Odnowa centrum. Dr hab. Katarzyna Kajdanek, prof. UWr Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Miasta i Wsi

Transkrypt

1 Odnowa centrum Dr hab. Katarzyna Kajdanek, prof. UWr Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Miasta i Wsi

2 Jak nauka i naukowy warsztat badawczy mogą wspierać działania na rzecz odnowy obszarów śródmiejskich? Plan wystąpienia 1. Czego oczekiwać od nauki, warsztatu metodologicznego; jak rozumieć wsparcie i rozwój? 2. Metodologia, czyli zasady dobrej roboty w badaniach procesów odnowy miejskiej Światopoglądy Pytania badawcze Strategie badawcze 3. Metody i techniki badań społecznych Źródła danych Metody badań terenowych 4. Ogląd praktyk badawczych Mieszkalnictwo Oferta usług społecznych Badania ogólne na potrzeby rewitalizacji 5. Wnioski, rekomendacje

3 Czego oczekiwać? Nauka, warsztat, wsparcie, odnowa Nauka Kiedyś: wiedza ma być obiektywna, niezawodna, trafna, reprezentatywna, powtarzalna Dziś: wiedza powinna być neutralna, można na niej polegać, autentyczna, można przenosić jej wyniki na inne sytuacje, jawna (audytowalna) Warsztat metodologiczny Rozważania metodologiczne nie muszą być domeną praktyków działań społecznych. Od praktyków (np.. samorządowców) trzeba oczekiwać, że będą z profesjonalnego warsztatu korzystać Wsparcie Nauki społeczne (socjologia) oferuje wsparcie Decyzje o wsparciu podejmują politycy, nie socjologowie. Odnowa Warto myśleć o odnowie obszarów śródmiejskich w kategoriach osób, których jeszcze albo już w tych obszarach nie ma Decyzje o wyprowadzce z albo powrocie do śródmieść pokazują, jakie szczegółowe polityki są istotne w procesie odnowy

4 Źródło: Polityka - nr 13 (13) z dnia ; Twoje Miasto, Twój Wybór. Wydanie specjalne POLITYKI na wybory samorządowe 2018 r.; s

5 Zasady dobrej roboty (1) - Światopogląd Światopogląd zestaw podstawowych przekonań o świecie społecznym i swojej roli, które kierują podejmowanymi działaniami badawczymi. Problemem nie jest to, że każdy badacz ma swój światopogląd. Problemem jest to, że go nie ujawnia i nie ujawnia wpływu światopoglądu na działania badawcze.

6 Zasady dobrej roboty (1) - Światopogląd Post-pozytywizm Przyczyna Skutek Złożone zjawiska da się zredukować do małych części (zmiennych), uchwytnych w badaniu Rzeczywistość istnieje niezależnie od badanego i badanych Konstruktywizm Znaczenia, jakie ludzie nadają swoim doświadczeniom Znaczenia są subiektywne, jest ich wiele, są zróżnicowane Badacz odkrywa je, patrząc na nie z perspektywy badanych Transformacja Nie wystarczy poznawać co ludzie myślą Trzeba im pomagać w zmianie swojej sytuacji na lepsze Pragmatyzm Skupienie na działaniach i ich konsekwencjach

7 Zasady dobrej roboty (2) Pytanie badawcze Pytanie badawcze to najważniejszy krok w tworzeniu warsztatu badawczego. Dobre pytanie badawcze: Problem, temat Granice Pojęcia, definicje Skutki błędów: - błądzenie w gąszczu danych bez żadnych wskazówek - gromadzenie nadmiernej ilości danych - badanie nie-wiadomo-czego

8 Źródło:

9 Zasady dobrej roboty (3) Strategie badań Źródło: Z. O'Leary (2004) The essential guide to doing research, Sage, s

10 Metody i techniki (1) Źródła danych Pierwszym krokiem w planowaniu procesów odnowy jest określenie bazy (punktu 0) w oparciu o dane, dla oszacowania zmiany. 1. Istnienie, dostępność i wysoka jakość statystyki publicznej Zbieranie danych traktowane jako zagrożenie, narzędzie nadzoru, kontroli i kary Zbieranie danych ilościowych kusi, by poddawać je pochopnym porównaniom i przedwczesnym wnioskom o postępie (lub braku) W instytucjach nie ma współpracy w zbieraniu danych Dane gromadzone nieelastycznie wygodnie dla zbierających Agregacja na wysokim poziomie 2. Niskie standardy pracowni sondażowych

11 Źródło: Bank Danych Lokalnych, opracowanie własne

12 Metody i techniki (2) W poszukiwaniu danych jakościowych Korzyści: - rozumienie społeczności i rozumienie przestrzeni, jaką zamieszkuje - rozumienie wartościowania i odkrywanie funkcji (jawnych, ukrytych) przestrzeni - wgląd w perspektywy mieszkańców, w odmienności kulturowe Źródło:

13 Metody i techniki (3) W poszukiwaniu danych jakościowych Skąd brać dane jakościowe? - istniejące badania i opracowania jakościowe (transferowalna wiedza) - generowanie danych przez badacza - generowanie danych w bliskim kontakcie z członkami społeczności we współpracy z architektami, planistami, etnografami, itp.. Techniki: - obserwacje bezpośrednie, - wywiady częściowo ustrukturyzowane, pogłębione, eksperckie - grupy fokusowe, grupy foresight (scenariusze przyszłości) - panele obywatelskie - spacery badawcze

14 Ogląd praktyk badawczych Opracowania, do których zaproszono doradców socjologów > Opracowania zlecone bez doradztwa

15 Ogląd praktyk badawczych (1) - Mieszkalnictwo - zwykle światopogląd post-pozytywistyczny jedna prawda o sytuacji mieszkaniowej - brak wzmianek o strategiach badawczych raporty są do siebie podobne, nie odzwierciedlają zróżnicowań międzymiejskich - brak wskazania problematyki badania jak jest rozumiana aktywizacja społeczna, przestrzeń mieszkalna, kapitał społeczny? - brak propozycji wskaźników badania jak badać przestrzeń kulturalną? - pytanie o zjawiska, których nie da się zbadać Zidentyfikowanie przyczyn utrwalania się wykluczenia społecznego na badanym obszarze, z uwzględnieniem wszystkich wymiarów ekskluzji

16 Ogląd praktyk badawczych (2) - Mieszkalnictwo sztampowy wybór metod badawczych nieujawnianie kwestionariuszy i scenariuszy wywiadów brak informacji o dobrze prób do badań błędy konstrukcji pytań: Koniunkcja: Czy pobiera Pan/i dodatek mieszkaniowy i dodatek energetyczny na pokrycie części kosztów utrzymania mieszkania? ; Sugerowanie: Czy regulowanie miesięcznych opłat za mieszkanie sprawia Panu/i trudności? Założenie wiedzy: Czy zmiana miejsca zamieszkania po wskazaniu przez gminę Bytom lokalu z zasobu mieszkaniowego gminy wpłynie na utratę więzi sąsiedzkich w obecnym miejscu zamieszkania?, brak możliwości udzielenia odpowiedzi innej niż zaproponowane zanudzanie czytelnika raportami bez pomysłu na strukturę

17 Ogląd praktyk badawczych (3) Oferta usług społecznych Oferty mają ambicję bycia strategiami. Strategie muszą wychodzić od diagnozy potrzeb nie zawsze tak jest Nastawienie strategiczne generuje nierealistyczne cele badawcze Gradacja problemów społecznych Opisanie mechanizmów powstawania i utrwalania się problemów Przyczyny utrwalania wykluczenia społecznego Ocena możliwości poprawy sytuacji osób wykluczonych Diagnoza jest tak dobra, jak wykorzystane dane często korzysta się z danych dostępnych, a nie dopasowanych Formułowanie zaleceń bez oparcia w danych

18 Ogląd praktyk badawczych (4) Badania ogólne na potrzeby rewitalizacji A B Cel badania Opracowanie programu rewitalizacji Uzyskanie wiedzy i poznanie opinii mieszkańców i użytkowników AWP na temat stopnia aprobaty i gotowości poparcia działań rewitalizacyjnych Problem badawczy - 1. Miejsce AWP w życiu społ, gosp. komunikacyjnym miasta 2. Modele użytkowania AWP przez różne kategorie mieszkańców 3. Subiektywne postawy wobec AWP 4. Preferencje i zastrzeżenia wobec planów rewitalizacji AWP 5. Gotowość do współuczestniczenia w procesie Definicja beneficjentów Mieszkańcy miasta Reprezentanci wszystkich sił społecznych działających w mieście (władze, administracja, liderzy opinii, mieszkańcy) Co będzie badane? Przestrzeń mieszkaniowa, kulturalna, publiczna (bez definicji) AWP jako pzestrzeń komunikacji (transport), handlu, usług, pracy, miejsce aktywności społecznej i towarzyskiej, o funkcji reprezentacyjnej

19 Ogląd praktyk badawczych (5) Badania ogólne na potrzeby rewitalizacji A B Wyznaczenie próby badawczej - Trzy szczegółowo opisane populacje i próby badawcze, wraz ze sposobem dotarcia do rozmówców Metody PAPI, CAWI (to samo narzędzie) PAPI Analiza Proste rozkłady częstości Wieloaspektowa analiza wewnątrz prób i pomiędzy próbami badawczymi Wnioski Powierzchowne, nieznane przez nieznane. Wnioski zajmują 1.5 strony. Pogłębiona analiza i interpretacja, na 6 stronach zawarto 1 praktycznych rekomendacji Objętość dokumentu 25 stron 106 strpn

20 Rekomendacje 1. Korzystanie z doradztwa ekspertów z obszaru nauk społecznych przy okazji planowania czynności badawczych 2. Działanie godnie z zasadami dobrej roboty metodologicznej 3. Dążenie do tworzenia systemowych rozwiązań z zakresu zbierania, gromadzenia i dzielenia się danymi statystycznymi w jednostkach samorządu terytorialnego 4. Nabieranie przekonania o użyteczności badań jakościowych i mocniejsze włączanie społeczności rewitalizowanych w działania badawcze 5. Współpraca międzydyscyplinarna (socjologowie, architekci, planiści...)

21 Odnowa centrum Dr hab. Katarzyna Kajdanek, prof. UWr Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Miasta i Wsi