Przedsiębiorczość kobiet w Polsce Wyniki projektu badawczego PARP

Transkrypt

1 2012 Paulina Zadura-Lichota Dyrektor Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Przedsiębiorczość kobiet w Polsce Wyniki projektu badawczego PARP Wrocław, ł 13 kwietnia i 2012 r.

2 w Polsce kobiety to 51,6% ogółu społeczeństwa i ponad 50% ludności w wieku produkcyjnym, są one na ogół lepiej wykształcone niż mężczyźni, wiele z nich godzi pracę zawodową z byciem matką i prowadzeniem domu jednak to mężczyźni, zarówno w Polsce, jak i innych krajach UE i świata, są właścicielami większości działających przedsiębiorstw

3 Kobiety w Polsce są ą przedsiębiorcze ę Polska jest wśród liderów w Europie (7. pozycja w UE) pod względem samozatrudnionych kobiet: PL ok. 35%, UE 27 30% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Malta Ireland Slovakia Romania Norway Denmark Czech Republic Sweden Italy Cyprus Slovenia France Greece United Kingdom Belgium Spain Estonia Germany Finland Hungary Iceland Netherlands Poland Luxembourg Austria Bulgaria Switzerland Croatia Portugal Latvia Lithuania Udział kobiet wśród pracodawców PL 29%, UE 25 24,7% (4. pozycja w UE) Źródło: ekspertyza prawna Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian., PARP 2011; dane Eurostat 2010

4 Aktywność zawodowa kobiet w Europie Aktywność ekonomiczna kobiet w Polsce jest niższa niż w Europie (59% w PL vs. 64,5% wue) UE), Aktywność ekonomiczna kobiet w Polsce jest niższa od mężczyzn, różnice są szczególnie duże w okresach opieki nad dziećmi (do 35 r. życia o ok % i po 50 r. życia do 60%). Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Współczynnik aktywności zawodowej kobiet (wiek 15-64) w wybranych krajach Europy w 2010 r. Źródło: Ekspertyza prawna Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian., PARP 2011; dane Eurostat

5 Przedsiębiorczość: kobiety vs. mężczyźni czy są powody do obaw? Samozatrudnieni Pracodawcy kobiety; 035 0,35 kobiety; 0,3 mężczyźni; 0,65 mężczyźni; 0,7 Źródło: dane GUS, BAEL IV kwartał 2010

6 Przedsiębiorczość ę kobiet w Polsce Cel: pogłębienie wiedzy na temat przedsiębiorczości kobiet w Polsce, identyfikacja determinantów prowadzenia działalności gospodarczej wśród kobiet, zbadanie czy prowadzenie działalności gospodarczej gwarantuje więcej czasu w życiu prywatnym (również posiadanie dzieci) stworzenie rekomendacji, które zachęcą nieaktywne kobiety do przedsiębiorczości. Metodologia: badania ilościowe i jakościowe (kobiety i mężczyźni przedsiębiorcy, kobiety o różnym statusie społeczno-ekonomicznym), eksperyment ekonomiczny badający podejście do przedsiębiorczości wśród młodych ludzi, ekspertyza prawna propozycja zmian w prawie ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczość kobiet.

7 Motywatory dlaczego stajemy się przedsiębiorcą Co spowodowało, że podjęła/ął Pan/i działalność gospodarczą? Inne Zagrożenie bezrobociem, większa pewność pracy na własny rachunek 6,1 8,2 89 8,9 7,6 mężczyźni kobiety Możliwość rozwoju zawodowego 11,4 14,3 Dążenie do niezależności, samodzielności w decydowaniu o własnym losie 14,3 17,7 Brak satysfakcji z pracy najemnej Konieczność przejęcia rodzinnej firmy 31 3,1 2,5 2 2,5 Potrzeba polepszenia sytuacji materialnej 10,1 13,2 Brak alternatywy w postaci pracy najemnej Chęć wykorzystania sprzyjających okoliczności, duży popyt na produkty/usługi 19,4 17,7 21,4 21, Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach

8 Motywatory t szczególnie ważne ż dla kobiet Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Kobiety częściej niż mężczyźni podejmowały działalność gospodarczą z braku innej sensownej alternatywy, a nie z chęci wykorzystania szansy (czynnik wypychania); Jednocześnie głównym motywatorem dla kobiet przedsiębiorców było: traktowanie własnej firmy jako życiowej szansy - dążenie do niezależności, ż ś i samodzielności ś i w decydowaniu d o własnym ł losie, spełnienia ł i marzeń potrzeba polepszenia sytuacji materialnej, możliwość rozwoju osobistego - wykorzystanie doświadczenia zdobytego w pracy najemnej w sytuacji gdy dalsze zatrudnienie było niepewne, negatywne doświadczenia z pracy najemnej, j, chęć pogodzenia obowiązków rodzinnych z zawodowymi, możliwość elastycznej organizacji czasu pracy. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

9 i demotywatory t Co powstrzymało Panią ą przed założeniem własnej firmy? kobiety pracujące najemnie kobiety bezrobotne i nieaktywne zawodowo brak odpowiednich funduszy/kapitału procedury administracyjne, zbyt duża biurokracja przy strach przed porażką brak pomysłu na biznes trudność w łączeniu obowiązków rodzinnych i pracy zawodowej nadmiernee obciążenie pracą nienormowany czas pracy rodzina/znajomi odradzali mi podjęcie działalności niechęć do brania na siebie odpowiedzialności Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

10 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Ścieżki napływu do pracy na własny rachunek Jaki był Pani/Pana status na rynku pracy przed założeniem firmy? 68% 67% 17% 17% 6% 6% 8% 4% 4% 4% 4% 9% 2% 2% 2% 3% miałem/am inną firmę pracownik najemny na pełen etat pracownik najemny w niepełnym wymiarze czasu pracy bezrobotna/y zarejestrowana/y w UP bezrobotna/y nie zarejestrowana/y w UP nieaktywna/y, uczyłem się/studiowałem nieaktywna/y, inny powód odmowa odpowiedzi kobiety mężczyźni Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach

11 Co jest największą zaletą prowadzenia własnej działalności? Ponownie, odpowiedzi kobiet i mężczyzn są bardzo zbliżone, Mężczyźni częściej postrzegali własny biznes jako synonim prestiżu, kobiety dobrej atmosfery w miejscu pracy. Zalety ypracy na własny rachunek (wskazania: bardzo ważne i ważne, w %) Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011, badanie na przedsiębiorcach

12 13% 13% Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Bariery rozwoju przedsiębiorczości w opinii przedsiębiorców Co jest albo było najtrudniejsze w prowadzeniu firmy? 32% 30% 28% 30% kobiety mężczyźni 17% 18% 7% 7% 6% 6% Dostęp do finansuj rozwój kapitału jącego firmy Zdobywanie nowych klientów Konkurencja ze strony innych firm Zbyt wysokie pozapłacowe koszty pracy (podatki ZUS) Mało elastyczne prawo pracy Konkurencja za strony szarej strefy Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach

13 Praca zawodowa a życie rodzinne Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. 16% kobiet pracujących najemnie i 7% bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo uważa, że łatwiej jest pogodzić te sfery we własnej firmie; Żadna przedsiębiorczyni nie podziela tej opinii, 15% z nich uważa, że największą zaletą pracy najemnej jest możliwość godzenia tych ról; Większość (76%) respondentek przedsiębiorców uważa, że prowadzenie własnej firmy negatywnie wpływa na ilość czasu poświęcanego na opiekę nad małymi dziećmi; Prawie tyle samo (ok. 40%) kobiet w każdej kategorii wszystkie bądź większość prac domowych wykonuje sama, Bardziej partnerski podział obowiązków jest w związkach kobiet aktywnych zawodowo (co druga pracownica co 3. przedsiębiorczyni dzieli się po połowie obowiązkami z partnerem). Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

14 Obraz kobiety przedsiębiorczej w Polsce (1/2) jest stosunkowo młoda (ok. 33 l.), dobrze wykształcona (trochę słabiej niż kobiety zatrudnione), częściej od innych kobiet studiowała nauki ścisłe i techniczne, przeważnie wzbogacałaswoją wiedzę i podnosiła kwalifikacje jako pracownik innej firmy, założyła własną firmę ze względu na: oczekiwane wyższe dochody, potrzebę bycia niezależną, w celu wykorzystania szansy/ chwili, okazję do samorozwoju i spełnienia marzeń. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011

15 Obraz kobiety przedsiębiorczej w Polsce (2/2) jest najczęściej w stałym związku (partner/mąż), posiada mniej dzieci niż inne kobiety (0,9 vs. 1,13 dla zatrudnionych kobiet), co druga kobieta przedsiębiorcza nie posiada dziecka, planuje posiadanie dziecka (częściej ę niż inne kobiety 65% vs. 42,4% dla zatrudnionych kobiet), prowadzi model rodziny oparty na zasadzie podwójnego obciążenia - prowadzi firmę i równocześnie zajmuje się rodziną, sporadycznie włącza partnera/męża do obowiązków rodzinnych (33% vs. 50% dla zatrudnionych), korzysta ze wsparcia instytucjonalnego (żłobki, przedszkola) opieka nad dziećmi, według niej praca na własny nie ułatwia godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011

16 Podsumowanie Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Biznes nie ma płci! Pozostaje tylko jeden, za to o bardzo istotnym znaczeniu, czynnik pogarszający pozycję kobiety prowadzącej firmę względem mężczyzny obciążenie obowiązkami opiekuńczymi wobec dzieci, szczególnie małych. Podstawowym zatem problemem, w świetle badań, jest pogodzenie działalności przedsiębiorczej i macierzyństwa, czemu służyć muszą odpowiednie, zinstytucjonalizowane formy opieki nad dzieckiem. Istnieje potencjał rozwoju przedsiębiorczości kobiet - prawie dwie trzecie (63%) kobiet pracujących najemnie oraz co druga (51%) bezrobotna i nieaktywna zawodowo bierze pod uwagę założenie własnej firmy w ciągu najbliższych 5 lat.

17 Dziękuję za uwagę Paulina Zadura-Lichota paulina _ parp.gov.pl Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa