaryzm, autorytaryzm, demokracja, propaganda, industrializacja, kolektywizacja, gospodarka nakazowo-rozdzielcza; zna postaci: Adolf Hitler i Józef Stalin. opisuje rządy terroru w ZSRR i w nazistowskich Niemczech; zna i wyjaśnia pojęcia: führer, NEP, kołchozy, NKWD, noc długich noży, noc kryształowa, indoktrynacja, SA, SS, brunatne koszule; wyjaśnia, jakie znaczenie dla państw europejskich miała wojna domowa w Hiszpanii. 3.1) okoliczności oraz następstwa dojścia do władzy Mussoliniego i Hitlera; 3.2) porównuje faszyzm z nazizmem, uwzględniając organizację państwa, ideologię oraz politykę wobec społeczeństwa; 4.1) opisuje okoliczności dojścia do władzy Stalina; 4.2) opisuje zmiany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym ZSRR po dojściu do władzy Stalina, z uwzględnieniem uprzemysłowienia kraju, kolektywizacji rolnictwa oraz jej następstw (Wielki Głód) i Wielkiej Czystki;

6 4.3) porównuje totalitarne systemy hitlerowskich Niemiec i Związku Radzieckiego Sprawdzian wiadomości 1 7. II Rzeczpospolita Tematy lekcji: Odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych. Społeczeństwo i gospodarka II RP Polityka zagraniczna Polski w okresie międzywojennym 2 przedstawia trudności, które stanęły przed Polakami w okresie odbudowy państwa; udowadnia tezę, że II Rzeczpospolita była krajem niejednolitym narodowościowo, oraz wyjaśnia, jakie miało to konsekwencje; najważniejsze mniejszości narodowe w II RP oraz politykę rządu i poszczególnych środowisk politycznych wobec nich; wyjaśnia cele i skutki reformy Władysława Grabskiego; wyjaśnia, dlaczego światowy wielki kryzys gospodarczy zaciążył także na gospodarce polskiej; wskazuje główne osiągnięcia gospodarcze Polski (budowa portu Gdyni i COP); opisuje, jakie stosunki łączyły II RP z jej sąsiadami i jakie były główne kierunki jej polityki zagranicznej; wyjaśnia, co oznaczała polityka równowagi; zna postaci: Władysław Grabski, Eugeniusz Kwiatkowski. wymienia najważniejsze różnice gospodarcze między wschodnią a zachodnią i centralną Polską, wyjaśnia, z czego te różnice wynikały; opisuje strukturę społeczno-zawodową II RP; przedstawia reformy gospodarcze okresu dwudziestolecia międzywojennego reformy Eugeniusza Kwiatkowskiego i reformę rolną; ocenia znaczenie układu w Rapallo i Locarno; ocenia wagę gwarancji danych rządowi polskiemu przez Francję i Wielką Brytanię; zna i wyjaśnia pojęcia: Polska A, Polska B, interwencjonizm gospodarczy. 2.5) wskazuje czynniki utrudniające proces integracji odrodzonego państwa polskiego; 2.6) wyjaśnia cele i skutki reformy Władysława Grabskiego; 5.4) główne kierunki polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej; 6.1) strukturę społeczną, narodowościową i wyznaniową odrodzonego państwa polskiego, dostrzegając przyczyny konfliktów społecznych i narodowościowych;

7 6.2) porównuje przejawy kryzysu gospodarczego na świecie i w Polsce, wskazując jego specyficzne cechy; 6.3) opisuje osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej, w tym budowę portu w Gdyni i utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego 8. Życie polityczne Polski międzywojennej Tematy lekcji: Rządy demokracji parlamentarnej w latach Rządy sanacji w latach wymienia najważniejsze partie polityczne Polski międzywojennej i ocenia ich wpływy na władzę; opisuje najważniejsze przemiany, jakie zachodziły na scenie politycznej II RP; przedstawia okoliczności zabójstwa pierwszego prezydenta Polski; wyjaśnia, co doprowadziło do przewrotu majowego w 1926 r. i jakie były jego następstwa; wyjaśnia, na czym polegały rządy sanacji po przewrocie majowym; ocenia, czy rządy sanacyjne były demokratyczne czy autorytarne; wyjaśnia, jakie znaczenie po przewrocie majowym miał BBWR; ustrój II RP opisany w konstytucji kwietniowej; porównuje konstytucję marcową z konstytucją kwietniową; zna i wyjaśnia pojęcia: autorytaryzm, przewrót majowy, sanacja, BBWR, nowela sierpniowa. wyjaśnia, z czego wynikała niestabilność rządów w pierwszych latach II RP; wyjaśnia, z czego wynikało nasilenie represji wobec opozycji w latach trzydziestych, poda przykłady prześladowań (twierdza w Brześciu i proces brzeski, Bereza Kartuska); zna i wyjaśnia pojęcia: Centrolew, wybory brzeskie, rządy pułkowników, Front Morges. 5.1) wyjaśnia przyczyny i skutki przewrotu majowego; 5.2) porównuje główne postanowienia konstytucji marcowej 1921 r. i konstytucji kwietniowej 1935 r.; 5.3) wymienia charakterystyczne cechy rządów sanacji, wskazując różnice między demokracją parlamentarną a rządami autorytarnymi

8 9. Kultura i obyczaje w dwudziestoleciu Kultura w dwudziestoleciu międzywojennym przedstawia najważniejsze zmiany w sferze kultury i obyczajów, jakie zaszły po I wojnie światowej; wyjaśnia pojęcie kultury masowej; polską kulturę i naukę okresu dwudziestolecia międzywojennego. wyjaśnia w jaki sposób kultura służyła szerzeniu demokracji lub wzmacnianiu rządów totalitarnych; wpływ przemian społecznopolitycznych okresu międzywojennego na kulturę masową; rozpoznaje dorobek kulturowy okresu międzywojennego. 6.4) główne osiągnięcia kultury i nauki II Rzeczypospolitej Sprawdzian wiadomości 1 II wojna światowa ( ) 10. Zwycięstwa agresorów Tematy lekcji: Przyczyny wybuchu II wojny światowej Napaść Niemiec i ZSRR na Polskę Działania wojenne w latach polityczne, społeczne i gospodarcze przyczyny wybuchu II wojny światowej; politykę państw europejskich wobec Hitlera; sytuację międzynarodową Polski przed wybuchem wojny; wskazuje na mapie: III Rzeszę, ZSRR, Włochy, Hiszpanię, Austrię, Czechosłowację, Sudety, Monachium; wskazuje główne kierunki polityki Adolfa Hitlera i Józefa Stalina; wyjaśnia, na czym polegał pakt Ribbentrop-Mołotow i przedstawia jego konsekwencje; wymienia najważniejsze fakty z wojny obronnej we wrześniu 1939 r.; wskazuje na mapie najważniejsze działania militarne we wrześniu 1939 r.; pokazuje na mapie główne kierunki działań wojennych w latach (wskazuje fronty); politykę Adolfa Hitlera w latach ; wyjaśnia i stosuje pojęcia: pakt antykominternowski, wskazuje na mapie Etiopię, Japonię, Chiny, Nadrenię, Zaolzie, Protektorat Czech i Moraw; przedstawia rozwój terytorialny III Rzeszy do 1939 r.; wskazuje przejawy łamania ładu wersalskiego; i ocenia politykę mocarstw zachodnich wobec III Rzeszy; wyjaśnia, na czym polegał układ monachijski; omawia znaczenie wydarzeń z 1 i 17 września 1939 r.; opisuje strategię Polski i III Rzeszy we wrześniu 1939 r.; ocenia układ sił w czasie wojny obronnej 1939 r.; korzystając z mapy, omawia rozwój działań wojennych w latach ; stosunki między III Rzeszą a ZSRR w latach ; wyjaśnia i stosuje pojęcia: appeasement, dziwna wojna, U-boot, Enigma, bitwa o Atlantyk; zna postaci: Arthur Neville Chamberlain, Edward Rydz-Śmigły, Władysław Raczkiewicz, Władysław Sikorski, Franciszek Kleeberg, Philippe Petain. 3.3) i ocenia politykę państw europejskich wobec Hitlera i wskazuje na jej uwarunkowania; 7.1) wyjaśnia polityczne, społeczne i gospodarcze przyczyny wybuchu II wojny światowej; 7.2) położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej; 7.3) ocenia konsekwencje zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow;

9 Anschluss, układ monachijski, wojna błyskawiczna, kolaboracja, rząd Vichy, bitwa o Anglię; zna postaci: Adolf Hitler, Józef Stalin, Winston Churchill, Charles de Gaulle. 7.4) sytuuje w czasie i przestrzeni etapy i fronty II wojny światowej, wskazując momenty przełomowe 11. Zmiana układu sił w 1941 roku Wojna Niemiec z ZSRR. Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny wskazuje na mapie państwa, które znalazły się pod okupacją niemiecką i te, które trafiły pod okupację sowiecką; wyjaśnia, jak doszło do wybuchu wojny Niemiec z ZSRR i do przystąpienia USA do wojny; uzasadnia tezę, że rok 1941 był ważny, wręcz przełomowy dla losów II wojny światowej; podaje skład koalicji antyhitlerowskiej; wyjaśnia, jakie znaczenie dla losów wojny miało przystąpienie do niej USA i zmiana frontu przez ZSRR; wyjaśnia i stosuje pojęcia: koalicja antyhitlerowska, Karta Atlantycka; zna postać Franklina D. Roosevelta. wyjaśnia, jak doszło do stworzenia koalicji antyhitlerowskiej; ocenia znaczenie uderzenia na ZSRR i USA; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Blitzkrieg, Lebensraum, plan Barbarossa, Lend-Lease Act. 7.4) sytuuje w czasie i przestrzeni etapy i fronty II wojny światowej, wskazując momenty przełomowe; 7.6) przedstawia okoliczności powstania koalicji antyfaszystowski ej oraz porównuje postanowienia konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie

10 12. Europa Hitlera Europa pod okupacją Niemiec hierarchię społeczną stworzoną przez nazistów; korzystając z mapy, przedstawia zasięg Europy Hitlera"; porównuje okupację hitlerowską w krajach zachodniej i wschodniej Europy; podaje przykłady różnych zachowań wobec okupanta: kolaboracji, obojętności i walki; podaje sposoby i przykłady walki z okupantem: sabotaż, partyzantkę itp. ilustruje przykładami różnice między okupacją hitlerowską w krajach zachodniej i wschodniej Europy, wyjaśnia przyczyny tych różnic; odnosi do ideologii hitlerowskiej stosunek okupanta do poszczególnych narodów; wymienia kraje europejskie, w których działała partyzantka antyhitlerowska; zna postać Vidkuna Quislinga. materiał wykraczający poza podstawę programową 13. Zagłada Żydów Zagłada Żydów przedstawia politykę hitlerowską wobec ludności żydowskiej; opisuje warunki panujące w gettach; przedstawia historię getta warszawskiego; opisuje powstanie w getcie warszawskim i likwidację getta; wyjaśnia różnice między obozem koncentracyjnym a obozem zagłady, wymienia najważniejsze obozy (Auschwitz, Majdanek, Chełmno nad Nerem, Treblinka); wyjaśnia i stosuje pojęcia: getto, szmugiel, ostateczne rozwiązanie, Holocaust, obóz koncentracyjny, obóz zagłady (śmierci); zna postaci: Janusz Korczak, Mordechaj Anielewicz, Irena Sendlerowa. odnosi plan zagłady Żydów do ideologii hitlerowskiej; przedstawia historię getta łódzkiego; korzystając z mapy, opisuje zasięg getta warszawskiego i przedstawia etapy jego likwidacji; wyjaśnia, czym była konferencja w Wansee; opisuje różne postawy wobec zagłady; wyjaśnia, jak dochodziło do pogromów ludności żydowskiej; przedstawia lokalną historię zagłady Żydów, np. historię getta we własnej miejscowości (w formie referatu); interpretuje teksty źródłowe zamieszczone w podręczniku; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Judenrat, eutanazja, cyklon B, Sonderkommando. 7.5) przedstawia przyczyny i skutki Holokaustu oraz opisuje przykłady oporu ludności żydowskiej Sprawdzian wiadomości 1

11 14. Polska okupowana Tematy lekcji: Okupacja radziecka w Polsce Okupacja niemiecka w Polsce 2 przypomina, w jakich okolicznościach podzielono Polskę między III Rzeszę a ZSRR; korzystając z mapy, przedstawia podział polskiego terytorium w 1939 r., nazywa poszczególne jednostki administracyjne; podaje cele i metody hitlerowskiej i radzieckiej okupacji na ziemiach polskich; wyjaśnia przyczyny eksterminacji ludności polskiej; opisuje warunki życia Polaków pod rządami obu okupantów; wyjaśnia rolę terroru w polityce okupantów; wyjaśnia, jaką rolę odgrywała folkslista; wyjaśnia, jaką rolę odegrał pod okupacją czarny rynek; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Generalne Gubernatorstwo, łagier, Gestapo, NKWD, pacyfikacja, folksdojcz, łapanka, szmugiel, deportacja; zna postać Maksymiliana Kolbego. porównuje los ludności polskiej na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR, wyjaśnia, z czego wynikały różnice w polityce okupantów oraz w warunkach życia; wskazuje grupy, które podlegały największym prześladowaniom i podaje tego przyczyny; wyjaśnia przyczyny eksterminacji ludności polskiej na ziemiach wcielonych do ZSRR, włączonych do III Rzeszy i GG, uwzględniając specyfikę tych obszarów; opisuje okoliczności eksterminacji dokonanej przez obu okupantów, opowiada o obozach i miejscach egzekucji, m.in. w Miednoje, Ostaszkowie, Katyniu, Auschwitz, Majdanku; niemiecką politykę gospodarczą na ziemiach polskich; interpretuje karykatury i teksty źródłowe z okresu okupacji; wyjaśnia i stosuje pojęcia: dystrykt Galicja, Komisariat Rzeszy, Gułag, praca przymusowa, akcja AB; zna postać Hansa Franka. 8.1) porównuje cele i metody polityki niemieckiej i radzieckiej w okupowanej Polsce 15. Walka o Polskę na obczyźnie Sprawa polska w czasie II wojny światowej przedstawia okoliczności utworzenia rządu polskiego na uchodźstwie; wyjaśnia, czym była sprawa polska w czasie II wojny światowej; stosunek aliantów do Polaków, uwzględniając jego zmiany; stosunki polsko-radzieckie w czasie II wojny światowej, wskazuje momenty przełomowe i główne kontrowersje; wyjaśnia, jak doszło do utworzenia PSZ na Zachodzie; wyjaśnia, czym były armia Andersa i armia Berlinga, przedstawia okoliczności ich utworzenia; wskazuje losy rządu RP na uchodźstwie w trakcie wojny; ocenia znaczenie rządu na uchodźstwie dla sprawy polskiej; wyjaśnia, czym była Rada Narodowa; wyjaśnia, w jakich okolicznościach i dlaczego zmieniał się stosunek aliantów do sprawy polskiej; wyjaśnia, z czego wynikały kontrowersje w stosunkach polsko-radzieckich, wskazuje główne problemy, poddaje je analizie; 9.1) przedstawia okoliczności powstania oraz działalność rządu II Rzeczypospolitej na uchodźstwie; 9.2) udział Polaków w wysiłku militarnym aliantów oraz sytuuje w czasie

12 przedstawia główne postanowienia układu Sikorski- Majski; wyjaśnia, czym była sprawa katyńska i jaki miała wpływ na sprawę polską; pokazuje na mapie fronty II wojny światowej, na których walczyły polskie siły zbrojne; zna postaci: Władysław Anders, Władysław Sikorski. polskie siły zbrojne poza krajem, przedstawia ich strukturę i rozwój; wyjaśnia znaczenie układu Sikorski-Majski dla sprawy polskiej; wyjaśnia znaczenie katastrofy gibraltarskiej dla sprawy polskiej; wskazuje na mapie szlak armii Andersa i Berlinga; ocenia znaczenie PSZ dla losów wojny i dla państwa polskiego; wymienia najważniejsze bitwy, w których brały udział PSZ, wskazuje ich miejsca na mapie; zna postaci: Władysław Raczkiewicz, Zygmunt Berling. i przestrzeni działania wojsk polskich na różnych frontach wojny; 9.3) ocenia politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej 16. Polska podziemna Tematy lekcji: Polskie państwo podziemne i ruch oporu Powstanie warszawskie 2 wyjaśnia, jak doszło do utworzenia podziemnych sił zbrojnych na terenie okupowanego kraju; wyjaśnia, czym było polskie państwo podziemne i co się na nie składało, omawia strukturę polskiego państwa podziemnego; wyjaśnia, w jakich warunkach tworzyło się podziemie lewicowe i przedstawia jego program; wyjaśnia, na czym polegał plan Burza ; wymienia cele polityczne, opisuje przebieg i skutki powstania warszawskiego; ocenia rolę AK; przedstawia i ocenia postawę aliantów oraz ZSRR wobec powstania; wyjaśnia, czym był PKWN, przedstawia okoliczności i skutki jego powołania; wyjaśnia, czym był Rząd Tymczasowy i TRJN; wyjaśnia i stosuje pojęcia: ZWZ, AK, dywersja, sabotaż; zna postaci: Stefan Grot-Rowecki, Tadeusz Bór- Komorowski. wymienia i ważniejsze organizacje wojskowe na terenie kraju, przyporządkowuje je do sił politycznych; wyjaśnia, czym była UPA i jakie stawiała sobie cele; przedstawia okoliczności wybuchu powstania warszawskiego, łączy je z planem Burza"; wyjaśnia przyczyny i skutki klęski powstania warszawskiego; zabiera głos w dyskusji na temat powstania warszawskiego; przedstawia politykę Stalina wobec polskich komunistów i wyjaśnia jej przesłanki; przedstawia program PKWN; ocenia skutki powołania PKWN dla sprawy polskiej; analizuje teksty źródłowe zamieszczone w podręczniku; wyjaśnia i stosuje pojęcia: PPR, SZP, Szare 8.2) opisuje strukturę polityczną i wojskową oraz działalność polskiego państwa pod ziemnego i ocenia historyczną rolę Armii Krajowej; 8.3) wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki wybuchu powstania warszawskiego oraz ocenia postawę aliantów i Związku

13 Szeregi, AL, NSZ, manifest PKWN, konferencja w Jałcie, proces szesnastu; zna postaci: Michał Karaszewicz-Tokarzewski, Kazimierz Sosnkowski, Jan Stanisław Jankowski, Tomasz Arciszewski, Stanisław Mikołajczyk, Edward Osóbka-Morawski, Leopold Okulicki. Radzieckiego wobec powstania 17. Zastosowanie przeważających sił Działania wojenne w latach Powstanie nowego porządku świata przedstawia, w jaki sposób zmieniał się stosunek sił koalicji antyhitlerowskiej i państw osi; wskazuje na mapie fronty istotne dla tego etapu wojny; wskazuje momenty przełomowe w latach , zwraca uwagę na znaczenie bitew o Midway, pod Stalingradem i o Monte Cassino; wyjaśnia, na czym polegało i jaki cel miało stworzenie drugiego frontu; wyjaśnia, czym było lądowanie na Sycylii oraz jakie były cele i skutki tej operacji militarnej; wymienia, podaje daty i wskazuje na mapie miejsca konferencji Wielkiej Trójki; wymienia najważniejsze postanowienia konferencji Wielkiej Trójki; omawia postanowienia konferencji dotyczące sprawy polskiej i ocenia politykę Wielkiej Trójki wobec Polski. strategię państw osi od grudnia 1941 r. do 1944 r.; wyjaśnia przyczyny klęski państw osi; odczytuje i interpretuje dane statystyczne mówiące o stosunku sił państw osi i koalicji; korzystając z mapy, wskazuje działania na poszczególnych frontach; wskazuje na mapie najważniejsze miejsca bitew, m.in. Pacyfik, Midway, Stalingrad, Wołgę, Moskwę, Kursk; wyjaśnia okoliczności utworzenia nowego rządu we Włoszech; przyporządkowuje postanowienia do właściwych konferencji Wielkiej Trójki; ocenia znaczenie poszczególnych konferencji, dostrzega zagrożenia dla sprawy polskiej, jakie niosły ze sobą niektóre decyzje konferencji Wielkiej Trójki; ocenia znaczenie powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych; wyjaśnia, na czym miał polegać porządek jałtański; zna postaci: Harry Truman, Clement Attlee. 7.4) sytuuje w czasie i przestrzeni etapy i fronty II wojny światowej, wskazując momenty przełomowe; 9.2) udział Polaków w wysiłku militarnym aliantów oraz sytuuje w czasie i przestrzeni działania wojsk polskich na różnych frontach wojny; 9.3) ocenia politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej

14 18. Ostateczna klęska państw osi Ostateczna klęska państw osi wyjaśnia, czym było lądowanie w Normandii; przedstawia okoliczności bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy; ocenia znaczenie użycia bomby atomowej dla losów wojny; wyjaśnia, skąd wzięły się różne terminy zakończenia wojny 8 maja i 9 maja 1945 r. oraz 2 września 1945 r.; wyjaśnia, na czym polegała i jakie miała skutki okupacja terytorium Niemiec; wymienia najważniejsze skutki II wojny światowej; przedstawia, w jaki sposób rozliczano się po wojnie z nazistami; przedstawia główne założenia ONZ, opisuje jej strukturę; wyjaśnia, z czego wynikały masowe wysiedlenia; wyjaśnia i stosuje pojęcia: drugi front, ład jałtański, denazyfikacja, demonopolizacja, demilitaryzacja, demokratyzacja, trybunał norymberski, ONZ. wyjaśnia genezę i założenia lądowania w Normandii; przedstawia okoliczności i skutki zamachu na Adolfa Hitlera; ocenia globalne znaczenie użycia bomby atomowej; przedstawia warunki kapitulacji innych niż III Rzesza państw osi; wyjaśnia, na czym polegała i jakie miała skutki okupacja terytoriów państw osi; wymienia i wyjaśnia najważniejsze długofalowe konsekwencje II wojny światowej; zabiera głos w dyskusji o powojennych rozliczeniach; zabiera głos w dyskusji o masowych wysiedleniach; ocenia znaczenie powołania ONZ; zna postać Dwighta Eisenhowera. 7.4) sytuuje w czasie i przestrzeni etapy i fronty II wojny światowej, wskazując momenty przełomowe; 7.6) przedstawia okoliczności powstania koalicji antyfaszystowski ej oraz porównuje postanowienia konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie; 7.7) bezpośrednie skutki II wojny światowej, wyróżniając następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe, z uwzględnieniem przesunięć ludności w Europie Środkowej

15 Sprawdzian wiadomości 1 Zimna wojna Europa i świat w latach Świat podzielony Tematy lekcji: Rozpad koalicji antyhitlerowskiej Zimna wojna 2 przedstawia polityczne przyczyny rozpadu koalicji antyhitlerowskiej; wyjaśnia, jak doszło do ukształtowania się dwubiegunowego układu sił (geneza zimnej wojny); konflikty zimnej wojny wojnę w Korei i kryzys kubański, przedstawia ich przyczyny, przebieg i skutki; korzystając z mapy, przyporządkowuje państwa do stref wpływów; omawia założenia planu Marshalla; opisuje reakcję ZSRR na plan Marshalla; opisuje okoliczności i skutki powstania NRD i RFN; omawia politykę ZSRR i mocarstw zachodnich wobec państw niemieckich i Europy; opisuje przebieg i skutki kryzysu berlińskiego; przedstawia główne cele i cechy NATO oraz Układu Warszawskiego i umiejscawia ich członków na mapie; wyjaśnia, na czym polegało przywództwo amerykańskie na świecie; wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń; wyjaśnia i stosuje pojęcia: plan Marshalla, dwubiegunowy układ sił, supermocarstwo, żelazna kurtyna, NRD, RFN, mur berliński, zimna wojna, satelita, NATO, Układ Warszawski; zna postaci: Harry Truman, Konrad Adenauer, John F. Kennedy. przedstawia etapy rozpadu koalicji antyhitlerowskiej; ocenia znaczenie ONZ dla pokoju światowego, bierze udział w dyskusji na temat roli tej organizacji; wyjaśnia, na czym polegała doktryna Trumana; wyjaśnia, jakie konsekwencje dla krajów po obu stronach żelaznej kurtyny miała realizacja planu Marshalla; przedstawia genezę NATO i Układu Warszawskiego; ocenia znaczenie przywództwa amerykańskiego na świecie; przedstawia środki i metody stosowane przez obie strony zimnej wojny; ocenia globalne znaczenie wyścigu zbrojeń; ocenia znaczenie kryzysu kubańskiego; wyjaśnia, na czym polegała i jaki cel miała wojna wywiadów KGB i CIA; wyjaśnia genezę i konsekwencje tendencji rozbrojeniowych; interpretuje karykatury z tego okresu; analizuje dokumenty zamieszczone w podręczniku; wyjaśnia i stosuje pojęcia: parasol atomowy, gorąca linia; zna postać George C. Marshalla. 10.1) wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu koalicji antyhitlerowskiej oraz opisuje początki zimnej wojny; 10.2) opisuje okoliczności i ocenia skutki powstania NRD i RFN; 10.3) sojusze politycznomilitarne NATO i Układu Warszawskiego, sytuując je na mapie; 10.7) konflikty zimnej wojny, w tym wojny w Korei, Wietnamie i Afganistanie oraz kryzys kubański, uwzględniając rolę ONZ

16 20. Złote lata Zachodu Tematy lekcji: Przemiany ekonomicznopolityczne Zachodu i początek integracji europejskiej Przemiany obyczajowo-kulturowe na zachodzie Europy 2 opisuje najważniejsze tendencje w polityce państw Zachodu po II wojnie światowej; zwraca uwagę na problem dyskryminacji rasowej w USA, wyjaśnia, na czym polegał i jakie miał skutki powojenny cud gospodarczy; wskazuje przejawy dobrobytu społeczeństw Zachodu; opisuje założenia państwa opiekuńczego; społeczeństwo konsumpcyjne; wyjaśnia znaczenie II Soboru Watykańskiego i przemiany w Kościele katolickim; wyjaśnia genezę integracji europejskiej; przedstawia główne nurty integracji europejskiej, tak w dziedzinie gospodarki, jak i polityki; wymienia organizacje integracji: OECD, NATO, Rada Europy, EWWiS, EWG, Euratom, UE, przyporządkowuje je do odpowiedniej dziedziny integracji; podaje przykłady przemian obyczajowych lat sześćdziesiątych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: dyskryminacja rasowa, państwo dobrobytu, społeczeństwo konsumpcyjne, integracja europejska, rewolucja edukacyjna, kontrkultura, hippis, Sobór Watykański II; zna postaci: Konrad Adenauer, Robert Schuman, Alcide de Gasperi, Charles de Gaulle, Martin Luther King. wymienia najważniejsze ugrupowania i czołowych polityków w państwach Zachodu omawianego okresu; przedstawia najważniejsze problemy wewnętrzne USA; wyjaśnia genezę rozwoju gospodarczego Zachodu; ocenia dalekosiężne skutki funkcjonowania państwa opiekuńczego i społeczeństwa konsumpcyjnego dla obywateli i dla gospodarki, wyróżnia jego pozytywne i negatywne skutki; przedstawia etapy integracji europejskiej, zarówno w dziedzinie gospodarki, jak i polityki; organizacje integracji europejskiej, podaje ich cele i najważniejszych członków; wymienia ważniejsze dokumenty integracji europejskiej, podaje ich postanowienia i ocenia ich znaczenie; i ocenia przemiany obyczajowe lat sześćdziesiątych; opisuje wydarzenia 1968 r. w krajach zachodnich; wyjaśnia i stosuje pojęcia: afera Watergate, plan Schumana,, ekumenizm, laicyzacja; zna postaci: Francisco Franco, Antonio Salazar, Richard Nixon. 10.6) wyjaśnia znaczenie II Soboru Watykańskiego dla przemian w Kościele katolickim drugiej połowy XX w.; 10.12) opisuje zmiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej; 10.13) przedstawia cele i główne etapy rozwoju Unii Europejskiej

17 21. Blok wschodni Tematy lekcji: Sowietyzacja państw środkowoeuropejskich. XX zjazd KPZR i odwilż po śmierci Stalina Lata 1953, 1956 i 1968 w państwach demokracji ludowej (NRD, Węgry, Czechosłowacja) 2 wyjaśnia, na czym polegała sowietyzacja krajów tzw. demokracji ludowej; wyjaśnia, co zmieniła w bloku wschodnim śmierć Stalina; wyjaśnia, na czym polegała destalinizacja; przedstawia najważniejsze tezy referatu Chruszczowa; opisuje, jak przebiegała zimnowojenna walka o panowanie nad przestrzenią kosmiczną; wyjaśnia przyczyny protestów w NRD, na Węgrzech i w Czechosłowacji; przedstawia przebieg i skutki wydarzeń w NRD, na Węgrzech i w Czechosłowacji; wyjaśnia, na czym polegała narodowa droga do socjalizmu ; wyjaśnia i stosuje pojęcia: sowietyzacja, monopol władzy, system jednopartyjny, propaganda, socrealizm, demokracja ludowa, destalinizacja, odwilż, Praska Wiosna, doktryna Breżniewa; zna postaci: Nikita Chruszczow, Leonid Breżniew, Imre Nagy, Aleksander Dubczek. przedstawia przyczyny i konsekwencje konfliktu Jugosławii z pozostałymi państwami bloku wschodniego; wyjaśnia, czym była RWPG i jaką rolę odegrała w podporządkowaniu Moskwie państw bloku wschodniego; ocenia rolę XX Zjazdu KPZR w destalinizacji obozu sowieckiego; zna pojęcia: indoktrynacja, kolektywizacja, industrializacja, kult jednostki, dysydent; porównuje protesty w NRD, na Węgrzech i w Czechosłowacji; ocenia konsekwencje tych wydarzeń dla reszty państw bloku wschodniego; ocenia znaczenie doktryny Breżniewa dla bloku wschodniego; zna postaci: Josip Broz Tito, Jurij Gagarin, Janos Kadar, Gustaw Husak, Nicolae Ceausescu. 10.4) państwa będące w strefie wpływów ZSRR, z uwzględnieniem wydarzeń na Węgrzech w 1956 r. i w Czechosłowacji w 1968 r.; 10.10) opisuje przemiany polityczne i społecznogospodarcze w ZSRR w latach Sprawdzian wiadomości 1

18 22. Budowa Polski Ludowej Tematy lekcji: Polska po zakończeniu II wojny światowej Przejęcie władzy w Polsce przez komunistów 2 poprawnie odczytuje dane statystyczne mówiące o stratach materialnych w Polsce po II wojnie światowej; korzystając z mapy, opisuje zmiany granic Polski, umiejscawia je w kontekście geograficznym, politycznym i ludnościowym; wyjaśnia, z czego wynikały masowe migracje ludności; podaje przykłady migracji przymusowych i dobrowolnych; przypomina, jak doszło do powstania TRJN, ten rząd; wyjaśnia, na czym polegał okres dwuwładzy w państwie polskim; przedstawia program zbrojnego podziemia; opisuje metody, jakimi komuniści zwalczali podziemie i ocenia system represji stalinowskich w Polsce; przedstawia najważniejsze założenia reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu; wyjaśnia, czym było referendum z 1946 i wybory z 1947 r.; wyjaśnia, czym była mała konstytucja; wyjaśnia, jak powstała PZPR; wyjaśnia i stosuje pojęcia: repatriant, Ziemie Zachodnie i Północne (Ziemie Odzyskane), akcja Wisła"; zna postaci: Stanisław Mikołajczyk, Bolesław Bierut, Władysław Gomułka. ocenia skalę strat wojennych na terenie Polski, wskazuje ich długofalowe konsekwencje; korzystając z mapy, przedstawia masowe migracje ludności, dzieląc je na kategorie (wewnętrzne, zewnętrzne, do kraju, z kraju, przymusowe i dobrowolne), a także biorąc pod uwagę narodowość migrantów; ocenia skalę tych migracji, wskazuje ich przyczyny i konsekwencje; zabiera głos w dyskusji na temat przymusowych wysiedleń; przedstawia najważniejsze przekształcenia, jakim uległa struktura społeczna Polski na skutek strat wojennych i przesiedleń; przedstawia drogę komunistów do pełnej władzy; wyjaśnia, jakie miejsce w planach komunistów zajmował TRJN; wymienia najważniejsze organizacje zbrojnego podziemia; podaje przykłady ilustrujące losy podziemia (historie, postacie); przedstawia, w jaki sposób komuniści wykorzystywali propagandowo reformę rolną i nacjonalizację przemysłu; wyjaśnia, jakie skutki miały reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu dla gospodarki i dla społeczeństwa; najważniejszą partię opozycyjną (PSL) i wskazuje jej losy; wyjaśnia, jakie były ukryte cele referendum 1946 r.; przedstawia etapy tworzenia się systemu jednopartyjnego i powstania PZPR i ZSL. 8.4) analizuje zmiany terytorialne, straty ludnościowe, kulturowe i materialne Polski będące następstwem II wojny światowej; 11.1) wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów; 11.2) system represji stalinowskich w Polsce i ocenia jego skutki

19 23. Sowietyzacja Polski Tematy lekcji: Okres stalinizmu w Polsce Przemiany społecznoekonomiczne w powojennej Polsce 2 przedstawia najważniejsze założenia konstytucji z 1952 r. i wskazuje zmiany ustrojowe, jakie ona wprowadziła; podaje przykłady sowietyzacji Polski; wyjaśnia, na jakich zasadach działała władza partyjna w PRL, jak wyglądały procesy decyzyjne; omawia działalność represyjną Urzędu Bezpieczeństwa; opisuje walkę władz komunistycznych z Kościołem katolickim; opisuje działania władz na rzecz szerzenia ideologii komunistycznej, wyjaśnia, jak działała propaganda i cenzura; wskazuje proces upaństwawiania gospodarki, wymienia gałęzie, w których przebiegał on najszybciej; przedstawia główne założenia planu trzyletniego i planu sześcioletniego; wyjaśnia, na czym polegała kolektywizacja rolnictwa; przedstawia najbardziej widoczne skutki przebudowy gospodarki; wyjaśnia i stosuje pojęcia: sowietyzacja, UB, bezpieka, cenzura, gospodarka centralnie sterowana, plan gospodarczy, kolektywizacja, industrializacja; zna postać Stefana Wyszyńskiego. przedstawia argumenty za twierdzeniem, że na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych w Polsce postępowała sowietyzacja na wzór państw bloku, lub przedstawia argumenty przeciw tej tezie; polską scenę polityczną po powstaniu PZPR i uchwaleniu konstytucji; ocenia znaczenie konstytucji z 1952 r.; opisuje okoliczności odsunięcia Władysława Gomułki od władzy i skutki tego posunięcia; korzystając ze schematu, omawia strukturę władzy w PRL; opisuje walkę władz komunistycznych z różnymi organizacjami i przejawami życia społecznego; przedstawia propagandę socjalistyczną w kulturze: filmie, literaturze, sztuce; wyjaśnia, na czym polegała bitwa o handel i z jakim skutkiem była prowadzona; wymienia główne inwestycje planu sześcioletniego; wyjaśnia, czym były spółdzielnie produkcyjne i PGR, opisuje, jak były tworzone i jaką miały specyfikę; ocenia długofalowe konsekwencje przebudowy gospodarki; wyjaśnia, w jaki sposób przebudowa gospodarki wpłynęła na zmiany w strukturze społecznej, odpowiedź ilustruje przykładami; analizuje teksty propagandowe na temat zmian gospodarczych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: KC, Biuro Polityczne, pierwszy sekretarz, MBP, aparat bezpieczeństwa, pas transmisyjny, ZMP, socrealizm, spółdzielnia produkcyjna, PGR; zna postaci: August Emil Fieldorf, Witold Pilecki, Konstanty Rokossowski, Jan Nowak Jeziorański. 11.2) system represji stalinowskich w Polsce i ocenia jego skutki; 11.3) realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u

20 24. PRL pod rządami Władysława Gomułki PRL pod rządami Władysława Gomułki wyjaśnia, na czym polegała odwilż w 1956 r.; wskazuje przyczyny wydarzeń 1956 r. w Poznaniu, opisuje ich przebieg i podaje skutki; opisuje okoliczności powrotu Władysława Gomułki do władzy; wyjaśnia, na czym miała polegać polska droga do socjalizmu"; podaje przykłady najważniejszych zmian popaździernikowych; opisuje procesy, które rządziły walką o władzę w tym okresie; opisuje warunki życia w latach sześćdziesiątych w Polsce; wyjaśnia i stosuje pojęcia: destalinizacja, rehabilitacja, mała stabilizacja ; zna postaci: Józef Cyrankiewicz, Władysław Gomułka. ocenia znaczenie destalinizacji w Polsce; postać i politykę Edwarda Ochaba; ocenia znaczenie Poznańskiego Czerwca dla sytuacji politycznej w Polsce; wymienia dwie najważniejsze frakcje w PZPR w 1956 r. (natolińczycy i puławianie), przedstawia ich programy; wyjaśnia korelacje między wydarzeniami w ZSRR (referat Chruszczowa) a wydarzeniami w 1956 r. w Polsce; ocenia, na ile głębokie były zmiany popaździernikowe; frakcję partyzantów (moczarowców); wyjaśnia i stosuje pojęcia: nomenklatura, realny socjalizm, dogmatyzm, rewizjonizm, partyzanci; zna postaci: Józef Światło, Edward Ochab, Mieczysław Moczar. 11.3) realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u; 11.4) porównuje przyczyny i skutki kryzysów 1956 r., 1968 r. i 1970 r., 1976 r. 25. Zmierzch rządów Gomułki Zmierzch rządów Gomułki opisuje stosunki państwo-kościół za rządów Władysława Gomułki; przedstawia przyczyny, przebieg i skutki Marca 1968 r.; wyjaśnia, na czym polegał układ z RFN i jakie miał znaczenie; przedstawia przyczyny, przebieg i skutki Grudnia 1970 r.; wyjaśnia przyczyny odsunięcia Władysława Gomułki od władzy; zna postać Edwarda Gierka. wyjaśnia przyczyny nagonki na Kościół katolicki oraz przedstawia metody stosowane przez władze w stosunku do Kościoła; przedstawia przejawy działań opozycyjnych w latach sześćdziesiątych; ocenia znaczenie Marca 1968 r. dla sytuacji politycznej w Polsce; odnosi wydarzenia polskiego Marca do Praskiej Wiosny; przedstawia układ z RFN na tle stosunków polsko-niemieckich po II wojnie światowej; ocenia znaczenie Grudnia 1970 r. dla sytuacji politycznej w Polsce; wyjaśnia i stosuje pojęcia: syjonizm, ZOMO; zna postaci: Jerzy Giedroyć, Willy Brandt. 11.3) realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u; 11.4) porównuje przyczyny i skutki kryzysów 1956 r., 1968 r. i 1970 r., 1976 r. 11.5) ocenia polityczną i społeczną rolę Kościoła katolickiego

21 Sprawdzian wiadomości 1 w PRL-u 26. Rewolucje i wojny w Azji Rewolucje i wojny w Azji wyjaśnia, co określano mianem Trzeciego Świata; przedstawia najważniejsze założenia rewolucji Mao Tsetunga; rządy komunistów w Chinach, zwraca uwagę na politykę społeczną i gospodarczą; wyjaśnia, co oznacza, że Azja stała się drugim frontem zimnej wojny; podaje przyczyny, przebieg i skutki wojen w Korei i w Wietnamie i opisuje rolę ONZ w tych konfliktach; opisuje udział USA w wojnach w Korei i w Wietnamie; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Trzeci Świat, ChRL, Wielki Skok, dekolonizacja; zna postać Mao Tse-tunga. wskazuje wspólne cechy regionów nazywanych Trzecim Światem; wyjaśnia, jak doszło do powstania ChRL i rządów komunistów w Chinach; wyjaśnia, na czym polegała rewolucja kulturalna w ChRL; wyjaśnia, jak doszło do rozprzestrzenienia się komunizmu w Azji; ocenia znaczenie wojen w Korei i w Wietnamie w polityce globalnej; przedstawia procesy społeczno-polityczne zachodzące w tym okresie w Laosie i Kambodży; stosunki chińsko-radzieckie w tym okresie i ocenia, jakie znaczenie relacje te miały dla polityki światowej; wyjaśnia i stosuje pojęcia: rewolucja kulturalna, KRLD, Vietcong, napalm, Czerwoni Khmerzy; zna postaci: Kim Ir Sen, Pol Pot, Richard Nixon. 10.7) konflikty zimnej wojny, w tym wojny w Korei, Wietnamie i Afganistanie oraz kryzys kubański, uwzględniając rolę ONZ; 10.9) przemiany w Chinach po II wojnie światowej 27. Dekolonizacja wielka zmiana na mapie świata Dekolonizacja opisuje procesy dekolonizacyjne po II wojnie światowej, ilustruje je przykładami, zwraca uwagę na prawidłowości tych procesów; przedstawia specyfikę dekolonizacji w krajach azjatyckich i w krajach afrykańskich; korzystając z mapy, wskazuje regiony, które zostały objęte dekolonizacją; wyjaśnia, na czym polegała polityka apartheidu, poda, gdzie była prowadzona; zna postać Nelsona Mandeli. ocenia znaczenie dekolonizacji dla polityki światowej; omawia dekolonizację Indii Brytyjskich, wskazuje na mapie państwa, które wtedy powstały, przedstawia dalsze losy tego regionu; omawia dekolonizację Afryki, wskazuje na mapie państwa, które wtedy powstały, przedstawia dalsze losy tego regionu; zna postać Mahatmy Gandhiego. 10.5) sytuuje w czasie i przestrzeni proces dekolonizacji oraz ocenia jego następstwa, uwzględniając rolę ONZ

22 28. Bliski Wschód i Ameryka Łacińska Konflikty na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Łacińskiej, przedstawia okoliczności powstania państwa Izrael; wyjaśnia genezę konfliktu na Bliskim Wschodzie; przedstawia dążenia Izraela, Palestyny, Egiptu i Syrii, wskazuje najważniejsze konsekwencje tego konfliktu; przedstawia ogólną sytuację społeczno-polityczną w Ameryce Łacińskiej po II wojnie światowej; opisuje rewolucję na Kubie; zna postać Fidela Castro. wskazuje kolejne etapy konfliktu bliskowschodniego; przedstawia udział USA i ZSRR w tym konflikcie, wyjaśnia, z czego wynikało zaangażowanie mocarstw na Bliskim Wschodzie; islamską rewolucję w Iranie, ocenia jej znaczenie dla świata arabskiego; przedstawia wydarzenia w Chile i Argentynie; ocenia znaczenie rewolucji na Kubie w polityce światowej; dostrzega rolę USA w kształtowaniu polityki państw Azji, Bliskiego Wschodu i Afryki; wyjaśnia i stosuje pojęcia: fundamentalizm, junta, kryzys sueski, ruch panarabski; zna postaci: ajatollah Chomeini, Juan Peron, Augusto Pinochet. 10.8) wyjaśnia przyczyny i charakter konfliktu bliskowschodnie go 29. Globalna współzależność i konflikt Globalizacja w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Od odprężenia do drugiej zimnej wojny 2 wyjaśnia, na czym polegał kryzys paliwowy, przedstawia jego skutki dla gospodarki światowej; przedstawia najważniejsze problemy wewnętrzne (polityczne, gospodarcze i społeczne) państw Zachodu w omawianym okresie; opisuje problem terroryzmu w krajach Zachodu; wyjaśnia, na czym polegała rewolucja informatyczna; wyjaśnia, co oznacza termin azjatyckie tygrysy", wymienia przynajmniej dwa przykłady; przedstawia sytuację wewnętrzną Chin, opisuje wydarzenia na placu Tienanmen w Pekinie, wyjaśnia, jak do nich doszło; opisuje procesy globalizacji gospodarczej; opisuje tendencje odprężeniowe w latach siedemdziesiątych; wskazuje momenty i problemy, które zwiększały napięcie między blokami (wojna w Afganistanie, program gwiezdne wojny"); wyjaśnia, jakie tło międzynarodowe miał wybór przedstawia genezę kryzysu paliwowego; opisuje krótko scenę polityczną w najważniejszych państwach Europy, dopasowuje polityków do państwa i środowiska partyjnego (lewica, prawica); przedstawia program rządów konserwatywnych w Wielkiej Brytanii i USA; wymienia najważniejsze organizacje terrorystyczne w krajach Zachodu; wymienia państwa nazywane azjatyckimi tygrysami i wyjaśnia, jak doszło do tak gwałtownego rozwoju gospodarczego tych państw; opisuje drogę reform, na którą Chiny weszły za rządów Deng Xiaopinga; przedstawia genezę, przebieg i skutki wojny w Afganistanie; ocenia znaczenie inwazji w Afganistanie dla USA i ZSRR; 10.7) konflikty zimnej wojny, w tym wojny w Korei, Wietnamie i Afganistanie oraz kryzys kubański, uwzględniając rolę ONZ; 10.10) opisuje przemiany polityczne i społecznogospodarcze w ZSRR w latach

23 Karola Wojtyły na papieża; wskazuje najważniejsze problemy wewnętrzne ZSRR na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: szok naftowy, inflacja, KBWE; zna postaci: Margaret Thatcher, Ronald Reagan, Karol Wojtyła. opisuje sytuację wewnętrzną w ZSRR na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: rewolucja goździków, detente, mudżahedini; zna postaci: Willy Brandt, Helmut Schmidt, François Mitterrand, Juan Carlos, Jury Andropow, Konstantin Czernienko, Michaił Gorbaczow. Sprawdzian wiadomości Druga młodość PRL Przemiany w Polsce pod rządami Edwarda Gierka przypomina okoliczności dojścia do władzy Edwarda Gierka; przedstawia najważniejsze deklaracje programowe Gierka (w chwili przejmowania władzy); opisuje politykę gospodarczą Gierka, wyjaśnia, na czym polegał cud gospodarczy i życie na kredyt; wyjaśnia, czym był socjalizm konsumpcyjny, ilustruje go przykładami z życia społeczeństwa polskiego; wyjaśnia, na czym miała polegać budowa drugiej Polski"; wyjaśnia przyczyny kryzysu z czerwca 1976 r., opisuje jego przebieg; porównuje przyczyny i skutki kryzysów z lat 1956, 1968, 1970 i 1976; przedstawia główne problemy polskiej gospodarki w drugiej połowie lat siedemdziesiątych; zna postać Edwarda Gierka. opisuje zmiany, jakie zaszły w ekipie rządzącej po 1970 r.; wyjaśnia genezę cudu gospodarczego, wiąże politykę finansową Gierka z sytuacją międzynarodową (z odprężeniem i otwarciem na świat); przedstawia przejawy odprężenia w PRL, wyjaśnia, na czym polegało otwarcie Polski na świat; przedstawia długofalowe skutki życia konsumpcyjnego; zna postać Piotra Jaroszewicza. 11.3) realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u; 11.4) porównuje przyczyny i skutki kryzysów 1956 r., 1968 r. i 1970 r., 1976 r.

24 31. Pod znakiem Solidarności Powstanie i działalność Solidarności środowiska opozycyjne końca lat siedemdziesiątych; opisuje reakcje Polaków na wybór Jana Pawła II i wydarzenia towarzyszące pielgrzymce; określa przyczyny powstania Solidarności"; przedstawia przebieg wydarzeń w Stoczni Gdańskiej i w innych ośrodkach strajkowych; wyjaśnia, czym było 21 postulatów, przedstawia najważniejsze z nich; przedstawia okoliczności podpisania porozumień sierpniowych i podaje ich najważniejsze postanowienia; opozycję w okresie po porozumieniach sierpniowych; opisuje i interpretuje zmiany na stanowisku I sekretarza PZPR i na głównych stanowiskach państwowych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Solidarność", 21 postulatów; zna postaci: Jacek Kuroń, Adam Michnik, Lech Wałęsa, Wojciech Jaruzelski. analizuje tekst źródłowy zawierający 21 postulatów MKS; ocenia znaczenie wydarzeń w Stoczni i podpisania porozumień sierpniowych; przedstawia sytuację międzynarodową Polski w tym czasie, szczególnie opisuje relacje z Moskwą; wyjaśnia i stosuje pojęcia: MKS, NSZZ; zna postaci: Stanisław Kania, Czesław Kiszczak. 11.5) ocenia polityczną i społeczną rolę Kościoła katolickiego w PRL-u; 12.1) wyjaśnia znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla przemian politycznych w Polsce; 12.2) wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych 1980 r. oraz ocenia rolę Solidarności w przemianach politycznych i ustrojowych 32. Zbyt długi koniec PRL Stan wojenny w Polsce opisuje okoliczności wprowadzenia stanu wojennego; wyjaśnia, na czym polegał stan wojenny: jakie prawa zostały ograniczone, jakie metody utrzymania porządku stosowano; wyjaśnia, co to była WRON, przedstawia jej zadania; wyjaśnia, czym były internowania i kto im podlegał; wyjaśnia, dlaczego niektóre obiekty zostały zmilitaryzowane i co to oznaczało; zabiera głos w dyskusji na temat wprowadzenia stanu wojennego; poddaje analizie dekret o stanie wojennym; wyjaśnia, czym był PRON i jakie miał znaczenie; przedstawia różne postawy społeczne wobec stanu wojennego, ilustruje je konkretnymi przykładami; ocenia moralne znaczenie Nagrody Nobla dla 12.3) przedstawia okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego

25 opisuje wydarzenia w kopalni Wujek" i wyjaśnia, jak do nich doszło; korzystając ze świadectw, opisuje rzeczywistość stanu wojennego; środowisko opozycji w trakcie stanu wojennego i w najbliższych latach po jego zniesieniu; opisuje metody walki z opozycją podczas stanu wojennego i po jego zakończeniu; wyjaśnia i stosuje pojęcia: stan wojenny, WRON, internowanie, ZOMO; zna postaci: Wojciech Jaruzelski, Jan Popiełuszko, Lech Wałęsa. Lecha Wałęsy; przedstawia skalę emigracji Polaków w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych; zjawisko emigracji wewnętrznej; przedstawia stan polskiej gospodarki w połowie lat osiemdziesiątych; wyjaśnia i stosuje pojęcia: PRON, SB, TW, kartki. 33. Polski rok 1989 Rok 1989 w Polsce wyjaśnia, jak doszło do eskalacji sytuacji politycznej i gospodarczej w 1988 r.; podaje okoliczności zwołania obrad Okrągłego Stołu; przedstawia najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu; opisuje, jak wyglądały czerwcowe wybory do sejmu i senatu: na jakich zasadach się odbyły i w jakiej przebiegały atmosferze; opisuje okoliczności wyboru Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta; przedstawia okoliczności powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego; wyjaśnia, co to był plan Balcerowicza, w jakich okolicznościach powstał; wyjaśnia i stosuje pojęcia: Okrągły Stół, plan Balcerowicza; zna postaci: Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki, Leszek Balcerowicz. poddaje analizie fragmenty porozumień Okrągłego Stołu; zwraca uwagę na kompromisowy wydźwięk Okrągłego Stołu; wymienia nazwiska kilku znaczących polityków Okrągłego Stołu, zarówno ze strony solidarnościowej, jak i rządowej; wyjaśnia, na czym polegała transformacja ustrojowa; ocenia znaczenie wyborów czerwcowych dla budowania demokracji; wyjaśnia, dlaczego mówi się, że sejm wybrany w 1989 r. był sejmem kontraktowym; przedstawia najważniejsze cele rządu Mazowieckiego; wyjaśnia i stosuje pojęcia: transformacja ustrojowa i gospodarcza, sejm kontraktowy. 12.4) opisuje najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu