REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA

Transkrypt

1 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA SYSTEM OCENY PROJEKTÓW W RAMACH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO NA LATA Załącznik do Uchwały Nr 56/911/09 Zarządu Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo z dnia 21 lipca 2009r. Wersa nr 4 Toruń, lipiec 2009

2 Dokument przyotowany w Departamencie Polityki Reionalne Urzędu Marszałkowskieo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo 2

3 Spis treści 1. Wprowadzenie System wyboru i oceny proektów Tryb indywidualny Tryb konkursowy Preselekca Etapy oceny Ocena formalna Ocena merytoryczna Lista rezerwowa Procedura odwoławcza Załączniki... 9 Aneks nr

4 1. Wprowadzenie Zodnie z zapisami art. 60 Rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006r. ustanawiaąceo przepisy oólne dotyczące Europeskieo Funduszu Rozwou Reionalneo, Europeskieo Funduszu Społeczneo oraz Funduszu Spóności i uchylaąceo Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 Instytuca Zarządzaąca proramem operacynym odpowiada za zapewnienie, Ŝe operace wybierane do finansowania są zodne z kryteriami oraz, Ŝe spełniaą one maące zastosowanie zasady wspólnotowe i kraowe przez cały okres ich realizaci. Z kolei art. 65 teoŝ rozporządzenia precyzue termin i formę przyęcia kryteriów oceny proektów. Komitet Monitoruący analizue i zatwierdza kryteria wyboru finansowanych operaci w terminie sześciu miesięcy od zatwierdzenia proramu operacyneo i zatwierdza wszelkie zmiany tych kryteriów zodnie z potrzebami proramowania. W przypadku Reionalneo Proramu Operacyneo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo kryteria zostały zatwierdzone w terminie, t. do dnia 10 kwietnia 2008r. W celu zapewnienia rzetelne i bezstronne oceny proektów w procesie wyboru proektów) do dofinansowania moą uczestniczyć eksperci posiadaący specalistyczną wiedzę lub umieętności z poszczeólnych dziedzin obętych proramem operacynym, zodnie z art. 31 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwou z dnia 6 rudnia 2006r. (z późń. zm.) 1. Minister właściwy ds. rozwou reionalneo wydał wytyczne zawieraące informace dotyczące m.in. oceny proektów, są to przede wszystkim: Wytyczne w zakresie ednoliteo systemu zarządzania i monitorowania proektów indywidualnych. Wytyczne Ministra Rozwou Reionalneo w zakresie warunków romadzenia i przetwarzania danych w formie elektroniczne. Poza tym MRR przyotowało takŝe: Wytyczne Ministra Rozwou Reionalneo w zakresie procedury odwoławcze dla wszystkich proramów operacynych, Wytyczne w zakresie wymoów, akie powinny uwzlędniać procedury odwoławcze ustalone dla proramów operacynych dla konkursów ołaszanych od dnia 20 rudnia 2008r., Wytyczne Ministra Rozwou Reionalneo w zakresie korzystania z pomocy techniczne, Rozporządzenie Ministra Rozwou Reionalneo w sprawie ekspertów powoływanych w celu rzetelne i bezstronne oceny proektów realizowanych w ramach proramów operacynych System wyboru i oceny proektów System wyboru i oceny proektów zawiera Kryteria oceny proektów oraz ninieszy dokument, opisuący zasady wyboru wniosków o dofinansowanie. W ramach Reionalneo Proramu Operacyneo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo na lata proekty moą być wybierane do dofinansowania zodnie z trybami indywidualnym i konkursowym. Przewidywane dla poszczeólnych działań tryby wyboru proektów zostały zapisane w Szczeółowym opisie osi priorytetowych Reionalneo Proramu Operacyneo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo na lata (Uszczeółowienie RPO). Po przedłoŝeniu kompletu dokumentaci dokonana zostanie ocena formalna wniosku. Ocena formalna est oceną tak-nie. Oceny formalne dokonuą pracownicy Departamentu WdraŜania RPO Urzędu Marszałkowskieo zodnie z kryteriami określonymi przez Instytucę Zarządzaącą Reionalneo Proramu Operacyneo zwaną dale IZ RPO i zatwierdzonymi przez Komitet Monitoruący określany dale ako KM. Ocena prowadzona est zodnie z zasadą dwóch par oczu 3. Oceny merytoryczne proektów dokonue Komisa Konkursowa, które prace reulue Uchwała Zarządu Woewództwa nr 12/108/2008 z dnia r. (z późn. zm.) Zawiera ona Reulamin Pracy i Tryb 1 Dz. U. Nr 227 z 2006 r., poz z późnieszymi zmianami 2 Dz. U. z 2007r. nr 93, poz Instytuca Zarządzaąca zastrzea sobie prawo zatrudniania do oceny formalne osób spoza Urzędu Marszałkowskieo na zasadach umowy zlecenia. 4

5 powoływania Komisi Konkursowe. Odrębną uchwałą 4 członków Komisi. przyęte zostały zasady wynaradzania 2.1. Tryb indywidualny Instytuce Zarządzaące reionalnym proramem operacynym przewidzianym do realizaci w latach zostały zobowiązane przez Ministra Rozwou Reionalneo do sporządzenia indykatywnych wykazów indywidualnych proektów kluczowych. Zodnie z tym zapisem Zarząd Woewództwa Kuawsko - Pomorskieo przeprowadził procedurę wyłonienia proektów kluczowych i w dniu 22 luteo 2008 r. zatwierdził Indykatywny Wykaz Indywidualnych Proektów Kluczowych współfinansowanych w ramach Reionalneo Proramu Operacyneo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo na lata Na potrzeby RPO WK-P zasady umieszczania proektów w Wykazie Indywidualnych Proektów Kluczowych zostały uszczeółowione w dokumencie pt. Zasady wyboru proektów kluczowych w ramach Indykatywneo Wykazu Indywidualnych Proektów Kluczowych współfinansowanych ze środków Reionalneo Proramu Operacyneo Woewództwa Kuawsko-Pomorskieo na lata Umieszczenie proektu w wykazie ako proektu podstawoweo est warunkową deklaracą eo realizaci i związane est z zarezerwowaniem środków finansowych w ramach budŝetu proramu na eo realizacę. Instytuca Zarządzaąca podpisue wraz z beneficentem pre-umowę określaącą prawa i obowiązki obydwu stron w zakresie przyotowania proektu do realizaci. Na podstawie Wytycznych w zakresie ednoliteo systemu zarządzania i monitorowania proektów indywidualnych IZ przyotowała Zasady podpisywania pre-umów 7. W przypadku proektów własnych Samorządu Woewództwa odpowiednikiem pre-umowy est decyza Zarządu Woewództwa. Wnioskodawca realizuący proekt kluczowy przedkłada do Departamentu WdraŜania RPO wniosek o dofinansowanie wraz z załącznikami w terminie określonym w pre-umowie. Wniosek ten podlea ocenie zodnie z etapami oceny opisanymi w punkcie 2.3 Etapy oceny. Warunkiem uzyskania dofinansowania dla proektu kluczoweo est otrzymanie przez proekt co namnie minimalnych wartości ocen kryteriów wskazanych przez Komitet Monitoruący dla daneo działania, ako stanowiących o akości proektu Tryb konkursowy Tryb konkursowy w ramach RPO WK-P prowadzony moŝe być z preselekcą lub bez preselekci. Tryb konkursowy przewidue formę konkursów zamkniętych i otwartych 8. Tryb składania wniosków o dofinansowanie w ramach RPO WK-P określa cel i zakres konkursu, zasady eo oranizaci, warunki uczestnictwa, kryteria i sposób wyboru proektów, termin, a takŝe pozostałe informace niezbędne podczas przyotowania dokumentaci proektowe. W Trybie, IZ informue czy konkurs prowadzony będzie z etapem preselekci czy bez nie. Napóźnie do końca stycznia kaŝdeo roku kalendarzoweo IZ ołasza harmonoram konkursów, które planue ołosić w danym roku. IZ podae równieŝ przybliŝone informace odnośnie planowanych konkursów przynamnie na następny rok. Informace o konkursach zamieszczone są na stronie oraz Przymowanie wniosków o dofinansowanie następue w terminie określonym w ołoszeniu o naborze wniosków i rozpoczyna się nie wcześnie niŝ po upływie 30 dni kalendarzowych od dnia ołoszenia konkursu. 4 Uchwała Nr 16/173/08 Zarządu Woewództwa Kuawsko Pomorskieo z dnia 28 luteo 2008r. (z późn. zm.) 5 Uchwała Nr 14/144/08 Zarządu Woewództwa Kuawsko - Pomorskieo z dnia 22 luteo 2008r. (z późn. zm.) 6 Uchwała Nr 75/962/07 Zarządu Woewództwa Kuawsko - Pomorskieo z dnia 13 listopada 2007r. (z późn. zm.) 7 Uchwała Nr 16/172/08 Zarządu Woewództwa Kuawsko - Pomorskieo z dnia 28 luteo 2008r. (z późn. zm.) 8 otwarte konkursy przewidziane są dla działań: 5.5, 7.1, 8.1 i 8.2 5

6 Wnioskodawca moŝe w kaŝdym czasie trwania konkursu wycofać złoszony proekt. Informaca w te sprawie powinna zostać przekazana na piśmie do Instytuci Zarządzaące (Departamentu WdraŜania RPO), która na piśmie potwierdza wycofanie proektu Preselekca Jeśli konkurs prowadzony est w trybie z preselekcą oznacza to, Ŝe pierwszym etapem konkursu est ocena kwalifikowalności proektu i wnioskodawcy. Oceny te dokonuą pracownicy Departamentu WdraŜania RPO w oparciu o przedłoŝony formularz wniosku o dofinansowanie. Po te ocenie wnioskodawca zostae pisemnie poinformowany o wyniku oceny. Ocena dokonywana est w oparciu o kryteria zatwierdzone przez Komitet Monitoruący, stanowiące Załącznik V do Uszczeółowienia RPO. Kryteria na etapie preselekci zostały podzielone na kryteria: P - dostępu oceniane w systemie tak-nie skutkuące dopuszczeniem lub odrzuceniem z dalszych etapów konkursu. Pf formalne oceniane pod kątem poprawności formalne skutkuące pismem do wnioskodawcy z informacą, Ŝe nieusunięcie wykrytych uchybień formalnych skutkować moŝe odrzuceniem wniosku na etapie oceny formalne. Wnioskodawcy, którzy zostali ocenieni ako spełniaący kryteria dostępu na etapie preselekci, są zapraszani do złoŝenia pełne dokumentaci konkursowe w celu poddania się właściwe ocenie formalne i merytoryczne. 2.3 Etapy oceny Ocena formalna Instytuca Zarządzaąca RPO odpowiada za przymowanie i ocenę wniosków, dokonue oceny formalne wniosku. Ocena dokonywana est przy pomocy kryteriów reestracynych oraz kryteriów formalnych (rupa A) zatwierdzonych przez KM. Ocena reestracyna est skróconą oceną formalną. Polea na wstępnym sprawdzeniu kompletności i poprawności wniosku i załączników oraz ustaleniu czy wszystkie wymaane do reestraci wniosku pola są wypełnione. Ocena reestracyna prowadzona est przez pracowników instytuci przymuące wnioski w trakcie trwania naboru. Ocena reestracyna est oceną tak-nie, co oznacza, Ŝe niespełnienie edneo z kryteriów reestracynych powodue eo odrzucenie. Ocena formalna polea na sprawdzeniu na podstawie kryteriów horyzontalnych poprawności złoŝenia wniosku oraz eo kompletności (wraz z załącznikami), a takŝe na sprawdzeniu zodności złoŝoneo wniosku o dofinansowanie z opisem działania i wymoami formalnymi wynikaącymi z odpowiednich przepisów. Kryteria horyzontalne formalne na karcie oceny formalne podzielone są na: (A I) podstawowe kryteria formalne dopuszczaące, (A II) szczeółowe kryteria dotyczące poszczeólnych działań, (A III) podstawowe kryteria formalne oraz B szczeółowe kryteria dotyczące proektów kluczowych i C ocena w zakresie oddziaływania na środowisko. Kryteria A I dotyczą kwestii, które nie moą zostać poprawione, będą to m.in. typ beneficenta, wartość proektu oraz termin złoŝenia wniosku. Weryfikaca neatywna w zakresie któreokolwiek z kryteriów z rupy A I skutkue odrzuceniem wniosku. W przypadku pozytywne odpowiedzi na wszystkie pytania wniosek zostae przekazany do oceny przy zastosowaniu kryteriów AII. Kryteria z rupy A II, A III, B i C stanowią zbiór kryteriów formalnych, w stosunku do których moŝe wystąpić ednokrotna poprawa błędów. Kryteria z rupy C dotyczą kryteriów środowiskowych i podleaą ocenie przy udziale Pełnomocnika ds. zrównowaŝoneo rozwou. Ocena formalna dokonywana będzie przez co namnie dwóch pracowników Departamentu WdraŜania RPO 9 przy pomocy listy sporządzone na podstawie kryteriów zatwierdzonych przez KM. 9 Instytuca Zarządzaąca zastrzea sobie moŝliwość zatrudnienia osób spoza Urzędu Marszałkowskieo w formie umowy zlecenie do oceny formalne (w zakresie kaŝde z rup kryteriów). 6

7 JeŜeli zachodzi konieczność poprawy błędu wnioskodawca wzywany est pisemnie do poprawy/uzupełnienia proektu. Wezwanie określa akie kryteria nie zostały spełnione oraz sposób poprawy wniosku. W przypadku niedokonania uzupełnienia/poprawy w wyznaczonym przez IZ terminie, wniosek podlea odrzuceniu. Ponowne wezwanie do poprawy wniosku nie est dopuszczalne. JeŜeli ponownie po poprawie/uzupełnieniu proektu chociaŝby edno kryterium formalne nie est spełnione proekt est ostatecznie odrzucany. Proekt, dla któreo spełnione są wszystkie kryteria formalne, podlea reestraci w systemie informatycznym (proektowi zostae nadany numer zodnie z zasadami ednolite identyfikaci dokumentów w KSI (SIMIK 07-13)), a następnie kierowany est do następneo etapu oceny, czyli do oceny merytoryczne Ocena merytoryczna Poprzez poęcie oceny merytoryczne rozumie się sprawdzenie opracowane przez proektodawcę dokumentaci pod kątem stopnia spełniania kryteriów. Wynikiem oceny merytoryczne est, w przypadku trybu konkursoweo, uszereowanie wniosków w koleności uwzlędniaące stopień spełniania kryteriów wyboru wniosków (stopień spełnienia kryteriów oceniany est poprzez zastosowanie odpowiednie metodoloii). W przypadku proektów indywidualnych wynikiem oceny est określenie poziomu wypełniania kryteriów. W ramach oceny merytoryczne oceniane będą: dopuszczalność merytoryczno-techniczna proektu, akość proektu oraz wpływ załoŝonych rezultatów proektu na osiąanie celów RPO. Kryteria w tym obszarze oceny podleaą ocenie tak-nie i punktacyne. Ocena ta składa się z następuących elementów: B.1 kryteria merytoryczno-techniczne dopuszczalności proektu ocena tak-nie, B.2 kryteria oceny akość proektu ocena punktowa, B.3 kryteria oceny wpływu przewidywanych rezultatów proektu na osiąanie załoŝonych w RPO celów ocena punktowa. Komisa Konkursowa ocenia kaŝdy proekt całościowo. Na etapie oceny merytoryczno-techniczne, dopuszcza się moŝliwość udzielenia wyaśnień dotyczących zapisów w poddane ocenie dokumentaci, zodnie z rekomendacami Komisi Konkursowe. Kryteria dostępowe kaŝdy członek KK oceniaąc proekt pod kątem spełniania kryteriów z rupy B1 określa czy proekt spełnia czy nie spełnia dane kryterium uzasadniaąc swoą decyzę na karcie oceny. Kryterium uznae się za spełnione na zasadzie ednomyślności. W przypadku kryteriów z rupy B2 i B3 kaŝdy z ekspertów moŝe przyznać do 10 punktów za dane kryterium zodnie z opisem znaduącym się obok kryterium (t. w systemie ciąłym lub przyznaąc wartości określone dla opci kryteriów). Dla wybrane rupy kryteriów zostały przez Komitet Monitoruący określone takŝe wartości minimalne punktów, które proekt powinien uzyskać dla kaŝdeo z tych kryteriów, aby spełnić minimalną akość. Eksperci zapisuą swoe oceny na karcie ocen i podpisuą ą, następnie sekretarz komisi wprowadza oceny do elektroniczneo arkusza ocen i dokonue wydruku. Ekspert potwierdza zodność ocen podpisem na wydruku. Wprowadzone oceny są uśredniane (średnia arytmetyczn i dokonywane est porównanie tychŝe ocen z minimalnymi wartościami punktów w poszczeólnych kryteriach określonymi przez KM. Proekty, których oceny nie są równe lub większe od ustalonych wartości minimalnych (na kaŝdym z kryteriów) zostaą odrzucone ako nie spełniaące minimalne akości. Zestawienie proektów uznanych za spełniaące minimalną akość zostaą przeanalizowane pod kątem alokaci aka est niezbędna do ich realizaci. W przypadku, dy alokaca przeznaczona na dany konkurs przewyŝsza lub est równa wartości dofinansowania proektów, które dotarły do teo etapu wszystkie one zostaą skierowane 7

8 do dofinansowania. Przypadek ten ma szczeólnie zastosowanie dla proektów indywidualnych i do konkursów otwartych. W przypadku, dy alokaca na dany konkurs est niŝsza niŝ wartość dofinansowania proektów, które dotarły do teo etapu dokonywane est rankinowanie proektów w oparciu o wszystkie kryteria z rupy B2 i B3. Etap rankinowania proektów wykorzystue metodę z zakresu analizy wielokryterialne. Uzyskana lista rankinowa pozwala na optymalne wykorzystanie dostępne alokaci. Dofinansowanie uzyskuą proekty o łączne wartości wnioskowaneo dofinansowania, w koleności na liście rankinowe, nie przekraczaące alokaci skierowane na konkurs. Metoda analizy wielokryterialne nie ma zastosowania w przypadku, dy w odpowiedzi na konkurs złoŝone zostało mnie niŝ 50 wniosków o dofinansowanie proektów lub dy łączna kwota wnioskowaneo dofinansowania nie będzie większa niŝ alokaca dostępna w danym konkursie 10. W przypadku, dy złoŝono mnie niŝ 50 wniosków o dofinansowanie, a łączna kwota dofinansowania będzie większa niŝ alokaca wówczas stosue się metodę średnie waŝone. Natomiast w sytuaci, dy łączna kwota wnioskowaneo dofinansowania nie będzie większa niŝ alokaca dostępna w danym konkursie wówczas wszystkie wnioski, które przeszły pozytywnie ocenę merytoryczną zostaną skierowane do dofinansowania. Po przeprowadzeniu odpowiednie procedury ustalenia koleności dofinansowania stworzona lista proektów przedstawiana est Zarządowi Woewództwa do akceptaci. Niezwłocznie po podęciu decyzi o dofinansowaniu IZ zamieszcza na swoe stronie internetowe listę proektów, które otrzymały dofinansowanie Lista rezerwowa W przypadku, dy pula środków, akie pozostały w danym działaniu oraz dane kateorii wydatkowe (po konkursie) przekracza 1 mln zł lista rezerwowa nie będzie tworzona. Niewykorzystana kwota est przesuwana do puli środków do rozdysponowania na koleny konkurs. W sytuaci, kiedy pula środków, akie pozostały w danym działaniu (po konkursie) nie przekracza 1 mln zł, proekty, które przeszły pozytywnie wszystkie szczeble oceny i znalazły się na liście rankinowe, ale z powodu braku środków nie otrzymały dofinansowania, umieszczane są na liście rezerwowe. W momencie ołoszenia konkursu zostanie utworzona rezerwa środków w wysokości 5% alokaci z daneo konkursu z przeznaczeniem na procedurę odwoławczą. W przypadku, dy wniosek, któreo odwołanie zostanie rozpatrzone pozytywnie zostanie przywrócony do oceny przed zakończeniem etapu oceny merytoryczne i utworzeniem listy rankinowe, wówczas est porównywany pod wzlędem otrzymane punktaci z wszystkimi proektami. Proekty z utworzone na te podstawie listy rankinowe otrzymuą dofinansowanie do wysokości 95% alokaci załoŝone na dany konkurs. Proekty, które nie otrzymały dofinansowania z powodu braku środków finansowych i znalazły się na liście rezerwowe oraz wszystkie proekty, których odwołania zostały rozpatrzone pozytywnie, lecz przywrócone do oceny uŝ po zakończeniu etapu oceny merytoryczne są porównywane ze sobą pod wzlędem otrzymane punktaci. Na te podstawie tworzona est lista rezerwowa i uruchamiana est rezerwa w wysokości 5% alokaci z daneo konkursu. Proekty, które nie uzyskały dofinansowania ze wzlędu na wyczerpanie środków z rezerwy pozostaą na liście rezerwowe w oczekiwaniu na oszczędności poprzetarowe Procedura odwoławcza Zodnie z ustawą z dnia 6 rudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwou (z późn. zm.) przewidue się dwa rodzae procedur odwoławczych: 10 Zodnie z treścią uchwały Nr 62/2008 Komitetu Monitoruąceo Reionalny Proram Operacyny Woewództwa Kuawsko- Pomorskieo na lata z dnia 24 października 2008r. 8

9 - procedura odwoławcza dla proektów złoŝonych w odpowiedzi na konkursy ołoszone przed dniem 20 rudnia 2008r.; Ustawa w art. 30 określa zasady akimi naleŝy kierować się przy wnoszeniu protestu w sytuaci kiedy proekt nie został wybrany do dofinansowania. Beneficent, któreo proekt nie został wyłoniony do dofinansowania, w terminie 14 dni od dnia otrzymania informaci, o nie wybraniu proektu do dofinansowania moŝe złoŝyć pisemny protest. Protest rozpatrywany est przez woewodę. W przypadku neatywneo rozpatrzenia protestu beneficent w terminie 7 dni od otrzymania informaci w tym zakresie, moŝe skierować wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do Ministra Rozwou Reionalneo, który ma miesiąc na e rozpatrzenie. - procedura odwoławcza dla proektów złoŝonych w odpowiedzi na konkursy ołoszone po dniu 20 rudnia 2008r.; Ustawa w art. 30b. ust. 1. określa oólne zasady, akimi naleŝy kierować się przy wnoszeniu środków odwoławczych w sytuaci, kiedy proekt nie został wybrany do dofinansowania. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy wpływa do Instytuci Zarządzaące Reionalnym Proramem Operacynym, dzie est rozpatrywany. O rozstrzynięciu podmiot wnoszący wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy est informowany pisemnie wraz z pouczeniem o moŝliwości wniesienia skari do Woewódzkieo Sądu Administracyneo, na zasadach określonych w art. 30c. ustawy. 3. Załączniki Lista obowiązuących kryteriów dotyczących oceny proektów przyętych Uchwałami Komitetu Monitoruąceo RPO WK-P stanowi Załącznik V do Uszczeółowienia RPO. Dokument ten moŝna pobrać ze strony internetowe oraz 9

10 Aneks nr 1 Metodoloia oceny merytoryczne Wstęp Wielokryterialne podemowanie decyzi (nazwa uŝywana przez szkołę amerykańską) lub analiza wielokryterialna (ak określa ą szkoła francusk polea na rozpatrywaniu kilku funkci kryterium, tzn., Ŝe warianty decyzyne oceniane są z róŝnych punktów widzenia przez spóną rodzinę kryteriów. Wariant decyzyny a est reprezentacą moŝliwe składowe decyzi lobalne (końcowe), która przy uwzlędnieniu stanu zaawansowania procesu decyzyneo moŝe być rozwaŝana niezaleŝnie i moŝe słuŝyć ako punkt przyłoŝenia wspomaania decyzi Wariant decyzyny nazywamy lobalnym, eśli eo zastosowanie wyklucza kaŝdy inny wariant wprowadzony do modelu, w przeciwnym przypadku est to wariant cząstkowy. Odpowiednio rupuąc warianty cząstkowe moŝna utworzyć konfiurace wzaemnie się wykluczaące. UtoŜsamienie ich z nowymi wariantami decyzynymi stanowi przeście od koncepci cząstkowe do lobalne. 11. Proces wielokryterialneo wspomaania decyzi W skład procesu wielokryterialneo wspomaania wyboru proektów ubieaących się o środki z funduszy Unii Europeskie wchodzą następuące elementy: 1. Identyfikaca uczestników procesu decyzyneo. 2. Wybór kryteriów. 3. Określenie wa dla kryteriów. 4. Skonstruowanie tablicy ocen proektów biorących udział w konkursie. 5. Określenie proów: oboętności, preferenci oraz veta dla kaŝdeo z kryteriów. 6. Rankinowanie. 7. Podęcie ostateczne decyzi. Ad 1. Identyfikaca uczestników procesu decyzyneo Uczestnicy procesu decyzyneo określoneo ako ocena merytoryczna proektów i wybór proektów nalepszych do dofinansowania to: Uczestnik procesu Rola i zadania uczestnika procesu - przyotowanie dokumentaci proektowe Wnioskodawcy - określenie potrzeb w zakresie dofinansowania - arumentowanie - zdefiniowanie celów Reionalneo Proramu Operacyneo Instytuca - proponowanie kryteriów ocen Zarządzaąca - zdefiniowanie systemu oceniania - decyza ostateczna o udzieleniu dofinansowania Komitet Monitoruący Komisa Konkursowa Ekspert nr 1 Ekspert nr przyęcie kryteriów ocen - monitorowanie wyników ocen - uwzlędnianie nowych kryteriów - ocena zodnie z kryteriami szczeólnie w przypadku kryteriów trudno skalowalnych - zindywidualizowane podeście związane z posiadana wiedzą i doświadczeniem - wpływ środowiska - ocena zodnie z kryteriami szczeólnie w przypadku kryteriów trudno skalowalnych 11 B.Roy Wielokryterialne wspomaanie decyzi WNT Warszawa 1990, str. 55

11 Ekspert nr 3 Sekretarz komisi - zindywidualizowane podeście związane z posiadana wiedzą i doświadczeniem - wpływ środowiska - ocena zodnie z kryteriami szczeólnie w przypadku kryteriów trudno skalowalnych - zindywidualizowane podeście związane z posiadana wiedzą i doświadczeniem - wpływ środowiska - wsparcie dla ekspertów, zapewnia sprawną oranizacę pracy komisi- informowanie Ad 2. Wybór kryteriów Zodnie z zapisami art. 65 Rozporządzenia 1083/2006 Komitet Monitoruący analizue i zatwierdza kryteria wyboru finansowanych operaci w terminie sześciu miesięcy od zatwierdzenia proramu operacyneo i zatwierdza wszelkie zmiany tych kryteriów zodnie z potrzebami proramowania. Kryteria dla wyboru proektów do dofinansowania w ramach RPO WK-P stanowią Załącznik nr V do Uszczeółowienia RPO. Instytuca Zarządzaąca zapewnia, iŝ proekty są wybierane do dofinansowania zodnie z kryteriami maącymi zastosowanie do proramu operacyneo oraz, Ŝe spełniaą one maące zastosowanie zasady wspólnotowe i kraowe przez cały okres ich realizaci. (art. 60 pkt a Rozporządzenia 1083). Kryteria przyęte przez Komitet Monitoruący RPO WK-P zostały ustrukturyzowane w następuący sposób. Podstawę stanowią Kryteria horyzontalne dotyczące wszystkich działań i poddziałań określonych w URPO. Poza tym dla poszczeólnych działań i poddziałań zostały zdefiniowane kryteria specyficzne. Ad 3. Określenie wa dla kryteriów Komitet Monitoruący przymue w drodze uchwały takŝe wai dla poszczeólnych kryteriów. W celu usprawnienia prac KM w tym zakresie powołana została rupa robocza, które celem est określenie waŝności poszczeólnych kryteriów. Dokonane będzie to na dwóch poziomach: Dokonane zostanie podzielenie kryteriów dla daneo działania (poddziałani na trzy rupy kryteria waŝne (A), mnie waŝne (B) i namnie waŝne (C). Kolenym krokiem est określenie waŝności konkretneo kryterium w dane rupie, t określenie wartości od 1 do (liczba kryteriów w rupie), dzie 1 oznacza kryterium nawaŝniesze. Następnym etapem est porównanie kryteriów parami. Wartości wa dla poszczeólnych kryteriów uzyskuemy przy pomocy metody Saaty eo. 12 Na e c podstawie kaŝdemu kryterium i przyporządkowana zostanie znormalizowana ocena końcowa w i, interpretowana ako uŝyteczność i -teo kryterium. Porównań kryteriów parami dokonuemy w oparciu o dziewięciostopniową skalę zamieszczoną poniŝe w Tabeli 1. Tabela 1. Oceny liczbowe i werbalne Ocena Ocena werbalna 12 Zob. T.L. Saaty, The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York

12 liczbowa Porównywane kryteria są równowaŝne Wahanie pomiędzy równowaŝnością i niewielką przewaą pierwszeo z porównywanych kryteriów nad druim Niewielka przewaa kryterium pierwszeo nad druim Wahanie pomiędzy niewielką przewaą i duŝą przewaą pierwszeo z kryteriów nad druim 5 DuŜa przewaa kryterium pierwszeo nad druim 6 7 Wahanie pomiędzy duŝą przewaą a bardzo duŝą przewaą pierwszeo z kryteriów nad druim Bardzo duŝa przewaa kryterium pierwszeo nad druim Wahanie pomiędzy bardzo duŝą przewaą i oromną (krytyczną) przewaą pierwszeo 8 z porównywanych kryteriów nad druim 9 Oromna (krytyczn przewaa kryterium pierwszeo nad druim Odwrotności powyŝszych liczb Jeśli kryterium i porównywanemu z kryterium przyporządkowana zostae edna z wymienionych wyŝe niezerowych ocen liczbowych, to kryterium porównywanemu z kryterium i przyporządkowywana est odwrotność te liczby Źródło: T.L. Saaty, The Analytic Hierarchy and Analytic Network Process for the Measurement of Intanible Criteria and for Decision-Makin, [w:] Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, J. Fiueira, S. Greco, M. Ehrott [red.], Spriner, New York 2005, s Oceny liczbowe wpisuemy do Tabeli 2 konstruuąc w ten sposób macierz K porównań kryteriów parami. Dokonuemy teo w następuący sposób: - eśli uwaŝamy, Ŝe przewaa kryterium nr 1 nad kryterium nr 2 est bardzo duŝa, to wpisuemy liczbę 7 w pierwszym wierszu i trzecie kolumnie (niebiesk Tabeli nr 2. -eśli natomiast uwaŝamy, Ŝe to przewaa kryterium nr 2 nad kryterium nr 1 est bardzo duŝa, to w pierwszym wierszu i trzecie kolumnie (niebiesk Tabeli nr 2 wpisuemy 1/7 (odwrotność liczby 7). Tabela 2. Macierz K porównań kryteriów parami Kryterium 1 Kryterium Kryterium n Kryterium Kryterium 2 1/ k 2 n Kryterium n 1/ k 1n 1 / k n k 1 n Macierz K porównań kryteriów parami musi być macierzą proporconalną. JeŜeli zatem porównuąc dwa kryteria przyporządkowaliśmy temu porównaniu akąś ocenę, to porównuąc te same kryteria w odwrotne koleności przypisuemy temu porównaniu ocenę będącą odwrotnością oceny poprzednieo porównania. Macierz K porównań kryteriów parami nie musi być natomiast spóna tzn. eśli np. przewaa kryterium nr 1 w stosunku do kryterium nr 4 zostanie uznana za bardzo duŝą i oceniona na 7, a z kolei kryteria nr 4 12

13 i 5 zostaną uznane za równowaŝne, to nie oznacza to wcale, Ŝe przewaa kryterium nr 1 w stosunku do kryterium nr 5 musi równieŝ zostać uznana za bardzo duŝą i oceniona na 7 (chociaŝ oczywiście moŝe tak być). Porównania kryteriów parami są od siebie niezaleŝne w związku z czym występowanie niespóności est dopuszczalne. Postępowanie w metodzie Saaty eo przebiea w następuący sposób: Krok 1: σ = k k i i W kaŝde kolumnie macierzy K porównań kryteriów sumuemy oceny obliczaąc: i= 1 Krok 2: W = [ ϕ ] Buduemy znormalizowaną macierz i i, = 1,..., n, które elementy w kolumnie powstały ki ϕ i = ki σ przez podzielenie przez σ :. Krok 3: Obliczamy przybliŝony wektor w, któreo składowe są średnimi arytmetycznymi z elementów wierszy n 1 w i = ϕi n macierzy znormalizowane: = 1. Otrzymany w ten sposób wektor w est wektorem wa kryteriów dla rozpatrywaneo problemu decyzyneo. Wektor ten pozwala w sposób czytelny dla kaŝdeo wskazać koleność waŝności kryteriów. Ad 4. Skonstruowanie tablicy ocen proektów biorących udział w konkursie. Członkowie Komisi Konkursowe dokonuą oceny proektu w oparciu o zatwierdzone przez KM kryteria. Wypełniaą tabelę ocen, w które wpisuą ocenę (wartość liczbową od 0 do 10 dopuszcza się wartości do edneo miesca po przecinku) wraz z uzasadnieniem dla kaŝdeo z kryteriów. Oceny te są wprowadzane do proramu obliczenioweo przez sekretarza Komisi. Sekretarz drukue arkusz ocen i przedkłada ekspertom do podpisu. Eksperci potwierdzaą w ten sposób zodność ocen. n Ad 5. Określenie proów: oboętności, preferenci oraz veta dla kaŝdeo z kryteriów Do budowy modelu preferenci decydenta wykorzystana zostanie koncepca proów oboętności, preferenci oraz veta. Proi te powinny zostać określone przez decydenta dla kaŝdeo kryterium oddzielnie. Proi te określa takŝe Komitet Monitoruący. Pró równowaŝności maksymalna róŝnica pomiędzy ocenami dwóch proektów, przy które nie moŝna eszcze stwierdzić, Ŝe eden z proektów est lepszy (pod wzlędem daneo kryterium), w związku, z czym proekty te będą traktowane ako równowaŝne (z punktu widzenia daneo kryterium). Jeśli przykładowo dla kryterium nr 3 określimy wartość prou równowaŝności ako 1, będzie to oznaczać, Ŝe proekty które uzyskaą na przykład 5 i 6 punktów zostaną uznane za równowaŝne. Pró preferenci minimalna róŝnica pomiędzy ocenami dwóch proektów, po przekroczeniu, które nie istnieą uŝ Ŝadne wątpliwości, Ŝe eden z nich est lepszy (pod wzlędem daneo kryterium); oznacza to, 13

14 Ŝe eden z proektów zostanie uznany za lepszy od druieo (z punktu widzenia daneo kryterium) eśli eo przewaa punktowa będzie wyŝsza od prou preferenci. Jeśli na przykład dla kryterium nr 6 określimy wartość prou preferenci na 5, będzie to oznaczać, Ŝe dopiero proekt, który uzyska 8 punktów zostanie uznany za lepszy od teo, który uzyskał 2 punkty. Pró veta minimalna róŝnica pomiędzy ocenami dwóch proektów dla daneo kryterium, po przekroczeniu które wykluczone est uznanie ocenioneo niŝe wariantu za oólnie lepszy od teo ocenioneo pod wzlędem daneo kryterium wyŝe nawet eśli zostanie on uznany za zdecydowanie lepszy od druieo pod wzlędem wszystkich innych kryteriów. Jeśli na przykład dla kryterium nr 8 określimy wartość prou veta na 7, będzie to oznaczało, Ŝe proekt, który uzyskał 8 punktów mnie od inneo nie będzie mół zostać uznany za oólnie lepszy nawet wtedy, dy będzie uznany za duŝo lepszy pod wzlędem wszystkich innych kryteriów. Tabela 3. Model preferenci Nr Kryteria Pró równowaŝności (q) Pró preferenci (p) Pró veta (v) 1 Kryterium nr 1 2 Kryterium nr n Kryterium n W oparciu o koncepcę proów równowaŝności i preferenci definiue się pseudokryterium. Jest to taka funkca kryterialna, z którą związane są dwie funkce proowe q [(] i p [(] spełniaące zaleŝności 13 : q [ ( ] q [ ( ] p [ ( p [ ( ] a, b A ( ( ai b aqb ap b 1 i ( ( dy dy dy 1 ( ( q ( ( > p [ ( ] q [ ( ] < ( ( ( p [ ( ] [ ] a, b A ( ( dzie: ( oraz ( to odpowiednio oceny proektów a i b z punktu widzenia kryterium ; q [ ( ] - pró równowaŝności (funkca przymuąca wartości rzeczywiste zdefiniowana na zbiorze wartości (; moŝe przymować wartość stałą); p [ ( ] - pró preferenci (funkca przymuąca wartości rzeczywiste zdefiniowana na zbiorze wartości (; moŝe przymować wartość stałą); I - relaca równowaŝności (odpowiada istnieniu wyraźnych przesłanek uzasadniaących równowaŝność dwóch proektów z punktu widzenia kryterium ); P - relaca silne preferenci (odpowiada istnieniu wyraźnych przesłanek uzasadniaących znaczącą preferencę edneo z dwóch proektów z punktu widzenia kryterium ); Q - relaca słabe preferenci (odpowiada istnieniu wyraźnych przesłanek, które osłabiaą silną preferencę edneo z dwóch proektów z punktu widzenia kryterium, przy czym przesłanki te są 13 B. Roy, Wielokryterialne wspomaanie decyzi, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1990, s

15 niewystarczaące, by na ich podstawie wnioskować o równowaŝności obu proektów lub silne preferenci druieo z nich). W związku z powyŝszym wyróŝniamy następuące sytuace preferencyne: Silna preferenca proektu a w stosunku do proektu b: a P b ( > ( + p [ ( ] Silna preferenca proektu b w stosunku do proektu a: ( > ( + p [ ( ] b P a Słaba preferenca proektu a w stosunku do proektu b: q [ ( ] < ( ( p [ ( ] a Q b Słaba preferenca proektu b w stosunku do proektu a: q [ ( ] < ( ( p [ ( ] b Q a Brak preferenci (równowaŝność obu rozpatrywanych proektów) - w pozostałych przypadkach. Ad 6. Rankinowanie Metody z rodziny PROMETHEE naleŝą do klasy metod przewyŝszania opartych na metodoloii zaproponowane przez B. Roy a 14. Metoda ta składa się z dwóch faz: konstrukci relaci przewyŝszania na zbiorze A i wykorzystania tych relaci do rozwiązania problemu wielokryterialneo zdefiniowaneo ak powyŝe. W pierwsze fazie określa się wartości relaci przewyŝszania na podstawie uoólnioneo kryterium: definiowany est indeks preferenci oraz otrzymywane wartościowe uporządkowanie raficzne, prezentuące preference decydenta wzlędem kolenych par wariantów decyzynych ze zbioru A. Wykorzystanie relaci przewyŝszania est realizowane poprzez rozwaŝenie dla kaŝdeo wariantu decyzyneo przepływów dominaci. Decydentowi proponowany est częściowy porządek (PROMETHEE I) lub całkowity porządek (PROMETHEE II) na zbiorze moŝliwych wariantów 15. Procedura rozpoczyna się od wyznaczenia współczynników zodności dla kaŝde pary proektów. Są one obliczane w następuący sposób: n = 1 w c ( a, n w c(a, = = 1, dzie: w współczynnik określaący waŝność kryterium, 14 Twórcą metody PROMETHEE est J.P. Brans, który po raz pierwszy opublikował ą w 1982r. w L inéniérie de la décision. Elaboration d instruments d aide à la décision. Méthode PROMETHEE, Université Laval, Québec Canada. 15 Metody PROMETHEE I oraz PROMETHEE II zostały opracowane przez J.P. Bransa. Zob. J.P. Brans, L inenierie de la decision; Elaboration d instruments d aide a la decision. La methode PROMETHEE, [w:] L aide a la decision: Nature, Instruments et Perspectives d Avenir, R. Nadeau, M. Landry [red.], Presses de l Universite Laval, Quebec, Canada 1982, ss

16 c ( a, wskaźnik zodności dla kryterium, obliczany w następuący sposób: 1 dy ( > ( + p [ ( ] 0 dy ( ( + q [ ( ] c ( a, ( q [ ( ] ( w innych przypadkach = p [ ( ] q [ ( ] Wskaźniki zodności moą zatem przymować wartości z przedziału [0,1]. Kolenym krokiem est obliczenie dla kaŝde pary proektów wskaźników niezodności (równieŝ przymuących wartości z przedziału [0,1]): 1 dy ( > ( + v [ ( ] 0 dy ( ( + p [ ( ] d ( a, ( ( p [ ( ] w innym przypadku = v [ ( ] p [ ( ], dzie: d ( a, - wskaźnik niezodności dla kryterium ; v [ ( ] pró veta (funkca przymuąca wartości rzeczywiste zdefiniowana na zbiorze wartości (; moŝe przymować wartość stałą). Następnie obliczamy współczynniki wiaryodności: c( a, dy J = { : d ( a, > c( a, } = 1 d ( a, c( a, dy J r( a, = J 1 c( a, Współczynnik wiaryodności est co nawyŝe równy wartości współczynnika zodności c(a, w sytuaci dy nie ma opozyci i est tym mnieszy im est ona silniesza; w szczeólności dy istniee d ( a, = 1 kryterium, które stawia veto ( ), to współczynnik wiaryodności wynosi 0. Rezultatem powyŝszych obliczeń est macierz współczynników wiaryodności. Tabela 4. Macierz współczynników wiaryodności Proekt a Proekt b Proekt n Proekt a 0 r ab Proekt b r ba Proekt n rna r nb r an r bn W kolenym kroku określamy wartość przepływu netto dla kaŝdeo proektu: + Φ( = Φ ( Φ ( dzie: 16

17 Φ Φ + ( a ) = r( a, b A ( a ) = r( b, b A Finałowy rankin proektów otrzymuemy porządkuąc maleąco obliczone przepływy netto. Proekt a est zatem lepszy od proektu b eśli Φ( > Φ(, natomiast eśli Φ( = Φ( to znaczy, Ŝe proekty są równowaŝne. Tabela 5. Lista rankinowa proektów Proekt Φ Proekt a Φ( Proekt b Φ( Proekt n Φ(n) Ad 7 Podęcie ostateczne decyzi. 17