A N N A J A N U C H T A - S Z O S T A K

Transkrypt

1 MIASTO WODA JAKOŚĆ ŻYCIA A N N A J A N U C H T A - S Z O S T A K ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 1

2 A N N A J A N U C H T A - S Z O S T A K ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 2

3 MIASTO = LUDZIE i środowisko zbudowane przez ludzi BAZA: ziemia, woda, powietrze, przyroda Systemy dynamiczne zależne od siebie i nieustannie się zmieniające Blue Red ograniczona PRZESTRZEŃ STRUKTURY R zurbanizowane Water just make us lose control [ ]. Fickle friend or friendly foe [Wybe Kuitert, Transforming with water, 2008] Green G przyrodnicze B hydrograficzne (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 3

4 MIASTO PRZYJAZNE WODZIE? Don t divorce the river from its basin. [Noel Hynes, The ecology of running waters,1970] Przyjaźń? Na jakich wartościach budowaliśmy relacje z wodą? Co się zmieniało w tym związku? Czy możliwa jest przyjaźń po ROZ-WODZIE? Jaki jest bilans zysków i strat? Z jakiej perspektywy? ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 4

5 Co zrobiliście z moim bagnem? ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 5

6 (oprac. A. Januchta-Szostak) ZMIANY RELACJI MIĘDZY MIASTAMI A WODĄ okres: RESPEKTU, PODBOJU i POWROTU OKRES RESPEKTU (od początków osadnictwa do XVI w.) Rzeka jako czynnik miastotwórczy: rola bytowa, obronna, transportowa, sanitarna Świętość rzek i środowiska Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Respektowanie zagrożeń powodziowych Ograniczone możliwości techniczne RED GREEN BLUE FLOOD ZALEŻNOŚĆ * PODZIW * SZACUNEK * * OBAWA * BEZRADNOŚĆ ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 6

7 (oprac. A. Januchta-Szostak) IMPERIA KOLONIALNE XVI - XVII WCZESNY OKRES PODBOJU Rozwój żeglugi i portów Melioracje Regulacja rzek, budowa kanałów, Respektowanie zagrożeń powodziowych Rywalizacja kolonialna Ujarzmianie przyrody RED GREEN BLUE FLOOD ZALEŻNOŚĆ * KORZYŚCI * RESPEKT * OBAWA * WALKA ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 7

8 (oprac. A. Januchta-Szostak) OKRES PODBOJU (od XVI do II poł. XX w.) Rozwój żeglugi Zawężanie dolin (obwałowania) zabudowa terenów zalewowych, odcięcie zlewni, Kanalizacja cieków i osuszanie bagien Industrializacja nadbrzeży Urbanizacja, ekspansja przestrzenna, zagęszczanie struktur wewnątrz miasta Zanik zieleni, RED GREEN zanieczyszczenie wody BLUE KONFRONTACJA * EKSPANSJA * WALKA * * UJARZMIANIE i EKSPLOATACJA * ZYSK FLOOD REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA I FAZA XVIII-XIX INDUSTRY ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 8

9 (oprac. A. Januchta-Szostak) REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA II i III FAZA XIX-XX OKRES PODBOJU skanalizowane rzeki z nadbrzeżnymi pasmami ugorów poprzemysłowych, brudna woda, brak zieleni i warunków rekreacji wzrastające ryzyko powodzi Oddzielenie urbanistyki od gospodarki wodnej BROWN FIELDS RED GREEN BLUE FLOOD KONFRONTACJA * EKSPANSJA * WALKA * * UJARZMIANIE i EKSPLOATACJA * ZYSK ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 9

10 (oprac. A. Januchta-Szostak) XX-XXI OKRES POWROTU (od lat 70. XX w.) Rewitalizacja nadbrzeży Regeneracja przyrodnicza Zielona infrastruktura Niebiesko-zielone sieci Przestrzeń dla wody (retencja, WSUD) Wielofunkcyjność zagospodarowania Integracja gospodarki wodą i przestrzenią (IUWM) RIVER RESTORATION RED GREEN BLUE FLOOD S u D S URBAN RENEWAL BGI ŚWIADOMOŚĆ KORZYŚCI I STRAT * * EKONOMIA * HEDONIZM * EKOLOGIA *... SZACUNEK? ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 10

11 Z M I A N Y P R O P O R C J I S T R U K T U R R G B W P R Z E S T R Z E N I OKRES RESPEKTU (od początków osadnictwa do XVI w.) WCZESNY OKRES PODBOJU (XVI-XVII w.) OKRES PODBOJU (REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA XVIII - XIX w.) mokradła, małe rzeki duże rzeki OKRES PODBOJU APOGEUM (XIX XX w.) OKRES POWROTU (XXI w.) (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 11

12 Z M I A N Y P R O P O R C J I S T R U K T U R R G B W P R Z E S T R Z E N I Londyn - Tamiza grzechy przeciw wodzie London Docklands in 70. ZYSKI i KOSZTY Canary Wharf Londyn jest na dobrej drodze do przyjaźni po rozwodzie z Tamizą (fot. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 12

13 Oates R., 2012, Thames River - sustainable urban river management through IRBM approach. Londyn - Tamiza strategie powrotu Odbudowa niebiesko-zielonej sieci dopływów Tamizy Thames Catchment Flood Management Plan 2009 The Blue Ribbon Network BRN, 2004 The London Rivers Action Plan (LARP 2009) (fot. A. Januchta-Szostak) Thames River - sustainable urban river management budowa potencjału retencyjnego zlewni miejskiej i zintegrowane zarządzanie powodzią w dorzeczu Tamizy ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 13

14 Polskie miasta są niewielkie, mają rozluźnioną strukturę i małe zużycie wody - potencjał zielonego i przyjaznego wodzie rozwoju. Dzienne zużycie wody l/osobę (oprac. A. Januchta-Szostak) Brak danych ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 14

15 Normal, Illinois - Uptown Normal Circle, proj.: Hoerr Schaudt, Źródło: ZINTEGROWANA GOSPODARKA WODNA I PRZESTRZENNA RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania Czego chcemy od wody? MA BYĆ: czysta from rain to drain Zamiast: z chmury do rury zagospodarowanie wody w miejscu opadu Niebiesko-zielona infrastruktura (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 15

16 Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna strategie ochrony przed powodzią: odgrodzić wodę od ludzi (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 16

17 Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna strategie ochrony przed powodzią: odgrodzić wodę od ludzi odsunąć ludzi od wody (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 17

18 Baca, 2009, Long-term initiatives for flood-risk Environments. The Life Handbook. Baca Architects and BRE, London: Crown Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna strategie ochrony przed powodzią: odgrodzić wodę od ludzi odsunąć ludzi od wody koegzystencja z wodą ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 18

19 (by. A. Januchta-Szostak) Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania zrównoważenia RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Niebiesko-zielona infrastruktura (by. A. Januchta-Szostak) Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna strategie ochrony przed powodzią: odgrodzić wodę od ludzi odsunąć ludzi od wody koegzystencja z wodą ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 19

20 Na podst. : Melbourne Water, Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania zrównoważenia odnawiania zasobów łączności ze zlewnią i ekosystemami RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna użyteczna piękna Naturalny cykl hydrologiczny ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 20

21 Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania zrównoważenia odnawiania zasobów łączności ze zlewnią i ekosystemami RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB RECYCLE Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna użyteczna piękna Miejski cykl obiegu wody (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 21

22 RESPEKTOWANIE PRAW umożliwia ZASPOKOJENIE POTRZEB Czego chce od nas woda? Primum non nocere poszanowania prawa do: samooczyszczania wzbierania i wylewania zrównoważenia odnawiania zasobów łączności ze zlewnią i ekosystemami Czego chcemy od wody? Ma być: czysta bezpieczna użyteczna piękna Chcemy ciszy (by. A. Januchta-Szostak) ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 22

23 "There is a quality about water, which calls to the most deep rooted, and atavistic part of our nature. In the deep canyons of our cities water [ ] can still tie us to our primitive past. [ ] The wildness and exuberance of water stirs us with qualities of non-conformity and vigor. [Lawrence Halprin, Cities, 1963] ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 23

24 Co możemy zmienić w naszych miastach i w naszych głowach, żeby zyskać przyjaźń wody? DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ ANNA JANUCHTA-SZOSTAK a n n a. j a n u c h t a - s z o s t a p u t. p o z n a n. p l ECONOMY OF WATER CITY 2018 * WROCŁAW, * MIASTO PRZYJAZNE WODZIE * ANNA JANUCHTA-SZOSTAK * WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKA POZNAŃSKA 24