(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (51) Int. Cl. C08G63/90 ( ) (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej Europejski Biuletyn Patentowy 2008/13 EP B1 (54) Tytuł wynalazku: Chłodzenie granulatu z reaktora do wytwarzania PET w fazie stałej przy użyciu wody (30) Pierwszeństwo: US (43) Zgłoszenie ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 2006/29 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 09/2008 (73) Uprawniony z patentu: EASTMAN CHEMICAL COMPANY, Kingsport, US PL/EP T3 (72) Twórca (y) wynalazku: BONNER Richard Gill, Lexington, US DEBENPORT Albert Bob, Columbia, US (74) Pełnomocnik: Przedsiębiorstwo Rzeczników Patentowych Patpol Sp. z o.o. rzecz. pat. Borowska-Kryśka Urszula Warszawa 130 skr. poczt. 37 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 V1766PL00/UK EP B1 Opis 1. Dziedzina wynalazku [0001] Niniejszy wynalazek odnosi się do wytwarzania na skalę przemysłową polimerów poliestrowych, w szczególności politereftalanu etylenu ( PET ). 2. Tło wynalazku [0002] PET posiada liczne zastosowania, będąc wykorzystywany w szczególności do wytwarzania folii, włókien i pojemników na żywność. Pomimo ostrych wymagań w odniesieniu do tego rodzaju zastosowań, w szczególności w odniesieniu do pakowania żywności, PET stał się powszechnym towarem na rynku. Wytwarzanie PET na skalę przemysłową jest energochłonne, zatem nawet stosunkowo niewielkie udoskonalenia w zakresie zużycia energii mają istotną wartość dla przemysłu. [0003] Wytwarzanie PET (w tym kopolimerów) rozpoczyna się od etapu estryfikacji, podczas którego sporządzana jest zawiesina składnika w postaci kwasu dikarboksylowego, w szczególności kwasu tereftalowego, w glikolu etylenowym, po czym jest ona podgrzewana z uzyskaniem mieszaniny oligomerów o niskim stopniu polimeryzacji. Po tym etapie estryfikacji można przeprowadzić dalszy etap oligomeryzacji lub wstępnej polimeryzacji, gdy uzyskiwany jest wyższy stopień polimeryzacji. Otrzymywany produkt nadal posiada bardzo niski ciężar cząsteczkowy na tym etapie. [0004] Po opisanych wcześniej etapach następuje polikondensacja. Polikondensacja jest katalizowana przez związki metali, takich jak Sb, Ti, Ge, Sn i inne. Polikondensacja odbywa się w stosunkowo wysokiej temperaturze, zasadniczo C, w warunkach próżni, przy czym usuwana jest woda i glikol etylenowy powstające podczas kondensacji. Pod koniec polikondensacji polimer ma lepkość właściwą zasadniczo w przedziale 0,4 do 0,65, co odpowiada zbyt niskiemu ciężarowi cząsteczkowemu w przypadku wielu zastosowań. Wytwarzanie PET i innych poliestrów na skalę przemysłową wymagało dotąd polimeryzacji następczej w fazie stałej, zwanej reakcją w fazie stałej. Na tym etapie procesu granulat poliestrowy jest podgrzewany w gazie obojętnym, korzystnie azocie, w reaktorze do polimeryzacji w fazie stałej, zwanym często reaktorem reakcji w fazie stałej lub urządzeniem reakcji w fazie stałej, w temperaturze poniżej temperatury topnienia, to jest od C w przypadku PET. Polimeryzacja w fazie stałej jest skomplikowanym procesem z uwagi na to, że większość polimerów PET i innych poliestrów, po przeprowadzeniu wytłaczania z materiału roztopionego i dalszym granulowaniu, jest zasadniczo amorficzna. Aby nie dopuścić do spiekania granulatu w reaktorze reakcji w fazie stałej, granulat jest najpierw krystalizowany przez okres około 30 do 90 minut w niższej temperaturze, przykładowo C, typowo w strumieniu gazu obojętnego. Należy zauważyć, że reakcja w fazie stałej odnosi się tu

3 - 2 - do polikondensacji w fazie stałej jako takiej, a nie do połączonych procesów krystalizacji i polikondensacji w fazie stałej. [0005] Po przeprowadzeniu polikondensacji w fazie stałej stosowano dotąd schładzanie granulatu w strumieniu chłodnego powietrza lub gazu azotowego, który następnie schładzano i przywracano do obiegu. Zgodnie z tym sposobem wymagane są znaczne ilości gazu, jak również pompy obiegowe o wysokiej wydajności. Ponadto sprzęt wymagany do schładzania jest duży, a to oznacza duże nakłady. Zastosowanie wody do chłodzenia nie jest znane, zwłaszcza, że sądzono wcześniej, że woda obecna w granulacie chłodzonym wodą wymaga całkowitego usunięcia, jako że w przeciwnym razie mogłaby doprowadzić do hydrolizy polimeru podczas etapów obróbki, takich jak wytłaczanie i formowanie wtryskowe. Z tych względów granulat PET jest starannie suszony przed użyciem. [0006] W amerykańskim opublikowanym zgłoszeniu 2003/ A1 ujawniono sposób schładzania gorącego granulatu polimerowego z reaktora reakcji w fazie stałej, gdzie stosowana jest typowa chłodnica fluidalna, której działanie wspomagane jest przy użyciu strumienia wody rozpylanej do wnętrza chłodnicy w sąsiedztwie wlotu gorącego granulatu. Pierwszy odcinek chłodnicy jest odizolowany od kolejnego odcinka, przy czym temperatura pracy pierwszego odcinka wynosi minimalnie 230 F, aby uniknąć nadmiernego zwilżania granulatu. Przedmiotem publikacji 594 jest wykorzystanie ciepła parowania wody w celu wspomagania schładzania granulatu przy jednoczesnym ograniczeniu przepływu gazu do chłodnicy. Jednakże podczas rozpylania wody nad złożem w podgrzanej komorze znaczne ilości wody ulegają odparowaniu w wyniku styczności z gorącym gazem, a nie gorącym granulatem, a przy zastosowaniu zamkniętego systemu recyrkulacji gazu konieczne jest uzupełnienie linii recyrkulacji gazu o osuszacz. Sposób opisany w publikacji 594 nie tylko umożliwia zaledwie nieznaczne ograniczenie zużycia energii w procesie schładzania granulatu, ale również wymaga monitorowania i regulacji dodatkowych parametrów we fluidalnej jednostce schładzania. [0007] Istnieje zapotrzebowanie na sposób schładzania granulatu, który nie wymaga zastosowania strumienia powietrza znaczącej objętości, a który mimo to pozwala uzyskać granulat zdatny do dalszej obróbki z wykorzystaniem typowej technologii formowania, takiej jak formowanie wtryskowe. STRESZCZENIE WYNALAZKU [0008] Przedmiotem niniejszego wynalazku jest sposób schładzania gorącego granulatu, który opuszcza reaktor reakcji w fazie stałej, przy czym gorący granulat styka się z wodą w fazie ciekłej w celu schładzania granulatu do temperatury korzystnie w zakresie 50 C to 120 C, opcjonalnie przy użyciu ciepła resztkowego zawartego w granulacie w celu odparowania wody związanej z granulatem. KRÓTKI OPIS RYSUNKÓW [0009]

4 - 3 - Fig. 1 przedstawia sposób schładzania gorącego granulatu PET opuszczającego reaktor reakcji w fazie stałej, znany ze stanu techniki; fig. 2 przedstawia jedno rozwiązanie sposobu schładzania gorącego granulatu PET zgodnie z wynalazkiem. SZCZEGÓŁOWY OPIS PREFEROWANEGO ROZWIĄZANIA(-Ń) [0010] Wynalazek odnosi się do dowolnego poliestru, który jest polimeryzowany w fazie stałej w wysokich temperaturach. Najbardziej powszechnym wśród tego rodzaju poliestrów jest PET, przy czym pozostała część opisu poświęcona będzie temu polimerowi, stanowiącemu ilustrację procesu, który znajduje zastosowanie w przypadku poliestrów w ogóle. Polimery PET stanowią typowe polimery, uzyskane z kwasu tereftalowego i glikolu etylenowego. Podczas gdy możliwe jest zasadniczo zastosowanie dimetylotereftalanu, jak również kwasu tereftalowego, zastosowanie tego drugiego jest preferowane. Ponadto polimery PET mogą zawierać do 20 procent molowych, korzystnie do 10 procent molowych, zaś bardziej korzystnie nie więcej niż 5 procent molowych kwasów dikarboksylowych innych niż kwas tereftalowy oraz tę samą zawartość procent molowych glikoli (dioli) innych niż glikol etylenowy. [0011] Przykłady innych znajdujących tutaj zastosowanie kwasów dikarboksylowych, które można zastosować z kwasem tereftalowym, stanowią: kwas izoftalowy, kwas ftalowy, kwasy naftalenodikarboksylowe, kwasy cykloheksanodikarboksylowe, alifatyczne kwasy dikarboksylowe i tym podobne. Lista ta stanowi ilustrację, a nie zawężenie. Są to zarazem jedynie przykłady, nie stanowiące ograniczenia dla zakresu niniejszego wynalazku. W pewnych wypadkach obecność niewielkich ilości kwasów tri- lub tetrakarboksylowych może być pomocna w celu uzyskania poliestrów rozgałęzionych lub częściowo usieciowanych. Kwas izoftalowy oraz naftalenowe kwasy dikarboksylowe stanowią preferowany kwas dikarboksylowy w przypadku zastosowania mieszanin kwasów. [0012] Przykłady dioli innych niż glikol etylenowy, które znajdują tutaj zastosowanie, obejmują między innymi: 1,2-propanodiol (glikol propylenowy), 1,3-propanodiol (glikol trimetylenowy), glikol dietylenowy, glikol trietylenowy, glikol dipropylenowy, 1,4-butanodiol, 1,6-heksanodiol, cykloheksanodiol, neopentyloglikol oraz cykloheksanodimetanol. Preferowane glikole, inne niż glikol etylenowy, obejmują: glikol dietylenowy oraz najkorzystniej cykloheksanodimetanol ( CHDM ), przy czym ten drugi stosowany jest zasadniczo jako mieszanina izomerów. Ponadto w szczególnie niewielkiej ilości zastosować można poliole, takie jak pentaerytrytol, glicerynę oraz trimetylolopropan, aby uzyskać poliestry rozgałęzione lub częściowo usieciowane. Szczególnie korzystnie, stosowane są jedynie dwufunkcyjne kwasy karboksylowe oraz dwufunkcyjne związki hydroksylofunkcyjne (glikole). [0013] Estryfikacja, oligomeryzacja i inne etapy obróbki, w tym z zastosowaniem reaktora reakcji w fazie stałej, przebiegają typowo. Polikondensacja w fazie stałej odbywa się zasadniczo w reaktorze, określanym mianem reaktora reakcji w fazie stałej, w temperaturze w zakresie od 200 C do temperatury tuż poniżej temperatury topnienia polimeru, to jest 2-10 C poniżej temperatury topnienia polimeru, a w efekcie granulat opuszczający reaktor reakcji w fazie stałej ma

5 - 4 - typowo temperaturę powyżej 180 C. Granulat poliestrów o wyższej temperaturze topnienia może być poddawany polikondensacji w odpowiednio wyższych temperaturach. [0014] Zgodnie ze sposobem według wynalazku gorący granulat jest kontaktowany z pewną ilością wody w stanie ciekłym, w wyniku czego temperatura granulatu obniża się, korzystnie do wartości w przedziale od około 50 C do około 120 C, bardziej korzystnie 50 C do 90 C. Po schłodzeniu do żądanej temperatury granulat jest oddzielany od wody przy użyciu konwencjonalnych środków, takich jak sito, perforowana płyta, separator odśrodkowy lub tym podobne. Nie jest konieczne usunięcie całej wody, przy czym granulat może się wydawać wilgotny po usunięciu wody. Na tym etapie granulat zawiera korzystnie poniżej 60% wag. wody, korzystnie poniżej 25% wag. Następnie granulat może być suszony, w razie potrzeby, w typowej suszarce granulatu w celu uzyskania jeszcze niższej zawartości wody. [0015] Granulat, niezależnie od tego, czy użyto opcjonalnej suszarki, znajduje zastosowanie w procesie formowania, w jakim wykorzystuje się typowo granulat PET. Staranne suszenie na miejscu u klienta, to jest tam, gdzie odbywać się będzie formowanie, pozwoli usunąć ostatnie szczątkowe ilości wody, dzięki czemu zrezygnować można z pełnego suszenia podczas fazy produkcji. W razie zastosowania opcjonalnej suszarki, uzyskanie bezwzględnej suchości nie jest konieczne, przy czym przepływ powietrza (lub azotu) przez suszarkę na tym etapie jest minimalny i zarazem znacznie mniejszy niż ten, jakiego wymaga się do chłodzenia granulatu w razie braku chłodzenia wodą. [0016] Zgodnie z preferowanymi rozwiązaniami, temperatura granulatu może się znajdować na takim poziomie, że granulat wraz z pozostałą ilością związanej z nim wody może być suszony bez dodatkowej większej niż minimalnej ilości ciepła, korzystnie w ogóle bez dodatkowej ilości ciepła. Korzystne jest, aby temperatura granulatu była nieznacznie wyższa od temperatury wymaganej do odparowania wody, w którym to wypadku granulat produktu będzie zasadniczo suchy przed przystąpieniem do pakowania nawet wówczas, gdy skoki mocy podczas procesu spowodują zmiany masy granulatu w stosunku do masy związanej z nim wody w dowolnym momencie. Temperatura granulatu może być wyższa lub niższa niż w zakresie 50 C do 120 C w pewnych wypadkach, w szczególności odpowiadając górnej granicy tego preferowanego zakresu. Przykładowo temperatura powyżej 120 C może być pożądana, gdy z granulatem związana jest nietypowo wysoka ilość wody i wymagane jest zasadniczo całkowite wyeliminowanie tej zawartości wody. [0017] Wówczas, gdy wymagane jest samoosuszenie, temperaturę docelową schłodzonego granulatu można łatwo obliczyć w przybliżeniu wcześniej, biorąc pod uwagę pojemność cieplną danego poliestru, zasadniczo około 0,44 cal/g. C, ilość wody, jaka będzie nadal związana z granulatem, oraz pożądaną temperaturę granulatu przed przystąpieniem do pakowania, to jest temperaturę suchego granulatu opuszczającego suszarkę. Ilość ciepła wymaganego do usunięcia wody równa jest w przybliżeniu ciepłu parowania, podczas gdy ciepło uwalniane przez schładzany granulat jest równe C p T, gdzie C p odpowiada pojemności cieplnej poliestru, a T oznacza różnicę temperatury między gorącym wilgotnym granulatem poliestru a suchym, chłodnym granulatem poliestru. Dokładniejsze obliczenia można łatwo wykonać. [0018] W przypadku zastosowania suszarki, chcąc zapewnić jej efektywne działanie, należy usunąć znaczną ilość wody stosowanej do chłodzenia przy użyciu środków mechanicznych, na

6 - 5 - przykład na drodze odwirowywania, zastosowania filtrów siatkowych i innych, jako opisano powyżej. Techniki te są dobrze znane. Wodę można również usuwać przy użyciu środków mechanicznych w samej suszarce. [0019] Wówczas, gdy z granulatem pozostaje związana jedynie minimalna ilość wody, suszenie można przeprowadzić na drodze prostego odparowania na taśmie ruchomej lub z zastosowaniem innych środków. Zasadniczo jednak granulat wprowadzany jest do nie podgrzewanej suszarki lub suszarki podgrzewanej jedynie przy użyciu gorącego gazu i/lub pary wodnej, uzyskiwanej podczas pierwszego kontaktu gorącego granulatu z wodą do chłodzenia. Zatem, korzystne jest aby nie doprowadzać ciepła z zewnątrz, na przykład ciepła nie uzyskiwanego w samym procesie wytwarzania PET. [0020] Rodzaj stosowanej suszarki nie ma decydującego znaczenia. Zastosowanie znajdują zarówno suszarki z mieszadłem, jak i suszarki fluidalne, przy czym obydwa typy są dostępne na rynku. Suszenie odbywa się korzystnie w strumieniu powietrza lub gazu obojętnego, na przykład azotu, lub pod obniżonym ciśnieniem. Para wodna usuwana z suszarki może być w razie potrzeby skraplana i mieszana z wodą do schładzania granulatu, która korzystnie jest ponownie wykorzystywana. Terminem suchy granulat określa się tutaj granulat, który wydaje się suchy w dotyku, na przykład granulat, który zasadniczo nie zawiera wody powierzchniowej. Część wody może być pochłaniana przez granulat, jednakże ilość ta jest zasadniczo niewielka. [0021] W wypadku, gdy woda do chłodzenia miałaby być gorętsza niż to jest wymagane po opuszczeniu suszarki, separatora wody i innych, można ją schładzać przy użyciu jednostki chłodzącej lub wymiennika ciepła, takich jak promiennik (do chłodzenia powietrznego) lub wymiennik ciepła (do chłodzenia cieczowego). W przypadku wymienników ciepła stosujących ciecz chłodzącą jako czynnik chłodzący, można stosować wodę z zakładów przemysłowych lub wodę rzeczną. [0022] Fig. 1 przedstawia sposób schładzania granulatu znany ze stanu techniki. Gorący granulat doprowadzany jest do chłodnicy 1. Gaz azotowy wprowadzany jest do chłodnicy przy użyciu linii 3. Wewnątrz chłodnicy 1 gaz jest podgrzewany przy jednoczesnym schładzaniu granulatu, przy czym gorący gaz opuszcza chłodnicę linią 4, gdzie jest pompowany przy użyciu dmuchawy 6 przez aparat chłodzący 7, po czym kierowany z powrotem do chłodnicy. Schłodzony granulat opuszcza chłodnicę przez wylot 8 w celu jego pakowania, ładowania do skrzyń, wagonów kolejowych i tak dalej. Temperatura wyprowadzanego granulatu wynosi korzystnie około 50 C lub mniej. Z uwagi na niską pojemność cieplną azotu wymagany jest znaczący przepływ gazu, zaś z powodu wielkości chłodnicy i wydajności pomp wymagane są wysokie nakłady inwestycyjne. [0023] Przedmiot wynalazku przedstawiono na fig. 2. Granulat zawarty w reaktorze reakcji w fazie stałej 10 opuszcza reaktor przez linię 11, przy czym w wypadku PET jego temperatura wynosi przykładowo 210 C to 220 C. Przez linię 12, do której kierowany jest gorący granulat z linii 11, przepływa woda. Mieszanina wody i granulatu przepływa linią 13 do opcjonalnego, lecz korzystnego separatora wody 14, który stanowić może przykładowo sito o małych otworach, separator odśrodkowy i tym podobne. Następnie granulat przekazywany jest do suszarki 16, ewentualnie przy zastosowaniu przepływu powietrza 15. Po suszeniu granulat kierowany jest linią 17 w celu transportu lub pakowania.

7 - 6 - [0024] Ilość wody wprowadzanej do linii 12 jest zasadniczo znacznie większa niż ilość samego granulatu, jeśli wziąć pod uwagę ich objętość, w wyniku czego uzyskiwana jest płynna zawiesina cząstek w wodzie. Ilość wody w stosunku do ilości granulatu, jeśli wziąć pod uwagę ich ciężar, jest taka, że z chwilą, gdy granulat dotrze do suszarki 16, jego temperatura wynosić będzie poniżej 140 C, korzystnie w zakresie C, a szczególnie korzystnie w zakresie C. [0025] Usuwanie wody odbywa się korzystnie w miejscu oznaczonym numerem 14 przy zastosowaniu typowych wykorzystywanych obecnie sposobów usuwania wody, na przykład sposobu stosowanego do usuwania wody z wilgotnego granulatu z granulatora przed wprowadzeniem materiału do krystalizatora używanego w typowym procesie wytwarzania PET. Granulowanie odbywa się zazwyczaj z użyciem wody, zatem uzyskiwany granulat jest związany ze stosunkowo dużą ilością wody na tym etapie procesu. W tym celu wykorzystuje się perforowane powierzchnie, to jest sita, perforowane płyty i inne, przy czym mogą je stanowić sita wibracyjne, sita ruchome i tym podobne. Ruch granulatu na wysokości sita może być wymuszany przy użyciu przepływu powietrza, środków mechanicznych lub, w wypadku, gdy sita mogą być przechylane, przy użyciu siły ciężkości. [0026] Suszarkę 16 stanowić może jednostka susząca dostępna na rynku, przy czym jest ona obecnie powszechnie stosowana przed krystalizatorem w typowym procesie wytwarzania PET. Suszarki tego rodzaju są dobrze znane i dostępne z wielu źródeł, takich jak Bepek, Gala, czy Reiter. W suszarkach tego rodzaju suszenie odbywa się zazwyczaj przy użyciu gorącego powietrza. Jednakże w obecnym wypadku powietrze korzystnie nie jest podgrzane, jako że sam granulat jest jeszcze stosunkowo ciepły. Z powodu obecności wody na lub w obrębie granulatu jego temperatura będzie gwałtownie spadać wraz z odparowywaniem wody, przy czym temperatura stosunkowo suchego granulatu opuszczającego suszarkę winna wynosić korzystnie około 60 C lub mniej, a bardziej korzystnie 50 C lub mniej. [0027] Suszarkę może również stanowić suszarka odśrodkowa, przy czym znacząca ilość wody związanej z granulatem jest wówczas usuwana przy użyciu siły odśrodkowej, zaś dalsza jej część zostaje odparowana. Suszarka odśrodkowa może odpowiadać zarówno za wstępne usuwanie wody, które w przeciwnym razie mogłoby się odbywać przy użyciu perforowanego urządzenia do usuwania wody, jak również za dalsze suszenie granulatu, opcjonalnie z wykorzystaniem strumienia gazu. [0028] Suchy granulat, przeznaczony do pakowania lub transportu, może się wydawać rzeczywiście suchy lub też stanowić go może wilgotny granulat, zawierający przykładowo do 10% wag. wody. [0029] Niniejszy wynalazek cechują liczne korzyści w zestawieniu z rozwiązaniami znanymi ze stanu techniki. Po pierwsze z uwagi na kontakt z wodą w postaci cieczy w stosunkowo dużej ilości granulat jest szybko schładzany, przez co ilość gazu przywracanego do obiegu ogranicza się do tej, która stosowana jest w jednostce do suszenia w razie jej wykorzystania. W przypadku suszarek mechanicznych, takich jak suszarki odśrodkowe, do obiegu należy przywrócić bardzo niewielką ilość gazu, o ile będzie to w ogóle konieczne. [0030] Po drugie, z uwagi na to, że granulat jest szybko schładzany do stosunkowo niskiej temperatury, dla dalszych działań stosować można powietrze zamiast azotu, czy innego gazu

8 - 7 - obojętnego. Tym samym wyeliminować można nakłady związane z zastosowaniem dużych ilości azotu. [0031] Wprowadzanie granulatu do wody do chłodzenia może się odbywać przy zastosowaniu strumienia powietrza, przepływu grawitacyjnego lub rozpylania strumieni wody. W przypadku zastosowania ostatniego z wymienionych sposobów, może on zastąpić strumień wody wprowadzany do linii 12. Należy jednak zauważyć, że całkowita ilość wody stosowanej na tym etapie winna być taka, aby granulat był nadal szybko schładzany, korzystnie do temperatury C, a granulat był rzeczywiście wilgotny na tym etapie. Zastosowanie takiej ilości wody, która ulegałaby natychmiastowemu odparowaniu, opuszczając granulat przy temperaturze powyżej 120 C, nie jest przewidywane zgodnie z niniejszym wynalazkiem, jako że wówczas ponownie wymagane by było powietrze chłodzące, zaś wynalazek nie pozwoliłby uzyskać wszystkich związanych z nim korzyści. [0032] Woda oddzielona w suszarce lub przed nią jest korzystnie przywracana do obiegu, przy czym prawdopodobnie wymagała będzie schłodzenia. Ilość wody, jaka winna pozostawać w obiegu, jest minimalna w zestawieniu ze znacznie większą objętością powietrza lub azotu, jakie wymagane by były w przeciwnym razie. Co więcej, chłodzenie odzyskanej wody przy użyciu wody z rzeki lub zakładu przemysłowego jest realne dzięki stosunkowo niewielkiej używanej objętości, zaś wydajność chłodzenia jest wysoka, podczas gdy przy zastosowaniu dużej objętości gazu wymiana ciepła jest mniej praktyczna i w pewnym stopniu niewydajna. Ogólnie opisywane tutaj procesy oferują znaczące oszczędności w odniesieniu do kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. [0033] Zostały przedstawione i opisane wyżej rozwiązania, lecz nie stanowią one wszystkich możliwych postaci wynalazku. Określenia użyte w opisie są jedynie określeniami opisowymi, nie ograniczającymi zakresu wynalazku. Możliwe jest wykonanie różnych zmian, nie wykraczających poza zakres wynalazku. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób schładzania granulatu politereftalanu etylenu, opuszczającego reaktor reakcji polikondensacji w fazie stałej w procesie wytwarzania politereftalanu etylenu, obejmujący: kontaktowanie granulatu opuszczającego reaktor reakcji w fazie stałej z wodą w postaci cieczy w ilości dostatecznej do obniżenia temperatury granulatu do pierwszej wartości temperatury w zakresie od około 50 C do około 120 C; usuwanie wody w postaci cieczy z granulatu; oraz odzyskiwanie schłodzonego granulatu o zawartości wody na poziomie około 10% wag. lub mniej. 2. Sposób według zastrzeżenia 1, przy czym etap kontaktowania realizuje się z wykorzystaniem przynajmniej jednego strumienia rozpylonej wody, która kontaktuje się z granulatem. 3. Sposób według zastrzeżenia 1, przy czym etap kontaktowania obejmuje kierowanie granulatu opuszczającego reaktor reakcji w fazie stałej z ruchomym strumieniem wody. 4. Sposób według zastrzeżenia 1, przy czym granulat po schłodzeniu do temperatury w zakresie około 50 C do około 120 C wprowadza się do suszarki mechanicznej.

9 Sposób według zastrzeżenia 4, przy czym suszarkę stanowi suszarka łopatkowa lub suszarka fluidalna. 6. Sposób według zastrzeżenia 4, przy czym granulat oddziela się od przynajmniej części wody związanej z granulatem przy użyciu środków mechanicznych przed wprowadzeniem do suszarki lub w samej suszarce. 7. Sposób według zastrzeżenia 4, przy czym suszenie odbywa się bez doprowadzenia ciepła z zewnątrz. 8. Sposób według zastrzeżenia 4, przy czym suszarkę ogrzewa się z wykorzystaniem ciepła procesowego pochodzącego z innej części procesu wytwarzania PET. 9. Sposób według zastrzeżenia 1, przy czym wodę używaną w procesie odzyskuje się i przywraca do obiegu. 10. Sposób według zastrzeżenia 9, przy czym przed przystąpieniem do kontaktowania granulatu w chłodnicy wodę przywracaną do obiegu schładza się. 11. Sposób według zastrzeżenia 10, przy czym wodę przywracaną do obiegu schładza się z wykorzystaniem wymiennika ciepła. 12. Sposób według zastrzeżenia 1, obejmujący ponadto: usuwanie wody w postaci cieczy z wilgotnego granulatu opuszczającego chłodnicę, przy czym wilgotny granulat charakteryzuje się pierwszą wartością temperatury od około 50 C do około 120 C, z uzyskaniem wilgotnego granulatu o pierwszej zawartości wody poniżej 60% wag.; odparowywanie wody z wilgotnego granulatu przy użyciu ciepła zawartego w granulacie; oraz odzyskiwanie granulatu o drugiej wartości temperatury niższej od pierwszej wartości temperatury i zawartości wody niższej niż pierwsza zawartość wody. 13. Sposób według zastrzeżenia 12, przy czym etap odparowania wody odbywa się w suszarce mechanicznej w przepływie gazu. 14. Sposób według zastrzeżenia 13, przy czym gazu nie podgrzewa się przed wprowadzeniem do suszarki. 15. Sposób według zastrzeżenia 12, przy czym zawartość wody w granulacie po etapie odzyskiwania wynosi poniżej 2% wag.

10