Prawne i ekonomiczne aspekty planu gospodarowania wodami w lasach

Transkrypt

1 Prawne i ekonomiczne aspekty planu gospodarowania wodami w lasach Sękocin Stary, 27 kwietnia 2017 r. Ryszard Majewicz - mgr inż. melioracji wodnych St. Specjalista ds. gospodarki wodnej Wydziału Realizacji Programów Pomocowych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu Koordynator regionalny Programów retencyjnych w RDLP we Wrocławiu

2 Plany gospodarowania wodami Aneksy melioracyjne Aneksy melioracyjne, podobnie jak aneksy drogowe były częścią /załącznikami do planów urządzania lasu. Obowiązywały do końca lat 80-tych XX wieku. (Podobno podobne opracowanie dla niektórych nadleśnictw sporządzało BULiGL w Brzegu.) 2

3 Plany gospodarowania wodami W latach 80. XX w., w wyniku analiz dotyczących stanu i rozwoju lasów nastąpiło przewartościowanie w ocenie funkcji lasu. Znalazło ono wyraz w dokumentach dotyczących strategii rozwoju leśnictwa: Ustawa o lasach (1991) oraz Polityka leśna państwa (1997), w których funkcje ekologiczne lasów zostały zrównane z gospodarczymi. Podniesienie rangi funkcji ekologicznej lasu zwiększyło także znaczenie wody, jako czynnika warunkującego trwały i zrównoważony rozwój lasów. Zasady i cele gospodarki wodnej w lasach zawierają także Zarządzenie nr 11 Dyrektora Generalnego LP W sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych (1995) oraz Zasady Hodowli Lasu (2000) i Instrukcja Urządzania Lasu (2003). Na gospodarowanie wodą w lasach wpływ mają także wskazania zawarte w Ramowej Dyrektywie Wodnej Unii Europejskiej (2000), której zakończenie wdrażania nastąpiło (w zasadzie) w 2015 roku. Pewne ograniczenia w gospodarce leśnej są związane z wdrażaniem krajowych i międzynarodowych programów dotyczących ochrony środowiska, jak np. NATURA

4 4 Plan gospodarowania wodami

5 5 Plan gospodarowania wodami

6 Plan gospodarowania wodami podstawowy dokument planistyczny gospodarki wodnej : Ramowa Dyrektywa Wodna UE wymaga, aby państwa UE opracowały plany gospodarowania wodami dla wszystkich obszarów dorzeczy (łącznie z przylegającymi do nich morskimi wodami przybrzeżnymi) Jest podstawą podejmowania wszelkich decyzji mających wpływ na stan zasobów wodnych oraz zasady gospodarowania nimi w przyszłości Realizuje podstawowy cel środowiskowy: uzyskanie co najmniej dobrego stanu ekologicznego wód. 6

7 Plany gospodarowania wodami miały być tworzone dla potrzeb osiągnięcia dobrego stanu wód do 2015 i utrzymania lub poprawy tego stanu w dalszym okresie przyjmowane są na kolejne sześcioletnie cykle planistyczne ( ; ; ; ) ustalają cele środowiskowe dla poszczególnych, jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych uwzględniają również dodatkowe wymagania wynikające z pokrywania się jednolitych części wód z obszarami chronionymi (np.: z ustanowienia obszaru Natura 2000 lub wykorzystywania wód jako źródła wody pitnej) 7

8 Plany gospodarowania wodami Dopuszczają wyznaczenie mniej rygorystycznego celu środowiskowego (w przypadku wód wyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione). Stanowią syntezę prac planowanych do przeprowadzenia na obszarze dorzecza w cyklu planistycznym RDW. Są zgodne z wytycznymi RDW i aktami prawa krajów członkowskich (w Polsce z ustawą Prawo wodne Rozdział 3, Art.: ). 8

9 Plany gospodarowania wodami zawierają: ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza, obejmujący wykaz jednolitych części wód powierzchniowych, wraz z podaniem ich typów i ustalonych warunków referencyjnych oraz wykaz jednolitych części wód podziemnych; podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych; rejestr wykazów obszarów chronionych wraz z ich graficznym przedstawieniem; mapę sieci monitoringu, wraz z prezentacją programów monitoringowych; ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych; podsumowanie wyników analizy ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód; podsumowanie działań zawartych w Krajowym Programie Wodno Środowiskowym (PWŚK), z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych; wykaz innych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla obszaru dorzecza dotyczących zlewni, sektorów gospodarki, problemów lub typów wód, wraz z omówieniem zawartości tych programów i planów; podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji publicznych, opis wyników i dokonanych na tej podstawie zmian w planie; wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza, informację o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej wykorzystanej do sporządzenia planu oraz informacji o spodziewanych wynikach realizacji planu. 9

10 Plany gospodarowania wodami - i tak co 6 lat - 10

11 Aktualizacja Planów gospodarowania wodami Podsumowanie działań zmierzających do utrzymania lub poprawy stanu wód zostały zebrane w apwśk (aktualizacji) i dotyczą zarówno konkretnych przedsięwzięć technicznych jak również działań o charakterze administracyjnym, ekonomicznym, badawczym, informacyjnym czy edukacyjnym. PWŚK Plany Wodno Środowiskowe Kraju apwśk aktualizacja Planów Wodno Środowiskowych Kraju 11

12 Aktualizacja Planów gospodarowania wodami na obszarze dorzecza (apgw) powinna zawierać także: podsumowanie wszelkich zmian lub uaktualnień dokonanych od dnia ogłoszenia poprzedniego planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza; ocenę postępu w osiąganiu celów środowiskowych, z prezentacją wyników monitoringu w okresie objętym poprzednim planem oraz wyjaśnieniem przyczyn ewentualnego nieosiągnięcia niektórych celów środowiskowych; charakterystykę i wyjaśnienie wszystkich działań przewidzianych we wcześniejszej wersji planu gospodarowania wodami w dorzeczu, które nie zostały zastosowane; charakterystykę koniecznych dodatkowych działań ustalonych w trakcie realizacji planu. 12

13 13 Plany gospodarowania wodami w Polsce Polska przystąpiła do UE w 2004 r., czyli w trakcie cyklu planistycznego Po raz pierwszy zostały opracowane i zatwierdzone przez Radę Ministrów 22 lutego 2011 r., a następnie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Monitorze Polskim. opracowywane są przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW) dla obszaru 10 dorzeczy: Odry, Wisły, Dniestru, Dunaju, Jarft, Łaby, Niemna, Pregoły, Świeżej, Ücker. Plany na cykl zostały opublikowane pod koniec roku Ustalenia planu gospodarowania wodami uwzględnia się w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województwa, planach zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

14 Konsultacje społeczne Planów gospodarowania wodami w Polsce Ramowa Dyrektywa Wodna wymaga włączenia społeczeństwa i wszystkich zainteresowanych stron do aktywnego jej wdrażania, zwłaszcza przy opracowaniu projektu aktualizacji PGW. Dla pełnego wdrożenia konieczna będzie akceptacja społeczna dla przewidzianych w nich rozwiązań, a akceptacja ta jest tym większa, im większe będzie zaangażowanie mieszkańców w tworzenie tych rozwiązań, oraz im większy będą mieli wpływ na podejmowane decyzje. Każde nadleśnictwo mogło wziąć udział w 3 etapowych konsultacjach społecznych. Proces konsultacji projektów apgw trwał od 22 grudnia 2014 r. do 22 czerwca 2015 r. 14

15 15 Plan gospodarowania wodami Plan jest dokumentem nieobowiązującym. W dniu 18 października 2016 r. Rada Ministrów przyjęła m.in. aktualizację planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Dokument został opublikowany w formie rozporządzenia w Dzienniku Ustaw stając się aktem prawnym regulującym działania w gospodarce wodnej. Obowiązujący Plan gospodarowania Wodami na obszarze dorzecza Odry umieszczony jest na stronie internetowej: Natomiast dokument Aktualizacja Planu gospodarowania wodami dla międzynarodowego obszaru dorzecza Odry na cykl planistyczny jest obowiązujący. Międzynarodowy Obszar Dorzecza Odry obejmuje terytorium Państw Członkowskich UE - Polskę, Czechy i Niemcy, został opracowany wspólnie przez te kraje przy koordynacji prac przez Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem (MKOOpZ).

16 Wisly-i-Odry.html : MasterPlany dla obszaru dorzecza Wisły i Odry Podstawowym zadaniem dokumentów jest zintegrowanie strategii i planów sektorowych dotyczących obszaru dorzecza w zakresie przedsięwzięć/inwestycji mogących wpływać na hydromorfologię wód powierzchniowych. MasterPlany są dokumentami o strategicznym i nadrzędnym znaczeniu dla wszystkich istniejących w Polsce krajowych i regionalnych planów i programów sektorowych, w których planowane są działania lub inwestycje mające wpływ na stan zasobów wodnych oraz cele ochrony wód wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jednak MasterPlanów nie można uznać za dokumenty zastępujące plany gospodarowania wodami (PGW), bowiem zawierać one będą tylko niektóre elementy planów (np. analizę projektów i ich wpływu na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych). 16

17 Plany gospodarowania wodami w Polsce Wojewódzkie Programy małej retencji wodnej. Nawiązują do sformułowań RDW UE (2000 r.) - realizując prawne wytyczne dla państw członkowskich. Realizują jej cele: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zależnych, Zaspokojenie potrzeb wodnych ludności i gospodarki przy poszanowaniu zasad zrównoważonego użytkowania wód, Zmniejszenie skutków występowania stanów nadzwyczajnych w gospodarce wodnej powodzi i suszy. 17

18 18 Plany gospodarowania wodami w Polsce Wojewódzkie Programy małej retencji wodnej. Zawierają zalecenia dla instytucji odpowiedzialnych za gospodarowanie wodą na terenach zlewni (regionalnych zarządów gospodarki wodnej i zarządów melioracji wodnych) dla rolnictwa oraz administracji lasów państwowych. ZALECENIA Należy popularyzować gospodarowanie zgodnie z zaleceniami Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Przed podjęciem decyzji o lokalizacji obiektu, konserwacji, remoncie, odbudowie i eksploatacji należy wykazać: Pożyteczne funkcje gospodarcze, społeczne i środowiskowe; Koszty ekonomiczne i środowiskowe (istotnie mniejsze od korzyści gospodarczych, społecznych i środowiskowych); Akceptację społeczną realizacji obiektu (przedsięwzięcia); Zwiększenie retencji naturalnej (przy racjonalizacji zagospodarowania przestrzennego obszarów zagrożonych suszą); Poprawę skuteczności obiektów technicznych.

19 19 Plany gospodarowania wodami w Polsce lasach państwowych. Administracja lasów państwowych realizuje zalecenia dla instytucji odpowiedzialnych za gospodarowanie wodą na terenach zlewni (w leśnych obszarach głównie wododziałowych). Realizuje i popularyzuje gospodarowanie zgodnie z zaleceniami Podręczników Dobrych Praktyk CKPŚ (dla obiektów małej retencji ). Przed podjęciem decyzji przystąpieniu do POIiŚ, zgłoszone do konserwacji, remontu, odbudowy i eksploatacji obiekty MUSIAŁY posiadać: Pożyteczne funkcje gospodarcze, społeczne i środowiskowe; Koszty ekonomiczne i środowiskowe (istotnie mniejsze od korzyści gospodarczych, społecznych i środowiskowych); Akceptację społeczną realizacji obiektu (przedsięwzięcia); Zwiększenie retencji naturalnej (przy racjonalizacji zagospodarowania przestrzennego obszarów zagrożonych suszą); Poprawę skuteczności obiektów technicznych. A udziałem w POIiŚ czy zalesianiem ALP - przyczynia się do zmniejszania skutków występowania stanów nadzwyczajnych w gospodarce wodnej powodzi i suszy.

20 20 Plany gospodarowania wodami w Polsce w lasach państwowych. Niemniej jednak: Aneksy melioracyjne, które były częścią /załącznikami/ do ówczesnych planów urządzania lasu wyczerpały swoje założenia (opracowane w innej epoce) W wyniku analiz dotyczących stanu i rozwoju lasów nastąpiło przewartościowanie w ocenie funkcji lasu Funkcje ekologiczne lasów zostały zrównane z gospodarczymi Podniesienie rangi funkcji ekologicznej lasu zwiększyło także znaczenie wody, jako czynnika warunkującego trwały i zrównoważony rozwój lasów Brak jest (wobec powyższego) wytycznych do prowadzenia szczegółowej gospodarki leśnej w nadleśnictwach i w poszczególnych leśnictwach Obecnie nie ma dokumentu wprowadzającego Plany gospodarowania wodami w Polsce w lasach państwowych.

21 Plany gospodarowania wodami w Polsce lasach państwowych. Dlatego: Jest niezbędne opracowanie nowych operatów melioracyjnych / instrukcji gospodarowania wodą - zgodnych z obowiązującymi dokumentami unijnymi, krajowymi, regionalnymi, środowiskowymi, leśnymi. Aby nie brakowało wytycznych do prowadzenia szczegółowej gospodarki wodnej w gospodarce leśnej w nadleśnictwach i w poszczególnych leśnictwach PGL LP. 21

22 22

23 Dziękuję za uwagę Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr Warszawa sekretariat@lasy.gov.pl tel , fax