RELACJA I KOMUNIKACJA Z PACJENTEM SPECYFICZNYM PACJENT O SPECYFICZNYCH POTRZEBACH

Transkrypt

1 RELACJA I KOMUNIKACJA Z PACJENTEM SPECYFICZNYM PACJENT O SPECYFICZNYCH POTRZEBACH schizofrenia, niepełnosprawność nadużywanie substancji psychoaktywnych VI

2 Pacjent o specyficznych potrzebach Osoby o specyficznych potrzebach to takie, które napotykają trudności w realizowaniu opieki stomatologicznej z powodów ograniczeń zdrowotnych, psychicznych i fizycznych Są to osoby w podeszłym wieku, chore psychicznie, czy niepełnosprawne ruchowo, najczęściej ubogie, zdane na opiekę innych Takie osoby mają więcej ubytków w jamie ustnej, chorób przyzębia i uszkodzeń w jamie ustnej, brakujące zęby, przyjmują też lekarstwa mogące uszkadzać zęby Często też nie dbają o zęby regularnie i prawidłowo nie zawsze oni lub ich opiekunowie mają świadomość konsekwencji zaniedbań zdrowotnych w jamie ustnej Skutkuje to bólem, ogólnym cierpieniem, strachem przed dentystą, ogólną stygmatyzacją w tej grupie społecznej

3 Główne przeszkody w opiece dentystycznej osób ze specyficznymi potrzebami Brak wiedzy i informacji czy chory lub opiekun rozumieją co trzeba zrobić? Ograniczenia fizyczne - czy chory lub opiekun jest w stanie fizycznie przeprowadzić potrzebne procedury? (profilaktyka, higiena) Bariery związane z zachowaniem- czy chory opiera się, aby samemu wykonywać czynności profilaktyczne, lub aby opiekun je wykonywał? Bariery organizacyjne czy w otoczeniu chorego są realne możliwości pomocy mu, aby pokonać wcześniej wymienione ograniczenia?

4 Pokonanie przeszkody braku wiedzy i informacji Opiekun chorego lub sam chory musi zostać poinformowany o wadze i konsekwencjach zaniedbań w profilaktyce i opiece dentystycznej Zanim to się stanie należy ocenić, co opiekun/ chory wie i jakie ma umiejętności, a czego nie potrafi Każdy człowiek jest inny i inaczej przyjmuje informacje, np. z powodu różnicy wieku, poglądów, języka, poziomu wykształcenia czy postawy Czasem dla lepszego przekazu wiedzy można zorganizować szerszą kampanię informacyjną na temat higieny jamy ustnej czy leczenia, w siedzibie fundacji, ośrodku leczenia uzależnień czy lokalnym domu kultury łatwiej we wspólnocie Efektywne przekazywanie informacji może mieć formę piramidy- szkoląc kogoś, kto przekaże informacje innym osobom, pielęgniarka środowiskowa, pracownik socjalny, osoba z rodziny

5 c.d. Dyskutując o codziennej higienie jamy ustnej należy używać prostego języka wspomagając wypowiedź rysunkami, diagramami Należy przekazywać informacje małymi kawałkami, powtarzać gdy trzeba, używać klaryfikacji i reasumując, zadawać dodatkowe pytania Język należy dostosować do potrzeb odbiorcy a ilość i rodzaj do jego zapotrzebowania, tak aby otrzymał to czego potrzebuje i osiągnął swoje cele Technika motywacyjnego interweniowania wymaga, aby wcześniej dowiedzieć się jakie są wartości, priorytety, cele oraz postawa pacjenta/ opiekuna Badania potwierdzają, że z reguły nie wystarcza jedynie wytłumaczyć i poinstruować, aby zmienić czyjeś utrwalone nawyki i postawy Chorzy, tak jak opiekunowie wprowadzają coś w życie najlepiej po przećwiczeniu tego w ich warunkach domowych, a potem regularne sprawdzanie, czy działa partial participation technika, w której chory robi tyle ile jest w stanie, a opiekun współuczestniczy i pomaga

6 Pokonywanie ograniczeń fizycznych bywa, że osoby rozumieją jak powinni zadbać o jamę ustną, ale ich niepełnosprawności tak fizyczne, jak psychiczne ograniczają ich Istnieją różne formy wspomagania sprawności fizycznej osób z upośledzoną Koordynacją ruchową czy zręcznością - Zawsze osoby o specjalnych potrzebach powinny być zachęcane, by zrobić dla - siebie najwięcej jak to możliwe - Jednakże wielu z nich potrzebuje pomocy opiekuna, żeby wykonać prawidłowo codzienne czynności - Higieniści odgrywają ważną rolę w uczeniu opiekunów, jak najlepiej - wykonywać codzienne czynności higieniczne

7 c.d. Behavioral Dentistry, D.I. Mostowsky, F. Fortune, Willey 2014, p

8 c.d. Behavioral Dentistry, D.I. Mostowsky, F. Fortune, Willey 2014, p

9 Pokonywanie przeszkód behavioralnych techniki Zdarza się, że osoby ze szczególnymi potrzebami mają świadomość konieczności higieny jamy ustnej, jednak są oporni w stosowaniu rutynowej higieny, nie chcą też pomocy opiekuna Rola higienisty polega na edukacji opiekuna, jak używać technik interwencji behavioralnej Technika structuring the environment, polega na wybraniu w ciągu dnia miejsca i czasu, najbardziej korzystnego do przeprowadzenia zabiegów higienicznych. - Czynności higieniczne nie mogą kojarzyć się choremu z czymś nieprzyjemnym, bólem, zmęczeniem itp. - Opiekun powinien obserwować zachowanie pacjenta i dostosowywać okoliczności do oczekiwań osoby, tak aby jak najlepiej wykształcić u niego determinację - Technika involving the indywidual,

10 c.d. Technika involving the indywidual, Niekiedy osoby chore żyją w domach opieki, społeczności, gdzie ich życie podlega regułom zbiorowymczas wstawania, mycia, wychodzenia na dwór itp. Prawdopodobnie takie osoby docenią, gdy podejdzie się do nich personalnie i zaangażuje w opiekę nad sobą jednocześnie poświęcając uwagę Dobrze jest pozwolić im na wybór, decydowanie o sobie, czy sposobie dbania o zęby (kolor?, rodzaj szczoteczki?, pasta?) Opiekun powinien być poinstruowany aby czuwać nad chorym, czy czynności jakie wykonuje sprawiają mu przyjemność nie wolno zapominać o nagradzaniu chorego! Osoby starsze, chore, niepełnosprawne bardzo potrzebują uwagi i uśmiechu! Jeśli chory obawia się użycia czegoś nowego np. a tonque blade mouth prop, nie zmuszamy go do użycia tego, ale najpierw tłumaczymy co to, pokazujemy do czego służy i dlaczego jest potrzebne, a wreszcie dajemy wybór, chory sam często decyduje że chce czegoś użyć

11 Komunikacja najważniejsze zasady Ważne, żeby najpierw określić deficyty komunikacyjne pacjenta: nie słyszy? Nie dowidzi? Nie zapamięta? Utrzymujemy kontakt wzrokowy Używamy krótkich, konkretnych wypowiedzi Zwracamy się w sposób grzeczny, używając zwrotów które są odbierane jako próba pomocy, a nie rozkaz Mówimy przyjaznym tonem używamy imienia chorego, zwracając się przez Pan/Pani Dzielimy wypowiedź jedna instrukcja w jednym czasie Dajemy wybór, gdy tylko to możliwe!

12 Pokonywanie przeszkód organizacyjnych Higiena jamy ustnej powinna być wdrażana jako rodzaj misji, w której chory dobrze wie, że opieka dentystyczna i profilaktyka ma ogromne znaczenie dla jego zdrowia Jeśli osoby chore mieszkają w szpitalu/ domu opieki to ważne aby była tam osoba odpowiedzialna za edukowanie w tym kierunku Dobrze jest aby w zbiorowej społeczności ( np. w świetlicy dla starszych osób) poza edukacją przeprowadzać też regularne prezentacje na temat np. produktów używanych do pielęgnacji jamy ustnej oraz sposobu przeprowadzania czynności Zasada: trening wsparcie monitoring nagradzanie - dla osób o specjalnych potrzebach kluczowa Dobrze jest używać pomocy, jak plan codziennej higieny jamy ustnej, czy narzędzie pomocne dla stworzenia planu.

13

14

15 Zadanie a/ do gabinetu trafiają 2 kobiety, 78 letnia pacjentka chora na schizofrenię wraz z siostrą 70 lat/ opiekunem chorej. Pacjentka ma objawy negatywne i pozytywne schizofrenii: słyszy głosy, rozmawia z kimś kogo nie ma, jest wycofana, depresyjna nie zainteresowana niczym, a przy tym sprawna ruchowo i poruszająca się samodzielnie. Kobieta skarży się, że jest bardzo trudno skłonić siostrę do regularnej higieny jamy ustnej. Zachowuje się jak nie ona, jest uparta, zaciska szczęki nie da się umyć jej zębów, ostatnio chyba ją któryś boli bo wypluwa jedzenie i trzyma się za policzek. Zadanie: nawiązać kontakt z pacjentką (wycofana, spowolniona psychoruchowo, oporna), przeprowadzić z nią wywiad (CCG) przy pomocy opiekunki, porozmawiać z kobietą/ opiekunem i poinstruować ją w kwestii radzenia sobie z siostrą, - jak rozmawiać, jak pielęgnować itp.) b/ do gabinetu trafia matka dziecka z MPD ( mózgowe porażenie dziecięce) wraz z dzieckiem, chłopiec 16 lat. Dziecko porusza się na wózku, ma porażenie czterokończynowe. Prawdopodobnie boli go ząb, bo płacze i trzyma się za usta. Syn ma nieskoordynowane ruchy, przykurcze, trzeba mu pomóc w opiece. Matka zajmuje się nim całą dobę. Pacjent wygląda na przestraszonego, wydaje dziwne dźwięki, nie potrafi mówić. Widać, ze jest głęboko upośledzony. Zadanie: nawiązać kontakt z pacjentem, spróbować namówić go by otworzył buzię i współpracował. Wykonać przegląd zębów. Przeprowadzić wywiad z matką (CCG) poinstruować dokładnie w kwestii radzenia sobie z synem i pomocy, jakich może używać w codziennej opiece higienicznej.