Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potrafi to co na ocenę dostateczną oraz:

Transkrypt

1 edukacyjne przedmotu wedza o społeczeństwe w zakrese podstawowym dla klasy I szkoły ponadpodstawowej (do podręcznka Wedza o społeczeństwe 1. Zakres podstawowy. Podręcznk dla szkoły ponadpodstawowej autorstwa Zbgnewa Smutka, Beaty Surmacz Jana Malesk) Temat LEKCJI koneczne (ocena dopuszczająca) podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potraf to co na ocenę dopuszczającą oraz: rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potraf to co na ocenę dostateczną oraz: dopełnające (ocena bardzo dobra) Uczeń potraf to co na ocenę dobrą oraz: wykraczające (ocena celująca) Uczeń opanował wymagana na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: I. Człowek społeczeństwo 1. Potrzeby człoweka wyjaśna, czym są potrzeby człoweka podaje herarchę potrzeb człoweka według Abrahama Maslowa wyjaśna pojęce: system aksjologczny rozróżna potrzeby bologczne psychologczne człoweka, potrzeby nższego wyższego rzędu unwersalny system wartośc określa wpływ uznawanego systemu wartośc na herarchę potrzeb człoweka na podstawe defncj systemów aksjologcznych wynków badań CBOS wskazuje, jakm systemem wartośc kerują sę Polacy 2. Role społeczne wyjaśna pojęca: rola społeczna, grupa społeczna, altruzm, stereotyp, klasa, warstwa społeczna wymena cechy grupy społecznej omawa proces przechodzena z jednej rol do drugej klasyfkuje grupy społeczne, uwzględnając różne krytera: welkość, charakter członkostwa, węz społeczne, rodzaj zorganzowana role społeczne w kontekśce zasady wzajemnośc, zaufana pomocy według reguł określonych przez amerykańskego socjologa R. analzuje tekst źródłowy P. Sztompk formułuje wnosk analzuje zasady wzajemnośc, zaufana pomocy 1

2 3. Współczesna rodzna wyjaśna pojęca: rodzna, rodzna nuklearna, monogamczna, polgamczna, zastępcza, patchworkowa, matrarchalna patrarchalna, partnerska 4. Proces socjalzacj wyjaśna pojęca: socjalzacja, resocjalzacja, aflacja, facyltacja społeczna, konformzm nonkonformzm omawa funkcje rodzny: stratyfkacyjną, kulturową, seksualną, rekreacyjną, opekuńczozabezpeczającą, prokreacyjną ekonomczną omawa etapy socjalzacj: socjalzację perwotną wtórną oraz socjalzację odwrotną, z wykorzystanem wynków badań opn publcznej, współczesne typy rodzny wyjaśna problemy zwązane z realzacją różnych funkcj rodzny w RP podaje przykłady wpływu społecznego w różnych dzedznach życa proces wpływu społecznego na człoweka Caldnego analzuje problemy współczesnej rodzny: trudnośc ekonomczne przemoc w rodzne uzasadna odpowedź na pytane: Jak model rodzny jest najlepszy? analzuje zjawsko zneczulcy społecznej podaje przykłady konformzmu nonkonformzmu ocena kondycję współczesnej polskej rodzny na podstawe fragmentu tekstu Normana Goodmana oraz własnej wedzy ocena zjawsko rozproszonej odpowedzalnośc analzuje przypadk postaw konformstycznych nonkonformstycznych 5. Charakterystyka współczesnego społeczeństwa wyjaśna pojęca: społeczeństwo, struktura, klasa warstwa społeczna omawa różne formy współczesnego społeczeństwa: perwotne, rolncze, ndustralne postndustralne społeczeństwo: globalne, nformacyjne, masowe, konsumpcyjne, otwarte zamknęte określa wpływ zjawska tzw. macdonaldyzacj na kształtowane sę globalnego modelu społeczeństwa na podstawe danych statystycznych ocena dynamkę przeman społeczeństwa polskego uzasadna odpowedź na pytane: Czy polske społeczeństwo jest społeczeństwem nformacyjnym? 6. Wartośc w społeczeństwe polskm wyjaśna pojęce wartośc norm omawa funkcje wartośc stotnych dla jednostk herarchę wartośc według M. Schellera: wartośc hedonstyczne, wtalne, duchowe relgjne analzuje dane statystyczne prezentuje katalog wartośc afrmowanych w społeczeństwe polskm na podstawe tekstów źródłowych określa relacje mędzy śwatopoglądem a wartoścam analzuje rolę wartośc w śwatopoglądze 2

3 7. Negatywne zjawska społeczne wyjaśna pojęca: tolerancja, akceptacja, antagonzm, swojskość, obcość dyskrymnacja, stygmatyzacja odróżna pojęce tolerancj od akceptacj wyjaśna, jak tworzą sę podzały w społeczeństwe na swoch obcych rozpoznaje przyczyny, przejawy skutk netolerancj stygmatyzacj omawa możlwe sposoby przecwstawana sę zjawsku netolerancj stygmatyzacj analzuje teksty źródłowe dotyczące dyskrymnacj w Polsce, akty normatywne fragmenty ustawy kodeksu karnego fragmenty Karty Praw Podstawowych opracowuje projekt scenarusz obchodów Dna Tolerancj uzasadna swoją opnę na temat oceny postaw agresywnych w Polsce sposobów ch karalnośc analzuje proces stygmatyzacj w Polsce różne jego typy: celesny, moralny plemenny 8. Konflkty społeczne podaje defncję konflktu, kompromsu, medacj, negocjacj, arbtrażu dentyfkuje style rozwązywana konflktów wymena przyczyny konflktów je omawa podaje przykłady konflktów rozróżna rodzaje konflktów poszczególne rodzaje konflktów style rozwazywana konflktów analzuje teksty źródłowe dotyczące konflktów na tle relgjnym, konflktów mędzy kbcam wycąga wnosk uzasadna różnce mędzy kompromsem a uleganem analzuje źródła mechanzmy konflktów 9. Problemy polskej młodzeży 10. Modele współczesnej rodzny dyskusja wymena problemy młodzeży społeczeństwa polskego wyjaśna pojęca: wolontarat, dopalacze, przemoc elektronczna wyjaśna pojęca: rodzna, rodzna nuklearna, monogamczna, podaje przyczyny problemów młodzeży w społeczeństwe polskm wyjaśna pojęce zachowana ryzykowne przedstawa różne modele współczesnej rodzny w RP rozpoznaje problemy życowe młodzeży w społeczeństwe polskm wykazuje sę umejętnoścą czytana ze zrozumenem tekstów publcystycznych na podstawe danych statystycznych charakteryzuje herarchę wartośc preferowanych przez młodzeż polską wykorzystuje nformacje do tworzena własnej wypowedz na temat opracowuje projekt ankety dotyczący problemów młodzeży analzuje problemy polskej młodzeży formułuje propozycje ch rozwązana formułuje, uzasadna bron własne stanowsko na forum publcznym 3

4 polgamczna, zastępcza, patchworkowa, matrarchalna patrarchalna, partnerska popularnonaukowych ch nterpretowana ewolucj współczesnej rodzny ocena różne modele współczesnej rodzny II. Społeczeństwo obywatelske 1. Organzacje w społeczeństwe obywatelskm 2. Koścoły zwązk wyznanowe w Polsce wyjaśna pojęca: społeczeństwo obywatelske, organzacje pozarządowe, stowarzyszena, fundacje, ośwadczena wol, obywatelske neposłuszeństwo wyjaśna pojęca: relga, konkordat, ekumenzm wymena cechy społeczeństwa obywatelskego przedstawa sposób tworzena funkcjonowana stowarzyszeń wymena zakres nezbędnych uregulowań statuce stowarzyszena w przedstawa funkcjonujące w Rzeczypospoltej Polskej koścoły nne zwązk wyznanowe rozróżna stowarzyszena rejestrowe, zwykłe, fundacje, organzacje pożytku publcznego, zwązk zawodowe, organzacje pracodawców, ruchy społeczne omawa regulacje prawne dotyczące funkcjonowana Koścołów nnych zwązków wyznanowych w Polsce społeczeństwo obywatelske przedstawa rodzaje przykłady organzacj pozarządowych dzałających w RP wyjaśna, jake znaczene dla życa publcznego ma swoboda zrzeszana sę obywatel w różnych organzacjach stosunk mędzy państwem a Koścołem w RP lokalzuje na mape najwększe wyznań skupska uzasadna, w jak sposób społeczeństwo obywatelske wpływa na władze państwa charakter sprawowanych rządów projektuje program wyceczk dydaktycznej szlakem śwątyń różnych wyznań w wybranym meśce lub regone analzuje tekst preambuły konkordatu, przedstawa wnosk 3. Nurty myśl poltycznej wyjaśna pojęca: wymena rodzaje wskazuje na podstawe różnorodnych (temat uzupełnający) myśl poltyczna, doktryn poltycznych podstawowe założena najważnejsze wartośc źródeł przedstawa główne deologa, doktryna omawa współczesnych nurtów poszczególnych założena nurtów poltyczna, program poltyczny współczesne doktryny poltyczne myśl poltycznej doktryn poltycznych uzasadna, w jakm totaltarnych nacjonalstycznych stopnu są one dostrzega zagrożena, jake aktualne do dzś nosą 4. Parte poltyczne w wyjaśna pojęca: przedstawa zasady dokonuje krytycznej ocena sposoby 4

5 Polsce parta poltyczna, pluralzm poltyczny przedstawa cechy part poltycznych 5. Współczesne meda w Polsce 6. Patologe życa publcznego w Polsce 7. Rola opn publcznej w społeczeństwe obywatelskm 8. Fnansowane part poltycznych z budżetu państwa dyskusja wyjaśna pojęca: mass meda, propaganda, czwarta władza wymena rodzaje medów podaje funkcje środków masowego przekazu wyjaśna pojęca: patologa, kaptał społeczny, nepotyzm, alenacja, partykularyzm, korupcja, klentelzm wyjaśna pojęca: opna publczna, barometr poltyczny, badana sondażowe, kultura poltyczna, marketng poltyczny wyjaśna pojęca: parta poltyczna, pluralzm poltyczny przedstawa cechy part poltycznych podstawowe założena part, które przekroczyły próg nezbędny do uzyskana dotacj budżetowej oraz nazwska ch lderów przedstawa współczesne meda w Rzeczypospoltej Polskej wymena główne dzennk, tygodnk społeczno-poltyczne, stacje telewzyjne radowe, portale nternetowe rozpoznaje przejawy patolog życa publcznego wymena rodzaje patolog życa publcznego wymena nstytucje zajmujące sę badanam statystycznym w Polsce: CBOS, TNS Polska, IBRIS, Ipsos nne przedstawa sposoby fnansowana part poltycznych w Rzeczypospoltej funkcjonowana part poltycznych w Polsce wybrane tytuły, stacje, portale ze względu na specyfkę, formy treśc przekazu przedstawa mechanzmy korupcj wykazuje negatywny wpływ patolog na życe publczne porównuje wynk sondaży przedwyborczych rezultatów wyborów konstruuje anketę na wybrany temat wykazuje sę umejętnoścą czytana ze zrozumenem tekstów publcystycznych popularnonaukowych ch nterpretowana prezentuje argumenty analzy materałów z kampan wyborczych uzasadna, czy parte poltyczne pownny być fnansowane z budżetu państwa analzuje teksty źródłowe, wskazuje fragmenty naruszające zasady etyk dzennkarskej ocena szkodlwość tego typu dzałań wskazuje na mape państwa o najwyższym najnższym pozome korupcj na śwece analzuje materały źródłowe na ten temat wycąga wnosk nterpretuje wynk badań opn publcznej podaje przykłady wpływu opn publcznej na decyzje poltyczne w Polsce w XXI weku wykorzystuje nformacje do tworzena własnej wypowedz na temat fnansowana part poltycznych z budżetu państwa prowadzena kampan wyborczych w Polsce analzuje, do jakch doktryn poltycznych odnoszą sę w swoch programach parte poltyczne porównuje przekaz medalny na dowolny temat w klku wybranych stacjach, serwsach, portalach nformacyjnych, dzennkach tygodnkach formułuje swoją opnę na ten temat uzasadna negatywny wpływ na życe publczne partykularyzmu, nepotyzmu, klentelzmu formułuje hpotezy dotyczące przyczyn różnc przekraczających wartość błędu statystycznego argumentuje swoje stanowsko na temat zakazu publkowana sondaży w dnu poprzedzającym wybory formułuje własne stanowsko, uzasadna je bron go na forum publcznym 5

6 natury poltycznej, społecznej ekonomcznej III. Organy władzy publcznej w Rzeczypospoltej Polskej 1. Konstytucyjne zasady ustroju RP 2. Formy demokracj bezpośrednej wyjaśna pojęca: ustrój poltyczny, preambuła, ustawa zasadncza wyjaśna pojęca: referendum, plebscyt, ncjatywa ludowa, weto ludowe, recall 3. Prawo wyborcze wyjaśna pojęca: czynne berne prawo wyborcze, ordynacja wyborcza 4. Władza ustawodawcza RP wyjaśna pojęca: bkameralzm, unkameralzm, kworum, mmuntet parlamentarny wyjaśna konstytucyjne pojęce suwerennośc omawa zawartość Konstytucj RP wymena formy demokracj bezpośrednej w RP przedstawa specyfkę referendum ogólnokrajowego rodzajów referendów lokalnych w RP wymena zasady prawa wyborczego: powszechnośc, tajnośc, równośc, bezpośrednośc, proporcjonalnośc, wększośc wymena kompetencje Sejmu RP, Senatu RP Zgromadzena Narodowego RP omawa przywlej, jakm jest mmuntet zasady ustrojowe zawarte w Konstytucj RP: suwerennośc narodu, demokratycznego państwa prawa, konstytucjonalzmu, podzału równoważena sę władz, pluralzmu tp. formy demokracj bezpośrednej: referendum, zgromadzene, recall, plebscyt, konsultacje społeczne analzuje wszystke polske referenda po II wojne śwatowej wybory do sejmu, senatu, na urząd prezydenta, samorządowe do Parlamentu Europejskego pracę sejmu senatu oraz poszczególnych organów sejmu senatu rozróżna pojęce mandatu wolnego od mandatu mperatywnego analzuje sformułowana preambuły Konstytucj Rzeczypospoltej Polskej analzuje, jake warunk muszą zostać spełnone, by referendum sę odbyło oraz by jego wynk były wążące wyszukuje nformacje ze strony gmny, BIP-u, mnsterstw, jake odbywają sę konsultacje społeczne porównuje ordynację wększoścową proporcjonalną uzasadna koneczność wprowadzena tzw. klauzul zaporowych analzuje poszczególne rodzaje wększośc stosowane podczas głosowana w sejme, senace Zgromadzenu Narodowym uzasadna, z jakego powodu K. Monteskusz dokonał podzału władzy przygotowuje projekt preambuły statutu szkoły uzasadna, jak mają wpływ konsultacje publczne na kształtowane prawa w Rzeczypospoltej Polskej na podstawe wykresu analzuje procedurę przygotowana przeprowadzena referendum zatwerdzającego zmanę Konstytucj RP analzuje system wyborczy w RP podaje wady zalety systemu wększoścowego proporcjonalnego uzasadna, kedy może dojść do skrócena kadencj sejmu podaje argumenty za utrzymanem czy też znesenem mmuntetu posłów senatorów 6

7 5. Funkcje władzy ustawodawczej 6. Władza wykonawcza prezydent RP 7. Władza wykonawcza w RP Rada Mnstrów 8. Samorząd terytoralny w RP wyjaśna pojęca: ncjatywa ustawodawcza, promulgacja, weto ustawodawcze, absolutorum, vacato legs, legslatywa wyjaśna pojęca: egzekutywa, kontrasygnata, prerogatywa wyjaśna pojęca: organ kolegalny, rząd mnejszoścowy wększoścowy, wotum zaufana, dymsja rządu, rekonstrukcja rządu wyjaśna pojęca: samorząd, sołectwo, dzelnce wskazuje organy nadzoru samorządu parlamentarny wymena podstawowe funkcje sejmu senatu: ustrojodawczą, ustawodawczą kontrolną omawa trzy zasadncze funkcje prezydenta: reprezentacyjnosymbolczną, arbtra wykonawczą wymena Prezydentów Polsk po 1989 roku wymena kompetencje Rady Mnstrów RP podaje, kto wchodz w skład Rady Mnstrów wyjaśna rolę Prezesa Rady Mnstrów RP wymena różne formy samorządu przedstawa strukturę samorządu terytoralnego w Polsce po 1989 roku omawa sposoby dzałana sejmu, który sprawuje funkcję kontrolną: wotum zaufana, wotum neufnośc, absolutorum, zapytana nterpelacje poselske, nformacje beżące pytana w sprawach beżących uprawnena Prezydenta RP wobec Rady Mnstrów, parlamentu, władzy sądownczej prokuratury, w zakrese stosunków zagrancznych, bezpeczeństwa, obronnośc głowy państwa przedstawa sposób powołana ustępowana Rady Mnstrów omawa podstawowe dzały admnstracj rządowej centralnej terenowej omawa organy stanowące wykonawcze samorządu terytoralnego na pozome gmny, masta, masta na prawach powatu oraz prezentuje dzałające w Polsce Komsje nadzwyczajne śledcze, w jak sposób sejm sprawuje funkcję kreacyjną przedstawa procedurę ustawodawczą w RP (proces legslacyjny ustawy) analzuje pozom legtymzacj społecznej władzy prezydenckej, wykorzystując wynk badań opn publcznej uzasadna, w jakch okolcznoścach Prezydent RP może być usunęty z urzędu lub zaweszony porównuje sytuację rządów mnejszoścowych wększoścowych ze względu na możlwośc dzałana analzuje zadana samorządu terytoralnego na poszczególnych szczeblach: własne, zlecone powerzone analzuje, jake jest znaczene obu zb w polskm parlamence, formułuje argumenty za powoływanem dwuzbowego parlamentu w RP wykazuje znaczene, jake dla pozycj ustrojowej Prezydenta Rzeczypospoltej Polskej ma fakt wyborów powszechnych admnstrację zespoloną nezespoloną określa rolę zadana wojewody przygotowuje opracowane promujące dzałana organów wybranego samorządu terytoralnego na pozome powatu lub województwa w RP 7

8 9. Władza sądowncza w RP sądy 10. Władza sądowncza w RP trybunały 11. Najwyższa Izba Kontrol prokuratura 12. Wady zalety ordynacj proporcjonalnej wększoścowej dyskusja wyjaśna pojęca: apelacja, kasacja, nstancyjność wyjaśna pojęca: skarga konstytucyjna, kontrola prewencyjna ustawy wyjaśna pojęca: kontrola państwowa, praworządność wyjaśna pojęca: czynne berne prawo wyborcze, ordynacja wyborcza wymena konstytucyjne zasady funkcjonowana sądów w RP przedstawa kompetencje Trybunału Konstytucyjnego przedstawa kompetencje Najwyższej Izby Kontrol wskazuje wady zalety ordynacj proporcjonalnej wększoścowej w RP województwa w RP oraz dochody samorządu terytoralnego przedstawa strukturę analzuje gwarancje sądownctwa nezawsłośc sędzów: powszechnego admnstracyjnego w RP omawa sposób powoływana sędzów Sądu Najwyższego zadana tego sądu omawa sposób powoływana zadana Trybunału Konstytucyjnego Trybunału Stanu omawa zadana obowązk prokuratury w RP podaje podstawy prawne funkcjonowana NIK w Polsce jej strukturę wykazuje sę umejętnoścą czytana ze zrozumenem tekstów publcystycznych popularnonaukowych ch nterpretowana sposób powoływana sędzów, neusuwalność, mmuntet sędzowsk, apoltyczność sędzów, status materalny ocena znaczene Trybunału Konstytucyjnego oraz Trybunału Stanu dla funkcjonowana państwa analzuje połączene funkcj mnstra sprawedlwośc prokuratora generalnego, podaje argumenty za przecw wykorzystuje nformacje do tworzena własnej wypowedz na temat ordynacj proporcjonalnej wększoścowej uzasadna potrzebę nezależnośc sądów nezawsłośc sędzów wyjaśna, jaką rolę odgrywa w polskm systeme prawnym Krajowa Rada Sądownctwa uzasadna odpowedź na pytane: Czy Trybunał Stanu jest w Polsce potrzebny?, podaje argumenty uzasadna znaczene NIK-u prokuratury dla funkcjonowana państwa formułuje własne stanowsko, uzasadna je bron go na forum publcznym 8