WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Transkrypt

1 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA II - III 1. Podstawowe umiejętności obywatelskie Dopuszczający: 1. wymienić najważniejsze cechy dobrego obywatela, - wyjaśnić, jaką rolę odgrywają w ludzkim życiu więzi społeczne, 2. przedstawić kilka najważniejszych zasad pozyskiwania sojuszników do realizacji różnych przedsięwzięć wymienić jakimi sprawami może zajmować się samorząd uczniowski, - wyjaśnić co to jest agresja, konflikt 1.2. Dostateczny: 1. podać przykłady wartości, które odgrywają zasadniczą rolę w społeczeństwie -wyjaśnić znaczenie słowa wspólnota, naród -wymienić prawa i obowiązki obywatela - określić co to są obowiązki i z czego wynikają 1.3. Dobry: 1. sformułować własną opinię i poprzeć ja racjonalnymi argumentami wskazać na przykładach z życia literatury, filmu, jakie mogą być grupy i role grupowe 2. wyjaśnić jakimi wartościami kierują się uczestnicy życia publicznego w swoim postępowaniu -wyjaśnić pojęcia: jednostka, społeczeństwo, więź społeczna, odbiorca, argument, fakt, opinia, sojusznicy 3. wyjaśnić co to są obowiązki i z czego wynikają 4. wyjaśnić co to jest odpowiedzialność 1.4. Bardzo dobry: : 3. -ocenić postępowanie wybranej osoby publicznej z punktu widzenia dobra wspólnego -podać przykłady sytuacji, gdy dobro publiczne i dobro prywatne są zbieżne oraz gdy pozostają ze sobą w konflikcie -przedstawić kilka najważniejszych zasad pozyskiwania sojuszników -wyjaśnić w jaki sposób można pomóc przy podejmowani decyzji - omówić sposoby podejmowania decyzji w sprawie grup 1.5. Celujący: : 1. -podać przykłady obowiązków jakie wynikają z pełnienia określonych ról społecznych -określić z jakich źródeł informacji w konkretnych sytuacjach należy korzystać -wyjaśnić co to jest prezentacja, polemika, perswazja, opinia, sonda, reklama, propaganda -wyjaśnić, dlaczego życie społeczne nie mogłoby się toczyć bez poczucia odpowiedzialności i wywiązywania się z obowiązków przez poszczególnych obywateli. 2. INSTYTUCJE PAŃSTWA DEMOKRATYCZNEGO 2.1. Dopuszczający: 1. -wyjaśnić zasadę trójpodziału władz 2. -wymienić nazwy obu izb parlamentu 3. -wymienić zasady wyboru polskiego parlamentu 4. -wymienić nazwy organów władzy wykonawczej 5. - wymienić nazwy organów władzy sądowniczej 6. -wyjaśnić co to jest prawo -wyjaśnić co to jest konstytucja 2.2. Dostateczny: : 1. -wyjaśnić czym różni się władza uprawniona od nieuprawnionej 2. -wyjaśnić zasady wyboru polskiego parlamentu -opisać w jaki sposób parlament podejmuje decyzje 3. -wymienić najważniejsze uprawnienia prezydenta i rządu 4. -wymienić zasady współczesnego prawa 5. -wiedzieć jak jest struktura sądownictwa powszechnego w Polsce 6. -odróżnić sprawy, które powinny trafić do sadu karnego od spraw, które powinny być rozpatrywane w procesie cywilnym 2.3. Dobry :

2 1. -wyjaśnić dlaczego konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym w państwie wyjaśnić co to jest kworum, kluby i komisje parlamentarne wyjaśnić komu w Polsce przysługuje inicjatywa ustawodawcza 2. -wyjaśnić w jaki sposób powoływany jest prezydent i rząd oraz jacy ministrowie wchodzą w skład rządu 3. -wyjaśnić co to jest administracja rządowa -wyjaśnić jaką funkcję pełni prawo w życiu społecznym 4. -znać gałęzie prawa 5. -wymienić organy, które stoją na straży praworządności w Polsce 6. wymienić zadania organów ścigania 2.4. Bardzo dobra Jak wyżej plus: 1. -opisać charakterystyczne cechy systemu prezydenckiego, parlamentarnego i mieszanego 2. -podać jakie partie wchodzą aktualnie w skład koalicji rządowej i opozycji w Sejmie 3. -wymienić kolejne etapy uchwalania ustawy 4. -przedstawić główne elementy procedury sądowej w procesie cywilnym i karnym 5. -określić zadania organów stojących na straży praworządności w Polsce i podać przykłady spraw, którymi się zajmowały 3. PRAWA CZŁOWIEKA 3.1. Dopuszczający 1. -wymienić najważniejsze prawa człowieka 2. -podać przykłady naruszeń praw człowieka 3. -wymienić mniejszości narodowe zamieszkujące obecnie Polskę 4. -wie do kogo może się zwrócić o pomoc, gdy jego prawa zostaną naruszone 5. -rozumie zasadę mówiącą, że prawa człowieka są naturalne, niezbywalne, nienaruszalne 3.2. Dostateczny : 1. -wyjaśnić pojęcia: organizacja pozarządowa, więzień sumienia, mniejszość narodowa, rasowa, religijna 2. -umie wymienić dwie organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną praw człowieka 3. -zna metody działania tych organizacji 4. -zna najważniejsze prawa mniejszości narodowych 5. -zna katalog praw człowieka -wie jakie obowiązki wobec państwa mają obywatele Polski Dobry 1. -umie wymienić dokumenty międzynarodowe dotyczące praw człowieka 2. -wie w jaki sposób człowiek, którego prawa zostały naruszone może dochodzić swoich spraw 3. -zna nazwy instytucji zajmujących się ochroną praw człowieka 4. -wie jakie są zadania i metody działania AI -umie wskazać, które prawa człowieka były łamane w PRLu 3.4. Bardo dobry 1. -wie, jakimi sprawami zajmuje się Europejski Trybunał Praw Człowieka i Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości 2. -umie zaprezentować własne stanowisko w kwestiach naruszeń i ochrony praw człowieka, praw mniejszościowych narodowych 3. -na podstawie tekstów źródłowych, filmu i własnej wiedzy potrafi przedstawić sytuacje z czasów PRLu.kiedy następowało łamanie praw człowieka. 4.Samorząd Lokalny 4.1. Dopuszczający: 1. -wyjaśnić, co to jest zasada pomocniczości, i podać przykład jej zastosowania 2. -wymienić kilka przykładów zadań realizowanych przez władze własnej gminy 3. -podać, gdzie mieszczą się urzędy gminy i powiatu oraz przykłady spraw, które można tam załatwić 4. -wyjaśnić, co to jest budżet gminy, oraz podać przykłady dochodów i wydatków 5. -opisać cechy szczególne swego regionu, jego walory i problemy 6. -scharakteryzować kompetencje rady gminy, podać, czym zajmuje się zarząd i kto go powołuje.

3 4.2. Dostateczny: 1. opisać sposób przeprowadzania wyborów do rad gmin i powiatów oraz sejmiku samorządowego 2. scharakteryzować kompetencje rady gminy, podać, czym zajmuje się zarząd i kto go powołuje 3. określić, czym zajmuje się radny 4. podać, kto kieruje pracą rady gminy 5. podać przykład zadania rady gminy 6. opisać sposób powoływania burmistrza (wójta, prezydenta miasta). 4.3.Dobra 1. określić, jakie zadania dotyczące prowadzenia szkół mają władze samorządowe, i wskazać przykłady związków łączących szkołę i społeczność lokalną wymienić formy radzenia sobie władz samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego z problemami społecznymi i ekonomicznymi 3. -wyjaśnić, co to jest zasada pomocniczości, i podać przykład jej zastosowania 4. opisać sposoby wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych różnych szczebli 5. wyjaśnić, co to jest budżet gminy, oraz podać przykłady dochodów i wydatków 4.4. Bardzo dobra 1. wymienić obowiązki radnego 2. podać, kto kieruje pracą rady gminy i jak jest powoływany na to stanowisko 3. wymienić nazwy i podać, jakimi sprawami zajmują się co najmniej dwie komisje rady gminy 4. podać co najmniej trzy przykłady zadań rady gminy 5. -opisać, jak powoływany jest zarząd, jakie są jego zadania i kto jest jego przewodniczącym 5. Gospodarka wolnorynkowa Dopuszczająca: 1. wyjaśnić, jak powstaje i o czym rozstrzyga budżet państwa 2. wyjaśnić, skąd wynika rzadkość dóbr i jak wpływa na działalność gospodarczą ludzi 3. wymienić i zilustrować czynniki wytwórcze wykorzystywane przy produkcji różnych dóbr 4. wskazać podstawowe różnice między gospodarką centralnie sterowaną i rynkową 5. podać rodzaje podmiotów gospodarczych działających na rynku 5.2. Dostateczna 1. wyjaśnić, co to jest budżet państwa 2. podać, kto proponuje i kto uchwala budżet państwa 3. wymienić 1 2 przykłady źródeł dochodów budżetowych oraz przykłady dziedzin życia publicznego finansowanych z budżetu państwa przedstawić rolę banków we współczesnej gospodarce 5. - przedstawić działanie prawa podaży i popytu oraz określić, w jaki sposób kształtuje się cena równowagi 6. - wskazać podstawowe różnice między gospodarką centralnie sterowaną i rynkową oraz historyczne i współczesne przykłady tych systemów podać rodzaje podmiotów gospodarczych działających na rynku i opisać, czym się one przede wszystkim zajmują 7. uzasadnić, dlaczego gospodarka współczesnego państwa nie może funkcjonować bez podatków 5.3. Dobra 1. jak wyżej oraz - określić, jakie kroki powinien podjąć młody człowiek poszukujący pracy, a także napisać życiorys i podanie o pracę. 2. wyjaśnić, co to jest gra rynkowa, i podać przykłady różnych rynków dóbr/usług 3. - wyjaśnić, na czym polega wolna konkurencja na rynku oraz dlaczego w praktyce często jest ona niedoskonała 4. wyjaśnić, jak powstają i działają przedsiębiorstwa w Polsce 5.4. Bardzo dobra

4 1. - wyjaśnić, co to jest budżet państwa 2. - podać, kto proponuje i kto uchwala budżet państwa oraz jakie konsekwencje 3. przewiduje konstytucja w razie nieuchwalenia budżetu przez parlament w odpowiednim terminie 4. wymienić kilka przykładów źródeł dochodów budżetowych i dziedzin życia publicznego finansowanych z budżetu 5. - podać, jakich wskaźników używa się najczęściej, by ocenić stan gospodarki - przedstawić główne reformy gospodarcze, które przeprowadzono w Polsce po 1989 roku 6. wytłumaczyć, co to jest i skąd się bierze szara strefa w gospodarce, oraz wskazać łączące się z nią zagrożenia 6. Zasady demokracji 6.1. Dopuszczająca: 1. wyjaśnic czym jest naród, a czym społeczeństwo, 2. czym jest państwo, 3. wyjaśnić co to jest obywatelstwo, 4. określić korzyści płynące z trójpodziału władz i wymienić główne gałęzie władz i ich podstawowe kompetencje, 5. wyjaśnić co to jest demokracja, dyktatura, anarchia, monarchia 6. wymienić podstawowe wartości demokratyczne 6.2. Dostateczna: 1. - wyjaśnić jakie zagrożenia niesie ze sobą skupienie władzy w jednym ręku, 2. -przedstawić kompetencje i zadania sądu konstytucyjnego, -wyjaśnić czym jest republika, państwo komunistyczne, federacja, kompromis, 3. -podać przykłady różnych typów ustrojów i form rządu, 4. -podać przykłady ograniczenia wolności słowa w państwie demokratycznym, 5. -wyjaśnić wzajemne relacje pomiędzy narodem i państwem 6.3. Dobra: Jak wyżej 1. -określić istotę patriotyzmu i porównać tę postawę z nacjonalizmem, 2. -uzasadnić znaczenie wyborów demokratycznych oraz podać podstawowe zasady w nich obowiązujące, -wyjaśnić znaczenie terminów: konflikt wartości, consensus, narodowość, tożsamość narodowa, 3. -wskazać sfery działania parlamentu, rządu i sądów, 4. -objaśnić korzyści płynące ze stosowania kompromisu 6.4. Bardzo dobra: 1. wymienić trzy podstawowe gałęzie władzy -określić główne zadanie władzy ustawodawczej 2. określić główne zadanie władzy wykonawczej 3. określić główne zadanie władzy ustawodawczej 4. określić główne zadanie władzy sądowniczej 5. podać przykłady instytucji należących do trzech gałęzi władzy 6. wyjaśnić znaczenie wyżej wymienionych terminów 7. wymienić czynniki kształtujące naród 8. podać kilka przykładów demokratycznych zasad znanych z historii Polski 9. wyjaśnić co to jest cenzura oraz podać jej rodzaje -zestawić argumenty za i przeciw ograniczaniu wolności słowa 7. Wyzwania dla Polski i świata 7.1. Dopuszczająca: 1. określić cele i sposoby działania NATO i wymienić co najmniej kilka państw będących członkami tego paktu oraz kraje, które ubiegają się o wejście do NATO 2. - wyjaśnić, czym jest suwerenność i pokazać na przykładach, 3. - wyjaśnić, co to jest Unia Europejska, podać główne jej organy

5 4. - przedstawić cele ONZ i wymienić jej podstawowe organy i ich zadania 5. - uzasadnić, dlaczego wymiana międzynarodowa jest niezbędna 6. - wyjaśnić, kim są imigranci i uchodźcy i jakie są międzynarodowe zasady ich traktowania 7. - uzasadnić, dlaczego działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest podstawowym zadaniem wspólnoty międzynarodowej 8. - określić, w jaki sposób wspólnota międzynarodowa może pomagać krajom ubogim i gospodarczo zacofanym 7.2. Dostateczna rozwinąć skrót ONZ i rozpoznać symbol tej organizacji krótko wyjaśnić, czym zajmuje się ta organizacja i kto kieruje na bieżąco jej pracą (sekretarz generalny) 2. - wymienić kilka organizacji działających w ramach ONZ i przedstawić cele, które realizują 3. - wskazać trudności, jakie stoją przed Polską w procesie integracji z Unią Europejską, oraz korzyści wynikające z przystąpienia do niej 4. - przedstawić sytuację polityczną po II wojnie światowej, która doprowadziła do powstania paktów obronnych (NATO i Układ Warszawski), 5. wyjaśnić pojęcie - zimnej wojny 7.3. Dobra Jak wyżej 1. - uzasadnić znaczenie regionów i współpracy międzyregionalnej w Europie oraz współczesnym świecie i podać przykłady 2. - wyjaśnić, czym jest suwerenność i pokazać na przykładach, jak współcześnie jest ona ograniczana opisać procesy integracyjne w powojennej Europie 3. - przedstawić najważniejsze zagrożenia cywilizacyjne stojące przed ludzkością na progu XXI wieku (choroby cywilizacyjne, patologie społeczne) 4. - przedstawić najważniejsze zagrożenia ekologiczne współczesnego świata i wskazać możliwości ich rozwiązania na poziomie społeczności lokalnej, regionu, państwa i społeczności międzynarodowej 7.4. Bardzo dobra Jak wyżej 1. -rozwinąć skrót ONZ i rozpoznać symbol tej organizacji i wyjaśnić, czym zajmuje się ONZ -wymienić podstawowe organy ONZ (Zgromadzenie Ogólne, Sekretarz Generalny, Rada Bezpieczeństwa) oraz ewentualnie podać nazwisko osoby obecnie pełniącej funkcję sekretarza generalnego 2. -wymienić kilka wyspecjalizowanych organizacji ONZ i wyjaśnić, czym się zajmują 3. -podać przykład działania ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju na świecie i ochrony praw człowieka 4. - wyjaśnić pojęcia: Układ Warszawski, Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Gospodarcza 5. Aktywność obywatelska i opinia publiczna Dopuszczająca: 1. wymienić i scharakteryzować formy uczestniczenia obywateli w życiu publicznym 2. -wyjaśnić, co to jest stowarzyszenie oraz kto i po co może je założyć 3. -opisać sposoby wywierania wpływu na decyzje władz 4. -wymienić najważniejsze związki zawodowe działające w Polsce 5. wymienić największe partie polityczne działające w Polsce i wskazać podstawowe różnice programowe pomiędzy nimi 6. opisać, jaką funkcję pełni kampania wyborcza, i podać przykłady działań komitetów wyborczych 8.2. Dostateczna 1. -scharakteryzować cele i formy działania związków zawodowych 2. -wyjaśnić, co to jest opinia publiczna i jaką rolę pełni w państwie demokratycznym 3. -opisać sposoby badania opinii publicznej oraz krytycznego wykorzystywania wyników badań 4. -wyjaśnić, czym jest referendum 5. -podać przykłady sposobów oddziaływania obywateli na władze (co najmniej dwa) 8.3. Dobra: 1. -podać podstawowe różnice programowe pomiędzy partiami lewicowymi i prawicowymi 2. -przedstawić typy systemów partyjnych istniejących na świecie i na tym tle opisać system istniejący w Polsce

6 3. -wymienić podstawowe założenia ustawy o partiach politycznych określające zasady, cele i formy działania partii w Polsce 4. -przedstawić rolę środków masowego przekazu w państwie demokratycznym i porównać ją z ich sytuacją w państwie totalitarnym 5. -wyjaśnić, skąd się bierze selektywność doboru informacji i jakie mogą być jej skutki 6. -opisać, na czym polega i z czego wynika stronniczość przekazu oraz jak się przed nią bronić - uzasadnić pogląd, że działalność stowarzyszeń stanowi o sile społeczeństwa obywatelskiego 8.4. bardzo dobra - jak wyżej oraz 1. - wyjaśnić, czym jest referendum i w jakich sytuacjach najczęściej jest organizowane 2. -podać przykłady sposobów oddziaływania na władze (co najmniej cztery) i krótko je scharakteryzować 3. -przedstawić sytuację z życia publicznego, w której obywatele próbowali zmienić stanowisko władz, i ocenić, na ile im się to udało 4. -scharakteryzować specyfikę przekazu zawartego w reklamie oraz dokonać jego krytycznej analizy wymienić ważne formy obywatelskich działań Polaków w XX wi