Rehabilitacja osób z chorobą Alzheimera wyzwania dla opiekunów. Roman Ossowski

Transkrypt

1 Rehabilitacja osób z chorobą Alzheimera wyzwania dla opiekunów Roman Ossowski

2 Ważny problem opieki samodzielność i integracja Życie jest nieustannym procesem regulacji stosunków między organizmem (człowiekiem) a otoczeniem (światem, środowiskiem). Regulacja wynika ona z konieczności zachowania organizmu, jego rozwoju, stałego uwzględniania zmienności stanów organizmu, jak również zmienności otoczenia. Udana regulacja człowiek otoczenie zależy od zasobów biologicznych człowieka, właściwości otoczenia oraz charakteru aktywności jednostki na kontinuum: - wydolność niewydolność, (medycyna) -samodzielność niesamodzielność, (psychologia) - integracja segregacja. (polityka społeczna)

3 Choroba Alzheimera 50% wszystkich chorób otępiennych W 1906 r. Alois Alzheimer ( ) opisał przypadek szybko postępującego otępienia u 51- letniej chorej, które zakończyło się zejściem śmiertelnym. Badaniem neuropatologicznym stwierdzono splątane, nitkowate struktury wewnątrz wielu komórek zwojowych kory mózgowej. Dzisiaj, zwyrodnienie tkanki mózgowej, które powoduje zanik komórek nerwowych co objawia się otępieniem chory przestaje się interesować otoczeniem, traci pamięć, poczucie czasu i miejsca. Choroba trwa od 6 do 18 lat. Choroba Alzheimera jest chorobą całej rodziny!!!

4 Auguste Deter ( ) Pacjentka Aloisa Alzheimera

5 Choroba Alzheimera zaburzenia poznawcze Upośledzenie pamięci osłabienie zdolności przyswajania nowych wiadomości. Zaburzenia poznawcze: - afazja, czyli zaburzenia mowy, - apraksja, czyli zaburzenia aktywności ruchowej pomimo nieuszkodzonych funkcji motorycznych, - agnozja, czyli niezdolność rozpoznawania lub identyfikowania przedmiotów mimo nieuszkodzonych funkcji sensorycznych, - zaburzenia złożonych funkcji wykonawczych, czyli planowania, organizowania, sekwencjonowania i abstrahowania. Wszystko to powoduje trudności w funkcjonowaniu rodzinnym, zawodowym i w szerokim społecznym uczestnictwie.

6 Diagnoza różnicowa Demencja typu Alzheimera. Demencja naczyniowa związana jest z blokadą układu naczyniowego (udaru, znacznego zawału). Następstwem są objawy neurologiczne. Demencja płata czołowego (choroba Picka). Demencja wynikająca z choroby Parkinsona. Delirium wynikające z ogólnego stanu zdrowia lub z zatrucia substancjami. Określenia choroba Alzheimera użył po raz pierwszy Emil Kraepelin w swoim Podręczniku psychiatrii w 1910 r.

7 Ważny problem psychologii samodzielność i integracja Samodzielność vs niesamodzielność jest próbą opisu stopnia zaangażowanego, sprawnego i odpowiedzialnego uczestnictwa jednostki w realizacji tego wszystkiego, do czego dąży dana osoba i co jest istotą sensu jej życia. Samodzielność jest ważnym aspektem wolności i autonomii jednostki, gdyż osoba samodzielna w istotnym stopniu może polegać na sobie, bez zależności od innych osób, grup i instytucji.

8

9 Istota rehabilitacji Niepełnosprawność jest wyrazem obniżonej wydolności regulacyjnej człowieka. Rehabilitacja jest procesem, który pomaga danej osobie odtworzyć jak najpełniejszy i możliwy potencjał fizyczny, psychologiczny, społeczny i zawodowy. Rehabilitacja jest nie tyle ukierunkowana na wyleczenie, co na poprawę funkcjonowania oraz integrację społeczną. Następstwem choroby może być, ale nie musi być niepełnosprawność. Choroba to proces, a niepełnosprawność to stan.

10 Funkcje i dziedziny rehabilitacji rehabilitacji Wzmocnić i utrwalić oddziaływania lecznicze. Profilaktyka wtórna. Skrócenie czasu niewydolności. Kompensacja braków i ubytków. Przywrócenie optymalnej jakości życia. Dziedziny rehabilitacji: - rehabilitacja medyczna, - rehabilitacja psychiczna, - rehabilitacja społeczna.

11

12

13 Istota współczesnej rehabilitacji Decentralizacja i deinstytucjonalizacja. Personalizacja i normalizacja upodmiotowienie i wyrównywanie szans uwolnienie od ograniczeń. Rehabilitacja środowiskowa. Udział osoby niepełnosprawnej w procesie rehabilitacji. Kluczowa rola akceptacji siebie i celów rehabilitacji przez podmiot (pacjenta).

14 Istota rehabilitacji psychicznej Celem rehabilitacji psychicznej jest osiągnięcie przez osobę rehabilitowaną stanu akceptacji własnego uszkodzenia i związanego z tym stanu niepełnosprawności. Ponadto wytworzenie motywacji do wysiłku ukierunkowanego na realizację celów rehabilitacji. Sukces w rehabilitacji akceptacja siebie w nowej sytuacji oraz aktywna realizacja celów rehabilitacji.

15 Choroba Alzheimera leczenie niefarmakologiczne Stymulacja aktywności codziennej. Trening pamięci. Nauka orientacji przestrzennej. Radzenie sobie ze stresem. Muzykoterapia. Leczenie sztuką. Terapia zajęciowa, grupowa. Edukacja. Wsparcie opiekunów ale jakie? Koniczne jest proste i stabilne środowisko, bez nadmiernej stymulacji.

16 Uruchamianie samodzielnej aktywności Droga do samodzielności wiedzie poprzez: podejmowanie zadań, które są możliwe do realizacji (świadomość własnych kompetencji); pełne zaangażowanie i pasja w działaniu; klarowna koncepcja realizowanych zadań wraz z programem działania; stała autokontrola procesu rozwiązywania zadania dokonywana głównie przez aktywny podmiot; poczucie sprawstwa musi być w podmiocie; stały trening czynności dnia codziennego (zabiegi higieniczne, wygląd zewnętrzny i ubiór, samoobsługa, komunikowanie się, aktywność ruchowa w środowisku, zachowania bezpieczne itp.).

17

18 Styl życia a zdrowie populacji Rób co możesz, tam gdzie jesteś i z tego, co masz. A o resztę się nie martw. Theodore Roosevelt Styl życia reakcje i wzory zachowań, typowych reakcji, sposób bycia poszczególnych osób oraz zbiorowości. W naukach o zdrowiu ważny jest prozdrowotny styl życia. Styl życia musi uwzględniać i być odpowiedzią na warunki ekonomiczne, kulturowe i społeczne otoczenia. Już w latach 70. Naczelny Lekarz USA twierdził: * 50% chorób jest spowodowanych niewłaściwym trybem życia; * 20% złym stanem środowiska; * 20% uwarunkowanych genetycznie; * 10% brakiem opieki medycznej (Osborne, Gaebler). Niestety, w walce z chorobami koncentrujemy się głównie na opiece medycznej.

19 Odżywianie i uzależnienia Racjonalny sposób odżywiania wyraża się w optymalnym i zdrowym żywieniu. Powinieneś jeść, aby żyć, nie żyć, aby jeść. Sentencja łacińska Istnieje problem odżywiania i jakości żywności. Istnieje problem wolności od nałogów tytoniu, alkoholu, narkotyków i dopalaczy.

20 Aktywność ruchowa lek ciała i duszy Aktywność fizyczna, w połączeniu ze zdrowym żywieniem, jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka oraz kluczowym warunkiem zachowania i wzmacniania zdrowia we wszystkich okresach życia. Barbara Woynarowska Konieczna jest nauka ruchu, podczas które osoba zaczyna doświadczać radości z tytułu przejawianej aktywności ruchowej. Trzeba kształtować zamiłowania do ruchu i zdolności do aktywnego wypoczywania. Nie wierzyć myśli, która nie narodziła się na wolnym powietrzu i przy swobodnym ruchu. Fryderyk Nietzsche

21 Wojciech Oczko ( ) Doktor medycyny i filozofii. Nadworny lekarz trzech królów- Zygmunta Augusta, Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. Jego sentencja: Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu. W 1578 r. wykazał zalety wód mineralnych z Iwonicza Zdroju, z Cieplic. Cenił zdrowotne walory jazdy konnej, zapasów, szermierki i tańców.

22 Pozytywne i negatywne oblicza stresu Kondycja psychiczna to ogólna sprawność psychiczna, która pozwala na zachowanie równowagi w sytuacji trudnej. Są dwa rodzaje stresu pozytywny eustres oraz negatywny dystres. Pierwszy łączy się z wyzwaniem, zaś drugi z obciążeniem. Problem główny radzenie sobie ze stresem: stres powinien być zawsze wyzwaniem, nigdy nie można jemu ulegać. W stresie wsparciem buforowym może być m. in. społeczność osób bliskich, udane małżeństwo, ulubione zwierzęta, pomocniczość otoczenia, poczucie stabilizacji.

23 Opiekun i jego problemy Kim są opiekunowie współmałżonkowie, dorosłe dzieci, rodzeństwo, wolontariusze, zawodowi specjaliści. Potrzeby i problemy opiekunów uznanie i status roli opiekuna, wsparcie społeczne w stosunku do opiekunów, dostęp do informacji, problem stałego kontaktu z lekarzem, pomoc w opiece nad chorym, wypalenie się opiekunów, odpoczynek należny opiekunom. Problem współchorobowości. Kluczowy problem opieki. Problem wypalenia się opiekunów.

24 Problem zależności vs niezależności Wskaźnikiem miejsca osoby z chorobą Alzheimera wśród innych, a więc i podobieństwa do innych, jest prawo do życia w warunkach niezależności, wolności i samodzielności. Życie w warunkach niezależności jest następstwem społecznego przyzwolenia oraz posiadanych przez osoby niepełnosprawne kompetencji życiowych. Osoby niepełnosprawne na skutek nadmiernej opiekuńczości i pomocy, z jaką spotykają się ze strony społecznego otoczenia, stają się osobami zależnymi, niesamodzielnymi i w rezultacie spostrzegają siebie jako osoby zależne i podporządkowane innym. W dłuższej perspektywie prowadzi to do ukształtowania się poczucia mniejszej wartości.

25 Metodyka nauki ruchu Kinezyterapia nie jest stereotypowym powtarzaniem ruchów, lecz nauką ruchu. Stąd etapy uczenia się ruchu: Wyobrażenie ruchu. Cel ruchu. Sensomotoryka (cybernetycznie wyrażona fizjologia ruchu, opisująca wzajemne wpływanie na siebie czucia i motoryki). Ideomotoryczne formy ruchu (ruch wyobrażony na płaszczyźnie poznawczej intencje i uważność). Osobowość pacjenta (autokontrola czy cel ruchu został osiągnięty).

26 Nauka upadków Zaniedbany problem. Nie nauczamy na lekcjach wychowanego fizycznego sztuki upadania. Problem upadków po udarze mózgu i innych chorobach neurologicznych. Upadki w podeszłym wieku. Zakłócenie równowagi spowodowane przez samego pacjenta. Zakłócenie równowagi pod wpływem czynników zewnętrznych. Interwencje oparte na ćwiczeniach.

27 Przemoc i źródła przemocy -postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych; -mało profesjonalna rehabilitacja; -ubezwłasnowolniająca troska generująca samolubstwo: -mało profesjonalna polityka społeczna; -brak edukacji w zakresie profesjonalnej opieki nad osobami z chorobą Alzheimera; -bolesny problem litości.

28 Dziękuję za uwagę