Style zarządzania terytoriami w Polsce w kontekście wyzwań prorozwojowych dla gmin i powiatów

Transkrypt

1 Style zarządzania terytoriami w Polsce w kontekście wyzwań prorozwojowych dla gmin i powiatów Michał Kudłacz Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

2 Plan prezentacji 1. Podstawowe bazowe założenia. 2. Cel badawczy. 3. Charakterystyka elementów przyczyniających się do podnoszenia potencjału jakościowego terytoriów. 4. Ocena jakości zarządzania publicznego z punktu widzenia rozwoju terytorialnego.

3 Przesłanki do prowadzenia badań Przesłanki do przeprowadzenia analizy: 1.Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce (2013) J. Hausner analiza polskiego systemu administracji publicznej i konsekwencji dla funkcjonowania miast 2.Np. Kreatywne miasto(2013) Charles Landry poszukiwania nowej koncepcji rozwoju terytoriów w nowych uwarunkowaniach.

4 Przesłanki do prowadzenia badań Przesłanki do przeprowadzenia analizy: Raport Hausnera pokazuje wiele luk i sprzeczności w prawie określającym funkcjonowanie samorządów w Polsce, jak np. m.in.: A. Brak ogólnokrajowych standardów wykonywania usług publicznych. B. Myślenie o rozwoju swoich terytoriów w sposób bardzo tradycyjny i zachowawczy, co prowadzi do nierozpoznania i niewykorzystania własnych zasobów. C. Samodzielność finansowa miast została bardzo ograniczona (dochody własne zostały zredukowane przez janosikowe, spadek wpływów z dochodów własnych, kapitałochłonne zadania własne: np. edukacja w Krakowie 40% budżetu ).

5 Przesłanki do prowadzenia badań D. Ogromne rozpiętości w kosztach usług komunalnych. E. Tworzenie planów rozwoju w sposób gabinetowy. F. Brak mechanizmów koordynacji planowania społecznogospodarczego, przestrzennego i finansowego. G.Niedostateczne rozróżnienie w Ustawie specyfiki ośrodków metropolitalnych na tle innych gmin. H. Uzależnienie od Funduszy Strukturalnych. I. Brak możliwości oparcia w pełni polityki rozwoju o zasadę samodzielności -> możliwości stanowienia aktów prawa miejscowego.

6 Determinanty kontekstowe A. Nastąpiły fundamentalne przemiany dotyczące każdego aspektu funkcjonowania miast. Oznacza to, że prawdopodobnie rozwiązania stosowane od lat 80-tych XX w., przestały być obecnie aktualne. B. Rozwój kreatywny obejmuje zasoby miękkie : kulturę, wiedzę, postawy, nieszablonowe pomysły do tworzenia klas kreatywnych: władz samorządowych, obywateli i przedsiębiorców. C. Należałoby na nowo przeanalizować czynniki wytwórcze zwracając uwagę na elementy trudne do skwantyfikowania. Poszukiwanie zasobów rozwojowych w oparciu o nowy paradygmat. D. Koncepcja rozwoju terytorialnego to rozsądny kompromis pomiędzy ograniczeniami wynikającymi z przepisów prawa i elementów rynkowego i kreatywnego zarządzania rozwojem.

7 Jak wywołać rozwój? Mechanizm rynkowy (procesy naturalne i żywiołowe) istota (samokreacja) niedoskonałości (efekt polaryzacji, nierówności, zjawisk niekontrolowanych). Mechanizm interwencyjny (polityka rozwoju) funkcja korygująca funkcja uzupełniająca (np. zapewnienie bezpieczeństwa publicznego). funkcja wzmacniająca naturalne sygnały rozwojowe.

8 Uwarunkowania kontekstowe 1. Globalizująca się przestrzeń metropolitalna (mobilność, sieciowość, nasycenie rynków, ograniczone zasoby, globalny kryzys finansowy). 2. Metropolizacja oznacza wzmagający się udział ośrodków metropolitalnych w dynamizowaniu danego obszaru, ale również wzrost znaczenia metropolii, który prowadzi do polaryzacji potencjału i wyraźnego podziału na lokomotywy i wagony. 3. Digitalizacja rzeczywistości rozwój przestrzeni wirtualnej. 4. Wzrost znaczenia wiedzy GOW.

9 Dwie twarze administracji publicznej 1. Administracja publiczna równa i transparentna maksymalnie szeroko i szczegółowo sformalizowana. Biurokracja oznacza spadek efektywności działań. 2. Administracja działa jak przedsiębiorstwo. Manager w sposób racjonalny spełnia oczekiwania swoich klientów : obywateli, przedsiębiorców, turystów i mieszkańców obszaru metropolitalnego.

10 Dwie twarze administracji publicznej 1. ADMINISTRACJA ZBIUROKRATYZOWANA. Funkcjonowanie w oparciu o jasno i szczegółowo sformułowane przepisy na różnych poziomach dające równość i ograniczenia. 2. ADMINISTRACJA RYNKOWA. Menadżeryzm, racjonalność działania. Wyznaczanie długookresowych celów, kwantyfikowanie ich. Minimalizowanie roli administracjipublicznej. Elastyczność struktur. Działania imperatywne. 3. DZIAŁANIA INTERAKTYWNE. Poszukiwanie odpowiedzi na pytania o rozwój wśród samych zainteresowanych. Dalsza elastyczność struktur. Społeczna interakcja. Kreatywność środowisk.

11 Modele zarządzania publicznego 1. BIUROKRACJA równość i przejrzystość w cieniu efektywności. 2. MENEDŻERYZM miasto przedsiębiorstwem spełniającym oczekiwania swoich klientów. 3. WSPÓŁRZĄDZENIE władze samorządowe nie są alfą i omegą. Idea zarządzania interaktywnego. 4. ZARZĄDZANIE KREATYWNE zarządzanie otwarte ze zdolnością do wykorzystania potencjału niematerialnego.

12 Każde terrytorium posiada swój własny kod DNA Charakter zjawisk (procesów) Czynniki Uwarunkowania Wynikające ze sfery procesów realnych X 1 kapitał ludzki kapitał społeczny inwestycje Infrastruktura X 2 położenie ukształtowanie terenu zasoby surowcowe Dziedzictwo historyczne Wynikające ze sfery procesów regulacji X 3 skuteczność polityki aktywność władz prawo miejscowe X 4 regulacje i procedury UE polityka państwa polityka regionu

13 Narzędzia wspierania rozwoju terytorialnego Narzędzia finansowo-fiskalne, głównie związane z podnoszeniem konkurencyjności w oczach przedsiębiorców. Narzędzia promocyjno-informacyjne: polityka informacyjna oraz promocyjna miasta. Narzędzia wzmacniające potencjał instytucjonalny: analiza jakości zarządzania publicznego i działania na rzecz optymalizacji polityki publicznej: aktywność władz, skuteczność polityki, umiejętność wykorzystywania zasób i przełamywania barier, umiejętność współdziałania ze środowiskami przedsiębiorców, obywateli, naukowców, itp.

14 Narzędzia wspierania rozwoju terytorialnego Narzędzia wzmacniające potencjał ludzki: element istotny z punktu widzenia podnoszenia konkurencyjności miast. Ilość i jakość zasobów ludzkich. Miasto musi współdziałać z instytucjami odpowiedzialnymi za kreowanie zasobów ludzkich. Narzędzia wzmacniające kapitał infrastrukturalny: Element kluczowy dla podnoszenia konkurencyjności miasta: infrastruktura funkcjonalna i służąca wprost przedsiębiorstwom. Narzędzia kreatywne: rozpoznawanie, pielęgnowanie, przyciąganie, wspieranie, inspirowanie talentów, aby móc zainspirować twórczych ludzi i kreatywne organizacje do rozwoju.

15 Mierniki rozwoju terytorialnego 1. Jakość życia mieszkańców 2. Wskaźniki demograficzne (dodatnie saldo migracji kontra odwracające się wektory o wysokich wartościach) 3. Potencjał infrastrukturalny 4. Potencjał naukowo-badawczy 5. Potencjał ludzki 6. Zdolność do absorpcji potencjału, liczba powiązań 7. Stopień oddziaływania na otoczenie lokalne i globalne

16 Mierniki rozwoju terytorialnego Czynniki warunkujące zdolność wykorzystania wewnętrznych, własnych atrybutów rozwoju. Czynniki warunkujące zdolność absorpcji zewnętrznych sygnałów rozwojowych

17 Gmina przyszłości 1. Miejsce, które jest marką i posiada własną osobowość. 2. Otwarta gmina z otwartym stylem zarządzania. 3. Miejsce z potencjałem w zakresie kultury, który stymuluje społeczeństwo. 4. Miejsce gdzie istnieje duża podaż wiedzy. 5. Miejsce życia społeczeństwa obywatelskiego, aktywnego i otwartego. Wysoka wartość kapitału społecznego. 6. Miejsce, gdzie władze samorządowe dostrzegają niematerialny potencjał rozwojowy.

18 Bariery rozwoju terytorialnego Niska jakość prowadzonych dialogów: administracja publiczna-obywatele, ośrodek naukowy, przedsiębiorcy. Potrzeba zręczności, menadżeryzmu, kreatywności władz miast, ale również nieszablonowego myślenia i wykorzystania także niematerialnych zasobów miasta. Wspieranie przez system administracji publicznej samodzielnego myślenia jej mieszkańców i kreatywnych pomysłów. System administracji publicznej bardziej patrzy podejrzanie na nowe pomysły niż zachęca do ich tworzenia. Niekorzystne zmiany demograficzne na świecie. Zbyt kapitałochłonne zadania własne gmin. Zamknięte zarządzanie miastami.

19 Style zarządzania gminami 1. Styl ofensywny a styl defensywny. 2. Styl interaktywny a styl imperatywny. 3. Styl racjonalny a styl romantyczny. 4. Styl pasywny a styl ekspansywny. 5. Formy zachowań menedżerskich.

20 Wyzwania stojące przed gminami i powiatami 1. Nieograniczone potrzeby i ograniczone zasoby rozwojowe (budowanie przewagi konkurencyjnej): mieszkańcy, przedsiębiorcy, turyści, mieszkańcy obszarów sąsiednich 2. Gmina jako przedsiębiorstwo a organ wykonawczy jako menadżer. 3. Budowanie kapitału społecznego. 4. Alianse samorządów na rzecz rozwoju. 5. Alianse podmiotów wewnątrz samorządu na rzecz rozwoju. 6. Dostęp do zasobów metropolii.

21 Dziękuję za uwagę