Porozumienie między kulturami

Transkrypt

1 Porozumienie między kulturami Porozumienie między kulturami Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Wstęp Za jedno z najważniejszych wyzwań XXI wieku uznaje się konieczność porozumienia międzykulturowego. Często na przeszkodzie stają stereotypy, określane jako obrazy w głowach, wpływające na nasze myślenie, postępowanie i zachowanie. Współczesna socjologia dowodzi, że stereotypy to nie fakty, ale wyobrażenia, uogólnienia, schematy poznawcze, uproszczenia. Często, mówiąc o innych, posługujemy się uproszczonym obrazem cech ludzi innej narodowości, zawodu czy pochodzenia. Cechy te najczęściej mają wyraziste zabarwienie emocjonalne (negatywne lub pozytywne) oraz powstają na skutek generalizacji, nadmiernego uogólnienia. Stereotypy utrwala język, na pewno znacie frazeologizmy amerykański sen, niemiecka precyzja, jak w szwajcarskim zegarku. Ze stereotypami trudno walczyć, gdyż są proste, trwałe i trudne do zmiany. Przekazywane są one kulturowo, utrwalone w społeczeństwie i oporne na niezgodne z nimi informacje. Stereotypy narodowe mają charakter etnocentryczny i antropocentryczny, budują poglądy o wyższości jednej nacji nad drugą. Używa się ich, aby podkreślić różnice między swoimi i obcymi. Takie widzenie świata właściwe jest każdemu narodowi. Stereotyp jest wyjątkowo niebezpieczny, gdyż może przerodzić się w rasizm.

2 Nauczysz się zrozumiesz mechanizm powstawania stereotypu; przeanalizujesz konsekwencje wypływające z kierowania się stereotypami; ocenisz stereotypy narodowe i ich wpływ na postrzeganie innych nacji; rozpoznasz ich funkcjonowanie w języku. Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia 1. kształci umiejętność analizy tekstu argumentacyjnego, odnajduje tezę lub hipotezę, argumentacje oraz wnioski; 2. analizuje konstrukcję argumentów; 3. zyskuje świadomość intencjonalności tekstu; 4. dokonuje analizy środków językowych użytych w tekście; 5. uczestniczy w dyskusji, uzasadniają własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi zgodnie z zasadami tekstu argumentacyjnego; 6. redaguje tekst argumentacyjny. POROZUMIENIE MIĘDZY KULTURAMI audiobook Rozdziały: 1. Czym są stereotypy narodowe? 2. Stereotyp Polaka 3. Kto jest Innym? Notatka dla prowadzącego

3 Wskazówka Wysłuchaj uważnie nagrania o stereotypach, zwróć uwagę na mechanizmy ich powstawania, sposób funkcjonowania i zmiany w zakresie stereotypowego postrzegania różnych narodów. j.polski_scen19_audiobook Wersja tekstowa z wyróżnieniem pojęć Polecenie 1 Co składa się na definicję stereotypu sformułowaną przez Leszka Kołakowskiego? Dlaczego, wg autora, potrzebujemy stereotypów? Polecenie 2 Na podstawie rozmowy z prof. J. Bartmińskim opisz jak powstaje stereotyp. Polecenie 3 Na podstawie tekstu R. Kapuścińskiego i własnych przemyśleń sformułuj zasady, na których powinny się opierać się relacje z innymi. Podsumowanie Dialog międzykulturowy pozwala zauważyć, że różnorodność jest bogactwem. Takie stanowisko skłania ludzi do wzajemnej akceptacji, współpracy i budowania cywilizacji ludzkiej. Przeszkadzają w tymstereotypy, które sprawiają, że identyczne cechy zostają przypisane wszystkim bez wyjątku członkom grupy czy narodu. Zapamiętaj najważniejsze cechy stereotypów: Nie wywodzą się z doświadczenia jednostek. Są dziedziczone kulturowo. Mogą być nacechowane pozytywnie lub negatywnie. Są sprzeczne z faktami, zdarza się, że tylko częściowo odpowiadają prawdzie. Są trwałe, trudne do zmiany, sztywne, oporne na niezgodne z nimi informacje. Jak działają stereotypy? Mogą krzywdzić grupy, jednostki, narody. Uogólniają i upraszczają obraz świata i ludzi. Zamykają umysł człowieka na poznanie innych. W kontaktach z ludźmi sprawiają, że z góry wiadomo, czego można się spodziewać się po innych. Usprawiedliwiają zachowanie ludzi. Złudnie porządkują obraz świata, dając gotowe wzory zachowania, myślenia. Przekazywane z pokolenia na pokolenie powodują przeświadczenie o ich uniwersalności i nieomylności. Integrują społeczeństwo, motywują społeczne działania, ideologie. Mogą służyć politycznej propagandzie. Tolerancja jest umiejętnością współżycia, to szacunek, wzajemne zrozumienie. Konieczna jest

4 edukacja na rzecz tolerancji, rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia, samodzielnego dokonywania ocen, niepoddawania się manipulacji, wyrabiania poczucia solidarności międzyludzkiej. PRACA DOMOWA Praca domowa Polecenie 4.1 Określ na podstawie załączonego fragmentu Robinsona Crusoe Daniela Defoe, w jaki sposób główny bohater traktuje Piętaszka. Co możesz powiedzieć o kulturze europejskiej, którą reprezentuje Robinson Cruzoe?

5 Ćwiczenia Wskazówka W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem

6 przez czytnik ekranu skorzystaj z innej wersji zadania. Ćwiczenie 1 Inna wersja zadania Ćwiczenie 2 Inna wersja zadania Ćwiczenie 3 Inna wersja zadania Słowniczek Antropocentryczny (gr. anthropos człowiek i łac. centrum środek) pogląd filozoficzny i religijny, według którego człowiek stanowi centrum i cel wszechświata. Prekursorami byli sofiści, od których pochodzi określenie człowiek jest miarą wszechrzeczy. Empiryzm (gr. empeiria doświadczenie) pogląd, według którego zasadniczą rolę w poznaniu odgrywa doświadczenie. Etnocentryczny postawa członków jakiejś grupy społecznej wyrażająca się w przekonaniu, że własna kultura stanowi punkt odniesienia przy opisie i ocenie kultur innych grup społecznych; uznawanie własnego narodu lub grupy etnicznej za szczególnie wartościową, wywyższanie własnej kultury, którą traktuje się jako miernik w ocenianiu innych grup. Generalizacja nadmierne uogólnienie, przypisanie wszystkim członkom grupy stereotypizowanej cech spotkanych jedynie u kilku przedstawicieli danej zbiorowości. Inny termin przyjęty za Ryszardem Kapuścińskim, oznaczający człowieka pochodzącego z innej kultury, odrębnego kulturowo. Indywidualizm poczucie niezależności i odrębności osobistej oraz dążenie do zachowania własnych poglądów. Zasada filozofii politycznej i etyki, zgodnie z którą jednostka ludzka uznawana jest za najwyższe dobro. Ksenofobia (gr. ksenós obcy, phóbos strach) strach przed obcymi. Wyjaśnieniem klinicznym dla ksenofobii jest traumatyczne przeżycie związane z konkretną grupą ludzi, wywołujące PTSD

7 zespół stresu pourazowego. Quasi pierwszy człon wyrazów złożonych tworzący nazwy i określenia osób, rzeczy lub zjawisk, które są czymś tylko pozornie lub nie są tym w ogóle. Stereotyp funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony, zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do osób, grup społecznych, narodów, instytucji zwykle oparty fałszywej wiedzy o świecie, sądach lub subiektywnie postrzeganych zdarzeniach prawdziwych; utrwalony przez tradycję, nie ulegający zmianom, szablon. Stereotypizacja proces polegający na schematycznym i tendencyjnym uogólnianiu dotyczy nie tylko ludzi, utrwalone są w języku także subiektywne wyobrażenia zwierząt, np. chytry lis, wierny pies, zdrowy i silny koń, dumny orzeł, głupia i złowieszcza wrona drzew i kwiatów (męski i twardy dąb, kobieca i smutna brzoza), a także wielu przedmiotów, jak choćby narzędzi pracy takich jak kosa, cep, pióro, cyrkiel, młot i łopata, które zaczynają funkcjonować jako kulturowe symbole. Stereotypizacji ulega wszystko to, co człowiek językowo i kulturowo oswaja. Tworzymy sobie wyobrażenia typowych przedstawicieli poszczególnych narodów, mieszkańców rożnych regionów, członków rodziny. Stereotyp narodowy utarty rodzaj wyobrażenia o wybranym narodzie, to silnie zakodowany w świadomości grup, społeczeństw, uproszczony pogląd na temat narodowych cech innego narodu, utrwalony przez tradycję. Funkcjonuje kilka rodzajów stereotypów, m.in. neutralne, negatywne i pozytywne. Tolerancja (łac. tolerare znosić, wytrzymywać) poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych. Uprzedzenia wrogie lub negatywne niczym nieuzasadnione nastawienie, negatywny stosunek do kogoś lub czegoś. Uprzedzenia są często wzmacniane przez stereotypy. Powrót do e podręcznika E podręcznik Kultura odmienia canon Jak widzimy innych? Obraz innych w języku i w kulturze canon/m/j w6b2v27