Narzędzia GIS wspomagające zarządzanie zasobami wodnymi w regionach wodnych Górnej Wisły, Czarnej Orawy i Dniestru

Transkrypt

1 Narzędzia GIS wspomagające zarządzanie zasobami wodnymi w regionach wodnych Górnej Wisły, Czarnej Orawy i Dniestru Źródło: dr inż. Rafał Kokoszka Wydział Planowania w Gospodarce Wodnej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków, 31 maja 2016 r. Plan prezentacji 1. Zarządzanie zasobami wodnymi 2. Plan gospodarowania wodami 3. Warunki korzystania z wód 4. Narzędzia GIS wspomagające zarządzanie 5. Bazy danych 6. Podsumowanie 1

2 Ramowa Dyrektywa Wodna jako narzędzie polityki wodnej Ramowa Dyrektywa Wodna jako narzędzie polityki wodnej Dyrektywa 2000/60/WE weszła w życie dnia 22 grudnia 2000 r. Wprowadza ona zintegrowaną politykę wodną mająca na celu zapewnienie ludziom dostępu do czystej wody pitnej, która umożliwi rozwój gospodarczy i społeczny przy równoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska. Polityka wodna Unii Europejskiej opiera się obecnie na zasadach IWRM Integrated Water Resources Management (Zintegrowane Zarządzanie Zasobami Wodnymi). Do zasad tych należą: uspołecznienie procesu podejmowania decyzji, integralne podejście do wód powierzchniowych i podziemnych, uwzględnianie aspektów środowiska naturalnego, traktowanie zlewni hydrograficznej jako podstawowego obszaru wszelkich działań planistycznych i decyzyjnych. 2

3 Ustawa Prawo wodne DZIAŁ I Zasady ogólne Rozdział 1 Przepisy ogólne Ustawa Prawo wodne DZIAŁ VI Zarządzanie zasobami wodnymi Rozdział 3 Planowanie w gospodarowaniu wodami 3

4 10 DORZECZY 21 REGIONÓW WODNYCH Region wodny Górnej Wisły A = km 2 Dorzecze Wisły Region wodny Czarnej Orawy A = 360 km 2 Dorzecze Dunaju Region wodny Dniestru A = 233 km 2 Dorzecze Dniestru 4

5 Plan Gospodarowania Wodami Według RDW plany gospodarowania wodami są narzędziem planistycznym, które ma usprawnić proces osiągania celów środowiskowych, dlatego stanowią one fundament podejmowania decyzji mających wpływ na stan zasobów wodnych oraz zasady gospodarowania wodami w przyszłości. Plany gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, Dunaju oraz Dniestru zatwierdzone zostały przez Radę Ministrów w dniu 22 lutego 2011r. Warunki korzystania z wód regionu wodnego - dokument służący uszczegółowieniu ustaleń planów gospodarowania wodami. 5

6 Warunki korzystania z wód Zgodnie z zakresem warunków korzystania z wód regionu wodnego wskazanym w art. 115 ust. 1 ustawy Prawo wodne, rozporządzenia składają się z trzech zasadniczych części, w których zostały określone: 1) w rozdziale drugim rozporządzeń szczegółowe wymagania w zakresie stanu wód wynikające z ustalonych celów środowiskowych, 2) w rozdziale trzecim rozporządzeń priorytety w zaspokajaniu potrzeb wodnych, 3) w rozdziale czwartym rozporządzeń ograniczenia w korzystaniu z wód na obszarze regionu wodnego lub jego części albo dla wskazanych jednolitych części wód niezbędne dla osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych, w szczególności w zakresie: a) poboru wód powierzchniowych lub podziemnych, b) wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, c) wprowadzania substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego do wód, do ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych, d) wykonywania nowych urządzeń wodnych. Warunki korzystania z wód Rozporządzenia zostały opublikowane we właściwych terytorialnie Dziennikach Urzędowych Województw i weszły w życie z dniem 1 lutego 2014 r. Rozporządzenia składają się z części tekstowej oraz siedmiu załączników, przedstawiających: 1) mapę regionu wodnego, 2) mapę podziału regionu wodnego na jednolite części wód powierzchniowych (JCWP) oraz jednolite części wód podziemnych (JCWPd), 3) wykaz celów środowiskowych dla poszczególnych JCWP i JCWPd, 4) wytyczne w zakresie obliczeń hydrologicznych, 5) wykaz czynnych posterunków wodowskazowych wraz z ich charakterystyką hydrologiczną, 6) wykaz cieków dla których konieczne jest zachowanie możliwości migracji ryb dwuśrodowiskowych wraz z przypisaniem im charakterystycznych gatunków ryb, 7) wykaz JCWP zagrożonych nieosiągnięciem wyznaczonych celów środowiskowych do 2015 r. 6

7 Załącznik nr 4 Przepływ nienaruszalny Załącznik nr 4 7

8 Załącznik nr 4 Mapa nr 1. Średni niski odpływ jednostkowy [Atlas hydrologiczny 1987] Załącznik nr 4 8

9 Załącznik nr 4 Ustawa Prawo wodne Korzystanie z wód DZIAŁ II Korzystanie z wód Art. 37. Szczególnym korzystaniem z wód jest korzystanie wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykłe, w szczególności: 1) pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych; 2) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; 3) przerzuty wody oraz sztuczne zasilanie wód podziemnych; 4) piętrzenie oraz retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych; 5) korzystanie z wód do celów energetycznych; 6) korzystanie z wód do celów żeglugi oraz spławu; 7) wydobywanie z wód kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu; 8) rybackie korzystanie ze śródlądowych wód powierzchniowych. DZIAŁ VI Zarządzanie zasobami wodnymi Rozdział 4 Pozwolenia wodnoprawne 9

10 Ocena wpływu inwestycji na stan wód POZWOLENIE WODNOPRAWNE Ustawa Prawo wodne (art. 132 ust. 2 pkt 5) część opisowa operatu zawiera m.in. 5) określenie wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne, w szczególności na stan tych wód i realizację celów środowiskowych dla nich określonych DECYZJA ŚRODOWISKOWA Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 81 ust. 3) ostateczna decyzja czy przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych należy do organu właściwego do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach JCWP 10

11 11

12 2011 [PLUSK] 12

13 2011 [PLUSK] Publikacje: ArcUser [2012], Geodeta [2012], Energetyka Wodna [2013] 13

14 Ogólnie przyjęty standard interfejsu graficznego aplikacji mapy systemu geoinformatycznego PASEK NARZĘDZI i MENU OKNO MAPY WARSTWY TEMATYCZNE Główny pasek narzędzi 14

15 Pasek MENU: Plik, Selekcja, Szkicowanie, Wyszukiwanie Zawartość mapy: Serwisy i Warstwy SERWISY WARSTWY 15

16 Moduł tematyczny: Plany gospodarowania wodami Moduł tematyczny: Warunki korzystania z wód 16

17 Wyszukiwanie i identyfikacja (wg nazwy gminy) 17

18 Wyszukiwanie i identyfikacja (wg nazwy rzeki) Wyszukiwanie i identyfikacja (wg współrzędnych) 18

19 Wyszukiwanie i identyfikacja Wyszukiwanie i identyfikacja 19

20 Wyszukiwanie i identyfikacja Dane hydrologiczne źródło: www3.imgw.pl Posterunki wodowskazowe w regionach wodnych Górnej Wisły, Czarnej Orawy i Dniestru aktualne: 156 początek lat 90-tych:

21 W załączniku nr 5 do rozporządzeń w sprawie warunków korzystania z wód regionów wodnych zestawiono dane o: * 144 posterunkach wodowskazowych w regionie wodnym Górnej Wisły, * 2 wodowskazach w regionie wodnym Czarnej Orawy, * 1 wodowskazie w regionie wodnym Dniestru, wraz z ich charakterystykami hydrologicznymi. Dane o przepływach dobowych zostały udostępnione przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB. W ramach prac własnych obliczono przepływy SSQ, SNQ, odczytano wartość NNQ w wieloleciu oraz obliczono przepływy o gwarancji wystąpienia 90% (Q gw90% ). Dane hydrologiczne (147 posterunków wodowskazowych) 21

22 Obliczenia hydrologiczne Obliczenia wykonano przy użyciu opracowanej w RZGW w Krakowie aplikacji wykorzystującej pozyskane z IMGW-PIB ciągi przepływów dobowych, która umożliwia m.in. wykonanie statystyki posterunku wodowskazowego w zakresie ciągłości obserwacji (występujących przerw) lub danych wątpliwych, wygenerowanie wykresu zmienności przepływów dobowych, obliczenie przepływów głównych II stopnia takich jak SSQ czy SNQ, obliczenie przepływów gwarantowanych, wybór danych terminowych (przepływów występujących w zadanym dniu) Dane wykorzystane do obliczeń zostały poddane weryfikacji pod kątem ich jednorodności. Wyniki tej weryfikacji oraz dane z zakresu użytkowania wód w regionach wodnych (opracowanie Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych w obszarze działania RZGW w Krakowie (regiony wodne: Górna Wisła, Czarna Orawa i Dniestr) [2012]) posłużyły do dokonania oceny antropopresji w poszczególnych zlewniach. Wydzielono zlewnie o antropopresji: wysokiej (silne oddziaływanie zbiorników zaporowych i stopni wodnych) średniej (będące pod wpływem zabudowy hydrotechnicznej oraz użytkowania wód) niskiej (zlewnie o reżimie naturalnym lub quasi naturalnym). 22

23 Mapy 2005 rok mapy zostały opracowane na podstawie 30-letnich danych pomiarowoobserwacyjnych, wykonywanych w latach na 60 stacjach meteorologicznych IMGW 1987 rok 1995 rok charakterystyki hydrologiczne do roku

24 24

25 25

26 26

27 Wskaźnik eksploatacji (wykorzystania) wody WEI < 10 % - bez zagrożenia niedoborem wody % - małe zagrożenie niedoborem wody % - duże zagrożenie niedoborem wody > 40 % - poważne zagrożenie niedoborem wody Wytyczne dla organów wydających pozwolenia wodnoprawne SYNTEZA artykuł w druku: GOSPODARKA WODNA 27

28 Zakładka: Warunki korzystania z wód 28

29 Zakładka: Publikacje 29

30 30

31 31

32 Warunki korzystania z wód zlewni Wyniki badań dla 32 JCWP w 5 zlewniach 32

33

34 GDOŚ Portale mapowe: GUGiK, GDOŚ, PIG-PIB, KZGW, regionalne/wojewódzkie/powiatowe 34

35 GDOŚ - Obszary chronione (usługa WMS) GDOŚ - Obszary chronione (usługa WMS) 35

36 PIG - MhP-GUPW - Mapa hydrogeologiczna Polski 1: Główny użytkowy poziom wodononośny (usługa WMS) Usługa WMS 36

37 37

38 PODSUMOWANIE 1) Zarządzanie zasobami wodnymi (planowanie, pozwolenia wodnoprawne) Źródło: 2) Źródła informacji (Internet: narzędzia GIS portale mapowe, wykazy, raporty, mapy) 3) Wiarygodne i kompletne bazy danych (podstawa na etapie planowania oraz na etapie wdrożenia) Źródło: Dziękuję bardzo za uwagę rkokoszka@krakow.rzgw.gov.pl Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie 38