Dializa domowa -życie bez granic!

Transkrypt

1 Światowy Dzień Nerki 12 marca 2009 roku Warsztaty dla mediów w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej Dializa domowa -życie bez granic!

2 ZASADY QUIZU 1 9 pytań, 3 możliwe odpowiedzi 2 3 TYLKO JEDNA jest poprawna A, B lub C 5 sekund na każdą odpowiedź

3 Pytanie testowe: W jakim mieście sięznajdujemy? A W Krakowie B W Warszawie C W Rio de Janeiro

4 Czy człowiek może żyćbez nerek? A NIE B TAK

5 Czy człowiek może żyć bez nerek? Człowiek może żyć bez nerek, ale tylko wtedy gdy zastąpi je dializa lub przeszczep nerki.

6 Termin niewydolnośćnerek oznacza: A gwałtowne pogorszenie czynności nerek B stopniową postępującą utratę funkcjonalności C stan w którym nerki zupełnie przestają działać D każdy z wymienionych stanów

7 Termin niewydolność nerek oznacza: Stan, w którym uszkodzenie miąższu nerek prowadzi do obniżenia ich funkcji. W konsekwencji resztkowa czynność nerek jest tak niewielka, że chory wymaga leczenia nerkozastępczego w postaci dializy lub przeszczepu nerki.

8 Ostra niewydolność nerek ERPF GFR z. płucno-nerkowy Uszkodzenie czynnościowostrukturalne nerek + z. wątrobowonerkowy z. sercowo-nerkowy Zagrożenie życia jeśli jest - oligoanuria obrzęk płuc; - NT o gwałtownym przebiegu klinicznym; - z.nerczycowy niewyrównany; - posocznica w powikłanym ZUM.

9 Przewlekła niewydolność nerek Jest to wspólna końcowa droga przewlekłych nefropatii, prowadząca niezależnie od ich przyczyny do postępującego niszczenia miąższu nerek, wypadnięcia funkcji wydalniczych i regulacyjnych oraz rozwoju skrajnej niewydolności nerek (mocznicy), wymagającej wdrożenia leczenia nerkozastępczego. Wspólna droga końcowa

10 W Polsce jest aktualnie dializowanych: A ok. 100 tys. pacjentów B ok. 14 tys. pacjentów C ok. 30 tys. pacjentów D ok. 2 tys. pacjentów

11 W Polsce jest aktualnie dializowanych Przyczyny niewydolności nerek u dializowanych 1. Cukrzycowa choroba nerek 3403 osób (24,7%) 2. Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek 2893 osób (21%) 215 Stacji Dializ (57 ośrodków stosuje dializę otrzewnową) Pacjenci dializowani* Łącznie Dializa otrzewnowa 997 osób * wg B. Rutkowski i wsp. Raport o stanie leczenia nerkozastępczego w Polsce

12 Dializa to metoda oczyszczanie organizmu z toksyn, nadmiaru wody i elektrolitów A B przez urządzenie znajdujące sięna zewnątrz organizmu (tzw. sztuczną nerkę ) przez naturalną, półprzepuszczalnąbłonę wyściełającą jamę brzuszną C obie wyżej wymienione metody

13 Cel i metody leczenia nerkozastępczego Cel: zastąpienie czynności uszkodzonych lub zniszczonych przez proces chorobowy nerek Metody: 1. Dializoterapia: - Hemodializa (HD) - d. zewnątrzustrojowa - Dializa otrzewnowa (DO) - d. wewnątrzustrojowa 2. Transplantacja Wskazania: ostre i przewlekłe

14 Dializa - definicja Równoczesna wymiana wielu substancji rozpuszczalnych w wodzie pomiędzy osoczem a płynem dializacyjnym rozdzielonych półprzepuszczalną błoną

15 Hemodializa-cel usuwanie z organizmu rozpuszczalnych w wodzie substancji szkodliwych dla organizmu, będących produktami przemiany materii, toksyn i.in. usuwanie nadmiaru wody W praktyce uzyskujemy to przez kilkugodzinne oddziaływanie na osocze chorego płynem dializacyjnym o składzie elektrolitowym zbliżonym do osocza zdrowego człowieka

16 Hemodializa- d. pozaustrojowa Przeciętny czas zabiegu : 4 godz. 3 x w tygodniu

17 Schemat hemodializy

18 Stały dostęp do naczyń Przetoki tętniczo-żylne (t-ż) wewnętrzne zespolenia t-ż z użyciem graftu Gore-TEX)

19 Transport substancji przez kanały filtracyjne(pory) dializatora Dyfuzja Ultrafiltracja (konwekcja) osmotyczna hydrostatyczna Im wyższy gradient, mniejsza m. cząsteczkowa, cieńsza błona o > liczbie szerokości por tym transport lepszy

20 Dializa otrzewnowa - wewnątrzustrojowa Cel zabiegu podobny do zabiegu HD Błonę półprzepuszczalną stanowi otrzewna Stały dostęp: cewnik (cewnik Tenckoffa) umieszczony w j. brzusznej do wymian płynu dializacyjnego. W trakcie wymiany dochodzi do usunięcia starego płynu dializacyjnego i zastąpienia go świeżym

21 Cewnik

22 CADO ręczna forma dializy otrzewnowej Drenaż Napełnienie Czas leżakowania Płyn dializacyjny wpływa i wypływa dzięki grawitacji Ilość wymian: 4, u dzieci 5-6

23

24 ADO automatyczna dializa otrzewnowa

25 Dializa otrzewnowa zwana jest dializą domową, ponieważ: A pacjent musi stale przebywać w domu B może samodzielnie wykonywać dializę w domu lub innym miejscu pobytu C lekarz musi przyjeżdżać do domu pacjenta

26 Dializa otrzewnowa zwana jest dializą domową ponieważ: Dializę otrzewnową niezależnie od stosowanej techniki (CADO/ADO) pacjent wykonuje samodzielnie w swoim domu Rodzina przyjmująca do domu pacjenta z metodą leczenia dializacyjnego wspólnie z nim uczestniczy zarówno w przygotowaniu domu do tego typu terapii jak również pomaga z pełnym zrozumieniem w realizacji przewlekłej dializoterapii Pacjent zabiera ze sobą dializę podczas wyjazdów służbowych i/lub wypoczynkowych Rola szpitala zgodnie z zaleceniem NFZ ogranicza się do wyszkolenia pacjenta, zorganizowania wizyt kontrolnych w ośrodku dializacyjnym co 6 tygodni, lub hospitalizacji okresowej w przypadku wystąpienia powikłań

27 Schemat CADO z zastosowaniem systemu rozłączeniowego Y (twin bag)

28 Automatyczna dializa otrzewnowa

29 Dializa otrzewnowa jest metodą preferowanąw przypadku następujących grup pacjentów: A B C D E dzieci osób aktywnych zawodowo chorych na cukrzycę osób w podeszłym wieku wszystkich grup wymienionych powyżej

30 Dializa otrzewnowa jest metoda preferowaną w następujących grupach pacjentów 1.Dzieci 2.Osoby aktywne zawodowo 3.Chorzy na cukrzycę 4.Osoby w podeszłym wieku

31 SZCZEGÓLNE WSKAZANIA DO DIALIZY DOMOWEJ W CUKRZYCY: D L A C Z E G O? Nie wymaga dostępu naczyniowego (C:naczynia o wąskim świetle, twarde) Nie wymaga stosowania heparyny poprawa widzenia (C:wylewy krwawe do siatkówki) Liberalizuje dietę redukcja hipoglikemii, właściwy stan odżywienia Redukcja stopnia inwalidztwa leczenie samodzielne, możliwe RÓWNIEŻ u pacjentów ociemniałych

32 Gwałtowne starzenie się populacji europejskiej Kryterium wieku podeszłego XIX/XX wiek XX wiek XX/XXI wiek > 60 rż 65 rż rż - raczej stary rż - stary > 80 rż - bardzo stary Aktualnie: 40-50% ogółu hospitalizowanych > 65 rż 30-55% leczonych nerkozastęczo > 30% ogółu leczonych ambulatoryjnie Perspektywicznie: do 2025r >65 rż 35% populacji Europy Zach. 22,4% populacji polskiej

33 HD czy DO u osób w podeszłym wieku: wybór metody. Hemodializa Dializa otrzewnowa Zalety dostępna dla większości chorych; nie zależy od sprawności pacjenta; krótsza procedura/tydz: 3xtydz; częstszy kontakt z lekarzem (sesja dializy); możliwość manipulowania adekwatnością niepotrzebny dostęp naczyniowy; < ryzyko hipotonii; bardziej modyfikowalny schemat dializy; dłużej zachowana RCzN; > swobodna dieta; > mobilność (podróże); może być prowadzona przez pomocnika rodzinnego Ograniczenia problemy z dostępem naczyniowym ; użycie cewników centralnych; ryzyko sepsy; częstsza, groźna dla życia hipotonia śróddializacyjna; wielogodzinny transport do/z dializy szpitalnej. niedostępna u wszystkich pacjentów (problemy miejscowe, > trudności w opanowaniu techniki); izolacja socjalna, rzadszy kontakt ze szpitalem; powikłania zapalne (nie częstsze w stosunku do osób młodszych) Brown E. PDI 1994

34 Struktura wiekowa pacjentów dializowanych otrzewnowo w Polsce w latach r % 45% 46% 40% 35% 33% 35% 38% 39% 38% 37% 33% 30% 25% 27%27% 28% 26% 25% 29% 28%26%25% 28% 20% 15% 10% 5% 0% nowi pacjenci z nefropatią cukrzycową >60 rż * wg B. Rutkowski i wsp. Raport o stanie leczenia nerkozastępczego w Polsce

35 Korzyści dializy otrzewnowej dla układu sercowo-naczyniowego u osób w podeszłym wieku 1. Brak hemodynamicznego stresu (ciągła terapia). 2. Dobra kontrola niedokrwistości (mniejsze dawki erytropoetyny). 3. Brak konieczności wytworzenia przetoki 4. Obecność resztkowej funkcji nerek dłużej niż HD. 5. Dobra kontrola zaburzeń rytmu serca. 6. Efektywne usuwanie β 2 mikroglobuliny i innych średnich cząsteczek (PTH). 7. Dializa w przyjaznych warunkach domowych. 8. Bardziej liberalna dieta. Większa przeżywalność w ciągu pierwszych 3 lat terapii nerkozastępczej: większa niezależność i niższe koszty leczenia.

36 Dializa otrzewnowa u dzieci Dominująca metoda przewlekłej dializy, zwłaszcza w najmłodszych grupach wiekowych (dzieci do 20 kg) Dlaczego? Dzieci najmłodsze - naturalni kandydaci do tej metody (duża powierzchnia błony otrzewnowej w stosunku do powierzchni ciaładializa bardziej wydajna) Brak dostępu naczyniowego Leczenie w warunkach domowych rzadkie wizyty w szpitalu Brak bolesnych wkłuć

37 Dializa otrzewnowa u dzieci w Polsce 14 ośrodków pediatrycznych W latach dializowano 577 dzieci ( średni wiek: 11 +/- 3,4) 22% dzieci < 5 r.ż Dominującą forma - dializa otrzewnowa (55%) 90% - ADO (cykler) gwałtowny rozwój o d 2000r.- WOŚP 10% CADO Rutkowski B. i wsp. : Raport o stanie leczenia nerkozastępczego w Polsce- 2006, Gdańsk 2008 ( Zespół Konsultanta Krajowego w dziedzinie Nefrologii)

38 Zalety ADO Wymiany płynów w nocy (NPDO- 27%, CCDO- 73%) Bardziej liberalny tryb życia Dziecko może uczęszczać do przedszkola i szkoły mniejszy stres związany z leczeniem wygoda dla rodziców

39 Dializa otrzewnowa u dzieci- odrębności Dawka dializy otrzewnowej - ilość płynu podawanego do otrzewnej dostosowana jest do wielkości dziecka (powierzchni ciała) wynosi ml/kg m.c., ml/1m 2 - większe możliwości indywidualizacji w ADO i CCDO - w oparciu o PET i obserwacje kliniczne ustala się całkowity czas dializy, objętość pojedynczego napełnienia, czas leżakowania, liczbę wymian, rodzaj użytego płynu dializacyjnego (wybór jak u dorosłych)

40 Cewniki do dializy otrzewnowej u dzieci u noworodków - jednomufkowe proste u pozostałych dzieci - cewniki dwumufkowe proste swan neck coil przedmostkowy wszczepiane metodą: - operacyjną - laparoskopową u niemowląt - bez resekcji sieci u dzieci starszych - z resekcją sieci

41 Zalety i wady DO Zalety Wady Ograniczenia Terapia w domu Względnie liberalna dieta Zabieg quasi-ciągły -regularne, odwadnianie i odtruwanie Lepsza kontrola RR, stanu m. sercowego i anemii Lepsze tempo wzrastania dziecka Brak łaknienia Niedożywienie Tworzenie się przepuklin Powikłania infekcyjne Zaburzenia lipidowe Przedwczesna miażdżyca Czasowe - efektywność i adekwatność Maleją z czasem, co skłania do agresywniejszego leczenia

42 Jak dializa otrzewnowa wpływa na życie zawodowe pacjentów dorosłych? A B C D praca zawodowa jest niemożliwa pacjent może pracowaćna półetatu, wykonując lekką pracę pacjent może pracowaćw domu pacjent może wykonywaćnormalnąpracę

43 Pacjenci dorośli: Jak dializa otrzewnowa wpływa na życie zawodowe pacjentów Mogą uczyć się i pracować Zachowują pierwszoplanową rolę w rodzinie Często jednak brak możliwości zatrudnienia (niezrozumienie pracodawcy, niechęć) Pozytywne wyjątki ( przykłady)

44 Jak dializa otrzewnowa wpływa na życie małych pacjentów i ich rodzin? A B C D dializowane dziecko musi przebywać w szpitalu, pod stałą opieką lekarza jedno z rodziców lub opiekunów dializowanego dziecka musi z nim stale przebywać dializowane dziecko powinno przebywaćstale w sterylnym pomieszczeniu dializowane dziecko może uczęszczaćdo szkoły lub przedszkola jak inne dzieci

45 Jak dializa otrzewnowa wpływa na życie pacjentów i ich rodzin Dzieci dializują się w przyjaznym środowisku domowym Czują się bezpieczne wśród bliskich Mogą bawić się częściej z rówieśnikami Starsze dzieci uczęszczają do szkoły i przedszkola Mogą bez ograniczeń przemieszczać się w inne miejsca Mogą korzystać z pewnymi ograniczeniami ze sportów Przy metodzie ADO rodzice są mniej zapracowani

46 Dializa pod Żaglami Zdj. prof.dr hab. Jacek A. Pietrzyk

47 Uśmiech małego dializowanego otrzewnowo pacjenta

48 Która z form aktywności fizycznej jest dozwolona dla chorych dializowanych otrzewnowo? A B C D jazda na rowerze rekreacyjna jazda na nartach nordicwalking wszystkie aktywności sądozwolone

49 Które z form aktywności fizycznej jest dozwolona dla chorych dializowanych otrzewnowo 1. Rower 2.Narty 3.Nordic walking 4.Wszystkie wymienione

50 Z jakich źródełpacjent powinien czerpaćinformacjęo dializie domowej? A od lekarza prowadzącego B od pielęgniarki dializacyjnej C z materiałów dostępnych w przychodni zdrowia D z mediów Internet, prasa E wszystkie powyżej