Zrównoważony rozwój rolnictwa w aspekcie nowych wyzwań dla przemysłu nawozowego w Polsce. Janusz Igras Instytut Nawozów Sztucznych, Puławy

Transkrypt

1 Zrównoważony rozwój rolnictwa w aspekcie nowych wyzwań dla przemysłu nawozowego w Polsce Janusz Igras Instytut Nawozów Sztucznych, Puławy

2 Strategia rozwoju UE Uwarunkowania WPR Środowiskowe aspekty nawożenia roślin Perspektywy dla przemysłu nawozowego

3 Nowa strategia gospodarcza UE (Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu) obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Rolnictwo określane mianem zrównoważonego czy trwałego, ukierunkowane jest na takie wykorzystanie zasobów ziemi, które nie niszczy ich naturalnych źródeł, lecz pozwala na zaspokajanie podstawowych potrzeb kolejnych generacji producentów i konsumentów.

4 Celem Strategii zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa jest określenie pożądanej wizji obszarów wiejskich oraz wskazanie działań, które pozwolą tę wizję przybliżyć Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa, MRiRW, 2010 Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w perspektywie do 2020 roku zapisany jest w dokumencie opracowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

5 Wspólna Polityka Rolna po 2013 r. w zrównoważonym rolnictwie Cele Strategii zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa są spójne z nowymi celami polityki gospodarczej UE 2020, zreformowanej Wspólnej Polityki Rolnej oraz obowiązującymi dokumentami strategicznymi dotyczącymi rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

6 mld PLN Populacja Powierzchnia całkowita Użytki rolne Grunty orne Konsumpcja nawozów 38,2 mln 31,3 M ha 16,1 mln ha 51% powierzchni kraju 12,1 mln ha 75 % użytków rolnych 1,89 mln t N 118 kg NPK/ha Źródło: Rocznik Statystyczny Rolnictwa, % 106% 105% 104% 103% 102% 101% 100% 99% Polska kraj rolniczy Stopa wzrostu PKB F 2012F 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Towarowa produkcja rolnicza (netto) 28,8 28,8 36,8 44,1 47,1 47,

7 Polskie rolnictwo-szanse i zagrożenia Rozdrobnienie gospodarstw rolnych w 2010 r. średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie wynosi 9,5 ha (więcej niż w 2002 r. 8,44 ha). Przeciętne stado świń w Polsce liczy 15 sztuk, podczas gdy w Niemczech , a w Danii 800 (GUS 2011) W naszej strefie klimatycznej z punktu widzenia efektywności optymalna wielkość gospodarstwa rolnego to 300 ha. Im większa powierzchnia upraw, tym niższe jednostkowe koszty produkcji (IERiGŻ 2010) Polska posiada ok. 1 mln nieużytków rolnych, co może stanowić ogromny potencjał Konsolidacja działalności rolniczej oraz monitoring wykorzystania dopłat bezpośrednich Inwestycje w nowe technologie doprowadzą do wzrostu wydajności. Obecnie jedynie ok z 1,5 mln wszystkich gospodarstw charakteryzuje się wysokim poziomem rozwoju technologicznego Zużycie nawozów niższe o ok. 30% w porównaniu z UE-15.

8 Polskie rolnictwo - Perspektywy Sektor rolniczy w Polsce ma szansę stać się jednym z głównych dostawców żywności na rynek Europy Polska może dostarczyć żywność powstającą bez silnej interwencji człowieka w przeciwieństwie do GMO. W UE dopuszczone do uprawy są dwie rośliny GM: kukurydza z genem Bt oraz ziemniak Amflora. Światowe elity społeczne zwracają się w kierunku SLOW FOOD a nie FAST FOOD. Strategicznymi kierunkami rozwoju dla polskiego rolnictwa powinny być: produkcja zbóż, produkcja roślin oleistych i motylkowych, buraków cukrowych oraz owoców i warzyw.

9 Odczyn i zapotrzebowanie na nawozy wapniowe w Polsce (Fotyma i Igras 2009) Zapotrzebowanie na środki wapnujące dla gleb o ph poniżej 5,0 wynosi około 12,5 mln ton CaO, w tym dla gleb gruntów ornych około 9,6 mln ton CaO i gleb użytków zielonych około 3 mln ton CaO Koszt takiego zabiegu wynosiłby od ok. 2 do 3,2 mld zł

10

11 Implikacje kwaśnego odczynu gleb Odczyn gleby % próbek zaliczonych do klas zawartości potasu b. niska niska średnia wysoka b. wysoka ogółem dla gleb Bardzo kwaśny 26,2 38,3 23,8 7,0 3,6 18,8 Kwaśny 16,2 28,6 31,2 12,7 9,6 29,7 Lekko kwaśny 12,9 23,0 33,4 15,2 15,2 28,5 Obojętny 13,2 22,4 29,6 15,1 19,7 15,6 Zasadowy 14,1 21,4 28,6 15,3 20,5 7,3 Średnio dla gleb 16,7 27,6 30,2 13,0 12,5 100,0

12 Wg prognoz UNESCO, przed 2030 rokiem blisko połowa ludności Ziemi cierpieć będzie na niedostatek wody pitnej. Według Światowego Raportu o Gospodarce Wodnej (World Water Development Report) - w ciągu najbliższych 20 lat, przeciętna ilość wody przypadająca na jednego mieszkańca globu zmniejszy się o jedna trzecią.

13 Zasoby wody pitnej na świecie Źródło: Gleik, P. H., 1996: Water resources. W: Encyclopedia of Climate and Weather, Polska pod względem zasobów wodnych bywa porównywana do krajów typowo pustynnych.

14 Choć 70 % naszej planety pokrywają morza i oceany, woda jest towarem coraz bardziej deficytowym, ponieważ tylko niecały 1 % jej zasobów nadaje się do picia Źródło: Gleik, P. H., 1996: Water resources. W: Encyclopedia of Climate and Weather, ed. S.H. Schneider

15 Przyrost populacji ludności 7 mld 8 mld w 2014 roku Ziemia jest zasobem ograniczonym Wzrost produkcji rolnej musi wynikać z poprawy wydajności

16 Zużycie nawozów w Polsce w 000 t czystego składnika. Rosnące ceny gazu ziemnego (stanowiące ok. 60% całkowitych kosztów produkcji) są przyczyną spadku konkurencyjności polskich producentów nawozów. Dodatkowe koszty związane z wdrożeniem ETS III będą poważnym zagrożeniem dla polskiego sektora chemicznego

17 kg/ha Zużycie nawozów w Polsce - przewaga zużycia azotowych nad potasowymi i fosforowymi 140,0 120,0 N P2O5 K2O 100,0 29,9 80,0 24,7 60,0 40,0 63,6 20,0 0,0 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 Źródło: GUS i IERiGŻ

18 Prognoza globalnej konsumpcji nawozów źródło: IFA W perspektywie średnioterminowej globalny popyt wzrośnie o ok. 3,5% rocznie i w 2014 r. osiągnie poziom 187,3 mln t (w przeliczeniu na czysty składnik).

19 Specyfika zlewni Bałtyku Antropopresja ze strony rolnictwa Ocena udziału Polski w wielkości zrzutów składników biogenicznych na przykładzie azotu

20 Zawartość N min. w glebach jesienią (Fotyma 2007)

21

22

23 Bezpośredni sposób aplikacji nawozów płynnych

24 Wykorzystanie elastycznych zbiorników flexitanków przed aplikacją nawozów płynnych

25 Dziękuję za uwagę Janusz Igras