Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie, red. E. Bilska, Warszawa 2010
|
|
- Henryka Marciniak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie, red. E. Bilska, Warszawa 2010
2 Agnieszka Barczykowska Maciej Muskała Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia zawodowego personelu penitencjarnego (zarys projektu badawczego) Wstęp Wiek XX, głównie za sprawą działań realizowanych w Stanach Zjednoczonych, stał pod znakiem poszukiwań skutecznego modelu oddziaływań resocjalizacyjnych. Inspiracją dla nich była, poza dynamicznym rozwojem zjawisk społecznych i politycznych, przede wszystkim nieskuteczność dotychczasowych metod pracy korekcyjnej, o ich stronie ekonomicznej nie wspominając (Clear, Cole, 2003). Interesujące wydaje się, że poprawę próbowano osiągnąć głównie poprzez zmiany w obszarze ilości i charakteru oddziaływań oferowanych skazanym oraz poprzez poprawę warunków odbywania kary. Szybko okazało się, że drogi te nie są skuteczne, co udowodniły badania R. Martinsona nad efektywnością resocjalizacji penitencjarnej, zakończone ponurą konkluzją nothing works" (por. Stańdo-Kawecka, 2007). Dziś coraz częściej mówi się, że poza samymi oddziaływaniami, a także warunkami, w jakich są one realizowane, istotnym elementem jest to, kto działania te realizuje. Kadra resocjalizacyjna staje się coraz częściej centralnym punktem zainteresowania badaczy (Szmidt, 1996). W niniejszym artykule zaprezentowany zostanie zarys projektu badawczego, którego głównym celem jest sprawdzenie wzajemnej relacji zachodzącej pomiędzy subiektywną oceną życia rodzinnego a jakością życia zawodowego osób pracujących w jednostkach penitencjarnych. Jakość życia rozumiana jest tu, jako efekt relacji pomiędzy własnymi dążeniami i potrzebami, a wymogami i zasobami otoczenia (Ratajczak, 1993). Można ująć ją, jako swoiste kontinuum, na którego krańcach znajdują się dwa zjawiska: z jednej strony sukces zaś z drugiej - wypalenie. Biorąc pod uwagę powyższe postanowiono poddać weryfikacji następujące założenie: sukces życiowy (i sposób jego postrzegania) na innych płaszczyznach niż zawodowa jest istotnym czynnikiem minimalizującym prawdopodobieństwa wystąpienia wypalenia zawodowego.
3 96 Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie ^^ Środowisko pracy personelu placówek resocjalizacyjnych Stresogenne warunki pracy pracowników instytucji resocjalizacyjnych a zwłaszcza funkcjonariuszy Służby Więziennej zostały szczegółowo opisane w literaturze przedmiotu. Wśród najważniejszych podaje się: - obciążenie koniecznością nawiązywania bezpośrednich, podmiotowych kontaktów z osadzonymi, zaangażowanie w problemy osobiste, - konieczność zaangażowania w pracę i poświęcenia się jej, czego nie rekompensuje ani status społeczny, ani gratyfikacje finansowe, - konieczność przyjmowania na siebie dużej odpowiedzialności, ze względu na bezpieczeństwo osób izolowanych i społeczeństwa, przy jednoczesnej silnej kontroli zewnętrznej (opinia publiczna) i wewnętrznej (administracja więzienna), - poczucie zagrożenia własnego i najbliższych, - sztywne i silnie sformalizowane i zhierarchizowane stosunki społeczne w miejscu pracy (totalność instytucji), - obiektywne i subiektywne czynniki utrudniające korzystanie z profesjonalnego wsparcia w sytuacjach kryzysowych (Ciosek, 1996; Machel, 2003; Lizak, 1996; Nawój, 2000; Wątła-Bechaj, 1996). Wydaje się, że tak skonstruowana lista musi zostać uzupełniona o jeszcze jeden niezwykle istotny aspekt, o którym w badaniach mówi się niezwykle rzadko. Chodzi mianowicie o poczucie odniesionego sukcesu, bądź doznania porażki. W aspekcie subiektywnym, sukces uwarunkowany jest systemem i hierarchią wartości wyznawanych przez konkretnego człowieka. Może być on lokowany w jednym z czterech wymiarów: materialnym, stratyfikacyjno-prestiżowym, emocjonalno- -afiliacyjnym i samorealizacyjnym (Firkowska-Mankiewicz, 1997). To jednostkowe rozumienie sukcesu może różnić się od rozumianego i lansowanego przez daną społeczność rozumienia tego pojęcia. Wszak w społeczeństwie nie musi występować i zwykle nie występuje jeden powszechnie akceptowany system wartości. Bywa, że każda warstwa społeczna przyjmuje odmienne kryteria i wyznaczniki jego występowania. Subiektywne zadowolenie i samoakceptacja uzyskane w wyniku osiągniętego sukcesu nie muszą iść zatem w parze z uznaniem społecznym poza własną grupą, ale także w niej samej. Przyczyną braku akceptacji społecznej może być dezaprobata co do sposobu dojścia na szczyt, ale wynikiem takiego stanu rzeczy mogą też być okoliczności bardziej prozaiczne jak zazdrość czy zawiść ze strony innych (Blok, 2005). Ponadto, mówiąc o determinantach sukcesu od strony indywidualnej (jednostkowej), które konstytuują także pojęcie sukcesu, należy zwrócić uwagą na istnienie progów kompetencyjnych i predyspozycyjnych, które są niezbędne do osiągnięcia sukcesu. U podłoża każdego sukcesu można bowiem znaleźć kompetencje i predyspozycje osoby, która pragnie ten sukces osiągnąć. W tym sensie sukces wymaga określonego kontekstu do jego zrealizaji (Pycka, 1994). W literaturze przedmiotu spotkać można także definicje, które nie określają sukcesu, jako wyniku, rezultatu a jedynie, jako podróż w kierunku jasno określonego celu (Belitz, 1999). Autorzy ci, zwracają uwagę na fakt, że sukces jest osiągalny tak długo, jak długo jednostka konsekwentnie dąży do realizacji marzeń. I dlatego sukcesu nie
4 97 należy traktować jako statycznego elementu życia, stanu zadowolenia z osiągniętego celu ale raczej jako umiejętność czerpania radości z faktu dążenia do celu Michalak, 1999). Trzeba jednak dodać, że nie jest to powszechnie akceptowany oosób rozumienia nymi sukcesu 1 i takie ujęcie spotyka się z licznymi głosami krytycz- W niniejszym opracowaniu nie jest planowane rozstrzygnięcie, która z powyższych definicji sukcesu jest najwłaściwsza, ale jedynie zwrócenie uwagi na złożoność tego zagadnienia w odniesieniu do działalności służb penitencjarnych. Co bowiem można w tym zawodzie uznać za sukces? Czy jest nim awans służbowy, powiązany z gratyfikacją finansową? Czy należy brać pod uwagę wymiar bezpieczeństwa własnego i najbliższych? A może raczej za sukces winno się uznać to, że były pensjonariusz nie pojawi się już ponownie w murach więzienia? Jednocześnie trzeba mieć świadomość, że w pracę w służbach więziennych porażka musi być niemal wkalkulowana i że właściwie nie można jej uniknąć. Porażka przytrafia się niemal codziennie, a sukces jedynie od czasu do czasu. Każdy, kto chciałby pracować w służbach więziennych musi się z tym pogodzić. Nawet w okresie największych porażek należy umieć znaleźć sens tej pracy, widzieć wszystko co dobre i wierzyć, że jutro będzie lepiej (Andrzejewski, 2007). W świetle współczesnej wiedzy o funkcjonowaniu personelu więziennego oczywiste jest, że przywołane powyżej obciążenia nie pozostają bez wpływu na to jak wykonywana jest praca. Ponadto, od kilkudziesięciu lat w tym kontekście, pojawiają się rozważania nad wpływem tychże obciążeń na życie pozazawodowe. Co jednak ciekawe większość analiz wzajemnych relacji praca-rodzina koncentruje się na wymiarze konfliktu, całkowicie niemal ignorując pozytywne aspekty tej relacji (Innstrada, Melbye, Espnesa, 2008). Wypalenie zawodowe - czynniki chroniące i czynniki ryzyka Od połowy lat siedemdziesiątych, tj. od momentu opublikowania przez H.J. Freudenbergera (1974) swojego artykułu, nikt w zasadzie nie poddaje w wątpliwość istnienie fenomenu wypalenia zawodowego. Fakt istnienia, dynamicznego, wielowymiarowego zjawiska jest powszechnie akceptowany. I choć można odnaleźć wiele wspólnych elementów w poglądach rozlicznych autorów na ten temat to właściwie na fakcie istnienia kończy się zgodność. Wielość i różnorodność stanowisk naukowych dotyczy tak samej definicji, jak i etiologii tego zjawiska oraz jego skutków. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać w samej istocie zjawiska. Nie wystarczy tu bowiem poprawne zdefiniowanie i określenie roli czynników warunkujących powstawanie procesu wypalenia się, właściwe rozwiązanie kluczowych symptomów rozwiniętego, pełnoobjawowego syndro- 1 Pycka pisze: Ciągłości zjawisk prakseologicznych przeciwstawiamy zdarzeniowy status sukcesu", a w innym miejscu dodaje Jako jedno z największych zagrożeń, złud aksjologicznych towarzyszących sukcesowi, jest przedstawiana sytuacja, w której satysfakcja egzystencjalna zbudowana na fundamencie z odniesionych sukcesów, jest utożsamiana z poczuciem sensu życia" (1994, s. 22).
5 98 Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie ^^ mu, ustalenie i świadomość poziomu ryzyka wypaleniowego, ani też dokładne zrozumienie jego mechanizmów i baczne śledzenie skomplikowanej na ogół dynamiki procesowej, jako że mamy do czynienia z wielowymiarowym fenomenem i zarazem bardzo złożonym, jakże dynamicznym procesem, usytuowanym w wieloaspektowym i ciągle ewoluującym kontekście sytuacyjno-organizacyjno-ma krospołecznym" (Korcz, 2006). W niniejszymi opracowaniu odwołano się klasycznie do koncepcji wypalenia zawodowego w ujęciu C. Masłach (2007), której udało się wyodrębnić czynniki charakterystyczne dla tego syndromu, tzn. wyczerpanie emocjonalne, depersonalizację oraz brak poczucia zadowolenia z pracy. Pamiętać należy również o tym, że wypalenie to nie tyle wina pojedynczego pracownika, ale raczej czasów, w jakich przyszło żyć współczesnemu człowiekowi (Sroka, 2008). Uogólniając i odnosząc to do badań empirycznych nad wpływem organizacji instytucji na pracę, można powiedzieć że jest ono również pochodną warunków, w jakich swoje zadania zawodowe wykonuje pracownik. Oczywiście nie jest to jedyny czynnik, bowiem rozwój wypalenia zależy od wielu uwarunkowań osobistych i środowiskowych. Jak podają E.L. Herr i S.H. Cramer (2005) niektórzy badacze wskazują na istnienie związku między stresem zawodowym i pozazawodowym. Niebezpieczne reakcje prawdopodobnie wystąpią jedynie wtedy, gdy stres pochodzić będzie z obu środowisk jednocześnie. W niniejszym opracowaniu nie podjęto się identyfikacji czynników ryzyka, ale postanowiono raczej skupić się na czynnikach chroniących, do których oprócz innowacyjnego podejścia do problemów, rozwoju kompetencji zaradczych i kontroli w postaci tzw. doznawania" 2, zalicza się również wsparcie społeczne, które zapobiega przede wszystkim obniżaniu zaangażowania zawodowego (Sęk, 2007; Sęk, Cieślak, 2004). Wsparcie może mieć charakter formalny (instytucjonalny) i nieformalny (naturalny). O trudnościach w korzystaniu z profesjonalnego wsparcia w sytuacjach kryzysowych wspomniano już we wcześniejszych opracowaniach (por. Poklek, 2004; Poklek, 2007). Mimo to, w badaniach zwykle wsparcie formalne wskazuje się, jako skuteczniejsze, poddając często w wątpliwość efektywność oddziaływań naturalnych. Potwierdzeniem tego trendu mogą być badania, które dotyczyły silnie narażonej na wypalenie grupy zawodowej, jaką są nauczyciele. Ich wyniki dość jednoznacznie wskazywały na to, że choć korzystają oni często ze wsparcia swoich najbliższych, to nie jest ono to na tyle silne, by zapobiegać lub obniżać poziom wypalenia zawodowego (Sęk, 2007; Sęk, Cieślak, 2004). Postanowiono zatem zadać pytanie o to, czy podobna sytuacja istnieje również w przypadku personelu penitencjarnego. Praca - rodzina - wypalenie Wzajemne związki życia rodzinnego i zawodowego były już przedmiotem badań naukowych realizowanych pod koniec ubiegłego wieku, ale z racji coraz 2 Kontrola doznawania" (savoring) ma charakter podmiotowy i polega na pozytywnej ocenie zdarzeń i dokonywania zmian we własnej osobie (Sęk, 2007, s. 163).
6 Agnieszka Barczykowska, Maciej Muskała, Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia hardziej skomplikowanych i skonfliktowanych stosunków społecznych, a także specyfiki pracy związanej z resocjalizacją, systematycznie wraca się do tego zagadnienia- Badając relacje tych sfer aktywności przyjmuje się istnienie dwóch, z pozoru przeciwstawnych, perspektyw. W wej koncepcji ról oraz teorii zachowania zasobów S.T. Hobfolla, zakłada się, że raca i rodzina związane są z takimi rolami, których próby całkowitego pełnienia prowadzą do konfliktu, a w dalszej perspektywie negatywnego oddziaływania i, i jakość pełnienia drugiej roli, co związane jest również z ograniczonością zasobów pozostających w posiadaniu jednostki (Hobfoll, 1989; Lachowska, 2008). Druga perspektywa teoretyczna zakłada, iż pełnienie wielu ról, wzajemnie je ubogaca, podnosi efektywność ich realizacji. W tej perspektywie role wzajemnie sięfacylitują, czyli pełnienie jednej roli (np. zawodowej) staje się lepsze lub łatwiejsze w związku z pełnieniem innej roli (np. rodzinnej)" (Lachowska, 2008). Warunkiem facylitujacego oddziaływania na siebie ról jest odczuwanie przez jednostkę zadowolenia z pełnienia co najmniej jednej z nich. Zdaniem autorów niniejszego artykułu, stanowi ona również swego rodzaju czynnik chroniący, który potrafi nie tylko łagodzić napięcia, jakie rodzą się w jednostce i wokół niej w związku z podejmowaniem aktywności w innych obszarach, ale także mobilizują do działania-. Obecnie, powszechnie przyjmuje się czteroczynnikowy model wzajemnych oddziaływań pracy i rodziny, w którym łączy się omówione przed chwilą perspektywy. W niniejszym artykule, mając w pamięci wieloaspektowość i wielokierunkowość relacji rodzina - praca, skupiono się na pokazaniu rodziny, jako istotnego czynnika facylitującego życie zawodowe pracowników instytucji penitencjarnych. Założono, że poczucie sukcesu w życiu rodzinnym w znaczący sposób wpływa na jakość funkcjonowania zawodowego. Osoby, które postrzegają swoje życie rodzinne jako niesatysfakcjonujące, odczuwają również mniejszą satysfakcję z życia zawodowego, gorzej radzą sobie z rozwiązywaniem problemów emocjonalnych, jakie na tym gruncie powstają. W efekcie, jednostka pozbawiona wsparcia rodzinnego, odczuwając dolegliwości związane z miejscem pracy jest znacznie bardziej narażona na wystąpienie syndromu wypalenia zawodowego. Wzajemne relacje pomiędzy poczuciem sukcesu w życiu rodzinnym i zawodowym przedstawia schemat zaprezentowany w tabeli 1.
7 100 Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie ^^ Zarys projektu badawczego Przedstawione do tej pory rozważania skłaniają do postawienia następującego pytania badawczego: jak kształtują się wzajemne relacje między subiektywnym odczuwaniem sukcesu lub porażki w życiu rodzinnym a funkcjonowaniem zawo dowym, ze szczególnym uwzględnieniem powstawania syndromu wypalenia zawodowego? Czy poczucie sukcesu w życiu rodzinnym można uznać za istotny czynnik chroniący przed wypaleniem zawodowym? W kontekście tak postawionego pytania możliwe staje się przyjęcie dwóch hipotez odnoszących się do przedstawionych wcześniej koncepcji relacji między rodziną a pracą: 1. Hipoteza facylitacji: F1 - subiektywne poczucie sukcesu życiowego ułatwia pełnienie ról związanych z życiem zawodowym, niwelując możliwości powstania syndromu wypalenia zawodowego; F2 - subiektywne poczucie sukcesu zawodowego ułatwia pełnienie ról związanych z życiem rodzinnym; 2. Hipoteza konfliktu: K1 - subiektywne poczucie porażki życiowej utrudnia pełnienie ról związanych z życiem zawodowym, wzmacniając możliwość powstawania syndromu wypalenia zawodowego; K2 - subiektywne poczucie porażki zawodowej utrudnia pełnienie ról związanych z życiem rodzinnym. W prezentowanym projekcie falsyfikacji poddana zostanie tylko hipoteza F1. W tym celu zastosowane będą następujące narzędzia: 1. Kwestionariusz Wzajemnych Oddziaływań Pracy i Rodziny w polskiej translacji Drwala, 2. Autorskie narzędzie do badania poczucia sukcesu (w opracowaniu). W badaniu weźmie udział 450 funkcjonariusz Służby Więziennej ze wszystkich pionów, pracujących w różnych typach zakładów. Zakończenie projektu przewiduje się na początek 2010 r. Wówczas zostanie również sformułowany ostateczny raport z badań. Bibliografia Ambrozik W., Stępniak P. (red.) (1999), Problemy organizacji i zarządzania więzieniem, Poznań-Kalisz-Warszawa. Andrzejewski M. (2007), Domy na piasku. Od opieki nad dzieckiem do wspierania rodziny. Poznań. Bilska E. (2004), Jak Feniks z popiołów, czyli syndrom wypalenia zawodowego. Niebieska Linia, 4. Bylok F. (2005), Wzór sukcesu w społeczeństwie polskim w okresie transformacji spoleczno-ustrojowej. Annales, 8(1).
8 Agnieszka Barczykowska, Maciej Muskało., Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia Ciosek M. (1966), Człowiek w obliczu izolacji więziennej. Gdańsk. Clear T.R-? Cole G.F. (2003), American Corrections. Belomnt. Firkowska-Mankiewicz A. (1997), Czym jest sukces życiowy dla współczesnego polaka? Kontekst socjodemograficzny i psychospołeczny, [w:] H. Domański, A Rychard (red.), Elementy nowego ładu. Warszawa. Firkowska-Mankiewicz A. (1999), Zdolnym być... Kariery i sukces życiowy warszawskich trzydziestolatków. Warszawa. freudenberger H.J. (1974), Staff burnout. Journal of Social Isues, 30. Golińska B., Dudka B. (red.) (2008), Rodzina i praca w perspektywie wyzwań i zagrożeń. Łódź. Herr E.L., Cramer S.H. (2005), Planowanie kariery zawodowej. Warszawa. Hobfoll S.E. (1989), Conservation of resources: A new attempt at conceptuali zing stress. American Psychologist, 44 (3). Innstrada S.T., Landballeb E.M., Espnesa G.A. (2008), Positive and negative work-family interaction and burnout. A longitudinal study of reciprocal relations. Work & Stress, 1. Korcz I. (2006), Zespól wypalenia zawodowego. Edukacja antywypaleniowa, [w:] A. Kusztelak, A. Zduniak (red.), Kształcenie zawodowe w teorii i praktyce edukacyjnej. Poznań. Lachowska B. (2008), Wzajemne oddziaływania pracy i rodziny - perspektywa konfliktu ifacylitacji (raport z badań pilotażowych), [w:] J. Golińska, B. Dudka (red.), Rodzina i praca w perspektywie wyzwań i zagrożeń. Łódź. Lizak Z. (1999), Stres organizacyjny funkcjonariuszy służby więziennej, [w:] W. Ambrozik, P. Stępniak (red.), Problemy organizacji i zarządzania więzieniem. Poznań-Kalisz-Warszawa. Łukaszewicz R. (1979), Wyznaczniki kształtowania sukcesów zawodowych. Wrocław. Machel H. (2003), Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk - Sopot. Masłach C. (2007), Wypalenie - w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa. Michalak J.M. (2007), Uwarunkowania sukcesu zawodowego nauczycieli. Studium przypadków. Łódź. Nawój J. (2000), Osobowościowe uwarunkowania wypalenia zawodowego funkcjonariuszy służby więziennej. Przegłąd Więziennictwa Polskiego, Nawój J. (1996), Syndrom wypalenia zawodowego, [w:] J. Szałański (red.), Wina - Kara - Nadzieja - Przemiana. Materiały I Krajowego Sympozjum Penitencjarnego. Kalisz. Pines A.M. (2007), Wypalenie - w perspektywie egzystencjalnej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa. Poldek R. (2004), Efektywność psychologicznego warsztatu antystresowego w profilaktyce syndromu wypalenia zawodowego funkcjonariuszy Służby Więziennej, [w:] O. Truszczyński, K. Sikora, A. Rakowski (red.), Służba żołnierzy
9 102 Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych - zjawisko, zagrożenia, wsparcie ^^ i funkcjonariuszy służb państwowych wykonujących zadania w warunkach ekstremalnych. Warszawa. Poklek R. (2007), Mental anti-stress training in preventing the professional burnout Syndrome inprison officers, [w:] M. Sokołowski (red.), Biosocial effects of military Service as a basis forfurther improvement offuturęphysical education and sports programmes. Poznań. Pycka W. (1994), Zarys filozofii sukcesu. Lublin. Ratajczak Z. (1993), W pogoni za jakością życia. O psychologicznych kosztach radzenia sobie w sytuacjach kryzysu ekonomicznego. Kolokwia Psychologiczne, 2. Sęk H. (2007), Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe Przyczyny i zapobieganie. Warszawa. Sęk H., Cieślak R. (red.) (2004), Wsparcie społeczne. Warszawa. Sęk H. (red.) (2007), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa. Sokołowski M. (red.) (2007), Biosocial effects of military service as a basis for further improvement of futurę physical education and sports programmes. Poznań. Stańdo-Kawecka B. (2007), Cele wykonywania kary pozbawienia wolności w krajach europejskich. Czasopismo prawa karnego i naukpenalnych, 1. Syroka J. (2008), Struktura wypalenia zawodowego w zawodzie menedżera, [w:] L. Golińska B. Dudka (red.), Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń. Łódź. Szałański J. (red.) (1996), Wina-Kara-Nadzieja-Przemiana. Materiały I Krajowego Sympozjum Penitencjarnego. Kalisz. Szmidt D. (1996), Psychospołeczne aspekty funkcjonowania zawodowego Służby Więziennej, [w:] J. Szałański (red.), Wina - Kara - Nadzieja - Przemiana. Materiały I Krajowego Sympozjum Penitencjarnego. Kalisz. Wątła-Bechaj D. (1996), Nasilenie syndromu agresji a staż pracy funkcjonariuszy Służby Więziennej, [w:] J. Szałański (red.), Wina - Kara - Nadzieja - Przemiana. Materiały I Krajowego Sympozjum Penitencjarnego. Kalisz. Wnuk-Lipiński E. (red.) (1987), Demokratyczna rekonstrukcja: z socjologii radykalnej zmiany społecznej. Warszawa.
Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia zawodowego wśród personelu penitencjarnego (zarys projektu badawczego)
RESOCJALIZACJA POLSKA Nr 2/2011 Agnieszka Barczykowska Maciej Muskała* Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia zawodowego wśród personelu penitencjarnego (zarys projektu badawczego) Wstęp Wiek
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:
RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) System penitencjarny. Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2020 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu*
Czy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak
Czy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak Definicja kryzysu Kryzys jest odczuwaniem lub doświadczaniem wydarzenia, bądź sytuacji, jako
Część pierwsza KLUCZOWE KONTEKSTY PROWADZENIA NEGOCJACJI W SPRAWIE PRACY
SPIS TREŚCI Wstęp 9 Część pierwsza KLUCZOWE KONTEKSTY PROWADZENIA NEGOCJACJI W SPRAWIE PRACY Rozdział 1. Praca, rynek pracy i bezrobocie w perspektywie psychospołecznej... 15 Wprowadzenie 15 1.1. Praca
Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu
Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu 14.4-WP-PSChM-SStiWZ-W-S14_pNadGenFWT0D Wydział
Systemy oddziaływan RESOCJALIZACYJNYCH. Anglii i Stanów Zjednoczonych Ameryki
Systemy oddziaływan RESOCJALIZACYJNYCH Anglii i Stanów Zjednoczonych Ameryki UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU Agnieszka Barczykowska Sonia Dzierzynska-Bres Maciej Muskała Systemy oddziaływan
Moduł 1. Cele wykonywania pozbawienia wolności w świetle obowiązujących w Polsce uregulowań ustawowych
Autor: Piotr Łapiński Moduł 1 Cele wykonywania pozbawienia wolności w świetle obowiązujących w Polsce uregulowań ustawowych Znaczna istotność, jaką w polskim prawie karnym wykonawczym przypisuje się celom
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu SYLABUS
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu SYLABUS Profil : Ogólnoakademicki Stopień studiów: Studia pierwszego stopnia Kierunek studiów: PEDAGOGIKA Specjalność: prewencja patologii i zagrożeń
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia radzenia sobie ze stresem 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of coping with stress 3. Jednostka prowadząca przedmiot
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE rok akademicki 2015/2016. Pedagogika, studia II stopnia
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Pedagogika jako nauka źródła pedagogiki jako nauki teoretycznej, praktycznej i empirycznej, miejsce pedagogiki w systemie nauk oraz jej powiązania z innymi dyscyplinami; interdyscyplinarność
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji
Teoretyczne podstawy wychowania
Teoretyczne podstawy wychowania 1. Wychowanie człowieka na tle różnych epok 2. Przedmiotowy wymiar wychowania 3. Podstawowe kategorie procesu wychowania 4. Proces wychowania i jego istota 5. Determinanty
Stanisław Kawula PEDAGOGIKA SPOŁECZNA DZISIAJ I JUTRO
Stanisław Kawula PEDAGOGIKA SPOŁECZNA DZISIAJ I JUTRO 1 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Po co studiować pedagogikę społeczną? Pedagogika społeczna przedmiotem debaty dawniej i dzisiaj CZĘŚĆ PIERWSZA PODSTAWY
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Badań nad Strukturą Ja 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Zagrożenia życia zawodowego człowieka. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Threats to professional life. 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Akademia Pozytywnej Profilaktyki. Szkolenia dla Zespołów Interdyscyplinarnych 2015/2016
Szkolenia dla Zespołów Interdyscyplinarnych 2015/2016 Kontakt z osobą doznającą przemocy - motywowanie do podjęcia zmiany 1. Pierwszy kontakt z osobą doznającą przemocy: a. diagnoza problemu - formy przemocy
Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia
Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Autor: Małgorzata Dubis ISBN: 978-83-7587-469-3 Dane techniczne: Wydanie I, Kraków 2011, Format B5, Objętość
ma wiedzę o sprawcach przestępstwa; poznaje mechanizmy ich działania, sposoby racjonalizacji i adaptacji do zastanej rzeczywistości
Tabela odniesienia efektów kierunkowych do efektów obszarowych nazwa kierunku studiów: kryminologia poziom kształcenia: II stopień profil kształcenia: ogólnouniwersytecki symbol kierunkowych Wiedza K_W01
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Zajęcia terenowe - kontakt ze sprawcą przemocy domowej. Moduł 106: Diagnoza i terapia osób, które doznały interpersonalnej traumy w dzieciństwie
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA I STOPNIA Rok akademicki 2018/2019
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA I STOPNIA Rok akademicki 2018/2019 OGÓLNE 1. Problem tożsamości pedagogiki i jej miejsce w systemie nauk. 2. Myśl pedagogiczna epoki oświecenia
Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
Trening stylu pracy w resocjalizacji i terapii Kod przedmiotu
Trening stylu pracy w resocjalizacji i terapii - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Trening stylu pracy w resocjalizacji i terapii Kod przedmiotu 05.6-WP-PEDD-TSP Wydział Kierunek Wydział
dr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
9.2.1.3. Wykonywanie obowiązków zawodowych kadry penitencjarnej w przeludnionym
Spis treści Wykaz skrótów... 11 Wprowadzenie... 13 Rozdział 1. Przeludnienie więzienne problemy definicyjne... 25 Rozdział 2. Metodologiczne założenia badań nad zjawiskiej przeludnienia więziennego...
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA II STOPNIA. Rok akademicki 2018/2019
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA II STOPNIA Rok akademicki 2018/2019 OGÓLNE 1. Dziedziny wychowania (moralne, estetyczne, techniczne). 2. Koncepcje pedagogiki porównawczej
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Potencjały zdrowia i szczęścia człowieka./ Moduł 102..: Człowiek w zdrowiu i chorobie 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim The stress
Zarządzanie kompetencjami
Zarządzanie kompetencjami Zarządzanie kompetencjami reprezentuje jeden z najnowszych nurtów zarządzania zasobami ludzkimi. Jako datę początku zainteresowania zarządzaniem kompetencjami w literaturze wskazuje
2. Organizacja jako przestrzeń negocjowania znaczeń. Perspektywa interpretatywna
Spis treści Wstęp 11 1. Perspektywa teoretyczna 15 1.1. Paradygmat interpretatywny jako język opisu rzeczywistości instytucji korekcyjnych 15 1.2. Początki symbolicznego interakcjonizmu i jego współczesna
Oferta szkoleń dla przedsiębiorstw i firm
Oferta szkoleń dla przedsiębiorstw i firm I. Doskonalenie umiejętności interpersonalnych 1. Komunikowanie interpersonalne w miejscu pracy Istota i prawidłowości procesu komunikowania się między ludźmi
POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
POLITOLOGIA Studia II stopnia. Profil ogólnoakademicki WIEDZA
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia II stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)...11
SPIS TREŚCI WSTĘP (Wiesław Stawiński)........................ 9 ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)..................11 1.1. Problemy globalizacji........................
1. Podstawa prawna oraz kryteria przyjęte do oceny rozprawy doktorskiej
Szczecin, 20.04. 2015 Prof. Dr hab. Waldemar Gos, prof. zw. US Uniwersytet Szczeciński Instytut Rachunkowości Ocena rozprawy doktorskiej mgr. Artura Jastrzębowskiego pt. Zakres i znaczenie współcześnie
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
Raport z testu osobowościowego SOFTSkill
Raport z testu osobowościowego SOFTSkill Sporządzony dla: HR 24 SP. Z O.O. / ŚCIŚLE POUFNE / Osoba badana: Jan Kowalski Data wykonania testu: 2012-07-20 Data sporządzenia raportu: 2012-07-25 i Informacje
1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) 2. Zachowania ludzi w organizacji (8 godz.)
1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) Kulturowe i społeczne uwarunkowania kierowania ludźmi Style kierowania Menedżer a przywódca Ewolucja koncepcji przywództwa Zachowania
ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH
DAG MARA LEWICKA ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH Metody, narzędzia, mierniki WYDAWNICTWA PROFESJONALNE PWN WARSZAWA 2010 Wstęp 11 ROZDZIAŁ 1. Zmiany w zakresie funkcji personalnej
NAUKA DLA PRAKTYKI. Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK
NAUKA DLA PRAKTYKI Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK Podstawowe wyzwania i problemy polityki oświatowej wiążą się obecnie z modernizacją systemu
Więźniowie-studenci stacjonarnych studiów licencjackich na kierunku praca socjalna Specjalizacja streetworking
Więźniowie-studenci stacjonarnych studiów licencjackich na kierunku praca socjalna Specjalizacja streetworking Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie (KUL) Zakład Karny w Lublinie (ZK)
SOCJOLOGIA PRAWA KRYMINOLOGIA STOSOWANA WIKTYMOLOGIA ETYKA SŁUŻB PUBLICZNYCH
METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH ETYKA SŁUŻB PUBLICZNYCH SOCJOLOGIA PRAWA KRYMINOLOGIA STOSOWANA WIKTYMOLOGIA KRYMINOLOGIA ILOŚCIOWA METODY BADAŃ W KRYMINOLOGII WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI KARNEJ PRAWO REPRESYJNE
STANDARDY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI PROGRAMÓW PROMOCJI ZDROWIA I PROFILAKTYKI W RAMACH SYSTEMU REKOMENDACJI
STANDARDY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI PROGRAMÓW PROMOCJI ZDROWIA I PROFILAKTYKI W RAMACH SYSTEMU REKOMENDACJI 1. Ogólne dane o programie Nazwa własna Autorzy programu Organizacja/ instytucja odpowiedzialna
1 Agresja Katarzyna Wilkos
1 2 Spis treści Wstęp 6 Rozdział I: Ujęcie wiktymologiczne przestępstw z użyciem przemocy 9 1. Rodzaje przestępstw z użyciem przemocy 9 Podział według J. Bafii 12 2. Psychospołeczne funkcjonowanie ofiar
Komunikowanie i zarządzanie w społeczeństwie informacyjnym : wybrane zagadnienia / red. Lesław H. Haber. Kraków, Spis treści
Komunikowanie i zarządzanie w społeczeństwie informacyjnym : wybrane zagadnienia / red.. Kraków, 2011 Spis treści Wprowadzenie 11 Część I KOMUNIKOWANIE W SPOŁECZEŃSTWIE INFORMACYJNYM Rozdział 1. Społeczeństwo
WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW. Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne
Załącznik do Uchwały Nr 82/2016 Senatu UKSW z dnia 19 maja 2016 r. WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne PODNOSZENIE KOMPETENCJI NAUCZYCIELSKICH W PRACY Z UCZNIEM O SPECJALNYCH
CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI PUBLICZNA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA W KONINIE FILIA W TURKU. KURATOR SĄDOWY Zestawienie bibliograficzne w wyborze
CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI PUBLICZNA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA W KONINIE FILIA W TURKU KURATOR SĄDOWY Zestawienie bibliograficzne w wyborze Opracowanie: Agnieszka Graczyk Turek, 2013 WYDAWNICTWA ZWARTE
OPIS PRZEDMIOTU. Pedagogiki i Psychologii. ogólnoakademicki. Dr Agnieszka Latoś
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 1 z 5 1. Nazwa przedmiotu: SOCJOLOGIA ORGANIZACJI 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego:
Opis zakładanych efektów kształcenia
Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE rok akademicki 2014/2015. Pedagogika, studia II stopnia
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Pedagogika jako nauka źródła pedagogiki jako nauki teoretycznej i praktycznej, miejsce pedagogiki w systemie nauk oraz jej powiązania z innymi dyscyplinami; interdyscyplinarność
Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce
PROGRAM ROZWIJANIA KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH I PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH. I. Wstęp Rozwój kompetencji społecznych jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowe i dobre funkcjonowanie jednostki.
Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia
Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia Podstawowa przesłanka wskazująca na konieczność zróżnicowania obu typów prac wynika ze stawianego celu odmiennych umiejętności w
Preparing students graduating from Educational centres for independent life.
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy Promyk w Goniądzu im. UNII EUROPEJSKIEJ Sławomir Moczydłowski Preparing students graduating from Educational centres for independent life. Preparing students graduating
Zagrożenia psychospołeczne
Zagrożenia psychospołeczne 1. Wstęp Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w dyrektywie ramowej 89 /391/EWG 3 2. Przeciwdziałanie
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży. Seria: Zeszyty Naukowe. Nr 48. pod redakcją: Weroniki Jakubczak i Mariusza P. Podymy.
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży Seria: Zeszyty Naukowe Nr 48 pod redakcją: Weroniki Jakubczak i Mariusza P. Podymy Tytuł: KRYZYS I ZARZĄDZANIE TEORIA I PRAKTYKA Łomża 2012 Mjr dr Robert
PRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE MAGISTERSKIE STUDIA STACJONARNE
PRZEDMIOTY REALIZOWANE W RAMACH KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE MAGISTERSKIE STUDIA STACJONARNE Filozofia z elementami logiki Psychologia mowy i języka Biologiczne podstawy zachowań Wprowadzenie do psychologii
Rozdzielenie pracy socjalnej od postępowania administracyjnego - zarys koncepcji
Rozdzielenie pracy socjalnej od postępowania administracyjnego - zarys koncepcji Podstawowe założenia rozdzielenia - Dwie odrębne role pracowników socjalnych Pracownik socjalny prowadzący postępowanie
Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu SYLABUS
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu SYLABUS Profil kształcenia: Ogólnoakademicki Stopień studiów: pierwszy Kierunek studiów: Bezpieczeństwo wewnętrzne Specjalność: Semestr: III Moduł (typ)
Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin
Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin A. Środowisko wewnętrzne 1. Przestrzeganie wartości etycznych: należy zapoznać, uświadomić i promować
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Akademia Menedżera GŁÓWNE CELE PROJEKTU:
Akademia Menedżera Dobre zarządzanie to nie to, co dzieje się w firmie, gdy jesteś obecny, ale to, co się w niej dzieje, gdy cię nie ma. Ken Blanchard GŁÓWNE CELE PROJEKTU: Główne cele projektu to zdobycie
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości Ks. dr Paweł Brudek Katedra Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła
BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
Opis efektów kształcenia dla kierunku bezpieczeństwo narodowe I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. Efekty kształcenia
OBLICZA POLITYKI SPOŁECZNEJ
Krzysztof Piątek OBLICZA POLITYKI SPOŁECZNEJ W kierunku autonomizacji polityki socjalnej Toruń 2012 Spis treści Wstęp... 13 Część I Polityka socjalna jako prymarny wymiar polityki społecznej Wprowadzenie...
Lp. Potencjalny temat (problematyka) pracy dyplomowej 1 Adaptacja nowych technologii w celu poprawy skuteczności personelu sprzedażowego firmy
Lp. Potencjalny temat (problematyka) pracy dyplomowej Charakter pracy 1 Adaptacja nowych technologii w celu poprawy skuteczności personelu sprzedażowego firmy Projekt organizacyjny 2 Alternatywne koncepcje
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta Obszar wiedzy Dziedzina Dyscyplina studia I stopnia praktyczny licencjat obszar nauk
KARTA PRZEDMIOTU. 11. ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU: WIEDZA: przekazanie studentom wiedzy na temat istoty i specyfiki konfliktów we współczesnym świecie
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: KONFLIKTY I METODY ICH ROZWIĄZYWANIA 2. KIERUNEK: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, STUDIA STACJONARNE 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA, PROFIL PRAKTYCZNY 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW:
Praca socjalna. studia II stopnia. Ogólne efekty kształcenia na kierunku Praca socjalna obejmują między innymi:
Praca socjalna studia II stopnia Praca socjalna* to kierunek adresowany do absolwentów studiów I stopnia dowolnego kierunku studiów, którzy charakteryzują się otwartością na ludzi oraz chcą świadomie i
Rola świetlic środowiskowych w pracy asystenta rodziny. Wrocław, 19 listopada 2015 r.
Rola świetlic środowiskowych w pracy asystenta rodziny Wrocław, 19 listopada 2015 r. Asystent rodziny Asystentura rodziny polega na towarzyszeniu rodzinie z dziećmi w poszukiwaniu rozwiązań trudnej sytuacji
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Publicznej na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji
PROFILAKTYKA SPOŁECZNA I RESOCJALIZACJA 2015, 25 ISSN 2300-3952 Jarosław Utrat-Milecki 1 Uwagi nt. uprawnień do nadawania stopnia doktora nauk o polityce publicznej na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych
Moduł 7. Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec wybranych kategorii osadzonych
Autorka: Iwona Bartkowska Moduł 7 Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec wybranych kategorii osadzonych Środowisko osób pozbawionych wolności jest bardzo zróżnicowane pod różnymi względami, w tym
Psychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), resources model, JD-R) :
Psychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), 103-115 Badanie dotyczyło związku pomiędzy studenckim cynizmem (student cynicism) a studenckim wypaleniem (burnout burnout). Postawa
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Psychologiczne koszty sukcesu w zarządzaniu./ Moduł 175..: Psychologia Zarządzania Zasobami Ludzkimi.
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Psychologiczne koszty sukcesu w zarządzaniu./ Moduł 175..: Psychologia Zarządzania Zasobami Ludzkimi. 2. Nazwa przedmiotu w języku
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum Wartości, które człowiek ceni, wybiera i realizuje, pozostają w istotnym związku z rozwojem
SOCJOLOGIA ORGANIZACJI. Dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka
SOCJOLOGIA ORGANIZACJI Dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka 1 SOCJOLOGIA ORGANIZACJI Współczesne społeczeństwo jest społeczeństwem organizacji formalnych, czyli dużymi grupami wtórnymi utworzonymi z myślą o
ZACHOWANIA ORGANIZACYJNE
1.1.1 Zachowania organizacyjne I. OGÓLNE INFORMACJE PODSTAWOWE O PRZEDMIOCIE ZACHOWANIA ORGANIZACYJNE Nazwa jednostki organizacyjnej prowadzącej kierunek: Kod przedmiotu: P9 Wydział Zamiejscowy w Ostrowie
Sylabus przedmiotu. Psychospołeczne aspekty zarządzania. Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia. Psychosocial aspects of management.
Sylabus przedmiotu Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia Psychospołeczne aspekty zarządzania Nazwa w języku angielskim Psychosocial aspects of management Język wykładowy Kierunek studiów, dla którego przedmiot
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów nauki o rodzinie należy do obszarów
Psychologia Pozytywna to nurt psychologiczny, który co prawda ma. przedstawi obszary, w których psychologia pozytywna jest w Polsce
Psychologia pozytywna i jej rozwój w Polsce Psychologia Pozytywna to nurt psychologiczny, który co prawda ma niezbyt długą historię, jednak czerpie z dokonań psychologii na przestrzeni wielu dziesięcioleci.
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Pedagogika resocjalizacyjna z socjoterapią Studia I Stopnia Przedmiot: Resocjalizacja w zakładach karnych Kod przedmiotu: Przedmiot w języku angielskim: Grupy szczegółowych
Psychologia WF-PS. Studia drugiego stopnia Profil ogólnoakademicki Studia stacjonarne, niestacjonarne Magister
Załącznik nr 4 do Uchwały nr 34/2012 Senatu UKSW z dnia 26 kwietnia 2012 r. 1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku psychologia dla jednolitych studiów
Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Wiedza. posiada rozszerzoną wiedzę o charakterze nauk prawnych i ich stosunku do innych nauk
Załącznik nr 2 do uchwały nr 485 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Opis zakładanych efektów uczenia się z przyporządkowaniem kierunku studiów do dziedzin nauki i dyscyplin naukowych
Wykłady: 20 godziny Seminaria: 10 godzin Ćwiczenia: 10 godzin
Jednostka prowadząca kierunek: Zakład Zdrowia Publicznego Kierunek: Zdrowie publiczne Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna III rok I 0 studia stacjonarne Pedagogika zdrowia Punkty ECTS: Wykłady: 20 godziny
SYLABUS. Decydowanie polityczne Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii
Rzeszów, 1 październik 014 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Decydowanie polityczne Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu MK_7 Studia Kierunek
Odniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych
Załącznik do uchwały nr 540 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 27 stycznia 2016 r. Odniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych Tabela odniesień efektów kierunkowych do
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU. Część A
Przedmiot: Etyka w biznesie Wykładowca odpowiedzialny za przedmiot: Mgr Beata Orłowska-Drzewek Cele zajęć z przedmiotu: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki
Proces badawczy schemat i zasady realizacji
Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Wydział Nauk Ekonomicznych UW Warszawa, 28 października 2014 Najważniejsze rodzaje badań Typy badań Podział wg celu badawczego Kryteria przyczynowości
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu ostatnich kilku dekad diametralnie zmienił się charakter prowadzonej
Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 89/2017/2018. z dnia 24 kwietnia 2018 r.
Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 89/2017/2018 z dnia 24 kwietnia 2018 r. w sprawie określenia zmian w zakładanych efektach kształcenia dla kierunku studiów politologia - studia drugiego
Zagadnienia na egzamin magisterski Rekrutacja 2015/2016 Rok akademicki 2019/2020
Spis treści Zagadnienia ogólne na egzamin magisterski... 2 Zagadnienia specjalistyczne na egzamin magisterski... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA PRACY, ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA
Prawo administracyjne. Wprowadzenie do prawa administracyjnego
Prawo administracyjne Wprowadzenie do prawa administracyjnego ministro, ministrare służyć, wykonywać Stosowany przedrostek ad- wskazuje na celowość działania. Pojęcie Administracja w ujęciu statycznym/organizacyjnym
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (POZIOM 6) PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie oznaczeń: P6S kod składnika opisu kwalifikacji
Resocjalizacja więźniów
Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna w Skarżysku Kamiennej Resocjalizacja więźniów - zestawienie bibliograficzne w wyborze (sporządzone na podstawie zbiorów Powiatowej Biblioteki Pedagogicznej w Skarżysku
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych