BADANIE PODMIOTOWE PRZEWÓD POKARMOWY

Transkrypt

1 BADANIE PODMIOTOWE PRZEWÓD POKARMOWY PAULINA CZARNECKA KLINIKA MEDYCYNY TRANSPLANTACYJNEJ NEFROLOGII I CHORÓB WEWNĘTRZNYCH WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

2 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA (OSTRY I PRZEWLEKŁY) NUDNOŚCI. I WYMIOTY ZGAGA BÓL O CHARAKTERZE PALĄCYM ZLOKALIZOWANY W OKOLICY ZAMOSTKOWEJ, NASILA SIĘ W POZYCJI LEŻĄCEJ PO OBFITYM POSIŁKU DYSPEPSJA BÓL LUB DYSKOMFORT OGRANICZONY DO GÓRNEJ CZĘŚCI JAMY BRZUSZNEJ, NASILAJĄCA SIĘ NA CZCZO I USTĘPUJĄCE PO POSIŁKU OWRZODZENIE TRAWIENNE UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU KANDYDOZA, GERD, ACHALAZJA ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

3 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZGAGA DYSPEPSJA UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

4 BÓL BRZUCHA TRZEWNY powstaje, kiedy organ mający światło silnie kurczą się lub zostają rozciągnięte, narządy lite mogą być źródłem takiego bólu w skutek rozciągania torebki Słabo zlokalizowany, przewodzony trzewnymi nerwami współczulnymi. UDZIELONY ODCZUWANY W MIEJSCU ODLEGŁYM OD JEGO POWSTANIA UNERWIONYCH PRZEZ NERWY WYCHODZĄCE NA TYM SAMYM POZIOMIE RDZENIA KRĘGOWEGO Ból somatyczny tzw ścienny Powstają w skutek drażnienia zakończeń bólowych rdzeniowych (Th 5-12, L1-5, S1-2) unerwiających czuciowo otrzewną ścienną oraz w wyniku drażnienia zakończeń nerwu przeponowego C3,C4,C5).Ból ten jest stały, kłujący nasila się przy zmianie pozycji ciała. Bóle somatyczne mogą być w wyniku drażnienia powierzchni otrzewnej toksynami bakteryjnymi, sokiem żołądkowym, jelitowym, trzustkowym, żółcią, moczem, krwią.jest silniejszy i lepiej zlokalizowany

5 BÓL BRZUCHA ostry przewlekły

6 BÓL BRZUCHA GŁÓWNE UMIEJSCOWIENIE PROMIENIOWANIE CHARAKTER BÓLU (TĘPY, KŁUJĄCY, PALĄCY SKURCZOWY, KOLKOWY) CZAS TRAWANIA NASILENIE 1-10 CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA, OKRESOWOŚĆ CZYNNIKI NASILAJĄCE LUB ZMNIEJSZAJĄCE BÓL WYPRÓŻNIENIE, WYMIOTY OBJAWY TOWARZYSZĄCE

7 LOKALIZACJA BÓLU BRZUCHA Przednia część prajelita Środkowa część prajelita Tylna część prajelita

8 LOKALIZACJA I PROMIENIOWANIE BÓLU BRZUCHA

9 LOKALIZACJA BÓLU Drogi żółciowe, wątroba Żołądek, dwunastnica, trzustka Jelito cienkie, wyrostek robaczkowy Odbytnica Okrężnica, pęcherz moczowy, macica

10 PROMIENIOWANIE BÓLU

11 CHARAKTER BÓLU PALĄCY GNIOTĄCY KŁUJACY TĘPY STAŁY UCZUCIE CIĘŻARU ROZPIERANIE ŚWIDRUJĄCY

12 CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE ODCZUWANIE BÓLU WYMIOTY WYPRÓŻNIENIE ZMIANA POZYCJI CIAŁA POSIŁEK GŁODZENIE

13 Choroba Wrzód trawienny Kolka żółciowa Ostre zapalenie trzustki umiejscowienie nadbrzuszue Nadbrzusze/prawa okolica podżebrowa Nadbrzusze/lewa okolica podżebrowa Kolka nerkowa Okolica lędzwiowa początek stopniowy Szybko narastający nagły Szybko narastający charakter nękający stały stały stały promieniowanie Do pleców Poniżej prawej łopatki Do pleców, opasujący Do wewnętrznych narządów płciowych i wew części ud Szczególne okoliczności Nocy i na czczo Po nadużyciu alkoholu odwodnienie Czas trwania ½-1h 4-24h >24h 4-24h Czynniki zaostrzające Stres, ostro przyprawione potrawy, alkohol, NLPZ pokarmy Alkohol, pokarmy Czynniki łagodzące Pokarm, środki zobojętniające kwas solny, wymioty Siedzenie w pozycji wyprostowanej?

14 PRZYCZYNY BÓLU BRZUCHA NIEZWIĄZANE Z PRZEWODEM POKARMOWYM Choroba Zawał mięśnia sercowego Rozwarstwia jący tętnik aort Zapalenie opłucnej półpasiec Kwasica ketonowa Zapalaenie jajowodów/ ciąza jajowodowa a Skręt janika jądra Objawy kliniczne Ból w nadbrzuszu, bez towarzyszącej tkliwości uciskowej Rozdzierający miedzylopatkowy ból, asymetria tętna na tętnicach udowych Występowanie bolu związane z odruchem kaszlowym, tarcie opłucnej Przeczulica w odpowiednich dermatomach, wysypka pęcherzykowa Ból kolkowy, kwasicy oddech, duszność, tachykardia Bol nadłonowy i w dole biodrowym, tkliwość uciskowa, gorączka, wymioty Nagły bol w dolnej części brzucha

15 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZGAGA DYSPEPSJA UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

16 NUDNOŚCI I WYMIOTY NUDNOŚCI UCZUCIE MDŁOŚCI I CHĘCI ZWYMIOTOWANIA TORSJE NIEKOTROLOWANY SKURCZ, ŻOŁADKA, PRZEŁYKU I PRZEPONY, KT.ORY POPRZEDZA WYMIOTY WYMIOTY GWAŁTOWNY WYRZUT TREŚCI ŻOŁADKOWEJ PRZEZ USTA REGURGITACJA WSTECZNE ZARZUCANIE TREŚCI POKARMOWEJ BEZ PPRZEDZJĄCYCH NUDNOSCI I ODRUCHU WYMIOTNEGO

17 WYMIOTY WYMIOTY TREŚCIA POKARMOWA (NIEŻYT ŻOŁĄDKOWO-JELITOWY) WYMIOTY KRWISTE (KRWAWIENIE Z GOPP, ZESPÓL MALORY EGO-WEISSA PĘKNIECIE BŁONY ŚLUZOWEJ DOLNEGO ODCINKA PRZEŁYKU I WPUSTY ŻOŁĄDKA, ZESPÓŁ BOERHAAVE A ROZERWANIE PRZEŁYKU WYMIOTY TREŚCIĄ KAŁOWĄ- NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODU POKARMOWEGO NISKA

18 WYMIOTY ODRUCH WYMIOTNY JEST KOORDYNOWANY PRZEZ OŚRODEK ZNAJDUJĄCY SIĘ W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM POBUDZENIE OŚRODKA NASTĘPUJE W WYNIKU IMPULSACJĘ IŻ NARZĄDÓW PRZEWODU POKARMOWEGO, GARDŁA, NEREK PĘCHERZA MOCZOWEGO, JAJNIKA, MACICY,SERCA MOŻE ON BYĆ RÓWNIEŻ POBUDZANY PRZEZ SUBSTANCJE CHEMICZNE ORAZ TOKSYCZNE PRZEZ CHEMORECEPTORY W KOMORZE IV

19 WYMIOTY 1. WYSTĘPOWANIE I CZAS TRWANIA WYMIOTÓW 1. PÓŹNE PRZESZKODA MECHANICZNA, NEUROPATIA CUKRZYCOWA 2. PSYCHOGENNE- ZWYKLE KONTROLOWANE 3. PORANNE CIĄŻA 4. CHLUSTAJĄCE ZABURZENIA BŁĘDNIKOWE 5. NOCNE CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY 2. ZWIĄZEK Z WYSTĘPOWANIEM BÓLU 3. OBJAWY OGÓLNE 1. SPADEK APETYTU 2. SPADEK MASY CIAŁA 4. OCENA WYMIOCIN 5. WYWIAD RODZINNY

20 OBJAWY KRAWIENIA Z PRZWODU POAKRMOWEGO SMOLISTE STOLCE FUSOWATE WYMIOTY BLADOŚĆ SKÓRY

21 WYMIOTY KRWISTE HAEMATEMESIS Wymioty świeża krwią - krwawienie z miejsca powyżej zwieracza przełykowo-żołądkowego krwawienie z żylaków przełyku Fusowate wymioty poddane działaniu pepsyny żołądkowej wytraca się hematyna, krwawienie z wrzodu żołądka

22 SMOLISTE STOLCE MELAENA CZARNY,SMOLISTY STOLEC OBJAW KRWAWIENIA Z GÓRNEGO ODCINKA P. POKARMOWEGO UWAGA STOSOWANIE PREPARATÓW BIZMUTU I ŻELAZA ŚWIEŻA KREW KREWIENIE Z DOLNEGO ODCINAKA P. POKARMOWEGO - ŻYLAKI ODBYTU

23 PODEJRZENIE KRWAWIENIE Z POKARMOWEGO CZY WYSTĘPOWAŁA WCZEŚNIEJ DOLEGLIWOŚCI DYSPEPTYCZNE, CHOROBA WRZODOWA, CHOROBA WĄTROBY, KRWAWIENIE Z P. POKARMOWEGO CZY SPOŻYWAŁ ALKOHOL, NLPZ, KORTYKOTEROIDY CZY WYMIOTY BYŁY POPRZEDZONE SILNYM ODRUCHEM WYMIOTNYM

24 WYMIOTY NIEZWIĄZANE Z PRZEWODEM POKARMOWYM Neurologiczne Podwyższone ciśnienie śródczaszkowe guz mózgu, zapalanie opon mózgowo-rdzeniowych Choroba Meniere a Migrena Omdlenie wazowagalne, lek silny ból Leki Alkohol, opioidy, digoksyna, metyloksantyny, leki cytotstatyncze, p/depresyjne Metaboliczne/endokrynynologiczne ciąża Cukrzycowa kwasica ketonowa Niewydolność nerek Niewydolność wątroby Hiperkalcemia Choroba Addisona Psychiczne Jadłowstręt psychiczny Bulimia

25 POWIĘKSZENIE OBWODY BRZUCHA OTYŁOŚĆ GAZY JELITOWE- RZEKOMA NIEDROŻNOŚĆ, NIEDROŻNOŚĆ STOLEC- OSTRA NIEDROŻNOŚĆ, ZAPARCIE PŁYN - WODOBRZUSZE, GUZY SZCZEGÓLNIE RAK JAJNIKA CIĄŻA CZYNNOŚCIOWE -WZDĘCIE

26 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZGAGA DYSPEPSJA UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

27 DYSFAGIA TRUDNOŚCI PRZY PRZEŁYKANIU POKARMÓW STAŁYCH I PŁYNNYCH, TRUDNOŚCI Z ICH PASAZEM Z JAMY USNTEJ DO ŻOŁĄDKA UCZUCIE PRZESZKODY W GARDLE NIEZWIĄZANE Z POŁYKANIEM NIE JEST DYSFAGIA

28 DYSFAGIA USTNO-GARDŁOWA ZWIĄZANA Z ZABURZENIAMI MOTORYKI MIĘŚNI GARDŁA PRZEŁYKOWA ZWIĄZANA ZE ZWĘŻENIEM MECHANICZNYM ZABURZENIA MOTORYCZNE UDAR PORAZENIE OPUSZKOWE UCHYŁEK ZENCERA PRZEŚCIGNIE LUB INNE NADDATKI BŁONY ŚLUZOWEJ ZWĘŻENIE PRZEŁYKU RAK PRZEŁYKU ROZLANY SKURCZ PRZEŁYKU TWARDZINA ACHALAZJA

29 DYAFAGIA PRZYCZYNY Ustne Bolesna owrzodzenia jamy ustnej Neurologiczne Incydent naczyniowo-mózgowy Nerwowo-mięśniowe Achalazja, uchyłek Zenkera Mechaniczne Rak przełyku, zapalenie przełyku, zwężenia no po przedłużonej intubacji, p oparzeniach przełyku Zapalenie migdałków, mononukleoza zakaźna, ropień okołomigdałkowy Porażanie opuszkowe lub rzekomopuszkowe Miastenia, zaburzenia motoryki przełyku Ucisk z zewnątrz np. rak płuca, twardzina układowa

30 DYSFAGIA NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ CZY POŁYKANIU TOWARZYSZY BÓL CZY MA CHARAKTER PRZEMIJAJĄCY CZY NASILA SIĘ Z CZASEM OD JAK DAWNA WYSTĘPUJĄ DOLEGLIWOŚCI CZY DOTYCZY POKARMÓW STAŁYCH CZY PŁYNNYCH NA JAKIEJŚ WYSOKOŚCI WYSTĘPUJE DYSFAGIA CZY NIEDROŻNOŚĆ NIE JEST CAŁKOWITA I NIE POWODUJE ZWRACANIA POKARMU

31 ODYNOFAGIA BÓŁ PODCZAS POŁYKANIA

32 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZGAGA DYSPEPSJA UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

33 BIEGUNKA ILOŚĆ WYPRÓŻNIEN >3/D LUB ILOŚĆ STOLCA >200G/D LUB ZMIANA KONSYSTENCJI STOLCA OSTRA TRWA DO 2 TYG PRZEWLEKŁA POWYZEJ 4 TYG NORMA ODDAWANIE STOLCA RZADZIEJ NIŻ 3X/D, ALE NIE RZADZIEJ NIŻ RAZ NA 2 DNI, W OBJĘTOŚCI OKOŁO 250G Z ZAWARTOŚCIĄ NIE WIĘCEJ NIŻ 7G TŁUSZCZY

34 BIEGUNKA OSMOTYCZNA z powodu upośledzonego wchłaniania, zaburzeń motoryki ustępuje po powstrzymaniu się od spożywania pokarmów Wydzielnicza zapalenie jelit. Bakteryjne, nieswoiste choroby jelit TŁUSZCZOWA ZAPALENIE TRZUSTKI KRWISTA CHOROBY ZAPALANE JELIT, NIEDOKRWIENIE JELIT

35 BIEGUNKA ZWIAZEK Z PRZYJMOWANYMI POKARMAMI PATOLOGICZNE DOMIESZKI OBJAWY TOWARZYSZAĆE CHARAKTER ILOŚĆ WYPRÓŻNIEŃ KOLOR STOLCA ANTYBIOTYKOTERAPIA, PODRÓŻE,, ALKOHOL PRZYJMOWANE LEKI

36 ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ NAPRZEMIENNE ZAPARCIA I BIEGUNKA

37 ZAPARCIE ODDAWANIE TWARDEGO STOLCA ZE ZBYT MAŁĄ CZĘSTOŚCIĄ, RZADZIEJ NIŻ 1X NA 3 DNI BRAK BŁONNIK W DIECIE ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO PRZESZKODA MECHANICZNA (GUZ) LEKI (OPIOIDY, ŻELAZO) METABOLICZNE NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY, HIPERKALCEMIA UNIERUCHOMIENIE MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA SPOŻYWANIE MALEJ ILOŚCI PŁYNÓW

38 ZAPARCIE 1. ORGANICZNE 1. CHOROBY NEUROLOGICZNE 1. CHOROBA HIRSCHSPRUNGA 2. WIĄZ, GUZ RDZENIA KRĘGOWEGO 2. UPOŚLEDZENIE DROŻNOŚCI P. POKARMOWEGO 1. RAK JELITA GRUBEGO 2. NACIEK NEOPLASMATYCZNY 3. ZMIANY ZAPALNE 1. GRUŹLICA 2. COLITIS ULCEROSA 3. ZMIANY POPROMIENNE 1. CZYNNOŚCIOWE 1. NAWYKOWE 2. DIETA UBOGA W BŁONNIK 3. ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO 4. DEPRESJA 5. LEKI 1. OPIODY 2. ŻELAZO, 3. LEKI ANTYCHOLINERGICZNE 6. ZABURZENIA METABOLICZNE 1. NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY 2. HIPERKALCEMIA 7. ZMIANY CHOROBOWE W OKOLICY ODBYTU

39 OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO BÓL BRZUCHA NUDNOŚCI I WYMIOTY ZGAGA DYSPEPSJA UTRATA APETYTU, WCZESNE UCZUCIE SYTOŚCI DYSFAGIA/ODYNOFAGIA, TRUDNOŚCI/ BÓL PRZY POŁYKANIU ZMIANA RYTMU WYPRÓŻNIEŃ BIEGUNKA, ZAPARCIA ŻÓŁTACZKA ZMIANA MASY CIAŁA

40 ŻÓŁTACZKA JEST OBJAWEM, NIE CHOROBĄ. ŻÓŁTE ZABARIEWNIE SKORY I TWARDOWEK. WYNIKA ZE ZWIEKSZONEGO WYTWARZANIA BILIRUBINY, ZMNIJESZONEGO WYCHWYTU BILIRUBINY PRZEZ HEPATOCYTY, ZMNIJESZENIA ZDOLNOŚCI DO WIĄZANIA BILIRUBINY, ZMNIJESZNE WYDZILEANIE BILIRUBINY DO ŻÓLCI. ŻÓŁTE ZABARWIEIE SKORY POJAWIA SIĘ PRZY STEZENIE BLIRUBINY >4MG/DL

41 ŻÓŁTACZKA ODBARWIENIE STOLCA ŚCIEMNIENIE MOCZU OBJAWY TOWARYZSZACE (GORAĆZKA, DRESZCZE, BÓL BRZUCHA, BIEGUNKA, CUKRZYCA ŚWIEŻO WYKRYTA)

42 ŻÓŁTACZKA SZCZEPIENI I NARAŻANIE NA WZW ALKOHOL LEKI I SUBSTANCJE TOKSYCZNE CHOROBY DZIEDZICZNA PRZEBYTE OPERACJE (EW NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODOW ZOLCIOWYCH) CHOROBY WSPOLISTNIEJACE (ZAKRZEPICA, CUKRZYCA)

43 BEZBÓLOWA ŻOŁTACZKA OBJAW RAKA GŁOWY TRZUSTKI

44 PRZEPUKLINY POWSTAJĄ W MIEJSCACH NATURALNYCH OTWORÓW W ŚCIANIE JAMY BRZUSZNEJ( KANAŁ PACHWINOWY), W MIEJSCACH ZMNIEJSZONEGO PORU, PO ZABIEGACH CHIRURGICZNYCH ZEWNĘTRZNE UWYPUKLENIE JELITA LUZ SIECI POZA JAMĘ BRZUSZNA, STAJĄ SIĘ BARDZIEJ WIDOCZNE PRZY WZROŚCIE CIŚNIENIA W JAMIE BRZUSZNEJ WEWNĘTRZNE W UBYTKACH KREZKI LUZ PENETRUJĄ DO PRZESTRZENI ZAOTRZEWNOWEJ NIEWIDOCZNE SPRAWDZIĆ WROTA PRZEPUKLINY, SPRAWDZIĆ PERYSTALTYK, TKLIWOŚĆ, ZACZERWIENIENIE

45 PRZEPUKLINY PACHWINOWA (POŚREDNIA, BEZPOŚREDNIA) NAJCZĘSTSZA PUNKT WYJŚCIA NAD WIĘZADŁEM PACHWINOWYM W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI LUB GUZKA ŁONOWEGO MOŻE SCHODZIĆ DO MOSZNY PODCZAS PARCIA JEST WYCZUWALNA CZUBKAMI PALCÓW W KANALE PACHWINOWYM UDOWA CZĘŚCIEJ U KOBIET PUNKT WYJŚCIA PONIŻEJ WIĘZADŁA PACHWINOWEGO, BOCZNIE NIE SCHODZI DO MOSZNY KANAŁ PACHWINOWY PODCZAS PARCIA JEST PUSTY

46 OBJAWY ALARMOWE DYSFAGIA ODYNOFAGIA NAWRACAJĄCE WYMIOTY OBJAWY KRAWIENIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO UTRATA APETYTU NIEDOKRWISTOŚĆ NOCNE DOLEGLIWOŚCI ZAKŁÓCAJĄCE SEN OŁÓWKOWE STOLCE