Aktualizacja Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego" (POSPH)

Transkrypt

1 Aktualizacja Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego" (POSPH) Gorzów Wielkopolski, 2018 rok

2

3 Zespół autorów pod kierownictwem mgr inż. Marty Janowskiej mgr inż. Wojciech Łata mgr inż. Marta Wawrzynowska dr inż. Iwona Rackiewicz mgr inż. Tomasz Kasjan mgr inż. Ireneusz Sobecki mgr Wojciech Wahlig opieka ze strony Dyrekcji mgr Elżbieta Płuska

4 SPIS TREŚCI: 1. PODSTAWY FORMALNE OPRACOWANIA WPROWADZENIE OPIS OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM INFORMACJE PODSTAWOWE SIEĆ DROGOWA SIEĆ TRAMWAJOWA SIEĆ KOLEJOWA OBSZARY PRZEMYSŁOWE TERENY PODLEGAJĄCE OCHRONIE PRZED HAŁASEM ŹRÓDŁA HAŁASU W MIEŚCIE HAŁAS DROGOWY HAŁAS TRAMWAJOWY HAŁAS PRZEMYSŁOWY HAŁAS KOLEJOWY PODSTAWOWE KIERUNKI NIEZBĘDNE DO PRZYWRÓCENIA I UTRZYMANIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA PROGRAMEM WPROWADZENIE ORGANY ADMINISTRACJI PRZEKAZYWANIE ORGANOWI PRZYJMUJĄCEMU PROGRAM INFORMACJI O WYDAWANYCH DECYZJACH, KTÓRYCH USTALENIA ZMIERZAJĄ DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW PROGRAMU WYDAWANIE AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO MONITOROWANIE REALIZACJI PROGRAMU OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI PODMIOTÓW KORZYSTAJĄCYCH ZE ŚRODOWISKA UZASADNIENIE PROGRAMU PODSTAWY PRAWNE DYREKTYWA 2002/49/WE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA MAPA AKUSTYCZNA GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO ANALIZA TRENDÓW ZMIAN AKUSTYCZNYCH KLIMATU AKUSTYCZNEGO HAŁAS DROGOWY HAŁAS TRAMWAJOWY HAŁAS KOLEJOWY

5 HAŁAS PRZEMYSŁOWY ANALIZA MATERIAŁÓW, DOKUMENTÓW I PUBLIKACJI WYKORZYSTANYCH DO OPRACOWANIA PROGRAMU POLITYKI, STRATEGIE, PLANY I PROGRAMY PLANY INWESTYCYJNE I ORGANIZACYJNE MIASTA GENERALNA DYREKCJA DRÓG KRAJOWYCH I AUTOSTRAD POLSKIE KOLEJE PAŃSTWOWE PODSUMOWANIE ANALIZY PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO MAJĄCE WPŁYW NA STAN AKUSTYCZNY ŚRODOWISKA MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO UCHWAŁA O UTWORZENIU OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA OBSZARY CICHE W AGLOMERACJI OBSZARY PRZEMYSŁOWE DECYZJE O DOPUSZCZALNYM POZIOMIE HAŁASU ORAZ DOKUMENTY WYKORZYSTYWANE W POSTĘPOWANIACH ADMNISTRACYJNYCH PRZEPISY DOTYCZĄCE EMISJI Z INSTALACJI I URZĄDZEŃ, KTÓRYCH FUNKCJOWANIE MA NEGATYWNY WPŁYW NA ŚRODOWISKO METODYKA REALIZACJI PROGRAMU WSKAŹNIKI PROGRAMU WSKAŹNIK M EFEKTYWNOŚĆ EKOLOGICZNA ROZWIĄZANIA ANTYHAŁASOWEGO EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA ROZWIĄZANIA ANTYHAŁASOWEGO WSKAŹNIK KORZYŚCI SPOŁECZNYCH NOWE, DOSTĘPNE TECHNIKI I TECHNOLOGIE W ZAKRESIE OGRANICZANIA HAŁASU WIELKOŚCI WPŁYWAJĄCE NA POZIOM EMISJI I IMISJI HAŁASU WYELIMINOWANIE RUCHU TRANZYTOWEGO Z OBSZARU MIAST POPRAWA STANU NAWIERZCHNI DROGOWYCH TWORZENIE STREF USPOKOJONEGO RUCHU BUDOWA EKRANÓW AKUSTYCZNYCH WSPIERANIE KOMUNIKACJI ROWEROWEJ ROZWÓJ PRZYJAZNEJ KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ PARKINGI STEROWANIE RUCHEM W MIEŚCIE STOSOWANIE SKRZYŻOWAŃ O RUCHU OKRĘŻNYM SPOSOBY REDUKCJI HAŁASU SZYNOWEGO SPOSOBY REDUKCJI HAŁASU PRZEMYSŁOWEGO

6 7.6. ANALIZA SKARG I WNIOSKÓW MIESZKAŃCÓW NA UCIĄŻLIWOŚĆ AKUSTYCZNĄ DZIAŁANIA PROGRAMU HAŁAS DROGOWY HAŁAS TRAMWAJOWY HAŁAS KOLEJOWY UWZGLĘDNIANIE WYNIKÓW MAPY AKUSTYCZNEJ MIASTA GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO W KSZTAŁTOWANIU PRZESTRZENI MIEJSKIEJ PROWADZENIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DOTYCZĄCEJ HAŁASU ŚRODOWISKOWEGO ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU WYNIKI UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA PODSUMOWANIE

7 WYKAZ POJĘĆ I SKRÓTÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU aglomeracja rozumie się przez to miasto lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych; db decybel; logarytmiczna jednostka powszechnie stosowana w pomiarach dotyczących dźwięku; Decybel sam w sobie nie jest określeniem żadnej konkretnej wartości. Wartość wyrażona w decybelach mówi jedynie o proporcji pomiędzy dwoma wielkościami, w których jedna jest wartością odniesienia. Decybel stosowany jest do opisu wielkości, dla których stosunek wielkości najmniejszej do największej wyraża się w tysiącach; eksploatacja instalacji lub urządzenia rozumie się przez to użytkowanie instalacji lub urządzenia oraz utrzymywanie ich sprawności; emisja rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: a) substancje, b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne; hałas rozumie się przez to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do Hz; instalacja rozumie się przez to: a) stacjonarne urządzenie techniczne, b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, c) budowle nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję; E ekol - Współczynnik Efektywności Ekologicznej Rozwiązania Antyhałasowego; E ekon - Współczynnik Efektywności Ekonomicznej Rozwiązania Antyhałasowego; GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad; L AeqD - równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia ( ); L AeqN - równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy ( ); L DWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór w roku, z uwzględnieniem pory dnia ( ), pory wieczoru ( ) oraz pory nocy ( ); wskaźnik hałasu dla pory dziennej, wieczornej i nocnej; L N - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku ( ); wskaźnik hałasu dla pory nocnej; M - wskaźnik charakteryzujący wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na terenie, określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r., Nr 179, poz. 1498); K-SSSE - Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna; mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; PKP PLK S.A. - PKP Polskie Linie Kolejowe Spółka Akcyjna; mapa akustyczna Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego, opracowana w 2017 r.; obszar cichy poza aglomeracją rozumie się przez to obszar, który nie jest narażony na oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, przemysłowego lub pochodzącego z działalności rekreacyjno-wypoczynkowej; obszar cichy w aglomeracji rozumie się przez to obszar, na którym nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu wyrażonych wskaźnikiem hałasu LDWN; oddziaływanie na środowisko rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi; POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko; POŚ Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 799 ze zm.); 7

8 SUiKZP Studium - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; UOOŚ - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U r. poz. 1405); RPO Regionalny Program Operacyjny Lubuskie 2020; SUiKZP Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wielkopolskiego; WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze; WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze; WKS - Współczynnik Korzyści Społecznych; WPI Wieloletnia Prognoza Inwestycyjna Gorzowa ; MOF - Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wielkopolskiego 8

9 1. PODSTAWY FORMALNE OPRACOWANIA Podstawą formalną opracowania jest umowa nr 6/WSR/2018 z dnia r. pomiędzy Zamawiającym: Miastem Gorzów Wielkopolski, a Wykonawcą: firmą ATMOTERM S.A. z siedzibą w Opolu, w ramach zadania pn. aktualizacja Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego" (POSPH). Integralną część umowy stanowi harmonogram prac, który uwzględnia m.in.: opracowanie projektu Programu, opiniowanie projektu Programu przez Zamawiającego i jednostki przez niego wskazane (w tym zarządzających źródłami hałasu); wystąpienie do właściwych organów w sprawie stwierdzenia konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu Programu i ustalenia zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy; opracowanie Prognozy, w przypadku nałożenia obowiązku jej wykonania przez właściwe organy i przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, wprowadzenie ewentualnych zmian do projektu Programu i Prognozy, sporządzenie podsumowania, zgodnie z wytycznymi ustawy; przeprowadzenie procedury udziału społeczeństwa projektu Programu, wykonanie Raportu z udziału społeczeństwa, uwzględnienie w projekcie Programu wyników z Raportu, opracowanie Streszczenia z opracowanego projektu Programu, opiniowanie opracowanych dokumentów przez jednostki wskazane przez Zamawiającego, wprowadzenie ewentualnych zmian do Programu; prezentacja projektu Programu w Urzędzie Miasta oraz prezentacja na posiedzeniu odpowiedniej komisji i sesji Rady Miasta Gorzowa Wlkp., wykonanie Sprawozdań do Komisji Europejskiej. 2. WPROWADZENIE Podstawą prawną opracowania aktualizacji Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego, zwanego dalej Programem, jest art. 119 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r., poz. 799 ze zm.), który stanowi że dla terenów, gdzie poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny tworzy się programy ochrony środowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Wymóg ten wynika z implementacji Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 25 czerwca 2002 r. odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. U. L 189 z ). Aktualizacja Programu powinna odbywać się co najmniej raz na 5 lat, w tym także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji. Niniejszy Program jest drugim opracowaniem tego typu dla Gorzowa Wielkopolskiego i stanowi aktualizację Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wlkp. z 2013 r. Podstawą do sporządzenia Programu była analiza Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, opracowanej w 2017 r. Istotnym elementem procedury opracowania Programu jest zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Pogram uchwalony przez Radę Miasta w Gorzowie Wielkopolskim stanowi akt prawa miejscowego. Informacje o programie oraz postępach w jego realizacji przekazywane są w formie sprawozdań do Komisji Europejskiej. 9

10 Zakres Programu jest zgodny z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r. Nr 179, poz. 1498) i obejmuje następujące części: opisową; wyszczególniającą ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji programu; uzasadnienie zakresu zagadnień. Opisowa część dokumentu przedstawia obszar objęty zakresem Programu, wskazane naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, wyszczególnione podstawowe kierunki i zakres działań naprawczych, a także zamieszczono harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań z podaniem jednostki odpowiedzialnej za realizację oraz wskaźników monitorowania. Ponadto w części tej omówiono źródła finansowania Programu oraz wskazano rodzaje informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i dokumentowania realizacji Programu. W części wyszczególniającej ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji Programu wyszczególniono organy administracji właściwe w sprawach: przekazywania organowi przyjmującemu Program informacji o wydawanych decyzjach, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu; wydawania aktów prawa miejscowego, monitorowania realizacji Programu. Omawiana część Programu wskazuje również ograniczenia i obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska. Część uzasadniająca, zawiera dane i wnioski wynikające ze sporządzonej mapy akustycznej, analizę materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych do opracowania Programu, w tym: polityk, strategii, programów wypracowanych na poziomie krajowym, województwa i lokalnym; przepisów prawa mających wpływ na stan akustyczny środowiska; nowych, dostępnych technik i technologii w zakresie ograniczania hałasu. W części tej przedstawiono również plany inwestycyjne i organizacyjne zarządzających źródłami hałasu. Dalsza część dokumentu opisuje wnioski z przeprowadzonej procedury udziału społeczeństwa, a ostatni rozdział opracowania stanowi podsumowanie Programu. Program ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego wyznacza kierunki i zakres działań niezbędnych dla przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu na obszarach, na których zidentyfikowano na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, przekroczenia obowiązujących norm. W Programie szczegółowej analizie poddano tereny mieszkaniowe położone w granicach administracyjnych miasta Gorzowa Wielkopolskiego, dla których wskaźnik M (wyznaczony na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego), charakteryzujący w sposób łączny wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców, znajdujących się na danym terenie wykazuje wartości większe od zera. Wyznaczone w Programie zasady powinny być wykorzystywane do bieżącej pracy zarządzających źródłami hałasu oraz organów wydających decyzje administracyjne i akty prawa miejscowego, mające wpływ na poziom hałasu w środowisku na terenie miasta. Biorąc pod uwagę poprawę klimatu akustycznego miasta, zamierzenia inwestycyjne oraz zmiany organizacyjne, powinny być realizowane zgodnie z kierunkami działań Programu. Program oparty jest o wskaźniki długookresowe: L DWN i L n, które wyznaczają m.in. kolejność realizacji zadań (tzw. wskaźnik M), efektywność ekonomiczną i ekologiczną zaproponowanych rozwiązań na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. 10

11 Do źródeł hałasu w środowisku na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego zaliczono: komunikację drogową, linie tramwajowe, linie kolejowe oraz przemysł. Zgodnie z Mapą Akustyczną Gorzowa Wielkopolskiego, na terenie miasta problem nadmiernej uciążliwości akustycznej, dotyczy 113 odcinków dróg publicznych. W przeważającej liczbie są to odcinki dróg, gdzie stwierdzone przekroczenia są niewielkie, i nie przekraczają 5dB (65 odcinków dróg). W przypadku 44 odcinków dróg poziom przekroczeń, zawiera się w przedziale między 5 a 10dB. Jedynie w przypadku 4 odcinków ulic, poziom hałasu, wynosi powyżej 10dB, jednak nigdy nie przekracza 15dB. Ze względu na fakt, iż stwierdzone przekroczenia dla 65 odcinków ulic są nieznaczne (do 5dB) i mogą wynikać z zaburzeń ruchu, związanych z prowadzonymi obecnie inwestycjami na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w dalszym rozdziale (rozdział ) nie brano ich pod uwagę. Dla każdego z wytypowanych obszarów, gdzie przekroczenia zawierają się w przedziale 5-10dB oraz 10-15dB, przeprowadzono analizę możliwych do zastosowania działań ograniczających uciążliwość akustyczną, wraz z szacunkowym efektem podjętych działań. Tereny zagrożone hałasem tramwajowym w Gorzowie Wielkopolskim, zlokalizowane są na niewielkich odcinkach wzdłuż torowisk tramwajowych. Problem nadmiernej uciążliwości akustycznej w mieście, dotyczy 6 odcinków linii tramwajowej, na obszarze tym znajduje się torowisko przy ulicy Pomorskiej, Bolesława Chrobrego, Kazimierza Wielkiego, Sikorskiego oraz Kostrzyńskiej. W dalszym rozdziale (rozdział ) przedstawiono analizę możliwych do zastosowania na ww. obszarze działań ograniczających uciążliwość akustyczną wraz z szacunkowym efektem podjętych działań. W mieście tereny zagrożone hałasem przemysłowym, znajdują się w sąsiedztwie zakładów produkcyjnych i usługowych. Tereny, na których przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu kolejowego, znajdują się wzdłuż linii 203 relacji Krzyż-Kostrzyn. Zakres naruszeń jest jednak znikomy (tabela 13) i nie powoduje zagrożenia dla obiektów chronionych. Zadania wyznaczone w Programie, oparto w głównej mierze o kierunki wskazane w dokumentach strategicznych miasta Gorzowa Wielkopolskiego, związane z rozwojem sieci drogowej. Celem powyższego założenia było dostosowanie działań Programu do polityki zrównoważonego rozwoju miasta. Program ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego wyznacza również działania, które pomimo że nie wpływają bezpośrednio na redukcję hałasu, powodują zmiany w świadomości społecznej i kreują pozytywne zachowania ekologiczne. 3. OPIS OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM 3.1. INFORMACJE PODSTAWOWE Miasto Gorzów Wielkopolski leży w północno-zachodniej Polsce, w północnej części województwa lubuskiego. Gorzów Wielkopolski pełni rolę stolicy województwa. Miasto jest jednostką administracyjną powiatu grodzkiego o powierzchni 85,72 km 2 i liczy około mieszkańców (dane GUS stan na r.). Gorzów Wielkopolski pełni rolę centrum społeczno-gospodarczego, skupiając funkcje administracyjne, edukacyjne, gospodarcze, kulturalne i rekreacyjne oraz posiada dogodne warunki do rozwoju żeglugi śródlądowej. Położenie Gorzowa Wielkopolskiego na tle powiatu gorzowskiego, przedstawia poniższy rysunek. 11

12 Rysunek 1. Położenie Gorzowa Wielkopolskiego na tle powiatu gorzowskiego (źródło: Przez miasto przepływa rzeka Warta, stanowiąca oś hydrograficzną obszaru. Do Warty uchodzi rzeka Kłodawka ze swym dopływem Kanałem Srebrnym. Gorzów Wielkopolski położony jest w obrębie dwóch zróżnicowanych jednostek morfogenetycznych, o różnych warunkach fizjograficznych: Równiny Gorzowskiej; Kotliny Gorzowskiej. Miasto znajduje się w pobliżu zachodniej granicy państwa (ok. 53 km od granicy z Niemcami), dzięki czemu spełnia ważną rolę węzła komunikacyjnego i tranzytowego. Północna część Gorzowa Wielkopolskiego położona jest na Równinie Gorzowskiej, charakteryzując się bardzo urozmaiconą morfologią i rzeźbą. Dominującą formę stanowi równina sandrowa na wysoczyźnie morenowej o rzędnych m z nielicznymi pagórkami morenowymi ( m). W części północnej miasta powierzchnię sandru rozcina erozyjna dolina Kłodawki. Prawobrzeżna część miasta w strefie krawędziowej porozcinana jest dolinami, w których poza terenem miasta trafia się na liczne małe cieki wód powierzchniowych. Najniżej położony rejon Gorzowa stanowi rozległa, prawie płaska dolina Warty (16-23 m), leżąca w południowej części miasta. Dolina stanowi centralną część Kotliny Gorzowskiej, gdzie występuje tzw. obszar Łęgów Warciańskich na tarasie zalewowym oraz wyższy zalesiony taras zbudowany z utworów piaszczystych. Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, ze względu na wpływ klimatu morskiego (Atlantyk), jak i kontynentalnego, dominuje klimat przejściowy strefy umiarkowanej, który cechuje duża zmienność pogodowa. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 8,5 C, a w mieście notuje się stosunkowo mniej opadów w odniesieniu do reszty kraju. Znaczną część terenu miasta pokrywają użytki rolne, zajmując 4310 ha, co stanowi 50,3% powierzchni miasta. Tereny zabudowane i zurbanizowane zajmują około 3254 ha, co stanowi 38% powierzchni miasta. Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego grunty leśne, tereny zadrzewione i zakrzewione stanowią ok. 8,1% jego obszaru (ok. 693ha). W granicach administracyjnych miasta występuje zwarty, znaczący ze względu na powierzchnię kompleks leśny graniczący z obszarem chronionego krajobrazu Gorzowsko-Krzeszycką Doliną Warty. Od północy strony na teren miasta wkracza niewielki fragment kompleksu leśnego, który związany jest ze zboczem doliny Kłodawki. 12

13 Na terenie miasta znajdują się również parki miejskie, tj.: Park Czechówek (34 ha); Park Słowiański (29,6 ha); Park 750-lecia Miasta (6,2 ha); Park Wiosny Ludów (4,78 ha); Park Henryka Siemiradzkiego (11,22 ha); Park Zacisze (Park Ludowy) (6,4 ha); park przy szpitalu psychiatrycznym (4,88 ha); Park Mikołaja Kopernika (17,93 ha); park wzdłuż rzeki Kłodawki przy ul. Jarosława Dąbrowskiego (2,1 ha); Skwer Wolności (1,7 ha); park przy ul. Piotra Wawrzyniaka (1,7 ha); park przy ul. Kostrzyńskiej (1,08 ha). Gorzów Wielkopolski jest miastem historycznym, którego początki sięgają średniowiecza. Na jego terenie można wyróżnić obszary ze strukturami przestrzennymi o szczególnych ponadlokalnych i lokalnych walorach historycznych i kompozycyjnych, tj.: Stare Miasto; Przedmieście Santockie; Przedmieście Młyńskie; Przedmieście Mostowe (obecne Zamoście); Nowe Miasto; Górne Miasto; Chwalęcice Dolne; Frydrychowo; Robotnicze osiedla satelickie przy Placu Słonecznym, ul. Pomorskiej, ul. Krótkiej, ul. K. Marcinkowskiego, ul. L. Waryńskiego; Ponadto zabytkowymi zespołami, usytuowanymi poza historycznymi dzielnicami miasta, tj.: przy ulicy Myśliborskiej - Koszary Wojskowe Waltera Flexa (obecnie znajdują się tam m.in.: budynek należący do Akademii im. Jakuba z Paradyża oraz Wydział Komunikacji Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp.); przy ulicy F. Walczaka - Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych, dawny cmentarz ewangelicki (obecny Park im. Mikołaja Kopernika). Częściowo w granicach miasta usytuowane są historyczne wsie lub folwarki, znajdujące się częściowo w granicach miasta: Wieprzyce; Chróścik; Karnin; Siedlice; Małyszyn Wielki; Zieleniec; Łagodzin. Gorzów Wielkopolski nie posiada administracyjnego podziału na dzielnice (dzielnice obręby geodezyjne i osiedla mieszkaniowe nie stanowią oficjalnego, prawnego podziału administracyjnego miasta zgodnie z art. 5 13

14 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. na jednostki pomocnicze gminy). Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego funkcjonują potoczne nazwy dzielnic (obręby geodezyjne) oraz osiedli. W granicach administracyjnych miasta można wyodrębnić 15 dzielnic: Baczyna-Małyszyn, Chróścik, Chwalęcice, Górczyn, Janice-Wawrów, Karnin, Piaski, Siedlice, Słoneczne, Staszica, Śródmieście, Wieprzyce, Zakanale, Zawarcie, Zieleniec oraz 15 osiedli: Chemik, Dolinki, Europejskie, Małyszyn, Nowy Dwór, Parkowe, Przylesie, Sady, Słoneczne, Staszica, Tartaczne, Ułańskie, Ustronie, Zacisze i Zielona Dolina. Ponadto w tabeli 1, zestawiono dzielnice obręby geodezyjne miasta Gorzowa Wielkopolskiego wraz z liczbą osób zameldowanych (stan na r.). Tabela 1. Zestawienie dzielnic obrębów geodezyjnych miasta Gorzowa Wielkopolskiego wraz z liczbą osób zameldowanych (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Lp. Nazwa obrębu Powierzchnia obrębu [km 2 ] Liczba mieszkańców zameldowanych 1. Chróścik 9, Chwalęcice 6, Górczyn 8, Karnin 2, Lasy 4, Santocko 8, Siedlice 6, Słoneczne 2, Staszica 2, Śródmieście 1, Wawrów 6, Wieprzyce 3, Zakanale 7, Zamoście 8, Zieleniec 4, Razem 85, Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego wyodrębnia się trzy zasadnicze strefy przestrzenne: strefę zurbanizowaną: która obejmuje tereny śródmieścia oraz tereny ukształtowanego układu przestrzennego; strefę rozwoju: obejmującą tereny częściowo zurbanizowane i niezurbanizowane, przewidziane do urbanizacji, które obejmują: tereny przyłączone do miasta z gminy Kłodawa, rejony Chróścika, Baczyny, ul. Żwirowej, ul. M. Kasprzaka; strefę niezurbanizowaną - obejmującą pozostałe tereny niezainwestowane wymagające ochrony wartości ekologicznych, krajobrazowych, zieleni i systemów przyrodniczych, ochrony gruntów rolnych itp. - rozmieszczone w południowej i północno-zachodniej (lasy i obszary Natura 2000) części miasta. 14

15 SIEĆ DROGOWA Sieć drogowa na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego składa się z 285,21 km dróg (w tym: krajowych 38,61 km; wojewódzkich 32,30 km, powiatowych - 87,26 ; gminnych 125,30 km oraz wewnętrznych 1,74 km dróg). W skład sieci drogowej wchodzi sieć ulic wewnętrznych (lokalnych i zbiorczych), które obsługują i łączą tereny dzielnic mieszkaniowych, tereny przemysłu oraz usług w części północnej i południowej miasta. Ulice te łączą się z trasami dróg tranzytowych wprowadzającymi ruch do miasta. Cały kołowy układ komunikacyjny części północnej i południowej miasta spinają dwa mosty na rzece Warcie i dwa mosty na Kanale Ulgi. Drogami krajowymi, które przebiegają przez teren miasta Gorzowa Wielkopolskiego, są: droga ekspresowa S3 (E69) - prowadząca od zespołu portów Szczecin-Świnoujście do Gorzowa Wielkopolskiego, następnie do Zielonej Góry i do granicy z Czechami w Jakuszycach; droga nr 22 - prowadząca od przejścia granicznego polsko-rosyjskiego w Grzechotkach do granicy polsko-niemieckiej w Kostrzynie. Pierwszy etap budowy zachodniej obwodnicy (odcinek: od węzła Gorzów Południe do ul. Sulęcińskiej, o długości ok m), oddany został do użytkowania w 2004 r. Drugi etap budowy (odcinek: od węzła Gorzów Północ do węzła Gorzów Południe, o długości ok m), oddano do użytkowania w 2007 r. Budowa drugiej (prawej) jezdni zachodniej obwodnicy Gorzowa Wielkopolskiego w ciągu drogi ekspresowej S-3, o długości 11,66 km zakończyła się w październiku 2017 r. Obwodnica łączy odcinek drogi S-3 Szczecin Gorzów Wielkopolski z odcinkiem S-3 Gorzów Wielkopolski Międzyrzecz. Budowany odcinek trasy S3 stanowił III etap budowy zachodniej obwodnicy Gorzowa Wlkp. i miał na celu zwiększenie bezpieczeństwa i płynności ruchu tranzytowego oraz usprawnienie połączeń obwodnicy z lokalną siecią drogową. Drogi krajowe krzyżują się na południe od centrum Gorzowa Wielkopolskiego. Drogami wojewódzkimi, które biegną przez miasto są: DW nr 130: ul. Szczecińska od granicy miasta z miejscowością Baczyna do Al. Konstytucji 3 Maja; DW nr od granicy miasta ul. Kostrzyńską do ul. Podmiejskiej (rondo Santockie); DW nr ulica Dąbrowskiego do ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego do granicy miasta w kierunku Kłodawy; DW nr 158: ul. Podmiejska od Ronda Sybiraków do granicy miasta w kierunku Wawrowa. Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego znajduje się niewielki port rzeczny Port Gorzów na rzece Warcie na trasie międzynarodowej drogi wodnej E-70 oraz cztery mosty nad rzeką Wartą: Staromiejski; Lubuski; żelazny (kolejowy); most w Wieprzycach; ponadto nad Kanałem Ulgi są usytuowane trzy mosty: Stary; w przebiegu Trasy Nadwarciańskiej; kolejowy; ponadto dziesięć mostów znajduje się nad rzeką Kłodawką. Na poniższym rysunku, przedstawiono sieć drogową znajdującą się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. 15

16 Rysunek 2. Sieć drogowa na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego) SIEĆ TRAMWAJOWA Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego ruch tramwajowy odbywa się na dwóch trasach, długość linii tramwajowych wynosi 25 km, przy czym większość to trasy dwutorowe. Tabor na terenie miasta składa się z następującej liczby tramwajów: 6EGTW/6ZGTW (18 szt.) oraz z historycznego wagonu Konstal N. Na terenie miasta działają trzy linie tramwajowe: linia 1: Wieprzyce Silwana; linia 2: Wieprzyce Piaski; linia 3: Piaski Silwana. Poniższa tabela, przedstawia średnie dobowe natężenie ruchu tras tramwajowych, na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Tabela 2. Średnie dobowe natężenie ruchu tras tramwajowych na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Linia Trasa Ilość Ilość jednostek na dobę: Ilość jednostek na dobę: dzień roboczy przystanków dni wolne 1 Wieprzyce Silwana Wieprzyce Piaski Piaski Silwana

17 Obecnie na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego trwa remont generalny torowisk. Na początku października 2017 r. ruch tramwajowy na terenie miasta został wstrzymany, w związku z trwającymi intensywnymi pracami, związanymi z modernizacją i rozwojem sieci tramwajowej Gorzowa Wielkopolskiego. W ramach planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, na terenie miasta realizowany jest projekt pn. System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp., który został podzielony na dwa projekty, tj.: Projekt 1 - System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. ; Projekt 2 - System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. - tabor tramwajowy i infrastruktura techniczna. Zakres rzeczowy Projektu 1, obejmuje: 1. Budowa nowej trasy tramwajowej na odcinku: od ronda Ofiar Katynia, al. Ruchu Młodzieży Niezależnej do ronda Piłsudskiego, ul. Piłsudskiego do ronda Górczyńskiego, ul. Górczyńską do ronda Niepodległości i ul. Okulickiego - do nowej krańcówki przy ul. Szarych Szeregów; 2. Modernizacja istniejących tras tramwajowych w ulicach: Kostrzyńskiej - z pętlą, al. 11 Listopada, Sikorskiego, Dworcowej - z pętlą, Chrobrego, Mieszka I, Walczaka, w tym torowiska i trakcji, której efektem będzie odzyskanie dobrego stanu całości obecnej sieci tramwajowej; 3. Budowa punktu przesiadkowego; 4. Zakup i wdrożenie systemu informacji pasażerskiej, w tym dynamicznej informacji na przystankach i w pojazdach, w Internecie i urządzeniach mobilnych. Zakres rzeczowy Projektu 2, obejmuje: zakup 14 nowych wagonów tramwajowych; modernizację hali tramwajowej i stacji obsługi; system monitoringu torów odstawczych; nadzór inżyniera kontraktu; promocję projektu; zarządzenie projektem. Tabor tramwajowy zostanie wymieniony w całości na 14 nowych składów tramwajów z rodziny Pesa Twist, które PESA Bydgoszcz ma dostarczyć na początku 2019 r. Działania te wpłyną w sposób bezpośredni na ograniczenie emisji hałasu związanego z ruchem tramwajowym. W listopadzie 2017 r. rozpoczęto prace związane z wykonaniem dokumentacji projektowej dla budowy nowego torowiska na odcinku od ronda Ofiar Katynia do ul. Szarych Szeregów. Długość projektowanej trasy wynosi 3,320 km. W 2019 r. Miejski Zakład Komunikacji w Gorzowie Wielkopolskim Spółka z o.o. planuje sprzedaż 6 tramwajów 6EGTW. Na poniższym rysunku, przedstawiono sieć tramwajową, znajdującą się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. 17

18 Rysunek 3. Sieć tramwajowa znajdująca się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego) SIEĆ KOLEJOWA Linie kolejowe biegnące przez teren miasta Gorzowa Wielkopolskiego mają łączną długość 33 kilometrów, są to linie normalnotorowe, niezelektryfikowane i na odcinkach o długości 11 kilometrów dwutorowe. Przez miasto Gorzów Wielkopolski nie przebiegają linie magistralne. Dwutorowe linie mają istotne znaczenie dla przewozów pasażerskich, jak również transportu towarowego dla miasta oraz obszarów przyległych. Linia 203 relacji Tczew-Kostrzyn (pierwszorzędna dwutorowa, niezelektryfikowana), stanowi podstawową oś komunikacji kolejowej w mieście, biegnącą ze wschodu na zachód, po północnym brzegu rzeki Warty. Ruch dobowy pociągów linii 203, przedstawia się następująco: 6 pociągów pośpiesznych; 22 pociągi osobowe; 3 pociągi towarowe. Ponadto linia 367 Gorzów Wielkopolski Zbąszynek (pierwszorzędna jednotorowa, niezelektryfikowana), odchodzi ze stacji Gorzów Główny, poprzez most na Warcie i na Kanale Ulgi. Ruch dobowy pociągów linii 367, przedstawia się następująco: 8 pociągów osobowych; 3 pociągi towarowe. Ponadto ze stacji Gorzów Wielkopolski odchodzi linia znaczenia lokalnego do Myśliborza, która jest obecnie zawieszona. W mieście znajduje się 6 stacji i przystanków kolejowych, przeznaczonych do przewozów pasażerskich i towarowo - przeładunkowych. 18

19 Gorzów Wielkopolski dysponuje połączeniami kolejowymi z Poznaniem, Warszawą, Berlinem przez Kostrzyn. Stan techniczno-eksploatacyjny linii kolejowych i stacji przeładunkowych na terenie miasta, ocenia się jako przeciętny. Obecnie jest realizowany projekt mający na celu modernizację zabytkowej estakady w centrum miasta, którą przebiega linia 203. Prace mają potrwać do września 2018 r. Na poniższym rysunku, przedstawiono sieć kolejową, znajdującą się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Rysunek 4. Sieć kolejowa znajdująca się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego) OBSZARY PRZEMYSŁOWE Miasto Gorzów Wielkopolski stanowi największy w województwie ośrodek przemysłowy. Miasto posiada rozwinięty przemysł: chemiczny, elektroniczny, energetyczny, farmaceutyczny, lekki, maszynowy, metalowy, motoryzacyjny, spożywczy oraz włókienniczy. Na terenie miasta działa podmiotów gospodarczych (dane GUS stan na r.), przy czym najwięcej podmiotów (4 317) związanych jest z handlem hurtowym i detalicznym oraz naprawą aut oraz obsługą rynku gospodarki nieruchomościami (1682 podmioty). Ponadto znaczną liczbę stanowią także firmy z branży budowlanej (2 152 podmiotów), transportowej, gospodarki magazynowej i łączności (1 366 podmiotów). W Gorzowie Wielkopolskim znajduje się podstrefa Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Przemysł skoncentrowany jest we wschodniej i zachodniej części miasta. Tereny zlokalizowane w zachodniej strefie, zajmują łącznie powierzchnię ok. 60 ha, natomiast przemysł we wschodniej strefie peryferyjnej zajmuje ok. 250 ha. W Gorzowskiej Podstrefie Kostrzyńsko-Słubickiej Strefy Ekonomicznej działa obecnie szereg firm, a największym inwestorem jest tajwański koncern TPV Displays Polska Sp. z o.o., który rozpoczął 19

20 działalność w 2007 r., Victory Precision Technology Poland przeniósł siedzibę do Gorzowa Wlkp. w 2012 r. (należy do Victory Precision Manufacture w Chinach, elementy z tworzyw sztucznych). Do największych zakładów przemysłowych w mieście ponadto, należą: SE Bordnetze Polska Sp. z o.o. (należy do japońskiego koncernu Sumitomo, instalacje dla przemysłu motoryzacyjnego), Faurecia Gorzów Sp. z o.o. (kapitał hiszpańsko-francuski, produkcja elementów do wnętrz samochodowych), IMC Poland (produkcja konstrukcji przemysłowych), BAMA Polska Sp. z o.o. (kapitał amerykański, produkcja akcesoriów obuwniczych), Zakłady Włókien Chemicznych STILON S.A. (produkcja wyrobów z poliamidów), Vetoquinol (część francuskiej firmy, leki dla rynku medycyny weterynaryjnej). Struktury o funkcjach przemysłowych skoncentrowane są przede wszystkim w następujących obszarach miasta (SUiKZP): północno - wschodniej części miasta, w rejonie ulic: Walczaka - Zawackiej - Podmiejskiej, w obrębie tzw. wschodniej dzielnicy przemysłowej; zachodniej części miasta w rejonie ulic: Szczecińskiej - Małyszyńskiej, w obrębie tzw. zachodniej dzielnicy przemysłowej, w której zawarta jest Podstrefa Gorzowska Kostrzyńsko Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej; południowej części miasta w rejonie ulic: Kasprzaka Małorolnych gdzie zlokalizowane są: BAMA POLSKA (przy ul. Kasprzaka) oraz struktury magazynowo hurtowe (przy ul. Małorolnych). Poniższa tabela, przedstawia znaczące pod względem wpływu na stan klimatu akustycznego zakłady, znajdujące się na terenie miasta. Wpływ tych zakładów na stan klimatu akustycznego, został zbadany w ramach Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Tabela 3. Zestawienie zakładów przemysłowych, znajdujących się na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, objętych pomiarami akustycznymi (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Lp. Nazwa zakładu Siedziba zakładu 1. "ELDO" E.Lenart, H.Kania s.j. ul. Podmiejska 21a 2. "PETRUS" Sp. z o.o. ul. Podmiejska 15 c 3. "TILTON" sp. z o.o. ul. Pomorska INTERMARCHE ul. Pomorska "TRANSPOST" S.A. ul. Podmiejska 15A 6. MONOSUISSE sp. z o.o. ul. Walczaka ONNINEN Sp. z o.o. ul. Walczaka "Almex" Recykling Sp. z o.o. ul. Podmiejska 15e 9. AUTO-BENZ sp. z o.o. ul. Podmiejska SE BORDNETZE POLSKA sp. z o.o. ul. Walczaka Zakład Mechaniczny "MESTIL" Sp. z o.o. ul. Walczaka Solvay ul. Walczaka ZWCH Stilon S. A. ul. Walczaka ZLOMREX METAL ul. Energetyków Energo-Stil Sp. z o.o. ul. Walczaka 25 20

21 Lp. Nazwa zakładu Siedziba zakładu 16. "YETICO" S.A. ul. Mosiężna Faurecia Gorzów Sp. z o.o. ul. Szczecińska Faurecia 2 ul. Złotego Smoka IMC ENGINEERING POLAND Sp. z o.o. ul. Mosiężna TPV Displays Polska sp. z o.o. ul. Złotego Smoka JERONIMO MARTINS POLSKA S.A. w Kostrzynie. Centrum Dystrybucji w Gorzowie Wlkp. ul. Metalowców BORNE FURNITURE Sp. z o.o. ul. Złotego Smoka HANMET S.C. Piotr Błaszczyk Ewa Jastrzębska - Skup Złomu ul. Myśliborska KONMAR Piotr Koniczek ul. Piłkarska Okręgowa Stacja Kontroli i Obsługi Pojazdów ul. Piłkarska 19 Biedrzyccy ul. Piłkarska Holding-Zremb Gorzów S.A. ul. Fabryczna PLAST-BUD P.H.U. Przemysław Wójcik ul. Fabryczna Zakład Ślusarski Mularczyk Piotr Wojciech ul. Fabryczna COLPAK Sp. z o.o. ul. Śląska 64 B 30. ZARABSKI ul. Tkacka PERFECT ul. Tkacka Centrozłom Wrocław S.A. Oddział Gorzów Wlkp. ul. Cicha 2d 33. Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. ul. Małyszyńska Celsa Huta Ostrowiec ul. Dojazdowa Spółdzielnia Mleczarska Mlekpol ul. Kostrzyńska "HANDEL-INTERNATIONAL SPEDITION POZNACHOWSKI" Spółka z o.o. ul. Kostrzyńska 89E 37. SONAR ul. Kostrzyńska BAMA POLSKA Sp. z o.o. ul. Kasprzaka 6a PRZEDSIĘBIORSTWO USŁUGOWOHANDLOWE" BUDNEX" Spółka z o.o. DACH-SYSTEM" TOMASZ MACIEJEWSKI, ZDZISŁAW MACIEJEWSKI SPÓŁKA JAWNA ul. Husarska 34 ul. Husarska "VETOQUINOL BIOWET" Sp. z o.o. ul. Kosynierów Gdyńskich 13-14/ ul. Żwirowa 140 Poniższy rysunek, przedstawia poglądową mapę z zaznaczonymi obszarami przemysłowymi, znajdującymi się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. 21

22 Rysunek 5. Obszary przemysłowe znajdujące się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). W poniższym rozdziale (tabela 4), przedstawiono rodzaje i wielkość terenów chronionych na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego TERENY PODLEGAJĄCE OCHRONIE PRZED HAŁASEM Tereny chronione pod względem akustycznym na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, przedstawia mapa wrażliwości akustycznej, która wykonana została na etapie opracowania Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Mapa ta przedstawia rozkład dozwolonych poziomów hałasu na rozpatrywanym obszarze, w zależności od sposobu zagospodarowania terenu i jego funkcji, w oparciu o zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub, w przypadku ich braku, na podstawie faktycznego zagospodarowania i wykorzystywania terenów, albo też w oparciu o zapisy zawarte w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Poniższy rysunek przedstawia mapę wrażliwości akustycznej Gorzowa Wielkopolskiego wraz z określonymi dopuszczalnymi poziomami hałasu dla terenów podlegających ochronie akustycznej. Tereny chronione na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, zajmują ponad 1/3 powierzchni miasta, są to: tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny strefy śródmiejskiej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki); 22

23 tereny zabudowy zagrodowej. W tabeli 4, zestawiono rodzaje i wielkość terenów chronionych na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Obszar miasta Gorzowa Wielkopolskiego zajmuje powierzchnię: 85, km 2. Tabela 4. Rodzaje i wielkość terenów chronionych na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Lp. Rodzaj terenu chronionego Powierzchnia [km 2 ] [%] powierzchni miasta 1. tereny zabudowy jednorodzinnej 8,75 10,20 2. tereny zabudowy wielorodzinnej 3,55 4,18 3. tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej 3,48 4,06 4. tereny strefy śródmiejskiej 1,26 1,48 5. tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) 0,82 0,96 6. tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki 0,31 0,36 7. tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki). 14,85 17,33 8. tereny zabudowy zagrodowej 1,44 1,68 Razem 34,46 40,25 23

24 Rysunek 6. Mapa wrażliwości hałasowej dla Gorzowa Wielkopolskiego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego) ŹRÓDŁA HAŁASU W MIEŚCIE Zakres naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w obwieszczeniu Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112), przedstawiono na podstawie wyników analiz wykonanych w ramach opracowania Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w podziale na następujące rodzaje hałasu: drogowy, tramwajowy, kolejowy i przemysłowy HAŁAS DROGOWY Hałas drogowy powodowany jest dźwiękiem generowanym przez poruszające się pojazdy i hałasem powstającym na styku opony z nawierzchnią drogową. Przy prędkościach powyżej 60 km/h, hałas wynikający z tarcia opon o nawierzchnię drogi przewyższa hałas silnika. Na poziom hałasu, wpływa przede wszystkim: liczba pojazdów przejeżdżających w jednostce czasu, w tym udział pojazdów ciężkich w strukturze ruchu; rodzaj samochodów i ich stan techniczny; 24

25 rodzaj, jakość i stan nawierzchni dróg; zmienność ruchu wymuszona przez jego określoną organizację (np. obowiązujące ograniczenia prędkości); rzeczywista prędkość potoku ruchu. Zgodnie z Mapą Akustyczną Gorzowa Wielkopolskiego, na terenie miasta problem nadmiernej uciążliwości akustycznej, dotyczy 113 odcinków dróg publicznych. W przeważającej liczbie są to odcinki dróg, gdzie stwierdzone przekroczenia są niewielkie, i nie przekraczają 5dB (65 odcinków dróg). W przypadku 44 odcinków dróg poziom przekroczeń, zawiera się w przedziale między 5 a 10dB. Jedynie w przypadku 4 odcinków ulic, poziom hałasu, wynosi powyżej 10dB, jednak nigdy nie przekracza 15dB, należą do nich: 1. ul. Kostrzyńska; 2. ul. Estkowskiego; 3. ul. Wyszyńskiego; 4. ul. Pomorska. Ze względu na fakt, iż stwierdzone przekroczenia dla 65 odcinków ulic są nieznaczne (do 5dB) i mogą wynikać z zaburzeń ruchu, związanych z prowadzonymi obecnie inwestycjami na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w dalszym rozdziale (rozdział ) nie brano ich pod uwagę. Dla każdego z wytypowanych obszarów, gdzie przekroczenia zawierają się w przedziale 5-10dB oraz 10-15dB, przeprowadzono analizę możliwych do zastosowania działań ograniczających uciążliwość akustyczną, wraz z szacunkowym efektem podjętych działań (załącznik nr 1 do Programu ). Poniższy rysunek przedstawia mapę terenów zagrożonych hałasem drogowym. Tabela 5, przedstawia charakterystykę i zakres naruszeń dla hałasu drogowego. Ponadto w poniższych tabelach, przedstawiono: wykaz obiektów edukacyjnych oraz obiektów szpitalnych, dla których jest przekroczony wskaźnik L DWN oraz liczbę ludności narażoną na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem L DWN i L N (przed i po realizacji Programu hałas drogowy). 25

26 Rysunek 7. Mapa terenów zagrożonych hałasem drogowym wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Tabela 5. Hałas drogowy charakterystyka i zakres naruszeń (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Maksymalna wartość Rodzaj terenu chronionego, na którym występuje Ulica przekroczenia Lp. przekroczenie LDWN LDWN [db] 1. Kostrzyńska 2. Estkowskiego 3. Wyszyńskiego tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy zagrodowej; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny strefy śródmiejskiej tereny zabudowy zagrodowej; tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny strefy śródmiejskiej

27 4. Pomorska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej, tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; 15 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 5. Kosynierów Gdyńskich tereny strefy śródmiejskiej tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 10 przedszkola, żłobki); tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 6. Małyszyńska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy zagrodowej; 10 tereny zabudowy wielorodzinnej 7. Dobra tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; 10 tereny zabudowy jednorodzinnej 8. Saperów tereny zabudowy jednorodzinnej Trasa Zgody 10. Kasprzaka 11. Kukułcza 12. Ryska 13. Myśliborska 14. Żwirowa 15. Marcinkowskiego 16. Roosevelta tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy zagrodowej tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy zagrodowej; tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy zagrodowej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy jednorodzinnej, tereny strefy śródmiejskiej, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki)

28 17. Długosza tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym 10 pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) 18. Fredry tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 10 działkowe, parki) 19. Żeromskiego tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny zabudowy wielorodzinnej Asnyka tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Skłodowskiej-Curie tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Kossaka tereny zabudowy jednorodzinnej Fabryczna tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki, 10 tereny zabudowy wielorodzinnej 24. Składowa tereny strefy śródmiejskiej Spichrzowa tereny strefy śródmiejskiej Wybickiego tereny strefy śródmiejskiej Łokietka tereny strefy śródmiejskiej Dekerta 29. Sosnkowskiego 30. Piłsudskiego 31. Walczaka tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); tereny strefy śródmiejskiej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki)

29 32. Drzymały tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); 10 tereny strefy śródmiejskiej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 33. Władysława Jagiełły tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny strefy śródmiejskiej Warszawska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej 10 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 35. Podmiejska Boczna tereny szpitali w miastach, tereny domów opieki; tereny zabudowy wielorodzinnej; 10 tereny zabudowy jednorodzinnej 36. Uskok tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Szarych Szeregów tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki); 10 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 38. Okólna tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Nowa tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Grobla tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 10 przedszkola, żłobki) 41. Trasa Nadwarciańska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 10 działkowe, parki) 42. Zielona tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy wielorodzinnej Koniawska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym 10 pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) 44. Poznańska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej, tereny zabudowy jednorodzinnej, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 10 działkowe, parki) 45. Siedlicka tereny zabudowy jednorodzinnej 10 29

30 46. Strażacka 47. Głowackiego tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) 48. Aleje 11 Listopada tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy wielorodzinnej Planetarna tereny zabudowy wielorodzinnej Cieszkowskiego tereny zabudowy wielorodzinnej, tereny zabudowy jednorodzinnej Staszica tereny zabudowy wielorodzinnej Artylerzystów tereny zabudowy jednorodzinnej Dunikowskiego tereny zabudowy wielorodzinnej Madrycka tereny zabudowy wielorodzinnej Grottgera tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Londyńska tereny zabudowy wielorodzinnej Chopina tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny zabudowy jednorodzinnej Minerów tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy jednorodzinnej Norwida tereny zabudowy jednorodzinnej Kasprowicza tereny zabudowy jednorodzinnej Szczecińska Teren zabudowy jednorodzinnej Teren zabudowy wielorodzinnej Wyspiańskiego tereny zabudowy jednorodzinnej Moniuszki tereny zabudowy jednorodzinnej Bohaterów Warszawy tereny zabudowy jednorodzinnej Kopernika tereny strefy śródmiejskiej Nad Wartą tereny zabudowy jednorodzinnej Sikorskiego tereny zabudowy wielorodzinnej Jancarza tereny strefy śródmiejskiej Olimpijska tereny zabudowy jednorodzinnej Śląska tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym 5 pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, przedszkola, żłobki) 71. Dworcowa tereny strefy śródmiejskiej Ciołkowskiego tereny zabudowy jednorodzinnej Gagarina tereny zabudowy jednorodzinnej Młyńska tereny strefy śródmiejskiej Bolesława Chrobrego tereny strefy śródmiejskiej Wodna tereny strefy śródmiejskiej Mostowa tereny strefy śródmiejskiej Pocztowa tereny strefy śródmiejskiej Skarżyńskiego tereny zabudowy jednorodzinnej

31 80. Mała tereny zabudowy jednorodzinnej Armii Polskiej tereny strefy śródmiejskiej Stycznia tereny strefy śródmiejskiej Mieszka I tereny strefy śródmiejskiej Kazimierza Wielkiego tereny zabudowy jednorodzinnej Żwirki i Wigury tereny zabudowy jednorodzinnej Puszkina tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 87. Czarnieckiego tereny zabudowy jednorodzinnej Ukośna tereny zabudowy jednorodzinnej Wiejska tereny zabudowy jednorodzinnej Owocowa tereny zabudowy jednorodzinnej, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 5 działkowe, parki) 91. Powstańców Wielkopolskich tereny zabudowy jednorodzinnej Błotna tereny zabudowy jednorodzinnej Szmaragdowa tereny zabudowy jednorodzinnej Srebrna tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 5 działkowe, parki) 95. Czartoryskiego tereny zabudowy jednorodzinnej Perłowa tereny zabudowy jednorodzinnej Janockiego tereny zabudowy jednorodzinnej Maczka tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 99. Sybiraków tereny zabudowy jednorodzinnej Łukasińskiego tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej Makowa tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) 102. Aleja R.M.N. tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody działkowe, parki) Konarskiego tereny zabudowy jednorodzinnej Witosa tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 105. Woskowa tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej; tereny rekreacyjno-wypoczynkowe (ogrody 5 działkowe, parki) 106. Przemysłowa tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 107. Wylotowa tereny zabudowy jednorodzinnej

32 108. Kobylogórska tereny zabudowy jednorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 109. Zagrodowa tereny zabudowy jednorodzinnej Podgórna tereny zabudowy zagrodowej Towarowa tereny zabudowy wielorodzinnej; tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (szkoły, internaty, 5 przedszkola, żłobki) 112. Herberta tereny strefy śródmiejskiej Widok tereny zabudowy wielorodzinnej 5 Tabela 6. Wykaz obiektów edukacyjnych, dla których jest przekroczony wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Lp. Nazwa i adres (ulica) jednostki Poziom przekroczenia Stan techniczny przegród organizacyjnej LDWN zewnętrznych 1. Przedszkole Miejskie Nr 1 Stolarka okienna wymieniona do 10 ul. Kosynierów Gdyńskich 29 okna PCV. 2. Prywatne Przedszkole Elemelek Stolarka okienna wymieniona do 10 ul. Kostrzyńska 64 okna PCV. 3. Szkoła Podstawowa Nr 5 Stolarka okienna częściowo do 10 Aleja Konstytucji 3 Maja wymieniona - okna PCV. 4. Gimnazjum Nr 4 Stolarka okienna częściowo do 10 ul. Grobla 68a wymieniona - okna PCV. 5. Liceum Ogólnokształcące WZDZ, Stolarka okienna wymieniona Gimnazjum Nr 7 do 10 okna PCV. ul. E. Estkowskiego 3 6. Przedszkole Nr 22 Stolarka okienna wymieniona do 5 ul. Szarych Szeregów 2 okna PCV. 7. Szkoła Podstawowa Nr 4 Stolarka okienna wymieniona do 5 ul. Kobylogórska 110 okna PCV Katolickie Gimnazjum Katolickie Liceum Ogólnokształcące Św. Tomasza z Akwinu ul. Drzymały 36 Ośrodek rehabilitacyjno-edukacyjnowychowawczy Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Przedszkole Nr 34 Szkoła Podstawowa nr 18 Gimnazjum Nr 18 ul. Franciszka Walczaka 1 Przedszkole Miejskie Nr 17 ul. Stanisława Maczka 21 Niepubliczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia ul. Warszawska 45 Zespół Szkół Nr 20 ul. Szarych Szeregów 7 do 5 do 5 do 5 do 5 do 5 Stolarka okienna i drzwiowa niewymieniona, drewniana. Stolarka okienna wymieniona okna PCV. Nowa stolarka okienna. Stolarka okienna wymieniona okna PCV. Stolarka okienna częściowo wymieniona - okna PCV. 32

33 Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących ul. Czereśniowa 1 Zespół Szkół Odzieżowych ul. Śląska 64a do 5 do 5 Stolarka okienna częściowo wymieniona - okna PCV. Stolarka okienna częściowo wymieniona - okna PCV. Tabela 7. Wykaz obiektów szpitalnych, dla których jest przekroczony wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Nazwa i adres (ulica) jednostki Poziom przekroczenia Stan techniczny przegród Lp. organizacyjnej LDWN zewnętrznych Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki Stolarka okienna wymieniona 1. w Gorzowie Wielkopolskim do 5 okna PCV. ul. J. Dekerta 1 Tabela 8. Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem L DWN i L N przed i po realizacji Programu hałas drogowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas przed realizacją programu HAŁAS TRAMWAJOWY LDWN Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas po realizacji programu LN Na przekroczenia hałasu szynowego, wpływają następujące czynniki: rodzaj taboru; konstrukcja i stopień zużycia szyn; rodzaj podłoża i konstrukcja podkładów; parametry ruchu (szczególnie prędkość); długość składów. Tereny zagrożone hałasem tramwajowym w Gorzowie Wielkopolskim, zlokalizowane są na niewielkich odcinkach wzdłuż torowisk tramwajowych. Problem nadmiernej uciążliwości akustycznej w mieście, dotyczy 6 odcinków linii tramwajowej, na obszarze tym znajduje się torowisko przy ulicy Pomorskiej, Bolesława Chrobrego, Kazimierza Wielkiego, Sikorskiego oraz Kostrzyńskiej. W dalszym rozdziale (rozdział ) przedstawiono analizę możliwych do zastosowania na ww. obszarze działań, ograniczających uciążliwość akustyczną wraz z szacunkowym efektem podjętych działań. Poniższy rysunek przedstawia mapę terenów zagrożonych hałasem tramwajowym. Ponadto w poniższych tabelach przedstawiono charakterystykę i zakres naruszeń dla hałasu tramwajowego oraz liczbę ludności narażoną na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem L DWN (przed i po realizacji Programu hałas tramwajowy). 33

34 Rysunek 8. Mapa terenów zagrożonych hałasem tramwajowym wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Tabela 9. Hałas tramwajowy charakterystyka i zakres naruszeń (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Maksymalna Lp. Linia tramwajowa LDWN [db] Rodzaj terenu chronionego, na którym występuje wartość przekroczenie LDWN przekroczenia Nr 1, 3 na odcinku od przystanku Pomorska do przystanku Park Kopernika (wzdłuż ul. Pomorskiej) Nr 2, 3 na odcinku od przystanku Borowskiego do przystanku Sąd (wzdłuż ul. Mieszka I) Nr 2, 3 na odcinku od przystanku Chodkiewicza do przystanku Kilińskiego (wzdłuż ul. Kazimierza Teren zabudowy jednorodzinnej Teren rekreacyjno - wypoczynkowe Teren strefy śródmiejskiej 5 Teren zabudowy wielorodzinnej

35 Wielkiego) Nr 1, 2 na odcinku od przystanku Zakład Energetyczny do przystanku Jancarza (wzdłuż ul. Sikorskiego) Nr 1, 2 na odcinku od przystanku Plac Słoneczny do przystanku Tartaczna (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej) Nr 1, 2 na odcinku od przystanku Tartaczna do przystanku Wieprzyce (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej) Teren strefy śródmiejskiej 5 Teren zabudowy mieszkaniowo - usługowej 5 Teren zabudowy jednorodzinnej 5 Tabela 10. Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem L DWN przed i po realizacji Programu hałas tramwajowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas przed realizacją programu HAŁAS PRZEMYSŁOWY LDWN Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas po realizacji programu LN 30 0 W Gorzowie Wielkopolskim tereny zagrożone hałasem przemysłowym, znajdują się w sąsiedztwie zakładów produkcyjnych i usługowych. Poniższy rysunek przedstawia mapę terenów zagrożonych hałasem przemysłowym. Ponadto w tabeli 11, zestawiono charakterystykę i zakres naruszeń - hałas przemysłowy. 35

36 Rysunek 9. Mapa terenów zagrożonych hałasem przemysłowym wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Tabela 11. Hałas przemysłowy charakterystyka i zakres naruszeń (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Maksymalna Lp. Zakład LDWN [db] Rodzaj terenu chronionego, na którym występuje wartość przekroczenie LDWN przekroczenia Miejski Zakład Komunikacji - zajezdnia BUDNEX - instalacja przy ul. Husarskiej Autonaprawa TIP - TOP - zakład przy ul. Tkackiej Holding Zremb - Gorzów S.A. - zakład przy ul. Fabrycznej Gamaplast - zakład przy ul. Międzychodzkiej Skup złomu - instalacja przy ul. Poznańskiej Zespół zakładów przemysłowych przy Teren zabudowy mieszkaniowo - usługowej Teren zabudowy śródmiejskiej Teren zabudowy jednorodzinnej 5 Teren zabudowy jednorodzinnej 5 Teren zabudowy wielorodzinnej 5 Teren zabudowy jednorodzinnej Teren zabudowy mieszkaniowo - usługowej Teren zabudowy jednorodzinnej 5 Teren rekreacyjno - wypoczynkowy

37 8. ul. Podmiejskiej Sklep Biedronka - ul. Popławskiego Teren związany ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży (przedszkole miejskie) 5 Tabela 12. Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem L DWN przed i po realizacji Programu hałas przemysłowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas przed realizacją programu HAŁAS KOLEJOWY LDWN Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas po realizacji programu LN W Gorzowie Wlkp. tereny, na których przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu kolejowego, znajdują się wzdłuż linii 203 relacji Krzyż-Kostrzyn. Zakres naruszeń jest jednak znikomy (tabela 13) i nie powoduje zagrożenia dla obiektów chronionych. Poniższy rysunek przedstawia mapę terenów zagrożonych hałasem kolejowym. Ponadto w tabeli 13, zestawiono charakterystykę i zakres naruszeń - hałas kolejowy. 37

38 Rysunek 10. Mapa terenów zagrożonych hałasem kolejowym wskaźnik L DWN (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Tabela 13. Hałas kolejowy charakterystyka i zakres naruszeń (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Maksymalna Lp. Linia kolejowa LDWN [db] Rodzaj terenu chronionego, na którym występuje wartość przekroczenie LDWN przekroczenia Linia kolejowa na odcinku 1. od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż Teren zabudowy jednorodzinnej 5 ul. Kostrzyńskiej) 2. Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej) Tereny strefy śródmiejskiej 5 Tabela 14. Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem LDWN przed i po realizacji Programu hałas kolejowy (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas przed realizacją programu LDWN Liczba ludności narażona na ponadnormatywny hałas po realizacji programu 0 0 LN PODSTAWOWE KIERUNKI NIEZBĘDNE DO PRZYWRÓCENIA I UTRZYMANIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU Wyznaczając kierunki oraz zakres działań, mających na celu redukcję hałasu z poszczególnych typów źródeł na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, wzięto pod uwagę czynniki wpływające na poziom hałasu na terenach chronionych. Czynnikami mającymi wpływ na poziom emisji hałasu drogowego są: natężenie ruchu; struktura ruchu; płynność ruchu; prędkość poruszania się pojazdów; rodzaj (klasa) drogi; typ nawierzchni; nachylenie drogi; lokalizacja sygnalizacji świetlnej i znaków drogowych. Do czynników, które wpływają na emisję hałasu kolejowego należy zaliczyć: natężenie ruchu; prędkość poruszania się pociągów; rodzaj i stan techniczny taboru; 38

39 rodzaj stosowanych hamulców; rodzaj i stan techniczny torowisk; geometrię tras. Parametrami wpływającymi na emisję hałasu przemysłowego są: rodzaj instalacji; lokalizacja instalacji; tryb pracy instalacji; stan techniczny urządzeń emitujących hałas. Czynniki, które wpływają na rozchodzenie się hałasu to: odległość zabudowy od źródła; wysokość zabudowy; gęstość zabudowy; odległość przeszkód terenowych od źródła hałasu; wysokość pasa zieleni; szerokość pasa zieleni; wysokość przeszkody (np. ekranu akustycznego); ukształtowanie terenu. Podstawowe kierunki działań niezbędne do osiągnięcia standardów jakości środowiska na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, przyjęto przy uwzględnieniu następujących czynników: przyczyny przekroczeń dopuszczalnych norm zanieczyszczeń; wielkości przekroczeń; ilość osób narażonych na ponadnormatywny poziom hałasu; prognozowane efekty działań wynikające bezpośrednio z planów inwestycyjnych miasta; kierunki działań zapisane w miejskich programach ochrony środowiska, strategiach rozwoju; miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz opracowaniach eksperckich przyjętych przez Radę Miasta Gorzowa Wielkopolskiego; dostępne rozwiązania i finansowe możliwości miasta; konieczność osiągnięcia standardów jakości środowiska. Podstawowe kierunki działań niezbędne do osiągnięcia standardów jakości środowiska na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, przyjęto przy uwzględnieniu następujących czynników: przyczyny przekroczeń dopuszczalnych norm zanieczyszczeń; wielkości przekroczeń; ilość osób narażonych na ponadnormatywny poziom hałasu; prognozowane efekty działań wynikające bezpośrednio z planów inwestycyjnych miasta; kierunki działań zapisane w miejskich programach ochrony środowiska, strategiach rozwoju; miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz opracowaniach eksperckich przyjętych przez Radę Miasta Gorzowa Wielkopolskiego; dostępne rozwiązania i finansowe możliwości miasta; konieczność osiągnięcia standardów jakości środowiska. 39

40 Kierunki działań, odnoszące się do hałasu drogowego: wymiana nawierzchni dróg na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych; stworzenie systemu ścieżek rowerowych na terenie miasta wraz z poprawą infrastruktury rowerowej; rewitalizacja zdegradowanych obszarów miasta; przebudowa chodników; utrzymywanie w należytym stanie technicznym nawierzchni drogowych; zakaz stosowania nawierzchni o podwyższonej hałaśliwości na terenach chronionych; stosowanie nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych (nawierzchnie ciche); uwzględnianie wyników Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego i założeń Programu w zmianach organizacji ruchu w mieście. Kierunki działań, dotyczące hałasu tramwajowego: modernizacja torowisk; wymiana torowiska. Kierunki działań, dotyczące hałasu kolejowego: wymiana taboru kolejowego; budowa węzła przesiadkowego przy dworcu PKP. Kierunki działań zbieżne dla wszystkich rodzajów hałasu, znajdującego się na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego: uwzględnianie wyników Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego w kształtowaniu przestrzeni miejskiej, w szczególności w zakresie planowania przestrzennego; prowadzenie edukacji ekologicznej dotyczącej hałasu środowiskowego. 5. DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU Na podstawie kierunków wskazanych w rozdziale 4, określono możliwe do podjęcia działania główne dla hałasu drogowego oraz hałasu tramwajowego, w odniesieniu do konkretnej ulicy lub jej fragmentu, które spowodują ograniczenie liczby ludności narażonej na ponadnormatywny hałas o 25% - 50%. Należy pamiętać, iż hałas mierzony jest w skali logarytmicznej, a obniżenie jego poziomu o 3dB, skutkuje zmniejszeniem ogólnej powierzchni narażonej na ponadnormatywne oddziaływanie o około połowę. Działania główne, związane są z bezpośrednim ograniczeniem lub wyeliminowaniem przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Określenie poniższych działań, jest spójne z potrzebami inwestycyjnymi miasta Gorzowa Wielkopolskiego (rozdział ). Opis efektywności poszczególnych działań, zamieszczony został w uzasadnieniu Programu (rozdział 7). Działania główne dla poszczególnych źródeł hałasu, zaplanowano zgodnie z przyjętą metodyką realizacji Programu (rozdział 7.5.). Przy określaniu działań głównych dla poszczególnych źródeł hałasu, przyjęto odpowiednie założenia. Do najważniejszych założeń przyjęto, iż intensywny rozwój sieci tramwajowej w Gorzowie Wielkopolskim spowoduje, że ten rodzaj transportu stanie się dużo bardziej atrakcyjny niż dotychczas. W konsekwencji należy oczekiwać, iż ruch samochodowy zmniejszy się na rzecz wykorzystania możliwości komunikacji tramwajowej. W efekcie oraz wraz z postępującą wymianą pojazdów samochodowych na nowocześniejsze, w strefach gdzie 40

41 notowane są obecnie nieznaczne (do 5dB) przekroczenia poziomu hałasu drogowego, przekroczenia te samoczynnie wygasną. W związku z powyższym, dla zidentyfikowanych odcinków dróg, gdzie poziom przekroczeń jest niewielki (do 5dB) nie proponowano w Programie dodatkowych działań. W Programie, określono natomiast działania dla odcinków dróg o istotniejszym wpływie na kształt klimatu akustycznego, tj. dla odcinków, które generują przekroczenia pomiędzy 5dB a 10dB oraz dla odcinków o szczególnie dużym udziale i wpływie na kształt klimatu akustycznego, tj. dla odcinków, które generują przekroczenia powyżej 10dB. W poniższych tabelach (tabele: 19-21), przedstawiono działania główne Programu dla hałasu drogowego, tramwajowego i kolejowego. W niniejszym Programie, dokonano również oceny stanu realizacji oraz oceny skuteczności, zrealizowanych działań naprawczych (głównych), zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). Ocena ta, przedstawiona została w tabelach poniżej (tabele: 15 i 16). Działania główne, zapisane w poprzednim Programie, dotyczyły wymiany nawierzchni dróg, ograniczenia prędkości ruchu oraz modernizacji torowisk tramwajowych. Wśród 36 wymienionych działań, 33 działania dotyczyły hałasu drogowego i 3 hałasu tramwajowego. Ponadto w niniejszym Programie (tabela 17), wykonano również ocenę realizacji działań wspomagających, zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). Działania te, dotyczyły: planowania i zagospodarowania przestrzennego, sterowania ruchem w mieście i edukacji ekologicznej. W Programie dokonano również oceny realizacji działań na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w ramach hałasu przemysłowego (tabela 18). Rejony objęte sprawozdawczością będą przedmiotem szczególnej uwagi, podczas realizacji następnej Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Termin realizacji niniejszego Programu, obejmuje lata , termin wynika z działań zapisanych w WPI dla miasta Gorzowa Wielkopolskiego oraz z działań przyjętych na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, mających na celu redukcję hałasu z poszczególnych typów źródeł na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Termin realizacji niniejszego Programu, wynika również z konieczności aktualizowania Programu co najmniej raz na 5 lat, w tym także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji oraz o obowiązku sporządzania co 5 lat map akustycznych we fragmentach, na których eksploatacja obiektu może powodować przekraczanie dopuszczalnych wartości hałasu. 41

42 Tabela 15. Ocena realizacji działań głównych zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013) hałas drogowy. L.p Ulica/ fragment ulicy Karola Marcinkowskiego Kazimierza Wielkiego Poznańska i Sulęcińska Piotra Wawrzyniaka Artura Grottgera, Marii Skłodowskiej- Curie, Cypriana Norwida, Bohaterów Warszawy, Fryderyka Chopina, Stefana Żeromskiego Działanie Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego - odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki (Alejki) Długość : ok.147 m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Kazimierza Wielkiego. Odciążenie ul. Poznańskiej poprzez skierowanie ruchu tranzytowego na S3 w momencie ukończenia odcinka drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. - Ograniczenie prędkości ruchu (proponowana strefa uspokojonego ruchu); - Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych na ul. M. Skłodowskiej-Curie. Długość : ok.170 m. Szacunkowy koszt [w tys. zł] 148,000* 5,000*** Bez kosztów dla zarządcy dróg w mieście* Finansowanie Budżet Miasta Budżet Miasta Koszty budowy odcinka drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz są pokrywane z budżetu GDDKiA Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi 83,000* Budżet Miasta Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania W 2013 r. w ramach zadania Przebudowa ul. Marcinkowskiego od ul. Myśliborskiej do ul. Matejki (alejki) I etap (dokumentacja) przygotowano dokumentację projektową na realizację inwestycji. Ograniczenie prędkości ruchu. Wprowadzono strefę z ograniczeniem prędkości do 30 km/h od ul. Czarnieckiego Oddany do użytku 15 maja 2014 r. Poniesione koszty [w tys. zł] 37,500 Brak danych Brak danych Ocena skuteczności 0dB (docelowo 3-5dB) 2dB 3-5dB Zrealizowano w 2015 r. 0,194 2dB ul. Żeromskiego wprowadzone ograniczenie prędkości do 30 km/h 0,468 2dB 42

43 L.p. 6. Ulica/ fragment ulicy Ewarysta Estkowskiego 7. Pomorska Karola Chodkiewicza Władysława Jagiełły Aleksandra Puszkina Działanie Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Ewarysta Estkowskiego (odcinek od ul. Stanisława Moniuszki do ronda Kosynierów Gdyńskich). Długość ok.130 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Franciszka Walczaka - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarnościjezdnia zachodnia). Długość : ok.800 m. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Władysława Jagiełły (odcinek od ul. Jarosława Dąbrowskiego do ul. Franciszka Walczaka). Długość ok. 442 m. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Szacunkowy koszt [w tys. zł] Finansowanie Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania 167,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 2 160,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi 1 360,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania W 2013 roku w ramach inwestycji Przebudowa ul. Estkowskiego i ulicy Kos. Gdyńskich w Gorzowie Wlkp., zmodernizowano jezdnię na odcinku 211 m i wykonano przebudowę chodników. Odcinek od ul. Zamenhofa do Ronda solidarności jezdnia zachodnia wykonano w 2013 r. Poniesione koszty [w tys. zł] Ocena skuteczności 704,500 3dB 889, dB Nie zrealizowano**** - - Zrealizowano w r. 661, dB Obowiązuje ograniczenie prędkości ruchu do 30 km/h w rejonie szkoły 2dB 43

44 L.p. Ulica/ fragment ulicy 11. Kobylogórska Działanie Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Kobylogórskiej. Długość ok. 442 m. Szacunkowy koszt [w tys. zł] 8 443,000* Finansowanie Budżet Miasta, Subwencja ogólna, Narodowy Pogram Przebudowy Dróg Lokalnych. Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania 1.W 2013 r., w ramach zadania Przebudowa ulicy Kobylogórskiej - I etap, została zrealizowana przebudowa drogi na odcinku o długości około 650m, tj. od skrzyżowania z ul. Krótką do skrzyżowania z ul. Zagrodową (bez skrzyżowania). Na zrealizowanym odcinku ul. Kobylogórskiej wykonano nową konstrukcję jezdni o nawierzchni z mieszanki SMA, remont istniejącego mostu nad Kanałem Siedlickim, budowę kładki dla ruchu pieszorowerowego nad Kanałem Siedlickim, budowę chodników, ścieżkę rowerową, parkingi. 2. W 2014 roku, w ramach zadania Przebudowa ulicy Kobylogórskiej-etap I przebudowano ulicę Kobylogórską na odcinku o długości 542 m tj. od skrzyżowania z ul. Zagrodową do skrzyżowania z ul. Strażacką i Wylotową. Wykonano m.in. budowę nowej konstrukcji jezdni Poniesione koszty [w tys. zł] Ad ,000 Ad ,000 Ad. 3 Planowany koszt II etapu 5 762,020 Ocena skuteczności 3-5dB 44

45 L.p. Ulica/ fragment ulicy 12. Kostrzyńska 13. Małyszyńska 14. Przemysłowa 15. Władysława Sikorskiego 16. Siedlicka Działanie Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych, w ramach realizacji inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i Al. 11-Listopada ( odcinek od placu Słonecznego do węzła) z drogą ekspresową S3. Długość: m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych od ul. Nasiennej do ul. Rolnej. Długość ok. 460 m. Ograniczenie prędkości ruchu od ul. Kolejowej do ul. Mazowieckiej. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Władysława Sikorskiego odcinek od Al. Konstytucji 3 Maja do ul. Bolesława Chrobrego). Długość ok. 630 m. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Szacunkowy koszt [w tys. zł] ,000* Finansowanie Budżet Miasta, środki zewnętrzne ZIT Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Zarządca drogi 265,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi ,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania o nawierzchni z mieszanki SMA, budowę chodnika i ciągu pieszo-rowerowego. 3.W 2017 roku zakończono realizacje budowy drogi w ramach zadania Przebudowa ulicy Kobylogórskiej-etap II na odcinku od ul. Krótkiej do Kanału Ulgi. W ramach zadania I etapu przebudowy ulicy Kostrzyńskiej przygotowano dokumentację projektową na realizację inwestycji. Realizacja w toku. Poniesione koszty [w tys. zł] - w 2013 r.: 33,700 - w 2014 r.: 3,700 Ocena skuteczności 0dB (docelowo 3-5dB) Nie zrealizowano**** - - Nie zrealizowano**** - - W trakcie realizacji. Zakończenie Robót budowlanych planowane jest na koniec listopada 2018 r. Wprowadzono ograniczenie prędkości do 40 km/h Koszt znaków 3-5dB 2dB 45

46 L.p. 17. Ulica/ fragment ulicy Kazimierza Pułaskiego 18. Pocztowa 19. Okólna Spichrzowa i Składowa Wojciecha Głowackiego 22. Wylotowa 23. Ukośna 24. Wiejska Kazimierza Sosnkowskiego Szczecińska- Myśliborska Działanie Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Kazimierza Pułaskiego. Długość ok. 436 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych. Długość ok. 220 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych, w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej. Długość ok. 834 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Składowej i Spichrzowej. Długość ok m. Szacunkowy koszt [w tys. zł] Finansowanie Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania 205,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 158,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 1 232,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 1 128,000* Budżet Miasta RPRGiPID,, Zarządca drogi Ograniczenie prędkości ruchu. 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych. Długość ok. 650 m. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Zastosowanie nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych. Długość ok. 500 m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 130 ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. 326,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi 5,000*** Budżet Miasta Zarządca drogi 202,000* Budżet Miasta Zarządca drogi ,000* Subwencja ogólna, Budżet Miasta Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania Poniesione koszty [w tys. zł] Ocena skuteczności Nie zrealizowano**** - - Nie zrealizowano**** - - Nie zrealizowano**** - - W trakcie opracowania dokumentacji projektowej obwiązuje ograniczenie do 30 km/h na części ulicy Planowany termin realizacji 2019r. 150,000-2dB - - Nie zrealizowano**** - - Nie zrealizowano**** - - Wykonano 240 m w 2016 r. (z kanalizacją deszczową i chodnikiem) Etap I na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Chorwackiej zrealizowany w 2018r. Kolejny etap planowany jest do realizacji w 2019r. 3-5dB ,00 3-5dB 46

47 L.p. 27. Ulica/ fragment ulicy Stefana Czarnieckiego 28. Jana Dekerta 29. Dobra Działanie Ograniczenie prędkości ruchu Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych od ul. A. Puszkina do ul. K. Wielkiego. Długość ok. 120 m. Ograniczenie prędkości ruchu Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych od ul. A. Puszkina do ul. K. Wielkiego. Długość ok. 120 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Dobrej (odcinek od ul. Artylerzystów do ul. Myśliborskiej). Długość ok m. Szacunkowy koszt [w tys. zł] Finansowanie Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania 80,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 9 200,000* ,000* Budżet Miasta, Narodowy Pogram Przebudowy Dróg Lokalnych. Budżet Miasta, Narodowy Pogram Przebudowy Dróg Lokalnych. Zarządca drogi Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania Wprowadzono strefę z ograniczeniem prędkości do 30 km/h od ul. Czarnieckiego W roku 2014 w ramach zadania Budowa parkingów przy szpitalu wraz z przebudową ulicy Dekerta wykonano przebudowę istniejącej ulicy na odcinku od skrzyżowania z ul. Czartoryskiego do ul. Wyszyńskiego na długości ok. 930m. Zakres przebudowy obejmował wykonanie nowej konstrukcji jezdni wraz z nawierzchnią asfaltową, zjazdy i budowę chodnika, ścieżki rowerowej, budowę 249 miejsc parkingowych. Zadanie zrealizowane. Wymiana nawierzchni drogi powiatowej nr 2507F ulicy Dobrej na odcinku o długości 1643 m wraz z kanalizacja deszczową i dwoma zbiornikami retencyjnymi. Poniesione koszty [w tys. zł] Ocena skuteczności - 2dB 5 140, dB Etap I: kwota 185,000. Etap II kwota 7 091, dB 47

48 L.p. Ulica/ fragment ulicy 30. Czereśniowa 31. Fabryczna 32. Gwiaździsta 33. Szarych Szeregów Działanie Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Czereśniowej (odcinek od hali sportowej do ul. J. Piłsudskiego). Długość ok. 580 m. Ograniczenie prędkości ruchu na przedmiotowym odcinku drogi. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych. Długość ok. 430 m. Wymiana nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach realizacji inwestycji: Przebudowa ul. Szarych Szeregów (odcinek od ul. F. Walczaka do ul. Kombatantów). Szacunkowy koszt [w tys. zł] Finansowanie Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania 511,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 2,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 232,000* Budżet Miasta Zarządca drogi 197,000* Budżet Miasta, Subwencja Ogólna Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania Zrealizowano w 2015 r. Obowiązuje ograniczenie do 40 km/h na odcinku od ul. Budowlanych do ul. Towarowej. Wymiana nawierzchni na odcinku od Mostu staromiejskiego do ul. Towarowej zrealizowana w 2016r. Poniesione koszty [w tys. zł] Ocena skuteczności 252, dB 5 361,000 2dB Zrealizowano w 2018r , dB Zrealizowano w 2016 r. koszt nawierzchni 886,800 Długość ok. 289 m. * na podstawie Raportu z realizacji Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego za lata ; ** koszt wynika z WPF; *** koszt przyjęty na podstawie założeń, zgodnie z Informacją dotyczącą dróg w mieście - potrzeby remontowe i inwestycyjne układu komunikacyjnego Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp. oraz na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego **** brak realizacji zadania wynika z braku środków; zadanie zostało zaplanowane do realizacji w kolejnych latach 3-5dB 48

49 Tabela 16. Ocena realizacji działań głównych zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego hałas tramwajowy. L.p. Ulica/fragment ulicy Działanie Torowisko w ul. W. Sikorskiego od ul. E. Jancarza do ul. Dworcowej. Długość ok.350 m. Torowisko w ul. W. Sikorskiego od ul. Dworcowej do ul. B. Chrobrego. Długość ok. 640 m. Torowisko w ul. Kostrzyńskiej. Szacunkowy koszt [w tys. zł] Finansowanie Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowania realizacji działań Modernizacja torowiska 5 080,000* Budżet Miasta Zarządca drogi Sprawozdanie z realizacji Modernizacja torowiska 8 660,000* Budżet Miasta Zarządca drogi Sprawozdanie z realizacji Modernizacja torowiska ,000** Budżet Miasta Zarządca drogi Sprawozdanie z realizacji Stan realizacji zadania 1.Remont pojedynczego torowiska na dł. ok. 40 m (wklejenie szyn w płyty żelbetonowe) 2013r. 2.Remont pojedynczego torowiska na dł. ok. 60 m 2014 r. 1.Remont pojedynczego torowiska na dł. ok. 60 m 2014 r. Inwestycja realizowana będzie w ramach zadania Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i Al.11 Listopada Poniesione koszty [w tys. zł] Ad ,000 Ad ,600 70,000 Ocena skuteczności Za krótki odcinek aby przyniósł efekt akustyczny Za krótki odcinek aby przyniósł efekt akustyczny - 8-9dB * koszt na podstawie pisma MZK NT-07-45/2012 z dnia ; **Inwestycja realizowana w ramach Budowy przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11-Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3), koszt wynika z WPF 49

50 Tabela 17. Ocena realizacji działań wspomagających zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). Lp. 1. Obszar Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne Działanie W roku 2013 został uchwalony 1 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego: Uchwała Nr LVII/638/2013 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 30 października 2013 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. dla obszaru położonego pomiędzy ul. Koniarską, ul. Kujawską i Kanałem Ulgi. W roku 2014 zostały uchwalone 2 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: Uchwała Nr LXXIV/799/2014 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 29 września 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. obszaru położonego pomiędzy Al. 11 Listopada a rzeką Wartą, Uchwała Nr IV/20/2014 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. obszaru położonego pomiędzy drogą ekspresową S-3, ul. Sulęcińską i południową granicą miasta. W powyższych uchwałach zostały wprowadzone następujące zapisy odnoszące się do dopuszczalnych poziomów hałasu: W ustaleniach ogólnych zostały zaklasyfikowane rodzaje poszczególnych terenów objętych ochroną przed hałasem, zgodnie z przepisami o ochronie środowiska. W uchwalonych planach miejscowych przekroczenia hałasu występują w trzech miejscach: Wzdłuż ul. Koniawskiej w miejscach przekroczeń pozostawiono funkcję mieszkaniową tam, gdzie jest ona istniejąca, w zdecydowanej większości teren wzdłuż drogi został przeznaczony na funkcję produkcyjną lub usługową, a gdzie istnieje zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna funkcję mieszkaniową wielorodzinną z usługami, Wzdłuż ul. Kobylogórskiej miejscowy plan odzwierciedla zagospodarowanie istniejące terenu, w miejscach przekroczeń pozostawiono funkcję mieszkaniową tam, gdzie istnieje. Od strony północnej wyznaczono wzdłuż drogi tereny przeznaczone na funkcję produkcyjną lub usługową. Na południe od węzła drogi ekspresowej S3 z ul. Kasprzaka pozostawiono tereny wolne od zabudowy z przeznaczeniem na teren ogródków działkowych oraz zieleni nieurządzonej. W roku 2015 zostały uchwalone 2 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: Uchwała Nr XII/109/2015 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. dla obszaru położonego na południe od Chróścika ograniczonego terenami lasów od strony wschodniej, południowej i zachodniej, Uchwała Nr XVII/174/2015 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 30 września 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wielkopolskiego dla obszaru położonego pomiędzy ul. Poznańską a rzeką Wartą. W roku 2016 został uchwalony 1 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego: Uchwała Nr XXXV/438/2016 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. dla obszaru położonego pomiędzy ul. Mosiężną i ul. Metalowców. W powyższych uchwałach zostały wprowadzone następujące zapisy odnoszące się do dopuszczalnych poziomów hałasu: 50

51 2. 3. Sterowanie ruchem w mieście (Inteligentne systemy transportowe) Edukacja ekologiczna W ustaleniach ogólnych zostają zaklasyfikowane rodzaje poszczególnych terenów objętych ochroną przed hałasem, zgodnie z przepisami o ochronie środowiska, W uchwalonych w wyznaczonym terminie sprawozdawczym planach miejscowych przekroczenia hałasu występują wzdłuż ulic: Koniawskiej, Poznańskiej, Strażackiej, Wylotowej i Siedlickiej w miejscach przekroczeń pozostawiono funkcję mieszkaniową ze względu na fakt, iż jest to funkcja istniejąca, w większości terenu dopuszczono wprowadzenie funkcji usługowej. 1. Zarządzanie dostępnością dróg Wprowadzono zakaz wjazdu pojazdów ciężarowych (3,5 oraz 7t) - Osiedle Piaski ul. Błotna, Kazimierza Wielkiego, Puszkina, Dowbora Muśnickiego. Zakaz nie dotyczy autobusów i służb miejskich. 2. Promowanie wykorzystania bardziej ekologicznych środków transportu Pod koniec 2014 r. opracowano koncepcję programowo - przestrzenną rozwoju tras rowerowych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp. Miasto obecnie pracuje nad koncepcją EuroVelo Realizacja w ramach przebudowy dróg, ZIT ( ) i EuroVelo ( ). 1. Udostępniono mapę akustyczną i Program ochrony środowiska przed hałasem wraz z informacjami o hałasie i metodach jego redukcji na stronie internetowej miasta. 2. Podejmowano działania promujące korzystanie z miejskich środków transportu (MZK). 3. Planuje się udział miasta w akcji Dzień bez samochodu. 4. Dzierżawa przez MZK w Gorzowie Wlkp. 10 szt. nowoczesnych autobusów Solaris Urbino Zakup przez MZK w Gorzowie Wlkp. 6 autobusów z napędem hybrydowym oraz 4 nowoczesnych autobusów spełniających normy emisji spalin EURO6. 6. Udział pracownika WSR w 2016 r. warsztatach Wykonanie oceny stanu klimatu akustycznego Środowiska w skali kraju wraz z nadzorem metodycznym nad systemem monitoringu hałasu w latach

52 Tabela 18. Realizacja działań na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w ramach hałasu przemysłowego. Lp Zakład GAMAPLAST ul. Międzychodzka 12 f Sklep Netto ul. Czarnieckiego 11 Faurecia Gorzów Sp. z o. o. ul. Szczecińska 31 Zajezdnia MZK ul. Kostrzyńska 46 Piekarnia Chlebek ul. Podmiejska Boczna 14 Zmiana nazwy na: Piekarnia LEKS Sp. z o.o. ul. Podmiejska Boczna 14 Rhodia Polyamide Polska Sp. z o.o. ul. Walczaka 25 STAL-TECH Sp. z o.o. ul. Fabryczna 18 Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD Sp. z o.o. ul. Kosynierów Gdyńskich 56 Źródła hałasu Młynek do odpadów, praca hali, chłodni, wentylatory Ruch samochodów po parkingu Wentylatory, środki transportu Tramwaje, autobusy Hala, transport Hala Hala Obiekty produkcyjne, transport Rodzaj terenu chronionego, na którym występuje zagrożenie ponadnormatywnym hałasem tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy jednorodzinnej tereny zabudowy jednorodzinnej tereny mieszkaniowousługowe tereny szpitali i domów opieki tereny rekreacyjnowypoczynkowe tereny szpitali i domów opieki tereny zabudowy wielorodzinnej Wartość przekroczenia w [db] LDWN - 5 do 10 LDWN - do 5 (LDWN - 0) LN - do 5 LDWN - 5 do 10 LDWN - 5 do 15 Działania Kontrola w zakładzie r. Kontrola w zakładzie r. - Kontrola r. Kontrola w zakładzie r. LDWN - 5 do 10 - LDWN - do 5 Pismo do WIOŚ o przeprowadzenie pomiarów hałasu (pismo z dnia r.) Wynik działania Sprawozdanie z pomiarów z dnia r. Brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu Nie stwierdzono nadmiernej uciążliwości hałasowej pochodzącej od instalacji należących do zakładu Zakład leży we właściwości Marszałka Województwa. Brak skarg mieszkańców na nadmierną emisję hałasu. Zakład podejmuje działania mające na celu obniżenie emisji hałasu. Brak skarg mieszkańców na nadmierną uciążliwość hałasową. Nie stwierdzono nadmiernej uciążliwości hałasowej pochodzącej od instalacji i urządzeń eksploatowanych na terenie zakładu Zakład leży we właściwości Marszałka Województwa Brak skarg mieszkańców na nadmierną emisję hałasu z zakładu 1. Sprawozdanie z pomiarów hałasu, przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu wynoszące 0,3 db. 2. Zakład opracował i przedstawił Program ograniczenia hałasu 3. Zakład przedstawił sprawozdania ze zrealizowanych zgodnie z Programem działań (pismo z dnia r. i pismo z dnia r.) teren strefy śródmiejskiej LDWN - do 5 Kontrola r. Nie stwierdzono nadmiernej uciążliwości hałasowej pochodzącej od instalacji należących do zakładu 52

53 Tabela 19. Działania główne Programu - hałas drogowy. L.p. Ulica/fragment ulicy Działanie 1. Kostrzyńska 2. Wyszyńskiego, Roosevelta 3. Pomorska 4. Myśliborska 5. Marcinkowskiego 6. Spichrzowa 7. Okólna Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3). Odciążenie ul. Wyszyńskiego oraz ul. Roosevelta po wybudowaniu Północnej Obwodnicy na odcinku od Ronda Barlineckiego przez rzekę Kłodawkę, do skrzyżowania z ul. Owocową, a następnie do skrzyżowania z ul. Żwirową, poprzez planowaną budowę ulicy Kamiennej, przez Chwalęcice, tereny byłego poligonu wojskowego aż do ul. Myśliborskiej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Włókienniczej - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarności - jezdnia zachodnia). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 130 ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego [odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki] (Alejki). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga. Szacunkowy koszt [w tys. zł] ,871* ,000**** 889,000*** ,000 Finansowanie RPO Lubuskie ZIT MOF GW, Budżet Miasta Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Budżet Miasta Budżet Miasta, Subwencja ogólna Budżet Miasta, Subwencja ogólna 1 357,970**** Budżet Miasta 5 500,000*** RPRGiPID, Budżet Miasta 1 232,000*** Budżet Miasta Podmiot odpowiedzi alny za realizację zadania Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowani a realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Prognozowane zmniejszenie poziomu hałasu 3-5dB 3dB 3-5dB 3-5dB 3-5dB 3-5dB 3-5dB 53

54 8. Śląska 9. K. Wielkiego 10. Staszica 11. Plac Słoneczny 12. Walczaka Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Śląskiej na odcinku od ul. Towarowej do ul. Wał Poprzeczny. Długość ok. 1000m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. K. Wielkiego na odcinku od skrzyżowania z ul. Roosevelta do pętli tramwajowej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Staszica, na długości ok. 400m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa drogi Plac Słoneczny o długości ok. 60m. Budowa drogi o nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Modernizacja wschodniego wylotu DK NR 22 w Gorzowie Wlkp. od ronda Sybiraków do granic miasta ,500** ,000** 1 708,536**** 200,000**** ,000* Program rozwoju dróg gminnych i powiatowych infrastruktury drogowej na lata , Budżet Miasta Subwencja Ogólna, Budżet Miasta Subwencja Ogólna, Budżet Miasta Budżet Miasta (Budżet obywatelski) Program Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , Budżet Miasta Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji * koszt wynika z przeprowadzonego przetargu; ** koszt wynika z WPF; *** na podstawie Raportu z realizacji Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego za lata ; **** koszt przyjęty na podstawie założeń, zgodnie z Informacją dotyczącą dróg w mieście - potrzeby remontowe i inwestycyjne układu komunikacyjnego Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp. oraz na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego 3-5dB 3-5dB 3-5dB 3-5dB 3-5dB 54

55 W przypadku pozostałych dróg o charakterze lokalnym, których oddziaływanie powoduje naruszenie standardów akustycznych środowiska o niewielkim poziomie (do 5dB a w jednostkowych przypadkach do 10dB), często zachodzi zjawisko, gdzie standardy akustyczne naruszone są na obszarze otaczającym budynki mieszkalne, jednak nie obejmują swoim zasięgiem samych budynków. W tym wypadku, choć droga powoduje naruszenie standardów akustycznych na obszarze podlegającym ochronie, to na jej oddziaływanie nie są bezpośrednio narażeni mieszkańcy budynków, a jedynie osoby przebywające w obszarze oddziaływania drogi. Najczęściej źródłem tego oddziaływania jest duże natężenie ruchu oraz nadmierna prędkość pojazdów. Oddziaływanie dróg lokalnych zostanie ograniczone w sposób pośredni, poprzez odciążenie dróg lokalnych niższej kategorii ruchem samochodowym, w szczególności ruchem ciężkim, który zostanie przejęty przez Północną Obwodnicę Gorzowa Wielkopolskiego. Przejęcie ruchu przez obwodnicę spowoduje, iż w obszarze miasta spadnie ogólne natężenie ruchu, w szczególności ruchu ciężkiego. Zmiany te będą również widoczne na drogach lokalnych. Szacunkowy wpływ zmniejszenia ruchu w obszarze miasta ze względu na przejęcie ruchu przez obwodnicę, wynosi około 1-2 db. Ze względu na pośredni charakter tego działania, nie stanowi ono działania głównego. 55

56 Tabela 20. Działania główne programu - hałas tramwajowy. Kolejność realizacji zadania Ulica/fragment ulicy 1. Kostrzyńska 2. Sikorskiego 3. Pomorska Działanie Modernizacja torowiska w ramach zadania: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3 Modernizacja torowiska w ramach zadania: Przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Warszawskiej: na odcinku od ul. Stefanii Hejmanowskiej do ul. Herberta, oraz na ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Herberta do ul. Chrobrego, ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Chrobrego do pierwszej zwrotnicy za ul. Dworcową. Modernizacja torowiska na odcinku od Ronda Ofiar Katynia do ul. Zamenhofa w ramach zadania: Ścieżki rowerowe wraz z infrastrukturą transportu niskoemisyjnego Szacunkowy koszt [w tys. zł] , ,569* 2 549,771 Finansowanie Budżet Miasta, POIŚ Budżet Miasta, Fundusz Spójności Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Oś Priorytetowa VI Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach, Działanie 6.1 Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach. Budżet Miasta, Regionalny Program Operacyjny Lubuskie 2020, Oś Priorytetowa 3 Gospodarka niskoemisyjna, Działania 3,3 Ograniczenie niskiej emisji w miastach, Poddziałanie Ograniczenie niskiej emisji w miastach ZIT Gorzów Wlkp. Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Zarządca drogi Zarządca drogi Zarządca drogi Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowania realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Prognozowane zmniejszenie poziomu hałasu 8-9dB 8-9dB 8-9dB 56

57 4. 5. Chrobrego i Mieszka I Kazimierza Wielkiego Modernizacja torowiska w ramach zadania pn.: System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Chrobrego na odcinku od ul. Sikorskiego do ul. Borowskiego i Mieszka I na odcinku od ul. Borowskiego do ul. Roosevelta Wymiana torowiska na odcinku 200m między ul. Chodkiewicza a ul. Okrzei w ramach przebudowy ul. Kazimierza Wielkiego. MZK będzie wymieniało część torowiska w ramach umowy "In house" * łączna wartość robót Urzędu Miasta i PWiK ** wg kosztorysu inwestorskiego *** koszt ujęty w działaniu pn. Przebudowa ul. Kazimierza Wielkiego ,315** *** Budżet Miasta Fundusz Spójności Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Oś Priorytetowa VI Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach, Działanie 6.1 Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach. Budżet Miasta, Subwencja Ogólna Zarządca drogi Zarządca drogi Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji 8-9dB 8-9dB 57

58 Tabela 21. Działania główne programu - hałas kolejowy. L.p Ulica/fragment linii kolejowej Linia kolejowa na odcinku od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej). Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej). Działanie Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności. Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności oraz przebudowa torowisk (estakaday kolejowej) Szacunkowy koszt [w tys. zł] 9 040,000 Finansowanie Spółki przewozowe Spółki przewozowe PKP Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania Spółki przewozowe Spółki przewozowe PKP Informacje i dokumenty wykorzystywane do kontroli i dokumentowania realizacji działań Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Prognozowane zmniejszenie poziomu hałasu 4-5dB 4-5dB 58

59 6. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA PROGRAMEM 6.1. WPROWADZENIE Program ochrony środowiska przed hałasem zgodnie z art. 84 ust. 1 POŚ w związku z art. 119 ust. 1 i 2 POŚ stanowi program naprawczy. Nadrzędną zasadą Programu jest realizacja wyznaczonych kierunków oraz działań przez określone jednostki. Wdrażanie Programu, odbywa się przy udziale tj.: podmiotów uczestniczących w organizacji i zarządzaniu Programem; podmiotów realizujących zadania Programu; podmiotów kontrolujących przebieg realizacji i efekty Programu; mieszkańców Gorzowa Wielkopolskiego, odbierający wyniki działań Programu. Niniejszy dokument jest aktualizacją poprzedniego Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). W niniejszym Programie wykonana została analiza stopnia realizacji przyjętych w poprzednim POSPH kierunków oraz działań. Punktem wyjściowym do aktualizacji Programu była stworzona w 2017 r. Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Rejony objęte sprawozdawczością będą przedmiotem szczególnej uwagi, podczas realizacji następnej Mapy akustycznej Gorzowa Wielkopolskiego Organy administracji Przekazywanie organowi przyjmującemu Program informacji o wydawanych decyzjach, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu Organami administracji właściwymi w sprawach wydawania decyzji mogących mieć wpływ na osiągnięcie celów Programu są: Prezydent Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, Wojewoda Lubuski, Marszałek Województwa Lubuskiego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim. Decyzje administracyjne, których ustalenia mają wpływ na osiągnięcie celów Programu, są wydawane na podstawie przepisów: ustawy POŚ, ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (UOOŚ) 1, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (UPZP) 2 oraz Prawa budowlanego 3. W poniższej tabeli wymieniono najważniejsze rodzaje decyzji, podstawy prawne oraz organ właściwy do ich wydania. Nie bez znaczenia pozostają również decyzje wydawane na podstawie ustawy o transporcie kolejowym 4 oraz ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych 5. 1 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U r. poz. 1405) 2 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U r. poz. 1073) 3 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U poz. 1202) 4 Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U poz. 927) 5 Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U r. poz ze zm.) 6 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U nr 175 poz. 1462) 59

60 Tabela 22. Najważniejsze rodzaje decyzji mogących mieć wpływ na osiągniecie celów Programu (źródło: opracowanie własne). Lp. Decyzja Podstawa prawna wydania decyzji Właściwy organ Podstawa prawna właściwości organu Uwagi 1. decyzja o dopuszczalnym poziomie hałasu art. 115a POŚ Prezydent a) Marszałek b) RDOŚ c) art. 378 POŚ decyzji takiej nie wydaje się, jeżeli hałas powstaje w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, kolei linowych, portów oraz lotnisk lub z działalnością osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą (art. 115a ust. 2 POŚ) 2. decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach art. 71 ust. 1 UOOŚ decyzja o nałożeniu obowiązku ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia i/lub przywrócenia środowiska do stanu właściwego decyzja nakazująca wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko decyzja o wstrzymaniu działalności powodującej pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrażającej życiu lub zdrowiu ludzi decyzja o wstrzymaniu użytkowania instalacji prowadzonej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego art. 362 ust. 1 POŚ Prezydent, RDOŚ Prezydent a) Marszałek b) RDOŚ c) art. 75 UOOŚ art. 378 POŚ - art. 363 POŚ Prezydent art. 363 POŚ art. 364 POŚ WIOŚ art. 364 POŚ - art. 364 POŚ WIOŚ art. 364 POŚ przed r. odpowiednia decyzja wydawana była na podstawie art. 46 ust. 1 POŚ i miała nazwę decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia dotyczy osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej przed r. WIOŚ mógł też wydawać decyzje o wstrzymaniu użytkowania instalacji eksploatowanej z naruszeniem warunków pozwolenia zintegrowanego przez okres przekraczający 6 miesięcy 60

61 Lp. Decyzja Podstawa prawna wydania decyzji Właściwy organ Podstawa prawna właściwości organu Uwagi 7. decyzja o wstrzymaniu użytkowania instalacji art. 364 POŚ WIOŚ art. 364 POŚ dotyczy osób fizycznych eksploatujących instalację w ramach zwykłego korzystania ze środowiska 8. decyzja o udzielenie pozwolenia zintegrowanego art. 181 ust. 1 pkt 1 POŚ Prezydent a) Marszałek 6b) RDOŚ 7c) art. 378 POŚ - 9. decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego art. 50 ust. 1 UPZP 10. decyzja o warunkach zabudowy art. 59 ust. 1 UPZP 11. decyzja: - o pozwoleniu na budowę, - o zatwierdzeniu projektu budowlanego, - o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych - art. 28, - art. 34 ust. 5, - art. 51 ust. 1 Prawa budowlanego Prezydent, Wojewoda (dla terenów zamkniętych) Prezydent, Wojewoda (dla terenów zamkniętych) Prezydent, Wojewoda art. 51 ust. 1 UPZP art. 60 ust. 1 i 3 UPZP art. 82 ust. 2 i 3 Prawa budowlanego decyzja jest wydawana w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp); prowadzony jest rejestr decyzji przez Marszałka dla inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim, a przez Prezydenta pozostałych (art. 57 UPZP) decyzja jest wydawana w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; prezydent prowadzi rejestr wydanych decyzji (art. 67 ust. 1 UPZP) prezydent prowadzi rejestr decyzji (art. 38 ust. 2 Prawa budowlanego) a) w przypadku miasta na prawach powiatu zamiast starosty właściwym organem jest prezydent (art. 3 pkt 35 POŚ); 6 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 175, poz. 1462, z późn. zm.); b) przed 2008 r. właściwym organem był wojewoda (wg zmian POŚ przez tzw. ustawę kompetencyjną); c) przed r. organem właściwym dla terenów zamkniętych był wojewoda (wg zmian POŚ przez UOOŚ) 61

62 Wydawanie aktów prawa miejscowego Odpowiednio z konstytucyjną zasadą hierarchicznej struktury systemu źródeł prawa, akty prawa miejscowego powinny być zgodne ze wszystkimi powszechnie obowiązującymi aktami. Zgodnie z działem VII Zasad techniki prawodawczej h, akty prawa miejscowego są ustanawiane przez radę gminy, bądź prezydenta miasta, na podstawie przepisów upoważniających zamieszczonych w ustawach, dotyczących odpowiednich samorządów terytorialnych lub też w innych ustawach. Na podstawie art. 13 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych oraz niektórych innych aktów prawnych i, warunkiem wejścia w życie aktu prawa miejscowego jest jego ogłoszenie we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym (wydaje wojewoda). Organami administracji właściwymi w sprawach wydawania aktów prawa miejscowego są: Rada Miasta Gorzowa Wlkp., Sejmik Województwa Lubuskiego, Wojewoda Lubuski. Podstawowe dokumenty prawa miejscowego, których ustalenia są ważne z punktu widzenia ochrony przed hałasem, stanowią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które to przyjmowane są przez Radę Miasta w postaci uchwał Monitorowanie realizacji programu Monitorowaniem realizacji Programu, zajmuje się Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa oraz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, odpowiedzialny jest za koordynację i stały lub okresowy monitoring realizacji poszczególnych zadań określonych w niniejszym dokumencie. Przewiduje się następujące rodzaje działań monitorujących, tj.: gromadzenie wyników badań porealizacyjnych potwierdzających skuteczność działań ograniczających hałas (lub jej brak) w odniesieniu do inwestycji, o których jest mowa w niniejszym Programie; monitorowanie trendów zmian klimatu akustycznego w mieście; monitorowanie realizacji działań POSPH, poprzez coroczne sprawozdania wysyłane do Urzędu Miasta. Realizacja zadań związanych z monitorowaniem realizacji Programu i jego skutków, w odniesieniu do zmian stanu akustycznego środowiska w mieście, wymaga odpowiedniego zaplecza organizacyjnego i technicznego. Mapa akustyczna wykonywana co 5 lat jest narzędziem do monitorowania klimatu akustycznego i stanowi część składową Państwowego Monitoringu Środowiska. Obowiązek prowadzenia okresowych pomiarów emisji hałasu do środowiska, na podstawie art. 175 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, spoczywa na zarządzającym drogą, linią kolejową, linią tramwajową. Zgodnie z art. 147a ustawy Prawo ochrony środowiska pomiary poziomu hałasu w środowisku powinny być prowadzone: przez laboratoria uprawnione; zgodnie z metodyką określoną we właściwych rozporządzeniach Ministra Środowiska. h Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U r., poz. 283) i Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1523) 62

63 Zaleca się sporządzanie na potrzeby organu odpowiedzialnego za tworzenie POŚPH rocznych sprawozdań z realizacji POŚPH. Sprawozdanie powinno być przekazane w wersji elektronicznej do Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa, w terminie do 31 marca każdego roku. W przypadku realizowania inwestycji objętej POŚPH, dopuszcza się odstępstwo od działań przeciwhałasowych wskazanych w POŚPH, pod warunkiem, że zastosowane rozwiązanie będzie równoważne, tzn. jego skuteczność nie będzie mniejsza od skuteczności działania wskazanego w POSPH. Sprawozdanie roczne, sporządzane przez zarządzającego źródłem hałasu, powinno zawierać, tj. zestawienie zrealizowanych zadań w danym okresie; koszt tych działań lub całkowity koszt inwestycji, jeśli nie da się wydzielić nakładów poniesionych na ograniczenie hałasu; ocenę skuteczności działań, jeśli ocena taka będzie możliwa; analizę niezrealizowanych zadań lub odstępstwa od realizacji, wraz z podaniem przyczyn. Informacje o Programie oraz postępach w jego realizacji, przekazywane są w formie sprawozdań do Komisji Europejskiej OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI PODMIOTÓW KORZYSTAJĄCYCH ZE ŚRODOWISKA W zakresie ochrony przed hałasem do obowiązków podmiotów korzystających ze środowiska, wynikających z ustawy Prawo ochrony środowiska należy: do zarządzającego drogą i zarządców kolei, tj. o obowiązek prowadzenia okresowych lub ciągłych pomiarów wartości poziomów hałasu w środowisku (art. 175); o obowiązek przedstawiania właściwemu organowi ochrony środowiska j oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wyników wykonanych pomiarów (art. 177 ust. 1); o obowiązek sporządzania co 5 lat map akustycznych we fragmentach, na których eksploatacja obiektu może powodować przekraczanie dopuszczalnych wartości hałasu (art. 179 ust. 1 i 3); o obowiązek przekazania fragmentów mapy akustycznej właściwemu marszałkowi województwa i staroście oraz właściwemu wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska (art. 179 ust. 4 pkt 1 i 2); o obowiązek sporządzenia mapy akustycznej w terminie jednego roku od dnia, w którym obiekt zaliczony został do obiektów, których eksploatacja może powodować oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach (art. 179 ust. 5); o stosowanie zabezpieczeń akustycznych i właściwej organizacji ruchu w celu ochrony środowiska przed zanieczyszczeniem hałasem (art. 173); o obowiązek dotrzymania standardów jakości środowiska (art. 174), do prowadzących instalację, tj.: o obowiązek dotrzymywania standardów emisji hałasu (art. 141); o obowiązek zapewnienia prawidłowej eksploatacji instalacji, tzn. nie powodującej przekroczenia standardów jakości środowiska (art. 144); obowiązek prowadzenia okresowych pomiarów wartości emisji hałasu (art. 147 ust. 1) lub ciągłych pomiarów wielkości emisji w razie wprowadzenia do środowiska znacznych ilości hałasu (art. 147 ust. 2), przy czym pomiary powinny zostać przeprowadzane przez odpowiednie laboratoria (art. 147a); obowiązek ewidencjonowania i przechowywania wyników pomiarów przez 5 lat (art. 147 ust. 6); j Organ ochrony środowiska odpowiednio: Prezydent, Marszałek, RDOŚ 63

64 obowiązek przedstawiania właściwemu organowi ochrony środowiska k oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wyników wykonanych pomiarów (art. 149 ust. 1); obowiązek zgłoszenia do eksploatacji instalacji niewymagającej pozwolenia, mogącej negatywnie oddziaływać na środowisko (art. 152), zakaz używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz rekreacyjno wypoczynkowych (art. 156 ust. 1), za wyjątkiem okazjonalnych uroczystości, imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, a także podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu (art. 156 ust. 2). 7. UZASADNIENIE PROGRAMU 7.1. PODSTAWY PRAWNE W poniższym rozdziale przedstawiono najważniejsze przepisy prawa zarówno europejskiego, krajowego, jak i lokalnego oraz decyzje administracyjne, mające wpływ na stan akustyczny środowiska, które zostały uwzględnione w ramach opracowywania niniejszego Programu DYREKTYWA 2002/49/WE Zasadniczym aktem prawnym na poziomie Unii Europejskiej odnoszącym się do problematyki ochrony przed hałasem jest Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 25 czerwca 2002 roku, w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku. Dyrektywa 2002/49/WE wprowadziła następujące obowiązki: ustalenie i przyjęcie przez Państwa Członkowskie wspólnych wskaźników oceny hałasu i wspólnych europejskich metod ich wyznaczania (art. 5 i 6); sporządzenie strategicznych map akustycznych dla wyznaczonych według jednolitego kryterium obszarów (art. 7); opracowanie w oparciu o sporządzone mapy i realizacja wieloletnich programów ochrony środowiska przed hałasem (art. 8) tzw. planów działań. Minimalne wymagania do planów działań, określono w załączniku V Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady. Przedstawiono w nim m.in.: zestawienie elementów, które powinien posiadać plan działań oraz ogólne propozycje działań, jakie właściwe władze mogą podejmować, w celu zmniejszenia oddziaływania hałasu. Zgodnie z wymaganiami Dyrektywy, Państwa Członkowskie są zobowiązane zapewnić udostępnienie społeczeństwu przyjętych przez nie map akustycznych oraz opracowanych planów działań, a także przekazać informację w zakresie realizacji planów do Komisji Europejskiej PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Przepisy prawa europejskiego w zakresie hałasu przetransportowano do polskiego systemu prawnego poprzez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 799 ze zm.). k Organ ochrony środowiska odpowiednio: Prezydent, Marszałek, RDOŚ 64

65 Zgodnie z ustawą POŚ, elementy systemu zarządzania stanem akustycznym środowiska stanowią: plany zagospodarowania przestrzennego: przy ich sporządzaniu, różnicując tereny o różnych funkcjach, bądź różnych zasadach zagospodarowania, wskazuje się także zróżnicowane dopuszczalne poziomy hałasu dla tych obszarów. W przypadku braku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, dozwolone poziomy hałasu dla danego terenu określają właściwe organy, na podstawie faktycznego zagospodarowania i wykorzystywania omawianego terenu i terenów sąsiednich; systemu oceny stanu akustycznego środowiska: w ramach państwowego monitoringu środowiska dokonuje się systemu oceny stanu akustycznego środowiska, a także obserwacji zmian, na podstawie wyników pomiarów poziomów hałasu, określonych wskaźnikami hałasu L DWN i L N wraz z uwzględnieniem pozostałych danych (tj.: demograficznych, dotyczących sposobu zagospodarowania i użytkowania terenu). Ocena dokonywana jest w strefach, które stanowią: aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy; tereny poza aglomeracjami (droga, linia kolejowa, lotnisko). Starosta ma obowiązek na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska, sporządzić mapy akustyczne co 5 lat. Przez teren zagrożony hałasem rozumie się teren, na którym są przekroczone dopuszczalne poziomy hałasu, określone wskaźnikami L DWN lub L N, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku l. Programy naprawcze zgodnie z art. 119 POŚ, dla terenów na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy się programy ochrony środowiska przed hałasem, który jako cel wyznacza dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Program ochrony środowiska przed hałasem uchwala odpowiednio rada powiatu (dla aglomeracji) oraz sejmik województwa (dla terenów poza aglomeracjami). Programy dla aglomeracji, aktualizuje się co najmniej raz na pięć lat, a także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji. Program dla terenów poza aglomeracjami powinien być określony w terminie 1 roku od dnia przedstawienia mapy akustycznej przez podmiot zobowiązany do jej sporządzenia. Pozwolenia na korzystanie ze środowiska przepisy obowiązujące w odniesieniu do instalacji/zakładów funkcjonują następujące regulacje: pozwolenia zintegrowane wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinien zawierać informacje dotyczące instalacji wymagającej pozwolenia m.in. w zakresie proponowanej wielkości emisji hałasu; decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu w przypadku stwierdzenia przez organ ochrony środowiska, na podstawie pomiarów własnych, pomiarów dokonanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska lub pomiarów podmiotu obowiązanego do ich prowadzenia, że poza zakładem, w wyniku jego działalności, przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu, organ ten wydaje decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu. Decyzji takiej nie wydaje się w przypadku, jeżeli hałas powstaje w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk lub z działalnością osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą. Obszary ciche w aglomeracji lub poza aglomeracją obszary ciche w aglomeracji lub obszary ciche poza aglomeracją, uwzględniające szczególne potrzeby ochrony przed hałasem tych obszarów, mogą zostać wyznaczone w drodze uchwały przez radę powiatu. Projekt uchwały w ww. sprawie podlega uzgodnieniu z właściwym miejscowo wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta w terminie 30 dni. l Dz. U. z 2014 r. poz

66 Obszar ograniczonego użytkowania w przypadku gdy z przeglądu ekologicznego, oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko lub z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla m.in. oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych czy trasy komunikacyjnej, tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Kompetencje w tym zakresie posiada sejmik województwa oraz rada powiatu (zgodnie z art. 135 POŚ). Oceny oddziaływania na środowisko kwestie związane z oceną oddziaływania na środowisko regulowane są ustawą z dnia 22 czerwca 2017 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko m ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. Nr 179, poz. 1498) W rozporządzeniu określone są wymagane rozdziały dokumentu (tj.: opisowa, wyszczególniająca ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji programu, uzasadnienie zakresu zagadnień) z jakich powinien składać się program ochrony środowiska przed hałasem oraz szczegółowo precyzuje zagadnienia wymagające przedstawienia, w ramach poszczególnych części. Zgodnie z 6 Rozporządzenie Ministra Środowiska, w programie określa się i ocenia: emisję hałasu, powstającą w związku z eksploatacją: instalacji, zakładów, urządzeń, dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów; hałas powstający w środowisku w związku z eksploatacją źródeł hałasu jak wyżej, przed i po realizacji zadań programu, z uwzględnieniem liczby mieszkańców na terenie objętym programem; efektywność ekologiczną i ekonomiczną zadań programu we wzajemnym ich powiązaniu. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji (Dz. U nr 187poz ze zm.) W rozporządzeniu określono szczegółowy zakres informacji, który powinien być ujęty na mapach akustycznych, w celu ich wykorzystania do: opracowania danych dla państwowego monitoringu środowiska, tworzenia i aktualizacji programów ochrony środowiska przed hałasem, informowania społeczeństwa o zagrożeniach środowiska hałasem. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r., w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112) W Rozporządzeniu określone zostały dopuszczalne poziomy hałasu, wyznaczające standardy jakości środowiska dla poszczególnych grup źródeł hałasu dla wskaźników długookresowych L DWN i L N. Dopuszczalne wartości długookresowych wskaźników poziomu dźwięku dla poszczególnych źródeł hałasu przedstawia poniższa tabela. m Dz. U poz

67 Tabela 23. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, wyrażone wskaźnikami L DWN i L N, mającymi zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (źródło: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r., w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112). Dopuszczalny długotrwały średni poziom dźwięku A [db] L.p. Rodzaj terenu LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy Drogi lub linie kolejowe1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródeł hałasu Strefa ochronna "A" uzdrowiska Tereny szpitali poza miastem Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 2) Tereny domów opieki społecznej Tereny szpitali w miastach Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego Tereny zabudowy zagrodowej Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 2) ) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 67

68 Dopuszczalny długotrwały średni poziom dźwięku A [db] L.p. Rodzaj terenu LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy Drogi lub linie kolejowe1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródeł hałasu 4. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 2) L.p. Rodzaj terenu Starty, lądowania i przeloty statków powietrznych Pozostałe obiekty i działalność będąca źródeł hałasu Strefa ochronna "A" uzdrowiska Tereny szpitali, domów opieki społecznej Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 1) Tereny zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowe i zamieszkania zbiorowego Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców1) ) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 68

69 7.2. MAPA AKUSTYCZNA GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO Sporządzona w 2017 roku Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego, stanowiła materiał wyjściowy do opracowania niniejszego Programu. W Programie szczegółowej analizie poddano tereny mieszkaniowe, położone w granicach administracyjnych miasta Gorzowa Wielkopolskiego, dla których wskaźnik M (wyznaczony na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego), charakteryzujący w sposób łączny wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców, znajdujących się na danym terenie wykazuje wartości większe od zera. Program oparty jest o wskaźniki długookresowe: L DWN i L N oraz kryteria, które wyznaczają m.in. kolejność realizacji zadań (tzw. wskaźnik M), efektywność ekonomiczną i ekologiczną zaproponowanych rozwiązań na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Zgodnie z Mapa akustyczną na terenie Gorzowa Wielkopolskiego występuje szereg obszarów, dla których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu, głównie drogowego. Tereny narażone na przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla hałasu drogowego (całkowita powierzchnia: ok. 0,69 km 2 ) położone są, przede wszystkim, wzdłuż głównych ciągów drogowych: drogi krajowej S3 - Trasa Zgody, ul. Poznańska; drogi krajowej DK nr 22 - ulice: Walczaka, Pomorska, Trasa Nadwarciańska, Kasprzaka; pozostałych głównych ciągów ulicznych, min.: ul. Kostrzyńska, Aleja Konstytucji 3 Maja, Roosevelta, Wyszyńskiego, Słowiańska, Warszawska. Tereny narażone na przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla hałasu tramwajowego (całkowita powierzchnia: ok. 0,01 km 2 ) położone są w bezpośrednim sąsiedztwie torowisk (zazwyczaj do 5dB) w rejonie następujących ulic: Kostrzyńskiej; Pomorskiej; Kazimierza Wielkiego; Mieszka I; Sikorskiego. Tereny zagrożone hałasem przemysłowym (całkowita powierzchnia: ok 0,08 km 2 ), położone są w bezpośrednim sąsiedztwie zakładów lub większych parkingów zlokalizowanych przy osiedlach mieszkalnych i centrach handlowych. Tereny narażone na przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla hałasu kolejowego (niewielkie narażenie do 5dB na powierzchni < 0,01 km 2 ; brak budynków mieszkalnych w strefie narażenia) położone są wzdłuż linii kolejowej nr 203, w szczególności: w rejonie ulicy Kostrzyńskiej (lokalnie pomiędzy ulicami Tartaczna i Wiśniową, oraz okolice Akademii im. Jakuba z Paradyża); w rejonie śródmieścia. 69

70 W wyniku realizacji Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, uzyskano opracowanie zawierające: 1) charakterystykę obszaru podlegającego ocenie; 2) identyfikację i charakterystykę źródeł hałasu; 3) uwarunkowania akustyczne wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 4) metody wykorzystane do dokonania oceny; 5) zestawienie wyników badań; 6) identyfikację terenów zagrożonych hałasem; 7) liczbę ludności zagrożonej hałasem; 8) analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska; 9) mapy emisyjne, imisyjne oraz terenów zagrożonych hałasem; 10) mapy terenów cichych oraz mapy wskaźnika M; 11) wnioski w zakresie ochrony przed hałasem. Dla Programu szczególne znaczenie miały zaktualizowane mapy terenów zagrożonych hałasem, które wskazały miejsca narażone na ponadnormatywny hałas, a wykonane mapy wskaźnika M pokazały, gdzie należałoby podejmować działania w pierwszej kolejności. Na etapie Programu mapy te uległy modyfikacji z uwagi na łączenie i dzielenie obszarów pod względem doboru możliwych środków redukcji dla poszczególnych ciągów komunikacyjnych. Wyniki Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego jednoznacznie wskazują, iż głównym źródłem zagrożeń klimatu akustycznego jest hałas drogowy, zaś w niewielkim stopniu hałas tramwajowy, przemysłowy i kolejowy. W poniższych tabelach zestawiono podsumowanie danych oraz informacji, opracowanych w ramach Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego dla hałasu: drogowego, tramwajowego, kolejowego i przemysłowego, występującego na terenie Gorzowa Wielkopolskiego. W wyniku realizacji Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, uzyskano opracowanie zawierające: charakterystykę obszaru podlegającego ocenie; identyfikację i charakterystykę źródeł hałasu; uwarunkowania akustyczne wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, metody wykorzystane do dokonania oceny; zestawienie wyników badań; identyfikację terenów zagrożonych hałasem; liczbę ludności zagrożonej hałasem; analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska; mapy emisyjne, imisyjne oraz terenów zagrożonych hałasem; mapy terenów cichych oraz mapy wskaźnika M; wnioski w zakresie ochrony przed hałasem. 70

71 Tabela 24. Podsumowanie danych i informacji opracowanych w ramach mapy akustycznej dla hałasu drogowego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Wskaźnik HAŁAS DROGOWY Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] LDWN Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły 0,64 0, ,66 0, ,84 0, HAŁAS DROGOWY Wskaźnik Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły 0,35 0, ,28 0, ,73 0, LN 71

72 Tabela 25. Podsumowanie danych i informacji opracowanych w ramach mapy akustycznej dla hałasu tramwajowego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Wskaźnik HAŁAS TRAMWAJOWY Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] LDWN Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły 0, , , HAŁAS TRAMWAJOWY Wskaźnik Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły 0, , , LN 72

73 Tabela 26. Podsumowanie danych i informacji opracowanych w ramach mapy akustycznej dla hałasu kolejowego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Wskaźnik HAŁAS KOLEJOWY Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] LDWN Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły HAŁAS KOLEJOWY Wskaźnik Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły LN 73

74 Tabela 27. Podsumowanie danych i informacji opracowanych w ramach mapy akustycznej dla hałasu przemysłowego (źródło: Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego). Wskaźnik HAŁAS PRZEMYSŁOWY LDWN Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > 10-15dB > 15-20dB pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie 0,05 0, [km2] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym 0, zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] HAŁAS PRZEMYSŁOWY Wskaźnik Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km2] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tyś.] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [w tyś.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie Liczba budynków służb zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem [liczba obiektów] Wielkość przekroczeń do 5dB > 5-10dB > dB > 15-20dB Pow. 20dB Stan środowiska niedobry zły bardzo zły 0,03 0, , , LN 74

75 7.3. ANALIZA TRENDÓW ZMIAN AKUSTYCZNYCH KLIMATU AKUSTYCZNEGO Jedną z głównych funkcji Programu Ochrony Środowiska przed hałasem jest wskazanie zmian w klimacie akustycznym miasta, jakie dokonały się na przestrzeni lat. Analiza dostępnych danych, dotyczących oddziaływania poszczególnych typów źródeł hałasu pozwala ustalić, czy podjęte czynności w tym obszarze były prawidłowe i jaki przyniosły skutek, a także umożliwia zdefiniowanie kierunki działań w przyszłości. W celu zobrazowania trendów zmian warunków akustycznych w granicach miasta Gorzowa Wielkopolskiego, poddano analizie wyniki Mapy Akustycznej opracowanej w 2013 r. oraz wyniki Mapy Akustycznej opracowanej w 2017 r. Analizą objęto odrębnie hałas drogowy, pochodzący od ruchu pojazdów, hałas tramwajowy, hałas kolejowy i hałas przemysłowy. Porównania dokonano na podstawie powierzchni obszarów eksponowanych na hałas, w określonych przedziałach poziomów, liczbę lokali mieszkalnych, narażonych na hałas, liczbę budynków szkolnych i przedszkolnych, narażonych na hałas oraz liczbę zagrożonych mieszkańców HAŁAS DROGOWY Poniżej, na podstawie danych zawartych w dokumentach Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2013 oraz Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2018, przedstawiono trendy zmian w klimacie akustycznym, w obszarze hałasu drogowego. Tabela 28. Porównanie powierzchni obszarów zagrożonych hałasem dane dla hałasu drogowego. Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 LDWN 0,55 0, ,64 0, LN 0,27 0, ,35 0,

76 Tabela 29. Porównanie liczby lokali mieszkalnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu drogowego. Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 0,722 0, ,66 0, LN 0,291 0, ,28 0, Tabela 30. Porównanie liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dane dla hałasu drogowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 2,105 0,150 0, ,84 0, LN 0,795 0, ,73 0, Tabela 31. Porównanie liczby budynków szkolnych i przedszkolnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu drogowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 LDWN LN

77 Z analizy danych wynika, iż w obszarze miasta powiększeniu uległ obszar zagrożony hałasem w najniższym przedziale przekroczeń wartości dopuszczalnych hałasu. Nadal taka sama pozostaje powierzchnia obszarów zagrożonych w przedziale 5-10 db. Co istotne, w tym samym czasie spadła liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas, oraz liczba mieszkańców zagrożonych hałasem. Zmniejszyła się liczba szkół i przedszkoli narażonych na hałas w najniższym obszarze przekroczeń wartości dopuszczalnych, jednak więcej takich obiektów jest narażonych na hałas w porze nocnej HAŁAS TRAMWAJOWY Poniżej, na podstawie danych, zawartych w dokumentach Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2013 oraz Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2017, przedstawiono trendy zmian w klimacie akustyczny, w obszarze hałasu tramwajowego. Tabela 32. Porównanie powierzchni obszarów zagrożonych hałasem dane dla hałasu tramwajowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 LDWN 0, , LN , Tabela 33. Porównanie liczby lokali mieszkalnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu tramwajowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 0, , LN 0, ,

78 Tabela 34. Porównanie liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dane dla hałasu tramwajowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 0,039 0, , LN 0, , Tabela 35. Porównanie liczby budynków szkolnych i przedszkolnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu tramwajowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 LDWN LN Z analizy danych wynika, iż powierzchnia terenów zagrożonych hałasem tramwajowym nadal pozostaje niewielka. Istotne jest natomiast to, że odnotowano wzrost liczby lokali mieszkalnych oraz mieszkańców zagrożonych hałasem tramwajowym. Nadal żaden z budynków szkolnych lub przedszkolnych nie jest zagrożony hałasem tramwajowym HAŁAS KOLEJOWY Poniżej, na podstawie danych, zawartych w dokumentach Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2013 oraz Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2017, przedstawiono trendy zmian w klimacie akustyczny, w obszarze hałasu kolejowego. 78

79 Tabela 36. Porównanie powierzchni obszarów zagrożonych hałasem dane dla hałasu kolejowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 LDWN LN Tabela 37. Porównanie liczby lokali mieszkalnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu kolejowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN LN Tabela 38. Porównanie liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dane dla hałasu kolejowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN LN

80 Tabela 39. Porównanie liczby budynków szkolnych i przedszkolnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu kolejowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 LDWN LN Na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego nie notuje się zagrożeń ze strony hałasu kolejowego. Zarówno w roku 2013 jak i w 2017 żaden z lokali mieszkalnych, jak i żaden z budynków szkolnych lub przedszkolnych, nie był narażony na nadmierny hałas kolejowy HAŁAS PRZEMYSŁOWY Poniżej, na podstawie danych, zawartych w dokumentach Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2013 oraz Mapa Akustyczna Miasta Gorzowa Wielkopolskiego 2018, przedstawiono trendy zmian w klimacie akustyczny, w obszarze hałasu przemysłowego. Tabela 40. Porównanie powierzchni obszarów zagrożonych hałasem dane dla hałasu przemysłowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2013 Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie (w km 2 ) rok 2017 LDWN 0, ,05 0, LN 0,02 0, ,03 0,

81 Tabela 41. Porównanie liczby lokali mieszkalnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu przemysłowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 0, LN 0,007 0, , Tabela 42. Porównanie liczby mieszkańców zagrożonych hałasem dane dla hałasu przemysłowego Wielkość przekroczeń Wartość wskaźnika do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2013 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie (w tyś) rok 2017 LDWN 0, , LN 0,02 0, , Tabela 43. Porównanie liczby budynków szkolnych i przedszkolnych zagrożonych hałasem dane dla hałasu przemysłowego Wartość wskaźnika Wielkość przekroczeń do 5 db 5-10 db db db pow. 20 db Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2013 Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie rok 2017 LDWN LN

82 Z analizy danych wynika, iż w obszarze miasta nieznacznemu powiększeniu uległ obszar zagrożony hałasem przemysłowym w przedziale poniżej 5 db oraz w przedziale 5-10 db przekroczeń wartości dopuszczalnych hałasu. Odnotowano natomiast spadek liczby mieszkańców narażonych na hałas. Jedynie w obszarze przekroczeń do 5 db notuje się niewielki wzrost liczby lokali mieszkalnych narażonych na hałas w porze nocnej ANALIZA MATERIAŁÓW, DOKUMENTÓW I PUBLIKACJI WYKORZYSTANYCH DO OPRACOWANIA PROGRAMU POLITYKI, STRATEGIE, PLANY I PROGRAMY Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Aktualna Strategia Rozwoju Województwa 2020, przyjęta została przez Sejmik Województwa Lubuskiego Uchwałą nr XXXII/319/12, w dniu 19 listopada 2012 r. Strategia stanowi najważniejszy dokument samorządu województwa lubuskiego, określający kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji. Dokument pełni funkcję planu postępowania władz regionalnych, zarówno w procesie zarządzania województwem, jak również w inicjowaniu i rozwijaniu mechanizmów współpracy pomiędzy samorządem terytorialnym, sferą biznesową i mieszkańcami województwa. Strategia Rozwoju Województwa uwzględnia dokumenty planistyczne szczebla międzynarodowego i krajowego, co gwarantuje skorelowanie procesów rozwojowych województwa lubuskiego z podstawowymi założeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego. Nadrzędnym celem dokumentu jest wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększania spójności regionu, jak również do efektywnego zarządzania jego rozwojem. Osiągnięcie nadrzędnego celu dokumentu jest możliwe poprzez skrupulatne realizowanie celów operacyjnych oraz kierunków interwencji, rozumianych jako wskazanie działań niezbędnych do osiągnięcia celu (cel główny: wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększenia spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem). Do przyjętych celów strategicznych zaliczono: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna; Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna; Społeczna i terytorialna spójność regionu; Region efektywnie zarządzany. Do nadrzędnego celu Wysokiej dostępności transportowej i teleinformatycznej" przyjęto: Budowę nowej i modernizację istniejącej infrastruktury komunikacyjnej poprzez m.in.: o Poprawę stanu technicznego infrastruktury komunikacyjnej w celu zapewnienia sprawnych połączeń pomiędzy strategicznymi ośrodkami i obszarami rozwoju gospodarczego województwa (miasta, port lotniczy, strefy gospodarcze, parki przemysłowe i naukowotechnologiczne, bazy logistyczno-magazynowe, węzły komunikacyjne etc.). o Rozwój infrastruktury drogowej: - rozwój sieci dróg krajowych i ekspresowych w województwie lubuskim poprzez ich sukcesywną przebudowę i modernizację, w tym w międzynarodowych korytarzach transportowych sieci TEN-T, z zapewnieniem skomunikowania węzłów dróg S3, A2 i A18 z siecią dróg niższych kategorii; - budowa obwodnic miast leżących w ciągach dróg krajowych, wojewódzkich i lokalnych w oparciu o kryteria natężenia i bezpieczeństwa ruchu drogowego; - budowa niezbędnych przepraw mostowych na rzekach województwa; 82

83 - wzmocnienie powiązań transportowych z sąsiednimi regionami w tym budowa trans granicznych połączeń drogowych; - przebudowa i modernizacja sieci dróg wojewódzkich i lokalnych w celu uzyskania ich dobrego stanu technicznego; - poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez likwidowanie miejsc niebezpiecznych na drogach. o Rozwój infrastruktury kolejowej: - rozbudowa i modernizacja głównych linii kolejowych położonych na terenie województwa, w celu podniesienia ich parametrów technicznych; - poprawa infrastruktury dworców i przystanków pasażerskich; - monitorowanie działań na rzecz planowanej linii Kolei Dużych Prędkości ze stacją kolejową na terenie województwa lubuskiego. Usprawnienie systemu transportu publicznego poprzez: o Rozwój połączeń transportowych: - zapewnienie spójnych i sprawnych połączeń komunikacyjnych pomiędzy strategicznymi dla rozwoju województwa miastami i obszarami; - zwiększenie ilości trans granicznych i międzywojewódzkich połączeń komunikacyjnych, w szczególności kolejowych Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry z Warszawą oraz sąsiednimi metropoliami (Wrocławiem, Poznaniem, Szczecinem, Berlinem); - poprawa stanu technicznego i zwiększenie ilości nowoczesnego taboru kolejowego na liniach komunikacyjnych o znaczeniu regionalnym i międzywojewódzkim; - zapewnienie regularnej komunikacji lotniczej z Warszawą i innym miastami w kraju i Europie oraz inne działania na rzecz rozwoju i promocji połączeń lotniczych z Portu Lotniczego Zielona Góra/Babimost. o Działania na rzecz poprawy zarządzania komunikacją: - rozwój inteligentnych systemów transportowych; - zwiększenie różnorodności form transportu w województwie; - rozwój i promocja zbiorowego transportu publicznego, w tym z zastosowaniem rozwiązań proekologicznych; - kontynuacja działań i współpraca z innymi regionami na rzecz utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego CETC - ROUTE 65. Cele zawarte w Strategii Rozwoju Województwa 2020 stanowią kontynuację przyjętych kierunków, które wyznaczone zostały w poprzednio obowiązującym dokumencie. Inwestycją kluczową dla miasta Gorzowa Wielkopolskiego jest inwestycja regionalna pod nazwą: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury i taboru transportu publicznego w obszarach funkcjonalnych Zielonej Góry (lubuskie Trójmiasto) i Gorzowa Wlkp." Zadanie to polegało będzie na rozwinięciu transportu publicznego obu miast, a przede wszystkim na rozbudowie i modernizacji infrastruktury transportu szynowego. W obszarze funkcjonalnym Gorzowa Wielkopolskiego zadanie opierać się będzie na rozbudowie linii tramwajowych, co będzie wiązało się z koniecznością zakupu taboru tramwajowego i autobusowego. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego Zmiana Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego, przyjęta została Uchwałą nr XLIV/667/18 Zarządu Województwa Lubuskiego, w dniu 23 kwietnia 2018 r. W dokumencie zostały zawarte następujące kierunki działań: przebudowa sieci dróg krajowych do parametrów klasy GP wzgl. G; uzyskanie nośności konstrukcji jezdni 115 kn/oś; 83

84 budowa obejść miejscowości; poprawa bezpieczeństwa i standardu podróży. Zadania dotyczące komunikacji drogowej, to m.in.: budowa obwodnic miejscowości na drogach krajowych, a zwłaszcza: Wschowy, Szprotawy, Nowogrodu Bobrzańskiego (droga nr 27), Słubic i Krosna Odrzańskiego (droga nr 29), Kostrzyna nad Odrą (droga nr 31), Kargowej (droga nr 32) oraz budowę nowego przebiegu drogi nr 22 przez teren gminy Kłodawa (jako północne obejście aglomeracji Gorzowa Wlkp.) z przedłużeniem jej do Kostrzyna nad Odrą. Dla obsługi zachodniej części województwa, pobudzenia aktywności gospodarczej, a także poprawy dostępności dla potrzeb turystyki i rekreacji istotne jest stworzenie korytarza (położonego na zachód od S-3), złożonego z dróg wojewódzkich o parametrach klasy G, łączących takie ośrodki jak: Iłowa Żagań Krosno Odrzańskie Sulęcin Gorzów Wielkopolski, a także trasy przygranicznej (równoległej w przybliżeniu do Nysy i Odry) o parametrach klasy Z-G. Docelowo drogi krajowe powinny uzyskać parametry klasy GP, a wojewódzkie klasy G. W przyszłości proponuje się także rozważyć ewentualną możliwość odbudowy mostów granicznych zniszczonych podczas wojny oraz nowych połączeń na szczeblu samorządowym. W zakresie komunikacji kolejowej postulowana jest poprawa stanu szlaków i infrastruktury kolejowej. Zaprojektowano budowę sprawnego połączenia kolejowego Gorzów Wlkp. Zielona Góra, przez Skwierzynę, Międzyrzecz, Świebodzin, Sulechów z możliwością przedłużenia do Nowej Soli. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Gorzowa Wlkp. w latach Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Gorzowa Wlkp. w latach , przyjęta została Uchwałą nr LXVIII/1073/2010 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w dniu 3 lutego 2010 r. Strategia wyznacza cele rozwoju miasta Gorzowa Wlkp., spójne z celami rozwoju województwa lubuskiego. W mieście prowadzone są działania inwestycyjne i administracyjne, ukierunkowane na ochronę powietrza, ochronę wód, gospodarkę odpadami, ochronę przed hałasem, urządzanie i utrzymanie terenów zieleni oraz monitoring stanu środowiska. Na terenie miasta prowadzona jest również edukacja i popularyzacja zagadnień ochrony środowiska, w ramach której podejmowane są działania zgodne z przyjętą zasadą, tj.: Ziemi nie odziedziczyliśmy po naszych przodkach, a tylko pożyczyliśmy ją od naszych dzieci. Przyjęte kierunki działań oraz podejmowane decyzje, mające na celu poprawę istniejącego stanu środowiska na terenie miasta, są oparte na wynikach prowadzonego monitoringu krajowego, regionalnego i lokalnego. Wyniki badań oraz ich analizy publikowane są w wydawanych przez Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska raportach o stanie środowiska na terenie miasta. Na podstawie danych przedstawionych ww. dokumentach wnioskujemy, iż wpływ aglomeracji na środowisko w ostatnich latach znacznie się zmniejszył, przede wszystkim dzięki prowadzonym inwestycjom proekologicznym. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Gorzowa przedstawia działania, które zostały podjęte w celu poprawy klimatu akustycznego miasta i ograniczenia uciążliwości wywoływanych przez wibracje. Zadania obejmują: modernizację infrastruktury komunikacji miejskiej oraz modernizację taboru autobusowego i tramwajowego; przebudowę torowisk tramwajowych; instalowanie ekranów akustycznych; stworzenie mapy akustycznej (Mapa akustyczna miasta Gorzowa Wielkopolskiego, stworzona została w 2017 r.). Strategia Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego Strategia Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego, przyjęta została Uchwałą nr 1/2014 Związku Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego, w dniu 20 października 2014 r. 84

85 Ponadto 21 kwietnia 2015 r. została podjęta Uchwała nr 30/324/15 Zarządu Województwa Lubuskiego, w sprawie wyznaczenia zasięgu terytorialnego Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla miejskiego obszaru funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego jako: miasto Gorzów Wielkopolski (rdzeń obszaru funkcjonalnego) oraz następujące gminy: Kłodawa, Santok, Deszczno i Bogdaniec, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie maja 2015 r. Gorzów Wielkopolski oraz gminy: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa i Santok, zawarły Porozumienie dotyczące wspólnej realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp. (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego z dnia 18 czerwca 2015 r., poz ). W porozumieniu określone zostały zasady współpracy stron dla realizacji wspólnych działań, w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT), a Miasto Gorzów Wielkopolski określono jako Lidera ZIT. Strategia Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego, dotyczy obszaru obejmującego miasto Gorzów Wielkopolski oraz gminy: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa i Santok. Dokument ten określa wizję rozwoju oraz cele strategiczne i operacyjne dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp. Wizję zdefiniowano w dokumencie w następujący sposób: Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wielkopolskiego liderem kreatywności w regionie, kumulującym kapitał twórczy i potencjał innowacyjny, natomiast misja MOF Gorzowa Wlkp. została określona jako: Budowa funkcji metropolitalnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego w oparciu o tradycje gospodarcze regionu oraz najwyższe standardy zrównoważonego i innowacyjnego rozwoju. W ramach realizacji misji MOF Gorzowa Wlkp., zdefiniowano dwa cele strategiczne, tj.: Budowa trwałej przewagi konkurencyjnej MOF Gorzowa Wielkopolskiego; Zrównoważone kształtowanie podstawowych funkcji MOF Gorzowa Wielkopolskiego. Tematyka transportu zawarta została w ramach obydwu celów strategicznych, jako dwa cele operacyjne: Poprawa zewnętrznej dostępności komunikacyjnej MOF Gorzowa Wielkopolskiego - cel operacyjny zakłada działania w zakresie poprawy zewnętrznej dostępności drogowej i kolejowej, a także wykorzystanie alternatywnego transportu wodnego i lotniczego; zakłada się działania interwencyjne dla dokończenia drogi ekspresowej S-3, modernizacji drogi krajowej nr 22, modernizacji sieci dróg wojewódzkich i powiatowych oraz infrastruktury kolejowej i drogi wodnej E-70; Integracja oraz wzmocnienie infrastruktury transportu MOF Gorzowa Wielkopolskiego ze szczególnym uwzględnieniem komunikacji zbiorowej - cel operacyjny zakłada konieczność interwencji w zakresie wzmocnienia infrastruktury transportowej i komunikacyjnej poprzez uzupełnienie taboru transportowego oraz utworzenie zintegrowanego systemu komunikacji publicznej, łączącego podsystemy tramwajowy i autobusowy, zachęcającego do korzystania z komunikacji miejskiej i podmiejskiej. W dokumencie za fundamentalny typ interwencji określono rozbudowę oraz modernizację infrastruktury i taboru transportu publicznego (w tym tramwajowego) w obszarze funkcjonalnym Gorzowa Wlkp., celem budowy zintegrowanego systemu komunikacji publicznej MOF Gorzowa Wielkopolskiego, łączącego system zrównoważonego transportu miejskiego oraz rozwój infrastruktury komunikacji publicznej na terenie gmin strefy zewnętrznej MOF Gorzowa Wielkopolskiego. Jako pozostałe zakresy interwencji w ramach drugiego celu operacyjnego określono poprawę stanu dróg i infrastruktury, budowę sieci tras rowerowych, infrastruktury zwiększającej bezpieczeństwo na drogach oraz opracowanie systemu zintegrowanej sieci połączeń w gminach obszaru. Niniejsza strategia przewiduje realizację 16 kluczowych projektów, w tym m.in.: projekt pn. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury i taboru transportu publicznego w MOF Gorzowa Wielkopolskiego. 85

86 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego, zaopiniowana pozytywnie przez Ministerstwo Rozwoju w dniu 21 grudnia 2015 r. Dokument zawiera cele, priorytety rozwojowe oraz działania przewidziane do realizacji w latach w ramach ZIT. W Strategii zaproponowano wizję rozwoju obszaru, 6 priorytetów rozwojowych oraz 11 działań. Ponadto dokument przedstawia również listę projektów komplementarnych. W Strategii ZIT przedstawiono spójność przyjętych priorytetów rozwojowych i działań ze strategiami i dokumentami unijnymi, krajowymi i regionalnymi oraz ze Strategią MOF Gorzowa Wielkopolskiego. Wizja MOF Gorzowa Wielkopolskiego, zdefiniowana została w Strategii ZIT jako: Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wielkopolskiego poprzez zintegrowane działania, kumulujące kapitał twórczy i potencjał innowacyjny tworzy spójny i sprawny organizm społeczno-gospodarczy. Strategia ZIT wyznacza dwa cele rozwojowe, nawiązujące do Strategii MOF Gorzowa Wielkopolskiego: Podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw, jakości edukacji i zewnętrznej dostępności MOF GW w ramach celu rozwojowego wyznaczony został m.in. priorytet: Poprawa zewnętrznej dostępności komunikacyjnej MOF Gorzowa Wielkopolskiego, a w nim działanie, tj.: Rozwijanie infrastruktury drogowej zapewniającej dostępność do sieci TEN-T ; Gospodarka niskoemisyjna i funkcjonalna przestrzeń MOF GW - w ramach celu rozwojowego wyznaczony został m.in. priorytet: Przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną, a w nim działanie, tj.: Wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej. W Strategii ZIT uznano za istotny element poprawiający funkcjonowanie systemu transportu zbiorowego w Gorzowie Wlkp. - rozbudowę oraz modernizację infrastruktury i taboru transportu publicznego. Budowa zintegrowanego systemu komunikacji publicznej obszaru funkcjonalnego, realizowana będzie poprzez projekt System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. (przewidziany do wsparcia finansowego w ramach POIiŚ ) oraz łączący się z nim rozwój infrastruktury komunikacji publicznej na terenie gmin strefy zewnętrznej obszaru, jako inwestycje realizowane w ramach ZIT. Projekt System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp., ujęty został przez Ministerstwo Rozwoju na liście projektów zidentyfikowanych, z kolei projekt System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. II etap ujęty został na liście pozostałych projektów, dla których możliwe jest finansowanie z krajowych programów operacyjnych. Ponadto działaniem uzupełniającym będzie utworzenie odpowiedniej infrastruktury dla transportu zbiorowego oraz spójnego systemu ścieżek i dróg rowerowych. Jako wskaźniki produktu tego działania określono: długość dróg dla rowerów, liczbę wybudowanych obiektów parkuj i jedź, Bike&Ride oraz zintegrowanych węzłów przesiadkowych, a jako wskaźnik rezultatu szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (tony równoważnika CO 2/rok) oraz liczbę przewozów pasażerskich w przeliczeniu na mieszkańca obszarów miejskich. W strategii ZIT przewidziano tryb konkursowy wyboru projektów. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wielkopolskiego i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Uchwała Nr L/574/2017 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego w dniu 30 sierpnia 2017 r., w sprawie przystąpienia do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. W dokumentacjach, określone zostały ogólne warunki dotyczące ochrony przed hałasem. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wskazuje na występowanie przekroczeń dopuszczalnych norm w zakresie hałasu drogowego generowanego przez ruch na dwóch drogach krajowych przebiegających przez miasto Gorzów Wielkopolski. W dokumentacji wskazano, iż strefy największego hałasu koncentrują się w rejonie centrum miasta oraz tras wylotowych, co wyznacza jako podstawowy kierunek działań, wyprowadzenie ruchu transportowego głównie ciężarowego na ciągi tras obwodnicowych. W Studium zapisano następujące kierunki rozwoju i zagospodarowania przestrzennego w zakresie ochrony przed hałasem: 86

87 modernizację nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych; realizację głównych tras obwodnicowych miasta umożliwiającą wyprowadzenie tranzytowego ruchu samochodowego głównie ciężarowego ze strefy śródmiejskiej; realizację (o ile to możliwe) ekranów akustycznych wzdłuż głównych tras komunikacyjnych szczególnie na styku z funkcjami mieszkaniowymi; zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków, głównie mieszkalnych poprzez wymianę stolarki. Przeprowadzenie ww. działań, doprowadzi do poprawy klimatu akustycznego w mieście Gorzów Wielkopolski, szczególnie w rejonach, w których uciążliwości hałasowe są największe. Zapisy zawarte w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego mają bezpośrednie przełożenie na plany zagospodarowania przestrzennego dla miasta Gorzowa Wlkp. W mieście Gorzów Wielkopolski obowiązuje obecnie 70 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniane są wymagania dotyczące ochrony środowiska przed hałasem, w zakresie zgodnym z obowiązującymi przepisami. Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata W Wieloletnim Planie Inwestycyjnym Miasta Gorzowa Wielkopolskiego zapisane zostały działania polegające na wprowadzeniu systemu zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wielkopolskim. Działania przewidziane do realizacji to: budowa i modernizacja tras tramwajowych, zakup i wdrożenie systemu informacji pasażerskiej i monitoringu oraz wykonanie dokumentacji technicznej, projektowej i środowiskowej. Realizacja działań wpłynie na podniesienie jakości środowiska naturalnego poprzez minimalizację hałasu/drgań, zanieczyszczeń powietrza oraz przyczynią się do stworzenia zrównoważonego rozwoju układu urbanistycznego i komunikacyjnego w mieście. Ponadto planowane jest również przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną,, zadanie to stanowi jeden z priorytetowych elementów zrównoważonego rozwoju. Cel ukierunkowany jest na osiągnięcie licznych korzyści, płynących z ograniczenia korzystania z samochodów na rzecz przyjaznych środowisku form transportu: roweru, środków komunikacji miejskiej, poruszania się pieszo. Zapewnia to przede wszystkim korzyści środowiskowe (czyste i pozbawione hałasu otoczenie), umożliwia szybkie i wygodne podróżowanie do różnych miejsc, przy jak najniższym koszcie. Likwiduje przebudowie dróg, które będą miały wpływ na obniżenie emisji hałasu i emisji zanieczyszczeń do powietrza, a tym samym na poprawę klimatu akustycznego i jakości powietrza w otoczeniu drogi. Gminny Program Rewitalizacji Gorzów Gminny Program Rewitalizacji Gorzów , przyjęty został Uchwałą Nr XXXVI/445/2016 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2016 r. Dokument zawiera opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji, a także cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służących eliminacji lub ograniczeniu zdiagnozowanych poprzednio negatywnych zjawisk społecznych i powiązanych z nimi problemów gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych. Misją Gminnego Programu Rewitalizacji dla miasta Gorzowa Wielkopolskiego jest m.in. dążenie do ożywienia śródmieścia Gorzowa.Do celów strategicznych dokumentu, należą m.in.: poprawienie dostępności i standardu transportu tramwajowego, tj.: zaproszenie mieszkańców do współprojektowania systemu tramwajowego w centrum Gorzowa, w celu stworzenia bardziej przyjaznego rozmieszczenia przystanków w obszarze rewitalizacji oraz zaplanowania dla wskazanych przystanków w centrum miasta specjalną infrastrukturę o najwyższym standardzie; włączenie mieszkańców we współodpowiedzialność za system tramwajowy w Gorzowie, poprzez wprowadzenie systemu konsultowania z mieszkańcami możliwych udogodnień w sposobie funkcjonowania i użytkowania infrastruktury tramwajowej taboru i przystanków. 87

88 Ponadto wypracowanie w konsultacjach społecznych systemu biletowego przyjaznego dla pasażerów oraz zorganizowanie systemu współprojektowania przez pasażerów rozkładu jazdy. Kierunkiem działań jest również wprowadzenie systemu obywatelskiego monitoringu taboru i przystanków, w celu zapobiegania zniszczeniom przez wandali; stworzenie intermodalnego węzła przesiadkowego: tramwaj-kolej-autobus w pobliżu dworca PKP, poprzez stworzenie w okolicach dworca PKP Gorzów Wielkopolski intermodalnego węzła przesiadkowego łączącego transport kolejowy i autobusowy z tramwajowym, o standardzie zachęcającym do korzystania z transportu publicznego jako alternatywy dla samochodu indywidualnego; odbudowanie ładu przestrzennego w centrum miasta, tj.: poprawienie jakości przestrzeni publicznych w pasach drogowych, polegające na: stopniowej przebudowie (w tym remonty kapitalne) dróg w obszarze rewitalizacji. Ponadto dążenie do przebudowy infrastruktury drogowej według wskazanych wytycznych zapisanych w Gminnym Programie Rewitalizacji (tj.: standardu ulicy śródmiejskiej z rozbudowanym chodnikiem trzystrefowym, pasami ruchu zawężonymi do 2,75 m, kontrapasami rowerowymi na ulicach jednokierunkowych i infrastrukturą fizycznie uspokajającą ruch charakterystycznym i dla strefy uspokojonego ruch). Standardem na przebudowywanych ulicach powinny być pasy rowerowe i możliwie pełna infrastruktura techniczna, obsługująca ruch rowerowy. Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla komunikacji miejskiej Gorzowa Wielkopolskiego Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla komunikacji miejskiej Gorzowa Wlkp. i gmin sąsiadujących, z którymi miasto Gorzów Wlkp. zawarło porozumienie w zakresie organizacji publicznego transportu zbiorowego na lata , został przyjęty Uchwałą Nr XXVIII/349/2016 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. w dniu 29 czerwca 2016 roku. Celem wyznaczonym w dokumencie jest zaplanowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej na lata , realizowanych w formie komunikacji miejskiej na obszarze miasta Gorzowa Wielkopolskiego i gmin sąsiednich. Cel realizowany jest zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju transportu, które wynikają z istotnego znaczenia mobilności dla rozwoju społeczno-gospodarczego i negatywnych następstw niekontrolowanego rozwoju motoryzacji indywidualnej. Realizowane cele szczegółowe, w ramach dokumentu: zaplanowanie sieci komunikacyjnej, na której będą realizowane przewozy o charakterze użyteczności publicznej; zidentyfikowanie potrzeb przewozowych; określenie zasad finansowania usług przewozowych; określenie preferencji dotyczących wyboru rodzaju środków transportu; ustalenie zasad organizacji rynku przewozów; określenie standardów usług przewozowych użyteczności publicznej; organizację systemu informacji dla pasażerów. Plan wyznacza wizję transportu publicznego w Gorzowie Wielkopolskim i w gminach ościennych, objętych jego obsługą, poprzez funkcjonowanie oraz rozwój nowoczesnego i proekologicznego transportu zbiorowego. Integracja różnych systemów transportu publicznego (tj.: miejskiego, podmiejskiego i regionalnego, kolejowego i autobusowego), to łączenie ich w jeden system funkcjonalny (obejmujący wszystkie środki lokomocji). System ten podniesie atrakcyjność komunikacji zbiorowej oraz jej konkurencyjność w stosunku do transportu indywidualnego. W ramach działań planowana jest kompleksowa modernizacja oraz rozbudowa sieci tramwajowych w mieście, która znacznie pogłębi efekt poprawy stanu środowiska. Założeniem uzyskania jak 88

89 największego pakietu korzyści dla mieszkańców jest zachęcenie mieszkańców do rezygnacji z codziennego używania samochodu osobowego na rzecz pojazdów komunikacji miejskiej. Ponadto zaplanowano również rozwój ruchu rowerowego do poziomu powyżej 5% udziału w ruchu wewnątrzmiejskim. Działanie to wymaga budowy i wydzielenia systemu tras rowerowych, pozwalających na wygodne i bezpieczne poruszanie się po mieście, umożliwiające dotarcie do wszystkich istotnych celów ruchu. Realizacja działań w Gorzowie Wlkp. i w gminach ościennych odbywa się poprzez budowę kompleksowego systemu ścieżek rowerowych, w tym parkingów rowerowych Bike&Ride. Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024, została przyjęta Uchwałą nr L/571/2017 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w dniu 30 sierpnia 2017 r. Program wyznacza nadrzędne cele mające doprowadzić do zmniejszenia uciążliwości hałasowe, tj.: promocja ekologicznych środków transportu opracowanie programu ochrony środowiska przed hałasem; infrastruktura komunikacyjna o mniejszej emisyjności hałasu; przeciwdziałanie powstawaniu hałasu instalacyjnego. W zakresie zwalczania hałasu komunikacyjnego program podaje następujące kierunki działań: dalsza budowa ekranów akustycznych; kontrole WIOŚ w kierunku spełniania norm hałasu; ograniczenie prędkości ruchu; ograniczenie ruchu w centrum miasta. Program wyznacza nadrzędne cele, mające doprowadzić do zmniejszenia uciążliwości hałasowej, tj.: promocja ekologicznych środków transportu: o rozwój systemu dróg rowerowych; infrastruktura komunikacyjna o mniejszej emisyjności hałasu: o budowa drogi S3 II jezdnia obwodnicy Gorzowa Wielkopolskiego; o modernizacja, budowa, przebudowa: dróg, torów tramwajowych; o budowa ekranów akustycznych; o rejestr obszarów, na których występuje przekroczenie norm poziomu hałasu pochodzącego z węzłów komunikacyjnych; przeciwdziałanie powstawaniu hałasu instalacyjnego: Wprowadzanie do mpzp zapisów sprzyjających ograniczeniu hałasu (obszary strefy głośnej i obszary strefy cichej); inwentaryzacja źródeł uciążliwości akustycznej; przeciwdziałanie powstawaniu hałasu instalacyjnego PLANY INWESTYCYJNE I ORGANIZACYJNE MIASTA Miasto Gorzów Wielkopolski realizuje na swoim terenie szereg działań, które mają na celu poprawę infrastruktury drogowej i tramwajowej. Zadania inwestycyjne, będące w planach realizacyjnych miasta, a mogące wpłynąć na stan akustyczny Gorzowa Wielkopolskiego, ujęto w tabeli 44. W tabeli przedstawiono m.in.: termin realizacji inwestycji wraz z szacunkowym kosztem oraz efektem akustycznym realizacji działania inwestycyjnego. 89

90 Analiza zrealizowanych i będących w planach działań inwestycyjnych, związanych z budową nowych dróg i uporządkowaniem istniejącej sieci drogowej na terenie miasta, jak również rozbudowa i modernizacja sieci tramwajowej, spowodowałyby ograniczenie hałasu na terenie Gorzowa Wielkopolskiego o około 25-50%. Zrealizowanie założonych planów inwestycyjnych i organizacyjnych miasta, doprowadziłoby do obniżenia ogólnego poziomu hałasu o około 3dB. Wartość ta, stanowi średnią, wynikającą z realizacji inwestycji o dużym potencjale zmniejszenia uciążliwości akustycznej (jak przebudowy i remonty dróg), inwestycji o dużym zasięgu oddziaływania (jak wymiana taboru tramwajowego) oraz działań, które w sposób pośredni przyczyniają się do ograniczenia emisji hałasu na terenie miasta (np. uatrakcyjnienie transportu tramwajowego, budowa ścieżek rowerowych). 90

91 Tabela 44. Plany inwestycyjne i realizacyjne miasta na lata (źródło: opracowanie własne na podstawie danych pozyskanych z urzędu miasta). Lp. Planowane działania inwestycyjne Termin realizacji inwestycji 91 Szacunkowy koszt całej inwestycji [zł] Sposób finansowania inwestycji Szacunkowy efekt akustyczny realizacji działania inwestycyjnego Przebudowa ul. Gwiaździstej ,00 Urząd Miasta 3dB Zrealizowana Modernizacja wschodniego wylotu DK Nr 22 w Gorzowie Wlkp. na odcinku ,00 - od ronda Sybiraków do granic miasta dB wkład własny Urząd Miasta środki zewnętrzne ,30 POIiŚ (ok. 85) System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim ul. Walczaka , wkład własny ,27 Urząd Miasta 1dB Zrealizowana RPO ZIT środki zewnętrzne ,34 MOF GW System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim ul. Podmiejska , Wkład własny ,85 Urząd Miasta 1dB Zrealizowana RPO ZIT Środki zewnętrzne ,77 MOF GW 5. Przebudowa ul. Okrzei Zrealizowana ,50 Urząd Miasta 3dB System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim II etap ul. Żwirowa ,51-6. Wkład własny ,13 Urząd Miasta 1dB Środki zewnętrzne ,88 RPO ZIT MOF GW Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miasta Gorzowa Wlkp. wzdłuż rzeki Kłodawki poprzez budowę ciągu pieszo-rowerowego wraz z zagospodarowaniem dB Wkład własny ,00 Urząd Miasta Budżet państwa ,00 Budżet Państwa

92 Środki zewnętrzne ,00 RPO ZIT MOF GW 8. Przebudowa ul. Stilonowej na odcinku od ul. Zamenhofa do ul. Walczaka ,00 Urząd Miasta 3dB System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim II etap ul. Chodkiewicza (Mała Kłodawka) ,2-9. Wkład własny ,54 Urząd Miasta 1dB Środki zewnętrzne ,74 RPO ZIT MOF GW System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim II etap ul. Piłsudskiego , Wkład własny ,43 Urząd Miasta 1dB Środki zewnętrzne ,76 RPO ZIT MOF GW Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej ,00 - wkład własny ,00 Urząd Miasta środki zewnętrzne środki zewnętrzne ,00 3dB RPRGiPID Budowa węzła przesiadkowego przy dworcu PKP w Gorzowie Wlkp. wraz z przebudową infrastruktury tramwajowej , Wkład własny ,00 Urząd Miasta 4dB Środki zewnętrzne ,00 RPO ZIT MOF GW Przebudowa u. Kostrzyńskiej ,00 - Wkład własny ,00 Urząd Miasta dB RPO Lubuskie ZIT Środki zewnętrzne ,00 MOF GW, Przebudowa ul. Śląskiej , wkład własny ,00 Urząd Miasta środki zewnętrzne środki zewnętrzne ,00 RPRGiPID Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 130 ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej ,00-3dB 3dB 92

93 wkład własny ,00 Urząd Miasta środki zewnętrzne ,00 Subwencja ogólna System ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim ul. Szczecińska ,64 - Wkład własny ,64 Urząd Miasta 16. 1dB Zrealizowana RPO ZIT Środki zewnętrzne ,00 MOF GW Przebudowa ul. K. Wielkiego , wkład własny ,00 Urząd Miasta 3dB środki zewnętrzne ,00 Subwencja Ogólna 18. Przebudowa ul. Staszica ,83 Urząd Miasta 3dB Przebudowa ul. Sulęcińskiej ,00 - Wkład własny ,00 Urząd Miasta Rządowy Program na 19. rzecz Rozwoju oraz dB Konkurencyjności Środki zewnętrzne ,00 Regionów poprzez Wsparcie Lokalnej Infrastruktury Drogowej Przebudowa ul. Małorolnych. 20. Zrealizowana ,00 Urząd Miasta 3dB Budowa Północnej Obwodnicy ,00 - Wkład własny ,00 Urząd Miasta Program Operacyjnego 3dB Środki zewnętrzne ,00 Infrastruktura i Środowisko 22. Budowa ulicy pomiędzy ul. Myśliborską i ul. Londyńska dB 23. Przebudowa chodnika przy ul. Bohaterów Lenino Brak wpływu 24. Budowa miejsc parkingowych przy ul. Bohaterów Lenino Brak wpływu 25. Budowa zatoki parkingowej z chodnikiem przy ul. Wróblewskiego Brak wpływu 26. Utwardzenie placu na potrzeby parkowania przy ul. Staszica Brak wpływu 27. Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga dB 28. Przebudowa chodników przy ul. Hubala Brak wpływu 93

94 29. Przebudowa drogi na Placu Słonecznym Brak wpływu 30. Przebudowa ul. Tkackiej dB 31. Poprawa infrastruktury rowerowej na terenie miasta - budowa drogi pieszorowerowej wzdłuż ul. Fabrycznej, od ul. Towarowej do ul. Waryńskiego dB 94

95 GENERALNA DYREKCJA DRÓG KRAJOWYCH I AUTOSTRAD Przez miasto Gorzów Wlkp., w jego zachodniej i południowo-zachodniej części, przebiega trasa drogi ekspresowej S-3 (Trasa Zgody), ze Świnoujścia do Lubawki. Ruch tranzytowy na linii północ-południe (Szczecin Zielona Góra), odbywa się omijając przy tym ulice miejskie. Pierwszy etap budowy zachodniej obwodnicy (odcinek: od węzła Gorzów Południe do ul. Sulęcińskiej, o długości ok m), oddany został do użytkowania w 2004 r. Drugi etap budowy (odcinek: od węzła Gorzów Północ do węzła Gorzów Południe, o długości ok m), oddano do użytkowania w 2007 r. Budowa drugiej (prawej) jezdni zachodniej obwodnicy Gorzowa Wielkopolskiego w ciągu drogi ekspresowej S-3, o długości 11,66 km zakończyła się w październiku 2017 r. Obwodnica łączy odcinek drogi S-3 Szczecin Gorzów Wielkopolski z odcinkiem S-3 Gorzów Wielkopolski Międzyrzecz. Budowany odcinek trasy S3 stanowił III etap budowy zachodniej obwodnicy Gorzowa Wlkp. i miał na celu zwiększenie bezpieczeństwa i płynności ruchu tranzytowego oraz usprawnienie połączeń obwodnicy z lokalną siecią drogową. Ponadto zakres inwestycji, obejmował również: 1. Budowę obiektów (równolegle do obiektów istniejących), w nawiązaniu do etapu I i II: WD-1 w KM Węzeł Gorzów Północ; WD-2 w KM 1+813,6 kładka dla pieszych w ciągu ul. Małyszyńskiej; WD-3A przepust na ciągu pieszo-rowerowym przez łącznicę C4 węzła Gorzów Zachód; WD-3B przejazd gospodarczy przez łącznicę C3 węzła Gorzów Zachód; WD-4 w KM 4+518,5 Węzeł Gorzów Zachód; WD-5 w KM 4+474,4 Węzeł Gorzów Zachód; WD-6 w KM 4+922,9 linia kolejowa Tczew Kostrzyn; WD-7 w KM droga gminna, ul. Dolna; M-1 w KM 7+233,6 most na rzece Warcie; WD-8 w KM 7+884,6 Węzeł Gorzów Południe; WD-9 w KM ,5 Węzeł Gorzów Południe. 2. Przebudowę 3 węzłów drogowych. 3. Przedłużenie wszystkich przepustów drogowych: gospodarczych i na ciekach. 4. Budowę kanalizacji deszczowej. 5. Przebudowę sieci infrastruktury technicznej kolidującej z projektowaną drogą. 6. Budowę urządzeń ochraniających środowisko (ekrany akustyczne). 7. Wykonywanie nasadzeń zieleni ozdobnej i izolacyjnej. GDDKiA realizuje aktualnie wykonanie analizy porealizacyjnej dla drogi ekspresowej S-3 drugiej jezdni obwodnicy Gorzowa Wlkp. w ciągu drogi ekspresowej S-3 od km 0+000,00 do km ,00, w zakresie skuteczności zastosowanych środków ochrony przed hałasem oraz poprawności działania systemu odwadniającego POLSKIE KOLEJE PAŃSTWOWE Przez teren miasta Gorzów Wielkopolski, przebiegają następujące linie kolejowe, tj.: linia kolejowa nr 203 (Berlin Kostrzyn nad Odrą Gorzów Wlkp. Piła Tczew), która dzięki węzłowi kolejowemu w Krzyżu Wlkp., łączy miasto ze Szczecinem i Poznaniem; linia kolejowa nr 367 biegnąca w kierunku do Zbąszynka; linia kolejowa nr 415 biegnąca w kierunku do Myśliborza. 95

96 Gorzów Wielkopolski stanowi stację węzłową, na której spotykają się tory z kierunku Międzyrzecza, Krzyża, Kostrzyna i Myśliborza. Ponadto ze stacji Gorzów Wielkopolski odchodzi linia znaczenia lokalnego do Myśliborza, która jest obecnie zawieszona. Aktualnie na terenie miasta trwają prace związane z modernizacją estakady kolejowej i stacji Gorzów Wielkopolski. Celem działania jest zwiększenie komfortu obsługi pasażerów i ułatwienie dostępu do kolei. Modernizacja umożliwi lepsze podróże w mieście, regionie i sprawniejsze połączenia dalekobieżne, zachowując przy tym jej historyczny charakter. Wzmocniona konstrukcja estakady zapewni odpowiednią nośność dla sprawnego i bezpiecznego ruchu pociągów. W ramach realizowanego projektu, wykonane zostaną prace na 5 wiaduktach w obrębie estakady. Od 20 kwietnia br. na terenie miasta funkcjonuje nowy przystanek Gorzów Wielkopolski Wschodni, dzięki któremu została zapewniona obsługa pasażerska wszystkich pociągów z odcinka Krzyż Gorzów Wielkopolski. Funkcjonowanie nowego przystanku, umożliwiło przystąpienie do robót budowlanych w zasadniczym korpusie estakady, gdzie ze względu na zakres prac, wstrzymano czasowo ruch kolejowy. Prace budowlane zostaną zakończone we wrześniu 2018 r. Inwestycja realizowana jest w ramach projektu POIiŚ Poprawa stanu technicznego obiektów inżynieryjnych etap I - Modernizacja estakady kolejowej w Gorzowie Wielkopolskim. Wartość projektu wynosi 115 mln brutto zł, przy czym niemal 81 mln zł stanowi dofinansowanie z Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. PKP SA podpisały porozumienie z miastem Gorzów Wielkopolski, w sprawie wypracowania wspólnej koncepcji dla planowanej inwestycji w Gorzowie Wielkopolskim. Inwestycja ta ma objąć budowę węzła przesiadkowego i modernizację dworca kolejowego. Przedmiot porozumienia stanowi określenie zasad i warunków wspólnego przygotowania koncepcji ww. działań. Efektem współpracy, będzie spójny projekt, który odpowie na potrzeby podróżnych i mieszkańców miasta. W sierpniu zeszłego roku Gorzów Wielkopolski ogłosił przetarg na przygotowanie koncepcji architektoniczno-budowlanej, obejmującej budowę węzła przesiadkowego i modernizację dworca PKP w Gorzowie. Wygrała go lokalna firma Autorskie Atelier architekta Leszka Horodyskiego, z którą jesienią podpisano umowę (jej wartość to 108 tys. zł.). Koncepcja składa się z dwóch części. Pierwsza, miejska obejmuje elementy zadaszenia, stanowiska autobusowe, plac przed dworcem i ul. Dworcową. Natomiast część kolejowa obejmuje dworzec kolejowy wraz z terenem przyległym. Pętla tramwajowa znajdująca się przed dworcem zostanie zastąpiona ślepo zakończonym torem, co pozwoli na uwolnienie terenu. Gorzów kupił tramwaje dwukierunkowe, więc pętle nie są konieczne dla obsługi sieci tramwajowej. W projekcie nowych zadaszeń przed dworcem widać wyraźne nawiązanie do historycznych nitowanych wiat znajdujących się na peronach. Zgodnie z założeniami prace przy realizacji węzła ruszą w 2019 r. i potrwają do 2020 r. Obecnie PKP SA prowadzą prace nad projektem modernizacji wybranych dworców przy liniach kolejowych nr: 3, 203 oraz 358, w tym dla dworca w Gorzowie Wielkopolskim PODSUMOWANIE ANALIZY Analiza dokumentów wykazała, iż główną przyczynę wysokiego poziomu hałasu na terenie miasta stanowi układ drogowy wraz z transportem. Dużo mniejsze znaczenie ma transport tramwajowy, a oddziaływanie akustyczne transportu kolejowego jest marginalne. W dokumentach zostały wskazane rozwiązania techniczne 96

97 oraz organizacyjne, które zostały wzięte pod uwagę i przeanalizowane pod kątem najlepszych rozwiązań związanych z ograniczaniem hałasu drogowego na terenie miasta. Do rozwiązań technicznych i organizacyjnych, prowadzących do ograniczenia hałasu drogowego na terenie Gorzów Wielkopolski, należą m.in.: budowa obwodnic miejskich lub dróg alternatywnych; zmniejszenie prędkości ruchu; remonty istniejącej infrastruktury; ograniczenie lub zakazy ruchu pojazdów ciężkich. wyłączenia ulic z ruchu samochodowego. Zrealizowanie i będące w planach działania inwestycyjne, związane z budową nowych dróg i uporządkowaniem istniejącej sieci drogowej oraz rozbudowa i modernizacja sieci tramwajowej, bez podejmowania dodatkowych działań, spowodowałyby ograniczenie hałasu na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego o około 25-50%, co przekłada się na obniżenie ogólnego poziomu hałasu o około 3dB. Jest to wartość średnia, wynikająca z realizacji inwestycji o dużym potencjale zmniejszenia uciążliwości akustycznej (jak przebudowy i remonty dróg), inwestycji o dużym zasięgu oddziaływania (jak wymiana taboru tramwajowego) oraz działań, które w sposób pośredni przyczyniają się do ograniczenia emisji hałasu (uatrakcyjnienie transportu tramwajowego, budowa ścieżek rowerowych). Główne zadania inwestycyjne w obszarze infrastruktury (przebudowa i remont dróg, modernizacja sieci tramwajowej), z uwagi na poprawę klimatu akustycznego w ich rejonie po realizacji, zostały wprowadzone do Programu. Do najbardziej efektywnych form redukcji hałasu tramwajowego, należą modernizacje istniejących układów torowych oraz wymianę taboru tramwajowego na nowoczesny PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO MAJĄCE WPŁYW NA STAN AKUSTYCZNY ŚRODOWISKA MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W mieście Gorzów Wielkopolski obowiązuje obecnie 70 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w których uwzględniane są wymagania dotyczące ochrony środowiska przed hałasem, w zakresie zgodnym z obowiązującymi przepisami UCHWAŁA O UTWORZENIU OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA Sejmik Województwa Lubuskiego oraz Rada Miasta Gorzowa Wielkopolskiego posiada uprawnienia do tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania (art. 135 POŚ). Przy tworzeniu takiego obszaru, określa się jego granice, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne, dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenu. Ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania ma stanowić granicę, poza którą nie będzie można emitować ponadnormatywnego poziomu hałasu. Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, korzystanie z niej w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, to zgodnie z art. 129 POŚ właściciel nieruchomości ma prawo żądać wykupienia nieruchomości w całości lub jej części. Obszary ograniczonego użytkowania uwzględniane są w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego nie występują obszary ograniczonego użytkowania. 97

98 OBSZARY CICHE W AGLOMERACJI Na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego znajdują się obszary, na których nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu wyrażonych wskaźnikiem L DWN. Obszary te mogą zostać poddane prawnej ochronie i na podstawie art.118b POŚ ustanowione obszarami cichymi w aglomeracji. Uchwała Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego może wprowadzić na tych obszarach ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. W takim przypadku, właściciel nieruchomości może wystąpić do Prezydenta z żądaniem wypłaty odszkodowania. Wysokość odszkodowania Prezydent ustala w drodze decyzji (art. 131 ust. 1 POŚ). Właściciel nieusatysfakcjonowany wysokością odszkodowania może w odniesieniu do uzyskanej decyzji wnieść powództwo do sądu powszechnego (art. 131 ust. 2 POŚ). Wyznaczenie obszarów cichych jest wiążące dla organów sporządzających plany zagospodarowania przestrzennego oraz organów wydających decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (art. 73 ust. 1 pkt. 2a POŚ). Rysunek 11. Obszary na których nie występują przekroczenia wskaźnika L DWN Na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego na terenie miasta scharakteryzowano tereny, na których nie występują przekroczenia standardów jakości środowiska. Niektóre z tych terenów mogą zostać ustanowione obszarami cichymi w aglomeracji, może to dotyczyć np. istniejących obszarów rekreacyjnowypoczynkowych na terenie miasta OBSZARY PRZEMYSŁOWE Zgodnie z art. 136a ust. 1 ustawy POŚ możliwość tworzenia stref przemysłowych dotyczy wyłącznie terenów, na których obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Strefa przemysłowa tworzona jest na wniosek właściciela terenu, w przypadku kiedy pomimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych poza zakładem, nie mogą zostać dotrzymane standardy jakości środowiska (np. poziomy dopuszczalne hałasu). We wniosku o utworzenie strefy przemysłowej właściwy podmiot ma obowiązek 98

99 udowodnić, że poszczególny teren przeznaczony jest w planie zagospodarowania przestrzennego na cele przemysłowe. Strefę przemysłową tworzy, w drodze uchwały, sejmik województwa, po uzgodnieniu projektu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym oraz regionalnym dyrektorem ochrony środowiska (art. 136d POŚ). Na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego nie występują strefy przemysłowe w rozumieniu POŚ DECYZJE O DOPUSZCZALNYM POZIOMIE HAŁASU ORAZ DOKUMENTY WYKORZYSTYWANE W POSTĘPOWANIACH ADMNISTRACYJNYCH Na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego obowiązuje aktualnie 11 decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, które wydane zostały przez Prezydenta Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, zakładom niespełniającym norm jakości środowiska przed hałasem. 99

100 Tabela 45. Lista zakładów posiadająca obowiązującą decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu (źródło: opracowanie własne, na podstawie danych pozyskanych z Urzędu Miasta). Lp. Nazwa zakładu Adres zakładu Decyzja 1. "Vetoquinol Biowet" Sp.z o.o. ul. Kosynierów Gdyńskich 13/14 2. "Maszt" Sp.z o.o (Intermarche) ul. Fredry Sklep Nr 2 "Fardo" pana Krzysztofa Chwirota ul. Słoneczna 6 4. Elkap ul. Kostrzyńska Telekomunikacja Polska S.A. ul. Paderewskiego 2a 6. PHU"Słoneczko" ul. Słoneczna 3 7. BUDNEX Sp. z o.o. ul. Husarska 10 ul. Husarska Firma Usługowo-Produkcyjno_Handlowa EXPERT 9. Zakład Produkcyjno-Handlowy Rafi ul. Krótka 17 ul. Kobylogórska Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL ul. Kostrzyńska Holding Zremb Gorzów S.A. Oddział Rembud-Zremb ul. Fabryczna 18 WSR.VIII.7671/1/06 z dnia 18 sierpnia 2006 r. WSR.VIII.7671/5/05 z dnia 4 listopada 2005 r. WSR.VIII.7671/4/05 z dnia 3 listopada 2005 r. WSR.VIII /09 z dnia 2 czerwca 2009 r. WSR.VIII /10 z dnia 6 grudnia 2010 r. WSR.VIII /11 z dnia 16 listopada 2011 r. WSR.VIII /11 z dnia 24 stycznia 2011 r. WSR-I JK z dnia 16 lipca 2014 r. WSR-I JK z dnia 3 października 2014 r. WSR-II JK z dnia 29 maja 2017 r. WSR-II JK z dnia 10 stycznia 2018 r. dzień Pora dnia noc

101 PRZEPISY DOTYCZĄCE EMISJI Z INSTALACJI I URZĄDZEŃ, KTÓRYCH FUNKCJOWANIE MA NEGATYWNY WPŁYW NA ŚRODOWISKO W niniejszym rozdziale, ze względu na zakres Programu, odniesiono się wyłącznie do przepisów związanych z pojazdami drogowymi i szynowymi. Zgodnie z art. 155 POŚ, środki transportu powinny spełniać wymagania ochrony środowiska określone w ustawie, jak również w przepisach odrębnych. W odniesieniu do pojazdów drogowych mają tu zastosowanie przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz. U poz. 1260). Zgodnie z art. 66 ww. ustawy pojazd uczestniczący w ruchu powinien być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego nie zakłócało spokoju publicznego przez powodowanie hałasu przekraczającego poziom określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r., Nr 32, poz. 262 z późn. zm.). Zgodnie z 9 ust. 1 ww. rozporządzenia pojazd powinien być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby poziom hałasu zewnętrznego mierzony podczas postoju pojazdu z odległości 0,5 m nie przekraczał, tj.: w odniesieniu do pojazdu, który był poddany badaniom homologacyjnym - wartości ustalonej w trakcie badań homologacyjnych o 5 db (A); w odniesieniu do pozostałych pojazdów - wartości podanych w poniższej tabeli "Poziom hałasu zewnętrznego". Tabela 46. Poziom hałasu zewnętrznego pojazdów w db (A) (źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r., poz. 2022). Lp. Typ pojazdu o zapłonie iskrowym Rodzaj silnika o zapłonie samoczynnym Motocykl z silnikiem o pojemności skokowej : db(a) - - nieprzekraczającej 125 cm 3 96 db(a) - - większej niż 125 cm 3 2. Samochód osobowy 93 db(a) 96 db(a) Pojazd samochodowy 3. o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t z wyjątkiem 93 db(a) 102 db(a) samochodu osobowego 4. Inny pojazd samochodowy 98 db(a) 108 db(a) Odnosząc się do 45 ust. 1 ww. rozporządzenia, dla ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego poziom hałasu zewnętrznego mierzony podczas postoju pojazdu silnikowego z odległości 0,5 m nie może przekraczać 104 db(a) natomiast motoroweru 90 db (A) ( 53 ust. 5 ww. rozporządzenia). Ponadto ustawowe wartości emisji hałasu z pojazdów nie są sprawdzane w ramach okresowej oceny stanu technicznego pojazdów dopuszczanych do ruchu drogowego. 101

102 W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 marca 2011 r. w sprawie warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 65, poz. 344), tramwaj powinien być tak zbudowany i utrzymany, aby poziom hałasu nie przekraczał, tj. 80 db: przy stałej prędkości 50 km/h, na torowisku wydzielonym z podkładami żelbetowymi na tłuczniu, w odległości 7,5 m od osi toru, na wysokości 1,2 m ± 0,2 m odgłówki szyny, a w przypadku tramwaju wyprodukowanego przed wejściem w życie rozporządzenia dopuszcza się poziom dźwięku A nie wyższy niż 85 db; 64 db: na postoju, w odległości 6 m od ściany nadwozia, na wysokości 1,2 m ± 0,2 m od główki szyny, a w przypadku tramwaju wyposażonego w układ jazdy autonomicznej, dla którego źródłem energii jest silnik spalinowy, dopuszcza się, aby poziom dźwięku A mierzony na postoju nie przekraczał 80 db. Ponadto stan pojazdów kolejowych, określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r. w sprawie ogólnych warunków technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych (Dz. U. Nr 212, poz z późn. zm.). Rozporządzenie to nie odnosi się bezpośrednio do emisji hałasu z pojazdów kolejowych, a jedynie wskazuje ogólne warunki techniczne eksploatacji tych pojazdów. Obecnie na szczeblu europejskim trwają prace dotyczące zmiany przepisów w zakresie emisji hałasu z pojazdów METODYKA REALIZACJI PROGRAMU W niniejszym Programie, jako cel strategiczny odnoszący się do ochrony klimatu akustycznego miasta, przyjęto osiągnięcie normatywnej wartości poziomu hałasu w środowisku, wyrażonej przy pomocy wskaźnika oceny L DWN (wskaźnik określa poziom dzienno-wieczorno-nocny). Większość wykonanych analiz, w tym Programie odnosi się do powyższego wskaźnika. W większości przypadków osiągnięcie wartości dopuszczalnych dla wskaźnika L DWN, spowoduje obniżenie wskaźnika L N (wskaźnik hałasu dla pory nocnej). W Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013), zaproponowano jego realizację do 2019 roku. Założony termin, był ściśle powiązany z dokończeniem ważnych dla miasta przedsięwzięć, niezbędnych remontów oraz przygotowaniem się do funkcjonowania miasta w nowym układzie dróg krajowych i stosunkowo niewielkich przekroczeń poziomu hałasu. Mając na uwadze plany miasta oraz jego priorytety inwestycyjne, założono stopniową redukcję liczby osób narażonych na hałas. Na potrzeby poprzedniego Programu, przyjęto następujące założenia obniżania ilości osób narażonych na ponadnormatywny hałas: a) obniżenie o 25 % do 2019 r. b) obniżenie o kolejne 25% do 2025 r. c) obniżenie o kolejne 25% do 2030 r. Założono, iż etap do 2019 r. obejmie następujące środki techniczno-organizacyjne ochrony przed hałasem na terenie miasta, tj.: a) uspokojenie ruchu (w tym zmniejszenie prędkości ruchu); b) zastosowanie nawierzchni o zmniejszonej hałaśliwości. W niniejszym Programie, dokonano oceny stanu realizacji oraz oceny skuteczności, zrealizowanych działań naprawczych (głównych), zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). Ocena ta, przedstawiona została w rozdziale 5 (tabela 15 i 16). Działania główne, zapisane w poprzednim Programie, dotyczyły wymiany nawierzchni dróg, ograniczenia prędkości ruchu oraz modernizacji torowisk tramwajowych. Wśród 36 wymienionych działań, 33 działania dotyczyły hałasu drogowego 102

103 i 3 hałasu tramwajowego. Z 33 działań, które dotyczyły hałasu drogowego, nie podjęto się realizacji w 11 przypadkach, natomiast poprzez działania, które zostały zrealizowane w całości lub w których rozpoczęto ich realizację, uzyskano efekt zmniejszenia poziomu hałasu w przedziale 2-5dB. Z 3 działań, które dotyczyły hałasu tramwajowego, rozpoczęto 2 z nich, natomiast przeprowadzone działania były niewystarczające, aby można było określić efekt akustyczny. Ponadto w Programie, wykonano również ocenę realizacji działań wspomagających (tabela 17), zapisanych w Programie Ochrony Środowiska przed Hałasem dla Gorzowa Wielkopolskiego (2013). Działania te, dotyczyły: planowania i zagospodarowania przestrzennego, sterowania ruchem w mieście i edukacji ekologicznej. W Programie dokonano także oceny realizacji działań na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, w ramach hałasu przemysłowego (tabela 18). Działania w ramach hałasu przemysłowego, dotyczyły kontroli w zakładach, w których odnotowano przekroczenia hałasu. Na podstawie kierunków wskazanych w rozdziale 4 niniejszego Programu, określono możliwe do podjęcia działania główne dla hałasu drogowego oraz hałasu tramwajowego, w odniesieniu do konkretnej ulicy lub jej fragmentu, które spowodują ograniczenie liczby ludności narażonej na ponadnormatywny hałas o 25% - 50% (hałas mierzony jest w skali logarytmicznej, a obniżenie jego poziomu o 3dB, skutkuje zmniejszeniem ogólnej powierzchni narażonej na ponadnormatywne oddziaływanie o około połowę). Analizie poddano zrealizowane i będące w planach działania inwestycyjne miasta, których całkowita realizacja doprowadziłaby do ograniczenia hałasu o około 25-50%. Zrealizowanie założonych planów inwestycyjnych i organizacyjnych miasta, doprowadziłoby do obniżenia ogólnego poziomu hałasu o około 3dB. Wartość ta, stanowi średnią, wynikającą z realizacji inwestycji o dużym potencjale zmniejszenia uciążliwości akustycznej (jak przebudowy i remonty dróg), inwestycji o dużym zasięgu oddziaływania (jak wymiana taboru tramwajowego) oraz działań, które w sposób pośredni przyczyniają się do ograniczenia emisji hałasu na terenie miasta (np. uatrakcyjnienie transportu tramwajowego, budowa ścieżek rowerowych). Przy określaniu działań głównych dla poszczególnych źródeł hałasu, przyjęto odpowiednie założenia. Do najważniejszych założeń przyjęto, iż intensywny rozwój sieci tramwajowej w Gorzowie Wielkopolskim spowoduje, że ten rodzaj transportu stanie się dużo bardziej atrakcyjny niż dotychczas. W konsekwencji należy oczekiwać, iż ruch samochodowy zmniejszy się na rzecz wykorzystania możliwości komunikacji tramwajowej. W efekcie oraz wraz z postępującą wymianą pojazdów samochodowych na nowocześniejsze, w strefach gdzie notowane są obecnie nieznaczne (do 5dB) przekroczenia poziomu hałasu drogowego, przekroczenia te samoczynnie wygasną. W związku z powyższym, dla zidentyfikowanych odcinków dróg, gdzie poziom przekroczeń jest niewielki (do 5dB) nie proponowano w Programie dodatkowych działań. W Programie, określono natomiast działania dla odcinków dróg o istotniejszym wpływie na kształt klimatu akustycznego, tj. dla odcinków, które generują przekroczenia pomiędzy 5dB a 10dB oraz dla odcinków o szczególnie dużym udziale i wpływie na kształt klimatu akustycznego, tj. dla odcinków, które generują przekroczenia powyżej 10dB. W rozdziale 5 (tabele: 19-21), przedstawiono działania główne Programu dla hałasu drogowego, tramwajowego i kolejowego. Na potrzeby poprzedniego oraz niniejszego Programu, teren Gorzowa Wielkopolskiego podzielony został na obszary działań odpowiadającym poszczególnym ulicom lub ich fragmentom. W odniesieniu do ochrony terenów pozostałych: terenów szpitali oraz terenów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zaproponowane działania są głównie powiązane z zadaniami na obszarach mieszkaniowych natomiast w czterech przypadkach są to zadania samodzielne. 103

104 Termin realizacji niniejszego Programu, obejmuje lata , termin wynika z działań zapisanych w WPI dla miasta Gorzowa Wielkopolskiego oraz z działań przyjętych na podstawie Mapy akustycznej miasta Gorzowa Wielkopolskiego, mających na celu redukcję hałasu z poszczególnych typów źródeł na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Termin realizacji niniejszego Programu, wynika również z konieczności aktualizowania Programu co najmniej raz na 5 lat, w tym także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji oraz o obowiązku sporządzania co 5 lat map akustycznych we fragmentach, na których eksploatacja obiektu może powodować przekraczanie dopuszczalnych wartości hałasu WSKAŹNIKI PROGRAMU Działania Programu dla poszczególnych uli, opisano poprzez wskaźniki: 1) Wskaźnik M; 2) Współczynnik Efektywności Ekologicznej Rozwiązania Antyhałasowego; 3) Współczynnik Efektywności Ekonomicznej Rozwiązania Antyhałasowego; 4) Wskaźnik Korzyści Społecznych. Wskaźnik M wynika wprost z przepisów prawnych i ma znaczenie przy ustalaniu kolejności realizowanych zadań naprawczych, pozostałe wskaźniki mają znaczenie jedynie pomocnicze (informacyjne) WSKAŹNIK M Dla każdego z zadań wymienionych w tabeli 19, 20 i 21, określono wskaźnik M z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. Nr 179, poz. 1498). Wskaźnik M, ma postać: M = 0,1 m (10 0,1 ΔL 1) gdzie: M wartość wskaźnika; ΔL wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu db; m liczba mieszkańców na terenie o przekroczonym poziomie dopuszczalnym. Wskaźnik M jest wielkością bezwymiarową, wiążącą wielkość przekroczeń z liczbą ludności przebywającej w obszarach, na których te przekroczenia występują. Wskaźnik M przyjmuje wartość 0 na obszarach gdzie nie ma przekroczeń lub ludzi narażonych na ponadnormatywny hałas. Działania podejmuje się w pierwszej kolejności na terenach o najwyższej wartości wskaźnika M. W niniejszym Programie obliczenia wskaźnika M, dokonano w odniesieniu do niewielkich fragmentów ulic i linii tramwajowych. 104

105 Tabela 47. Wskaźnik M. Lp. Odcinek drogi Działanie 1. Kostrzyńska 2. Wyszyńskiego, Roosevelta 3. Pomorska 4. Myśliborska Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3). Odciążenie ul. Wyszyńskiego oraz ul. Roosevelta po wybudowaniu Północnej Obwodnicy na odcinku od Ronda Barlineckiego przez rzekę Kłodawkę, do skrzyżowania z ul. Owocową, a następnie do skrzyżowania z ul. Żwirową, poprzez planowaną budowę ulicy Kamiennej, przez Chwalęcice, tereny byłego poligonu wojskowego aż do ul. Myśliborskiej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Włókienniczej - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarności - jezdnia zachodnia). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 130 ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na Przed realizacją Programu Po realizacji Programu L m M L m M Hałas drogowy

106 5. Marcinkowskie go 6. Spichrzowa 7. Okólna 8. Śląska 9. K. Wielkiego 10. Staszica odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego [odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki] (Alejki). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Śląskiej na odcinku od ul. Towarowej do ul. Wał Poprzeczny. Długość ok. 1000m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. K. Wielkiego na odcinku od skrzyżowania z ul. Roosevelta do pętli tramwajowej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Staszica, na długości ok. 400m

107 11. Plac Słoneczny 12. Walczaka 1. Kostrzyńska 2. Sikorskiego 3. Pomorska Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa drogi Plac Słoneczny o długości ok. 60m. Budowa drogi o nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Modernizacja wschodniego wylotu DK NR 22 w Gorzowie Wlkp. od ronda Sybiraków do granic miasta. Modernizacja torowiska w ramach zadania: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3 Modernizacja torowiska w ramach zadania: Przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Warszawskiej: na odcinku od ul. Stefanii Hejmanowskiej do ul. Herberta, oraz na ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Herberta do ul. Chrobrego, ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Chrobrego do pierwszej zwrotnicy za ul. Dworcową. Modernizacja torowiska na odcinku od Ronda Ofiar Katynia do ul. Zamenhofa w ramach zadania: Ścieżki rowerowe wraz z infrastrukturą transportu niskoemisyjnego Hałas tramwajowy

108 4. 5. Chrobrego i Mieszka I Kazimierza Wielkiego Modernizacja torowiska w ramach zadania pn.: System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Chrobrego na odcinku od ul. Sikorskiego do ul. Borowskiego i Mieszka I na odcinku od ul. Borowskiego do ul. Roosevelta Wymiana torowiska na odcinku 200m między ul. Chodkiewicza, a ul. Okrzei w ramach przebudowy ul. Kazimierza Wielkiego. MZK będzie wymieniało część torowiska w ramach umowy "In house" Hałas kolejowy Linia kolejowa na odcinku od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej. Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej). Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności. Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności oraz przebudowa torowisk (estakaday kolejowej)

109 EFEKTYWNOŚĆ EKOLOGICZNA ROZWIĄZANIA ANTYHAŁASOWEGO Obliczony wskaźnik M zastosowano do oceny efektywności danego rozwiązania antyhałasowego. Efektywność ekologiczną E ekol wyrażono następującym wzorem: gdzie: M wartość wskaźnika przed realizacją Programu; M wartość wskaźnika po realizacji Programu. Parametr Eekol nazwano Współczynnikiem Efektywności Ekologicznej, gdyż jest on ściśle powiązany, poprzez wskaźnik M, z wielkością emisji hałasu do środowiska. Współczynnik Efektywności Ekologicznej Eekol pozwolił określić, które rozwiązanie antyhałasowe jest najlepsze, przy czym nie był brany pod uwagę koszt takiego rozwiązania. Porównując dwa rozwiązania, bardziej efektywnym będzie to, dla którego współczynnik Eekol jest większy. Jeśli w wyniku działań naprawczych nastąpiłoby wyeliminowanie przekroczeń poziomów dopuszczalnych na danym obszarze, to Efektywność Ekologiczna zastosowanego rozwiązania wyniesie 100%. Poniższa tabela przedstawia wskaźnik efektywności ekologicznej E ekol, obliczony w odniesieniu do niewielkich fragmentów ulic i linii tramwajowych. Tabela 48. Wskaźnik efektywności ekologicznej E ekol. Lp. Odcinek drogi Działanie M M' Eekol 1. Kostrzyńska 2. Wyszyńskiego, Roosevelta 3. Pomorska 4. Myśliborska Hałas drogowy Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3). Odciążenie ul. Wyszyńskiego oraz ul. Roosevelta po wybudowaniu Północnej Obwodnicy na odcinku od Ronda Barlineckiego przez rzekę Kłodawkę, do skrzyżowania z ul. Owocową, a następnie do skrzyżowania z ul. Żwirową, poprzez planowaną budowę ulicy Kamiennej, przez Chwalęcice, tereny byłego poligonu wojskowego aż do ul. Myśliborskiej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Włókienniczej - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarności-jezdnia zachodnia). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr % % % % 109

110 5. Marcinkowskiego 6. Spichrzowa 7. Okólna 8. Śląska 9. K. Wielkiego 10. Staszica 11. Plac Słoneczny 12. Walczaka 1. Kostrzyńska 2. Sikorskiego 3. Pomorska ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego [odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki] (Alejki). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Śląskiej na odcinku od ul. Towarowej do ul. Wał Poprzeczny. Długość około 1000m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. K. Wielkiego na odcinku od skrzyżowania z ul. Roosevelta do pętli tramwajowej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Staszica, na długości ok. 400m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa drogi Plac Słoneczny o długości ok. 60m. Budowa drogi o nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Modernizacja wschodniego wylotu DK NR 22 w Gorzowie Wlkp. od ronda Sybiraków do granic miasta. Hałas tramwajowy Modernizacja torowiska w ramach zadania: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3 Modernizacja torowiska w ramach zadania: Przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Warszawskiej: na odcinku od ul. Stefanii Hejmanowskiej do ul. Herberta, oraz na ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Herberta do ul. Chrobrego, ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Chrobrego do pierwszej zwrotnicy za ul. Dworcową. Modernizacja torowiska na odcinku od Ronda Ofiar Katynia do ul. Zamenhofa % % % % % % % % % 110

111 4. 5. Chrobrego i Mieszka I Kazimierza Wielkiego w ramach zadania: Ścieżki rowerowe wraz z infrastrukturą transportu niskoemisyjnego Modernizacja torowiska w ramach zadania pn.: System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Chrobrego na odcinku od ul. Sikorskiego do ul. Borowskiego i Mieszka I na odcinku od ul. Borowskiego do ul. Roosevelta Wymiana torowiska na odcinku 200m między ul. Chodkiewicza, a ul. Okrzei w ramach przebudowy ul. Kazimierza Wielkiego. MZK będzie wymieniało część torowiska w ramach umowy "In house" % % Hałas kolejowy Linia kolejowa na odcinku od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej. Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej). Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności. Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności oraz przebudowa torowisk (estakaday kolejowej) EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA ROZWIĄZANIA ANTYHAŁASOWEGO Wielkością określającą korzyść z zastosowanego rozwiązania redukcji hałasu jest skuteczność rozwiązania antyhałasowego, wyrażona wzorem: S = m r ΔL r gdzie: S skuteczność rozwiązania antyhałasowego; mr liczba osób zamieszkujących dany obszar; ΔLr wielkość redukcji hałasu na tym obszarze. Skuteczność jest wprost proporcjonalna do liczby ludności zamieszkującej obszar i do stopnia redukcji hałasu po zastosowaniu środka antyhałasowego. Porównując koszt danego rozwiązania do jego skuteczności otrzymano informację o tym, ile kosztować będzie redukcja hałasu o 1dB w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Stosunek kosztu realizacji przedsięwzięcia do jego skuteczności nazwano kosztochłonnością inwestycji (antyhałasowej). gdzie: KCH kosztochłonność inwestycji (antyhałasowej); k koszt inwestycji w mln zł; 111

112 S skuteczność inwestycji określona wzorem. Dzięki wskaźnikowi KCH można wyznaczyć inwestycje, które przy nakładzie najmniejszych środków dadzą największą redukcję hałasu obejmując jak największą liczbę osób. Współczynnik jest większy przy inwestycjach bardziej efektywnych ekonomicznie. Wyraża się go wzorem: Poniższa tabela przedstawia wskaźnik efektywności ekonomicznej E ekon, obliczony w odniesieniu do niewielkich fragmentów ulic i linii tramwajowych. Tabela 49. Wskaźnik efektywności ekonomicznej E ekon. Lp. Odcinek drogi Działanie mr L S KCH Eekon 1. Kostrzyńska 2. Wyszyńskiego, Roosevelta 3. Pomorska 4. Myśliborska Hałas drogowy Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3). Odciążenie ul. Wyszyńskiego oraz ul. Roosevelta po wybudowaniu Północnej Obwodnicy na odcinku od Ronda Barlineckiego przez rzekę Kłodawkę, do skrzyżowania z ul. Owocową, a następnie do skrzyżowania z ul. Żwirową, poprzez planowaną budowę ulicy Kamiennej, przez Chwalęcice, tereny byłego poligonu wojskowego aż do ul. Myśliborskiej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Włókienniczej - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarności-jezdnia zachodnia). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr dB 535 0,084 11, dB 940 0, , dB 650 0, ,2 96 5dB 300 0,014 73,2 112

113 5. Marcinkowskiego 6. Spichrzowa 9. Okólna 10. Śląska 11. K. Wielkiego 12. Staszica 13. Plac Słoneczny 14. Walczaka ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego [odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki] (Alejki). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Śląskiej na odcinku od ul. Towarowej do ul. Wał Poprzeczny. Długość około 1000m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. K. Wielkiego na odcinku od skrzyżowania z ul. Roosevelta do pętli tramwajowej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Staszica, na długości ok. 400m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa drogi Plac Słoneczny o długości ok. 60m. Budowa drogi o nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Modernizacja wschodniego wylotu 84 5dB 240 0, , dB 900 0, , dB 780 0, ,1 50 5dB 250 0,029 34, dB 515 0,020 49,2 67 5dB 215 0, ,8 0 5dB dB

114 1. Kostrzyńska 2. Sikorskiego 3. Pomorska Chrobrego i Mieszka I Kazimierza Wielkiego Linia kolejowa na odcinku od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej. Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej). DK NR 22 w Gorzowie Wlkp. od ronda Sybiraków do granic miasta. Hałas tramwajowy Modernizacja torowiska w ramach zadania: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3 Modernizacja torowiska w ramach zadania: Przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Warszawskiej: na odcinku od ul. Stefanii Hejmanowskiej do ul. Herberta, oraz na ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Herberta do ul. Chrobrego, ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Chrobrego do pierwszej zwrotnicy za ul. Dworcową. Modernizacja torowiska na odcinku od Ronda Ofiar Katynia do ul. Zamenhofa w ramach zadania: Ścieżki rowerowe wraz z infrastrukturą transportu niskoemisyjnego Modernizacja torowiska w ramach zadania pn.: System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Chrobrego na odcinku od ul. Sikorskiego do ul. Borowskiego i Mieszka I na odcinku od ul. Borowskiego do ul. Roosevelta Wymiana torowiska na odcinku 200m między ul. Chodkiewicza, a ul. Okrzei w ramach przebudowy ul. Kazimierza Wielkiego. MZK będzie wymieniało część torowiska w ramach umowy "In house" Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności. Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności oraz przebudowa torowisk (estakaday kolejowej) Hałas kolejowy 10 5dB 50 0,4 2, dB ,1 0, dB dB dB ,3 0, dB dB

115 WSKAŹNIK KORZYŚCI SPOŁECZNYCH Wzajemne powiązanie efektywności ekologicznej i ekonomicznej zadania pozwoliło określić tzw. Wskaźnik Korzyści Społecznych (WKS). W niniejszym Programie przyjęto następującą zależność: WKS = E ekol * E ekon Zadania Programu, dla których wartość wskaźnika WKS była największa, są zadaniami najbardziej korzystnymi społecznie. Poniższa tabela przedstawia wskaźnik korzyści społecznych, obliczony w odniesieniu do niewielkich fragmentów ulic i linii tramwajowych. Tabela 50. Wskaźnik korzyści społecznych. Lp. Odcinek drogi Działanie Eekol Eekon WKS 1. Kostrzyńska 2. Wyszyńskiego, Roosevelta 3. Pomorska 4. Myśliborska 6. Marcinkowskiego 7. Spichrzowa Hałas drogowy Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3). Odciążenie ul. Wyszyńskiego oraz ul. Roosevelta po wybudowaniu Północnej Obwodnicy na odcinku od Ronda Barlineckiego przez rzekę Kłodawkę, do skrzyżowania z ul. Owocową, a następnie do skrzyżowania z ul. Żwirową, poprzez planowaną budowę ulicy Kamiennej, przez Chwalęcice, tereny byłego poligonu wojskowego aż do ul. Myśliborskiej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Pomorskiej (odcinek od ronda Solidarności do ul. Włókienniczej - jezdnia wschodnia i od ul. Ludwika Zamenhofa do ronda Solidarności-jezdnia zachodnia). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 130 ul. Myśliborska i ul. Szczecińska na odcinku od ronda Szczecińskiego do ul. Mosiężnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ulicy Karola Marcinkowskiego [odcinek od ul. Myśliborskiej do ul. Jana Matejki] (Alejki). Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: 91% 9,2 10,7 91% , ,0 64% 1254,2 466,6 81% 117,1 59,6 86% 11200,0 5507,0 96% 851,1 763,4 115

116 9. Okólna 10. Śląska 11. K. Wielkiego 12. Staszica 13. Plac Słoneczny 14. Walczaka 1. Kostrzyńska 2. Sikorskiego 3. Pomorska Chrobrego i Mieszka I Kazimierza Wielkiego Przebudowa ul. Spichrzowej od ul. Składowej do ul. Teatralnej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Okólnej od ul. Pomorskiej do ul. Berlinga. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Śląskiej na odcinku od ul. Towarowej do ul. Wał Poprzeczny. Długość około 1000m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. K. Wielkiego na odcinku od skrzyżowania z ul. Roosevelta do pętli tramwajowej. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa ul. Staszica, na długości ok. 400m. Wymiana nawierzchni na nawierzchnię o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Przebudowa drogi Plac Słoneczny o długości ok. 60m. Budowa drogi o nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych w ramach planowanej inwestycji: Modernizacja wschodniego wylotu DK NR 22 w Gorzowie Wlkp. od ronda Sybiraków do granic miasta. Hałas tramwajowy Modernizacja torowiska w ramach zadania: Budowa i przebudowa ulicy i torowiska ul. Kostrzyńska i 11 Listopada (odcinek od Placu Słonecznego do węzła z drogą ekspresową S3 Modernizacja torowiska w ramach zadania: Przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Warszawskiej: na odcinku od ul. Stefanii Hejmanowskiej do ul. Herberta, oraz na ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Herberta do ul. Chrobrego, ul. Sikorskiego: na odcinku od ul. Chrobrego do pierwszej zwrotnicy za ul. Dworcową. Modernizacja torowiska na odcinku od Ronda Ofiar Katynia do ul. Zamenhofa w ramach zadania: Ścieżki rowerowe wraz z infrastrukturą transportu niskoemisyjnego Modernizacja torowiska w ramach zadania pn.: System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wlkp. przebudowa drogi wraz z przebudową torowiska w ul. Chrobrego na odcinku od ul. Sikorskiego do ul. Borowskiego i Mieszka I na odcinku od ul. Borowskiego do ul. Roosevelta Wymiana torowiska na odcinku 200m między ul. Chodkiewicza, a ul. Okrzei w ramach 100% 1071,4 633,1 100% 34,7 34,7 100% 90,8 49,2 100% 196,1 125, % 0, , % 0, , % 0, , % 100% 116

117 przebudowy ul. Kazimierza Wielkiego. MZK będzie wymieniało część torowiska w ramach umowy "In house" Hałas kolejowy Linia kolejowa na odcinku od ul. Tartacznej do ul. Wiśniowej (wzdłuż ul. Kostrzyńskiej. Linia kolejowa na odcinku od ul. Ogrodowej do Szpitalnej (wzdłuż ul. Teatralnej). Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności. Wymiana taboru kolejowego w ramach inwestycji spółek przewozowych, dostosowujących do wymagań interoperacyjności oraz przebudowa torowisk (estakaday kolejowej) NOWE, DOSTĘPNE TECHNIKI I TECHNOLOGIE W ZAKRESIE OGRANICZANIA HAŁASU W celu ograniczenia uciążliwości akustycznej projektowanych układów drogowych, możliwe są do podjęcia odpowiednie działania, zapewniające dotrzymanie standardów akustycznych środowiska. Działania takie mogą mieć trojaki charakter, tj.: metody planistyczne polegające na wydzieleniu na etapie przygotowywania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego strefy buforowej (np. zieleni) i lokalizowanie korytarzy komunikacyjnych i zabudowy mieszkaniowej w odległościach pozwalających na dotrzymanie standardów akustycznych. Ze względu na fakt, iż działania te powinny być podjęte na wczesnym etapie i mogą dotyczyć jedynie terenów projektowanych; metody organizacyjne polegające na ograniczaniu uciążliwości akustycznej ciągów komunikacyjnych poprzez świadome kształtowanie charakteru ruchu samochodowego, np. ograniczanie prędkości ruchu, ograniczanie ruchu pojazdów ciężarowych. Działania takie mogą być podejmowane w stosunku do istniejących układów komunikacyjnych, lub układów projektowanych, opartych na istniejącym zagospodarowaniu terenu. Efektywność tych metod jest bardzo duża, wymaga jednak zabezpieczenia innych korytarzy komunikacyjnych dla ruchu ciężkiego, a także zaangażowania administratora dróg w konsekwentne utrzymanie wskazanych ograniczeń; metody techniczne polegające na realizacji zabezpieczeń technicznych w formie cichych nawierzchni drogowych, ograniczających u źródła uciążliwość akustyczną, lub ekranów i barier przeciwdźwiękowych, chroniących indywidualnie obiekty podlegające ochronie akustycznej. Rozwiązania te należą do najdroższych, i pomimo ich efektywności, nie zawsze mogą być stosowane ze względu na własność terenu oraz aspekty estetyczne i urbanistyczne, a także funkcjonalne (np. realizacja dojazdów do budynków) WIELKOŚCI WPŁYWAJĄCE NA POZIOM EMISJI I IMISJI HAŁASU Przy wyznaczaniu w Programie kierunków działań, związanych z redukcją hałasu z poszczególnych źródeł, wzięto pod uwagę wielkości wpływające na poziom hałasu na terenach chronionych. Poziom emisji hałasu komunikacyjnego, zależy m.in. od: 117

118 prędkości przemieszczania się pojazdów drogowych, szynowych oraz powietrznych; stanu technicznego nawierzchni jezdni lub torowiska; temperatury nawierzchni jezdni; rodzaju poruszających się pojazdów, wagonów oraz statków powietrznych; liczby przejazdów pojazdów drogowych, szynowych oraz przelotów statków powietrznych; stanu technicznego przemieszczających się pojazdów drogowych, powietrznych oraz wagonów; zainstalowanego napędu pojazdów drogowych, szynowych, powietrznych; wykonywanych operacji (rozruch, hamowanie, lądowanie). Biorąc pod uwagę wyżej wymienione zależności, należy dobierać należyte metody redukcji hałasu, stosując następujące kryteria: typu źródła hałasu; wielkości przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu; możliwości terenowych obszaru (dystans między odbiorcą, a źródłem hałasu oraz ich położenie w terenie), rozmiar zabudowy podlegającej ochronie akustycznej; możliwości techniczne (możliwości wykorzystania danej metody w przedmiotowej lokalizacji oraz zastosowanie wymogów związanych z bezpieczeństwem); decyzji lokalnej społeczności WYELIMINOWANIE RUCHU TRANZYTOWEGO Z OBSZARU MIASTA Poziom hałasu zależy bardzo silnie od natężenia ruchu samochodowego. W poniższej tabeli przedstawiono redukcję hałasu powodowaną zmniejszeniem natężenia ruchu. 118

119 Tabela 51. Wpływ redukcji natężenia ruchu na zmniejszenie poziomu hałasu (źródło: opracowanie własne na podstawie Lars Ellebjerg, Danish Road Institute, Controlling Traffic Noise through Traffic Management, Brussels, 2007 r.). Redukcja w natężeniu ruchu Redukcja wielkości hałasu (LAeq, db) 10 % 0,5 20 % 1,0 30 % 1,6 40 % 2,2 50 % 3,0 75 % 6, POPRAWA STANU NAWIERZCHNI DROGOWYCH Wdrożenie nawierzchni redukujących hałas umożliwiają obniżenie emisji hałasu pochodzenia drogowego, a szczególnie hałasu toczenia. Hałas toczenia powstaje poprzez zasysanie powietrza przez bieżnik opony, a następnie jego sprężenie i uwolnienie. Zastosowanie nawierzchni powoduje, że powietrze na styku koła i jezdni drogi jest wtłaczane w wolne powierzchnie w strukturze nawierzchni, co znacznie ogranicza hałas toczenia. Nawierzchnie o strukturze porowatej w pewnym stopniu ograniczają również hałas pochodzący od układu napędowego poprzez pochłanianie dźwięków generowanych przez jego pracę. Nawierzchnie klasyczne: Jako nawierzchnię klasyczną potraktowano nawierzchnie o średnim uziarnieniu typu SMA 11 lub MMA 11 lub o uziarnieniu wyższym. Nawierzchnie takie nie posiadają specjalnych cech, powodujących ograniczenie emisji hałasu. Nawierzchnie te są powszechnie stosowane w budownictwie drogowym. Nawierzchnia SMA 0/8: Nawierzchnie typu SMA 0/8 kwalifikowane są do nawierzchni cichych wg klasyfikacji IBDiM opublikowanej w artykule Zastosowanie odpadów gumowych w budownictwie drogowym Prof. dr hab. inż. Dariusz Sybilski, Przegląd Budowlany 5/2009. Zgodnie z Raportem serii nr SPR 15/2009 p.t. Studia i badania nad nawierzchniami z mieszanek mineralno-asfaltowymi redukującymi hałas, opracowanym przez Instytut Inżynierii Lądowej Politechniki Wrocławskiej, nawierzchnie SMA 0/8 mm charakteryzują się zdolnością do redukcji hałasu na styku koło nawierzchnia na poziomie 2-3dB. Nawierzchnie te są coraz szerzej stosowane w budownictwie drogowym, zyskując coraz szerszą popularność wśród projektantów. Nawierzchnia SMA modyfikowane gumą: Nawierzchnie mineralno - asfaltowe modyfikowane gumą stanowią rozwiązania relatywnie nowe. Na terenie Polski stosowane są od kilku lat, między innymi w Gdańsku i Poznaniu, ale również coraz częściej we Wrocławiu. Nawierzchnie te mogą występować w dwóch podstawowych odmianach: jako nawierzchnie o zwiększonej zawartości wolnych przestrzeni, gdzie ze względu na konieczność zastosowania specjalnych systemów odprowadzających wody deszczowe, są one stosowane w obszarach pozamiejskich, oraz nawierzchnie bez wolnych przestrzeni, które mogą być stosowane w obszarach zurbanizowanych. Przedstawicielem pierwszej grupy są nawierzchnie typu RUGOSOFT firmy Colas, których efektywność tłumienia dźwięku wynosi ok. 5dB(A). Przedstawicielem drugiej grupy są mieszanki mineralno-asfaltowe na cienkie warstwy ścieralne na gorąco. Ich efektywność akustyczna sięga 2-3dB(A). 119

120 Nawierzchnia o podwyższonej zawartości wolnych przestrzeni: do grupy tej należy zaliczyć nawierzchnie o podwyższonej zawartości wolnych przestrzeni. Dzięki takiej technologii wykonania nawierzchni uzyskiwane są bardzo wysokie efektywności akustyczne. W zależności od poszczególnych rozwiązań uzyskuje się efektywności rzędu, tj.: 6dB(A) (wg materiałów technicznych nawierzchni porowatych proponowanych przez firmę Orlen Asfalt, opracowanych przez dr inż. J. Olszackiego); 6-7dB(A) (wg badań przeprowadzonych przez Instytut Inżynierii Lądowej Politechniki Wrocławskiej pod kierunkiem prof. dr hab. inż. A. Szydło i dr inż. H. Koby); 7-10dB(A) (wg danych dotyczących nawierzchni NANOSOFT firmy Colas). Cechą charakterystyczną tych nawierzchni jest konieczność zastosowania odpowiednich systemów odprowadzających wody opadowe, które inaczej niż w przypadku pozostałych nawierzchni, penetrują w głąb warstwy ścieralnej i muszą być odprowadzane do ścieków za pomocą dedykowanych, kosztownych rozwiązań systemowych. Powoduje to, że rozwiązania tego rodzaju zalecane są do zastosowań w obszarach zamiejskich. Ponadto, rozwiązania nawierzchni o podwyższonej zawartości wolnych przestrzeni, w tym obejmujące wszystkie wskazane powyżej rozwiązania firm Orlen Asfalt, Colas jak i inne rozwiązania, opracowywane przez Instytut Inżynierii Lądowej, nie mogą być stosowane w rejonie skrzyżowań, ze względu na występujące tam znaczne momenty ścinające. Prace badawcze, dotyczące zastosowania tych nawierzchni w obszarach zurbanizowanych są obecnie prowadzone dla kilku odcinków testowych w obszarze Poznania TWORZENIE STREF USPOKOJONEGO RUCHU Poziom hałasu drogowego jest zależny od prędkości poruszających się pojazdów, ich rodzaju, nawierzchni jezdni oraz innych czynników. Zmniejszenie prędkości ruchu pojazdów skutkuje zmniejszeniem się emisji generowanego hałasu. Redukcję wielkości poziomu hałasu dla pojazdów osobowych i ciężarowych, przy zredukowanej prędkości ruchu przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 52. Redukcja wielkości hałasu pojazdów drogowych w zależności od zmiany prędkości ruchu (źródło: opracowanie własne na podstawie Lars Ellebjerg, Danish Road Institute, Controlling Traffic Noise through Traffic Management, Brussels, 2007 r.). Ograniczenie prędkości Redukcja wielkości hałasu (LAeq, db) poruszania się pojazdów drogowych (km/h) Pojazdy lekkie Pojazdy ciężkie od do , , , ,3 1, ,5 1, ,7 1, ,9 1, ,3 1, ,8 2, ,6 2,7 Jak wynika z przedstawionych wartości w powyższej tabeli, redukcja prędkości w znacznym stopniu wpływa na obniżenie poziomu generowanego hałasu drogowego, mającego swoje miejsce u źródła. 120

121 Do najbardziej skutecznych metod obniżania i ograniczania prędkości poruszających się pojazdów zalicza się, tj.: progi spowalniające; ronda; przewężenia jezdni; fotoradary; wyniesione powierzchnie skrzyżowań; szykany wymuszające ograniczenie prędkości jazdy BUDOWA EKRANÓW AKUSTYCZNYCH Ekran akustyczny jest obiektem budowlanym, stanowiącym, przeszkodę w propagacji dźwięku na tereny wymagające ochrony przed hałasem. Skuteczność akustyczna ekranów akustycznych, zależy od wysokości i długości ekranu jego odległości od źródła hałasu oraz od lokalizacji punktu obserwacji. Podstawowym wskaźnikiem właściwości akustycznych ustrojów dźwiękoizolacyjnych jest wskaźnik izolacyjności akustycznej właściwej określany symbolem Rw, który w zależności od konstrukcji i materiałów przyjmuje wartości w zakresie od 20dB(A) (tafle szklane) do 50dB(A) (przegrody murowane) 14. Zgodnie z Aprobatą Techniczną IBDiM nr AT/ dla przezroczystych płyt akustycznych zbrojonych i niezbrojonych PLEXIGLAS SOUNDSTOP XT, GS, i GS CC wskaźnik ten wynosi: dla grubości 15mm 33dB(A); dla grubości 20mm 34dB(A); dla grubości 25mm 36dB(A). Ze względu na fakt, iż jest to wielkość określana laboratoryjnie, nie jest stosowana do opisu faktycznej sprawności ekranowania ekranów akustycznych. Podstawową wielkością służącą do opisu sprawności zastosowanych urządzeń dźwiękoizolacyjnych jest efektywność ekranowania, która jest nierozerwalnie związana z parametrami geometrycznymi ekranu (długość i wysokość) oraz lokalizacją ekranu w danych warunkach topograficznych i w danym otoczeniu urbanistycznym w tym odległość ekranu od źródła hałasu, odległość ekranu od terenu chronionego, samego charakter źródła hałasu i jego parametrów. Przy odległości δ=1m poziom hałasu może być zredukowany o 15dB(A). Minimalna wysokość ekranów zamyka się w granicach ok. 2m, chociaż niższe ekrany są również stosowane w połączeniu z wysokimi nasypami, natomiast górna granica wysokości to ok. 10m 15 Zmniejszenie poziomu hałasu za ekranem sztucznym może dochodzić do ponad 15dB(A). 16 Odrębnym parametrem ekranów akustycznych jest ich rodzaj, przy czym w przypadku ekranów, których zadaniem jest ograniczenie emisji hałasu od źródeł komunikacyjnych, istotny jest rodzaj ekranu po stronie źródła hałasu. Stosowane są dwa rodzaje ekranów akustycznych: ekrany odbijające (w tym ekrany przeźroczyste oraz niektóre ekrany wykonane z płyt rdzeniowych) oraz ekrany pochłaniające, o specjalnie kształtowanej powierzchni (niektóre ekrany betonowe z domieszkami wiórowymi oraz pochłaniające ekrany rdzeniowe o perforowanej płycie przedniej). Ekrany odbijające w całości lub w znaczącej części odbijają falę akustyczną generowaną przez źródło 14 Jerzy Sadowski, Podstawy izolacyjności akustycznej ustrojów, PWN, Warszawa, Piotr Wyrwaś, Adam Szyguła, Ekrany akustyczne zasady projektowania i kryteria doboru, IV Ogólnopolska Konferencja Mostowców Konstrukcja i wyposażenie mostów, Wisła, października Radosław J. Kucharski, Hałas drogowy, WKŁ, Warszawa,

122 hałasu, natomiast w przypadku ekranów pochłaniających część fali akustycznej jest pochłaniana, a część ulega odbiciu. W akustyce teoretycznej do określenia tego parametru używa się współczynnika odbicia (α, bezwymiarowy) lub współczynnika pochłaniania (β, bezwymiarowy). Dla potrzeb definiowania parametrów akustycznych ekranów, stosowane są jednoliczbowe wskaźniki oceny, zdefiniowane w normach: PN-EN : kwiecień 2001 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe. Metoda badania w celu wyznaczenia właściwości akustycznych. Część 1: Właściwa charakterystyka pochłaniania dźwięku; PN-EN : kwiecień 2001 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe. Metoda badania w celu wyznaczenia właściwości akustycznych. Część 1: Właściwa charakterystyka izolacyjności od dźwięków powietrznych. Pierwsza z powołanych norm definiuje jednoliczbowy wskaźnik oceny pochłaniania dźwięku DL α. Wskaźnik ten jest odpowiedni do charakteryzowania własności pochłaniających urządzenia przeciwhałasowego w sytuacjach, gdy dźwięk rozchodzący się promieniście od strumienia ruchu zmierza wprost do odbiorcy bez dodatkowych odbić na powierzchniach lub ugięć na krawędziach ekranów akustycznych lub innych przeszkód. Zgodnie z PN-EN klasy właściwości pochłaniających ekranów akustycznych, w zależności od wartości wskaźnika DL α przedstawiają się następująco: Tabela 53. Klasy właściwości pochłaniających ekranów akustycznych (źródło: opracowanie własne). Klasa DLα [db] A0 nie określa się A1 < 4 A2 4 do 7 A3 8 do 11 A4 > 11 Druga z powołanych norm definiuje jednoliczbowy wskaźnik oceny jednostkowej izolacyjności od dźwięków powietrznych DL R. Wskaźnik ten jest odpowiedni do charakteryzowania izolacyjności od dźwięków powietrznych urządzenia przeciwhałasowego w sytuacjach, gdy dźwięk rozchodzący się promieniście od strumienia ruchu zmierza wprost do odbiorcy bez dodatkowych odbić na powierzchniach lub ugięć na krawędziach ekranów akustycznych lub innych przeszkód. Zgodnie z PN-EN klasy izolacyjności od dźwięków powietrznych ekranów akustycznych, w zależności od wartości wskaźnika DL R przedstawiają się następująco: Tabela 54. Klasy izolacyjności od dźwięków powietrznych ekranów akustycznych (źródło: opracowanie własne). Klasa DLR [db] B0 nie określa się B1 < 15 B2 15 do 24 B3 >

123 Rysunek 12. Przykład ekranu przeciwhałasowego(źródło: WSPIERANIE KOMUNIKACJI ROWEROWEJ Ograniczenie ruchu pojazdów, a tym samym redukcja poziomu hałasu może zostać uzyskana poprzez rozwój komunikacji rowerowej, głównie w strefie śródmiejskiej, gdzie 60% indywidualnych podróży samochodem nie przekracza 3 km, a 30% podróży jest nawet krótsze od 1,5 km. Takie odległości można bez większych problemów pokonać rowerem lub pieszo. Budowę systemu ścieżek rowerowych w Gorzowie Wielkopolskim, zaplanowano na lata w ramach Wieloletniej Prognozy Finansowej. Działanie to będzie sprzyjać zmniejszeniu ekspozycji mieszkańców na hałas komunikacyjny. System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wielkopolskim, przewiduje powstanie ok. 6,5 km całkowicie nowych dróg, przeznaczonych dla rowerów (stan na 2018 rok). Dodatkowo wspieranie i promowanie komunikacji rowerowej sprzyja: rozwojowi i budowie sieci dróg komunikacji rowerowej; otwarciu dróg jednokierunkowych dla ruchu rowerowego w przeciwnym kierunku; ograniczeniu prędkości dla ruchu samochodowego w strefach ruchu rowerowego, w celu zwiększenia bezpieczeństwa rowerzystów; wyrażeniu pozwolenia dla ruchu rowerowego, w obszarze dla ruchu pieszego (o ile jest to możliwe bez uszczerbku dla ruchu pieszego); budowie nowych elementów infrastruktury ułatwiającej rowerom przekraczanie drogi; wprowadzeniu akcji promujących ruch rowerowy na terenie miasta; wprowadzeniu sygnalizacji świetlnej uwzględniającej ruch rowerowy; umożliwieniu wykorzystania środków transportu publicznego do przewozu rowerów. Uwagę należy również zwrócić na wszelkiego rodzaju kampanie informacyjno reklamowe, mające na celu stworzenie klimatu sprzyjającego rozwojowi oraz popularyzacji komunikacji rowerowej i pieszej. Celem takich akcji jest przede wszystkim przełamywanie niewłaściwych przyzwyczajeń i uprzedzeń, co jest niemal tak samo ważne jak budowa odpowiedniej infrastruktury. Konsekwentne egzekwowanie powyższych założeń z czasem prowadzi do znacznego wzrostu udziału alternatywnych środków w ogólnej liczbie pojazdów, co jest głównie odczuwalne w przypadku stref śródmiejskich. 123

124 ROZWÓJ PRZYJAZNEJ KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ Odpowiedni stan techniczny oraz wysoki poziom wykorzystania zbiorowej komunikacji publicznej, powoduje znacznie mniejszą emisję hałasu niż indywidualna komunikacja samochodowa. System zrównoważonego transportu miejskiego w Gorzowie Wielkopolskim przewiduje w celu poprawy warunków ruchu dla komunikacji autobusowej, równolegle z modernizacją komunikacji tramwajowej, utworzenie wybranych korytarzy wysokiej jakości obsługi komunikacyjnej z priorytetem dla transportu zbiorowego. Dodatkowo powinno podejmować się działania, mające na celu zwiększenie atrakcyjności komunikacji zbiorowej, tj.: zwiększenie częstotliwości kursowania pojazdów komunikacji zbiorowej; stworzenie dużej ilości połączeń bezpośrednich; stworzenie odpowiedniej liczby węzłów przesiadkowych; integracja miejskiego podsystemu transportu zbiorowego z innymi podsystemami; wspieranie wymiany taboru autobusowego i tramwajowego na pojazdy niskopodłogowe, ekologiczne; ułatwienia dla komunikacji zbiorowej na najbardziej zatłoczonych ciągach (wydzielone pasy ruchu oraz wydzielone torowiska); właściwą informację dotyczącą komunikacji zbiorowej oraz reklamę; wprowadzenie atrakcyjnych cen biletów; dostosowanie infrastruktury oraz środków transportu do wymogów osób niepełnosprawnych. Komunikacja zbiorowa powinna być realizowana przez nowoczesny i cichy tabor zarówno autobusowy jak i tramwajowy PARKINGI Obiecującym środkiem prowadzącym do redukcji ilości pojazdów w obszarach chronionych jest wykorzystanie gospodarcze miejsc do parkowania zarówno miejskich jak i prywatnych. Zalecane są następujące sposoby prowadzące do redukcji ilości pojazdów w obszarach chronionych : lokalizacja obszarów parkowania tylko dla mieszkańców; możliwość zarezerwowania miejsc do parkowania pojazdów dla osób niepełnosprawnych; możliwość zarezerwowania miejsc do parkowania dla samochodów dostawczych; zwiększenie liczby w strategicznych punktach miasta stojaków dla rowerów; zakaz parkowania w miejscach, które ze względu na swój charakter nie są do tego wskazane np. sąsiedztwo obiektów zabytkowych; sterowanie ilością pojazdów poprzez odpowiedni zapis w planach zagospodarowania; lokalizacja i zagospodarowanie obszaru do parkowania wraz z dojazdami na obszarach mniej wrażliwych na hałas; lokalizacja parkingów Parkuj i Idź (z ang. Park and Go) na obrzeżach miasta przy zagwarantowaniu możliwie wygodnego dojazdu do centrum środkami komunikacji zbiorowej. Z uwagi na niewielkie odległości, możliwe jest realizowanie systemów Parkuj i Idź przed wjazdem do Śródmieścia w przypadku ograniczania ruchu samochodowego w centrum miasta. Taki system mógłby być wykorzystany na terenie miasta Gorzowa Wielkopolskiego, przy parkowaniu samochodu przez mieszkańców na parkingu przy Filharmonii Gorzowskiej i stamtąd mieszkańcy mogliby już pójść pieszo do centrum miasta. 124

125 Głównym celem systemu Parkuj i Idź jest poprawa poziomu i jakości życia społeczności lokalnej poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczenia powietrza i rozwój czystych, bezpiecznych, spójnych, funkcjonalnych oraz efektywnych form transportu publicznego i niezmotoryzowanego transportu indywidualnego. Efekt jest odczuwalny poprzez mniejszy ruch na drogach, czystsze powietrze oraz mniejszy hałas STEROWANIE RUCHEM W MIEŚCIE Wzrost natężenia ruchu w aglomeracjach miejskich powoduje wprowadzanie coraz większej liczby sygnalizacji świetlnych, co znacznie pogarsza płynność ruchu oraz generuje straty czasu, a także zwiększa niekorzystne oddziaływanie na środowisko. Dlatego, kiedy sygnalizacja świetlna jest zainstalowana na dwóch lub więcej skrzyżowaniach, położonych w niewielkiej odległości od siebie, celowa jest synchronizacja działania programów sygnalizacji na tych skrzyżowaniach. Środki techniczne wspomagające efektywne kierowanie ruchem w takich warunkach to przede wszystkim technologie informatyczne. Rozwiązaniem są inteligentne systemy sterowania ruchem ulicznym, które zapewniają odpowiednią szybkość reakcji i optymalne zarządzanie ruchem miejskim. Komunikat Komisji Europejskiej Plan działania na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych w Europie, przedstawia główne cele unijnej polityki rozwoju inteligentnych systemów transportowych (ITS), które głównie koncentrują się na: zmniejszeniu uciążliwości ekologicznej transportu; poprawie wydajności i energooszczędności transportu; zapewnieniu bezpieczeństwa w ruchu. Inteligentne systemy transportowe są w dalszym ciągu rozwijającą się gałęzią infrastruktury. Sterowanie ruchem w mieście może zostać wykorzystane, także w odniesieniu do zarządzania emisją hałasu pochodzenia drogowego, a także mogą znacząco ograniczyć niekorzystny wpływ transportu na środowisko naturalne. Obszary zastosowania ITS - kluczowe z punktu widzenia ochrony środowiska, to przede wszystkim: zarządzanie natężeniem ruchu i strukturą rodzajową ruchu; zarządzanie dostępnością dróg; promowanie wykorzystania bardziej ekologicznych środków transportu; ekonomiczna jazda. Bardziej racjonalny rozkład ruchu to przede wszystkim systemy sterowania ruchem za pomocą znaków o zmiennej treści przy wspomaganiu systemami informacji drogowej w czasie rzeczywistym, które przekazują komunikaty kierowcom, a także bezpośrednio do urządzeń pokładowych w pojazdach. Przyjazne dla środowiska są również systemy zarządzania parkingami, gdyż zmniejszają niepotrzebne przejazdy. Bardziej racjonalny rozkład ruchu umożliwia też nawigacja satelitarna oraz systemy zarządzania logistyką i dostawami, dające wybór odpowiedniej trasy STOSOWANIE SKRZYŻOWAŃ O RUCHU OKRĘŻNYM Wytwarzany hałas pochodzący z komunikacji drogowej w ruchu przyspieszonym (np. odjazd ze skrzyżowania) jest większy niż w ruchu opóźnionym (dojazd do skrzyżowania). Wpływ ruchu przyspieszonego i opóźnionego na wielkość powstającego hałasu pochodzącego od pojazdów drogowych w porównaniu z hałasem generowanym przez poruszające się samochody lekkie i ciężkie ruchem jednostajnym, przedstawiono w poniższej tabeli. 125

126 Tabela 55. Generowany hałas podczas przyspieszania i hamowania (źródło: opracowanie własne na podstawie Lars Ellebjerg, Danish Road Institute, Controlling Traffic Noise through Traffic Management, Brussels, 2007). Przyspieszanie [m/s] Hamowanie Generowany hałas Rodzaj pojazdu [m/s] [db] 1 - Lekki 1,7 2 - Lekki 4,5 0,5 - Ciężki 2,1 1 - Ciężki 4,5-1 Lekki -0,8-2 Lekki -1,2-1,5 Ciężki -4,5 Ze względu na znaczny wzrost poziomu generowanego w obszarze skrzyżowań zwykłych, budowa skrzyżowań wykorzystujących ruch okrężny jest korzystna. Budowa lub przebudowa istniejących skrzyżowań na skrzyżowania o ruchu okrężnym jest także sprzyjająca nie tylko ze względów akustycznych, ale także ma duży wpływ na uspokojenie ruchu oraz zwiększenie jego płynności. W przypadku skrzyżowań wykorzystujących ruch okrężny wielkość redukcji hałasu, zależna jest od następujących czynników: ilości i rodzaju przejazdów pojazdów; promienia okręgu skrzyżowania; prędkości poruszania się pojazdów na wjeździe; prędkości poruszania się pojazdów na zjeździe. Redukcja emisji hałasu drogowego w przypadku zastosowania skrzyżowania o ruchu okrężnym klasuje się na poziomie około 3-4dB. Jednakże zastosowanie tego typu skrzyżowań może wiązać się z dużym utrudnieniem dla kierujących pojazdami, w szczególności pojazdami ciężarowymi, jeśli promień okręgu skrzyżowania jest zbyt mały. Przykład skrzyżowania o ruchu okrężnym, przedstawiono na poniższym rysunku. Rysunek 13. Redukcja hałasu poprzez zastosowanie skrzyżowania o ruchu okrężnym (źródło: Martin Decry, Noise pollution from roundabout traffic in the outer environment of build-up areas of towns, Žilina, 2009). 126

127 SPOSOBY REDUKCJI HAŁASU SZYNOWEGO Najistotniejszym źródłem hałasu szynowego jest oddziaływanie kół z szynami, które to generują hałas toczenia, który dominuje głównie w przypadku prędkości mniejszych niż 160 km/h. Hałas toczenia jest zależny od następujących składowych, tj.: prędkości poruszającego się pojazdu szynowego; nierówności powierzchni kół; nierówności powierzchni szyn. Wyżej wymienione składowe powodują drgania kół oraz szyn. Poprzez zużycie faliste szyn rośnie amplituda tych drgań. Ostre hamowanie pojazdu szynowego skutkuje zablokowaniem kół, prowadzi to do powstawania odkształceń i zniekształceń zarówno kół i szyn. W komunikacji kolejowej stosowane są najczęściej hamulce tarczowe oraz hamulce klockowe. Hamulce tarczowe pod kątem akustycznym generują hałas na poziomie niższym o około 10dB, niż hamulce klockowe. Zmniejszenie nierówności na górnej powierzchni szyn uzyskuje się poprzez cykliczne szlifowanie. Na wielkość poziomu hałasu generowanego poprzez toczenie się kół po szynach ma również wpływ: podparcie szyn (punktowe podkłady betonowe lub drewniane, ciągłe wykonane z płyty betonowej); rodzaju podbudowy (podsypka tłuczeń, bezpodsypkowa płyta betonowa); sposobu łączenia szyn (stykowy, bezstykowy); rodzaju mocowania szyny do podkładu. Zastosowanie szyn stykowych jest źródłem powstawania hałasu uderzeniowego, który powstaje w momencie, gdy powierzchnie styku szyn nie znajdują się na tej samej wysokości. Powstający w ten sposób hałas uderzeniowy rośnie wraz ze wzrostem prędkości poruszającego się pojazdu szynowego. Rozwiązaniem mającym na celu ograniczenie tego rodzaju hałasu jest zastosowanie technologii szyn bezstykowych. Do głównych metod mających na celu redukcję hałasu szynowego należą: stosowanie tłumików drgań (1-2dB); modernizacja torowiska (5-10dB); wymiana taboru kolejowego i tramwajowego (5dB); okresowe szlifowanie szyn (1-4dB); stosowanie smarownic torowych (do 8dB); toczenie obręczy kół (1-5dB). Poniżej zestawiono skuteczność akustyczną wybranych metod redukcji hałasu szynowego. 127

128 Tabela 56. Skuteczność akustyczna wybranych metod redukcji hałasu szynowego (źródło: opracowanie własne na podstawie "Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta stołecznego Warszawy 2010, pod red. dr inż. Radosława J. Kucharskiego). Lp. Metoda redukcji hałasu Skuteczność [db] Uwagi 1 Remont i rewitalizacja torowiska do 10dB Skuteczność zależna od prędkości ruchu - dla dużych prędkości skuteczność może wynieść nawet 10dB 2 Szlifowanie szyn do ok 8dB Skuteczność zależna od prędkości ruchu 3 Toczenie kół do ok 5dB Skuteczność zależna od prędkości ruchu 4 Ograniczenie prędkości ruchu do ok 3-6dB Skuteczność zależna od rodzaju taboru 5 Ekrany przeciwhałasowe do kilkunastu decybeli Skuteczność zależna od lokalizacji i wymiarów ekranów przeciwhałasowych Modernizacja torowiska Podczas redukcji hałasu szynowego bardzo istotny jest aspekt tłumienia wibracji. Eliminacja lub znaczne ograniczenie niekorzystnych oddziaływań, możliwe jest dzięki zastosowaniu technologii bezpodsypkowych konstrukcji nawierzchni takich jak np. szyny w otulinie czy też szynowe podpory blokowe w otulinie. Sprężyste posadowienie szyny ogranicza wzbudzanie drgań pojazdu, a zwłaszcza drgań tarczy koła, stanowiących jedno z głównych źródeł emisji hałasu oraz ogranicza drgania samej szyny. Dodatkowo, szyna powinna być przymocowana do szyny na specjalnej podkładce elastycznej. Redukcja hałasu kolejowego w wyniku przeprowadzenia modernizacji torowiska zależy od prędkości ruchu zwykle nie jest większa niż 5 db, przy czym dla dużych prędkości ruchu skuteczność może wynosić nawet do 10dB. Stosowanie tłumików drgań Redukcję hałasu szynowego (głównie kolejowego), można osiągnąć poprzez zastosowanie tłumików drgań, które absorbują część drgań pochodzących od przejeżdżającego pojazdu szynowego. Redukcja hałasu przy zastosowaniu tłumików drgań klasuje się na poziomie do 2dB. Na poniższym rysunku przedstawiono zainstalowane tłumiki drgań, znajdujące się na szynach linii kolejowej. Rysunek 14. Tłumiki drgań zamontowane na szynach linii kolejowej (źródło: W przypadku hałasu tramwajowego redukcję poziomu hałasu można uzyskać poprzez wdrożenie technologii szyn w otulinie, które są bezpodsypkowym rozwiązaniem konstrukcji nawierzchni zapewniającym tłumienie drgań, pochodzących od przejazdu pojazdu szynowego. 128

129 Rysunek 15. Szyna w otulinie redukującej drgania i hałas (źródło: Wymiana taboru kolejowego i tramwajowego Zużycie taboru szynowego znacznie wpływa na poziom generowanego hałasu. Hałas powstający przy określonej prędkości dla wagonów tego samego typu, na tym samym torowisku może znacznie się różnić. Różnica ta może sięgać rzędu od kilku do nawet kilkunastu decybeli. Przyczyną jest różny stan techniczny wagonów. Dobry stan techniczny pojazdów szynowych ma duże znaczenie z punktu widzenia akustyki. Zagadnienie to jest niezwykle złożone i nie może być, w przypadku linii kolejowych w granicach miasta, rozwiązane w skali regionu. Niemniej warto dołożyć wszelkich starań, aby na analizowanych liniach kolejowych oraz tramwajowych poruszały się pociągi w dobrym stanie technicznym. Stosowanie smarownic torowych W przypadku łuków torowisk o promieniach skrętu mniejszych niż 50 m, należy montować smarownice torowe. Smarownica torowa to urządzenie, służące do smarowania obrzeży kół podczas przejazdu po szynach, w celu ochrony przed bocznym zużywaniem się szyn oraz krawędzi kół. Toczenie obręczy kół Poprzez czasową eksploatację pojazdów szynowych następuje zużycie i wystąpienie nierówności powierzchni kół. Przy styku nierównej powierzchni koła oraz powierzchni szyny przy wzroście prędkości poruszania się pojazdu szynowego następuje emisja hałasu. Cykliczne toczenie kół pojazdów szynowych oraz wprowadzenie do użytku kół z obręczami tłumiącymi drgania, może skutkować redukcją poziomu powstałego w tym przypadku hałasu. Stosowanie ekranów akustycznych Podobnie jak w przypadku komunikacji drogowej, w celu ograniczenia hałasu kolejowego i tramwajowego można zastosować ekrany akustyczne, stanowiące przeszkodę na drodze przemieszczania się fali dźwiękowej. Poprzednie metody redukcji hałasu szynowego pozwalają osiągnąć zmniejszenie emisji hałasu o kilka decybeli. Zastosowanie ekranów akustycznych pozwala obniżyć poziom hałasu (w zależności od parametrów ekranu - wysokości i długości, odległości od źródła hałasu oraz lokalizacji punktu obserwacji) nawet o kilkanaście decybeli. W przypadku hałasu szynowego, dużą skutecznością charakteryzują się również niskie ekrany przeciwhałasowe o wysokości do 1,5 m nad główką szyny, które umieszcza się w bliskiej odległości od torowiska. Duża skuteczność tak niskich ekranów związana jest z nisko położonym źródłem hałasu stykiem powierzchni koła z szyną. 129

130 Rysunek 16. Niski ekran akustyczny na linii nr 201 w Gdyni (źródło: Kamil Hajduk, Niskie ekrany skuteczna ochrona przed hałasem w transporcie kolejowym, ik, Warszawa, 2016). Okresowe szlifowanie szyn W trakcie eksploatacji, głównie w wyniku hamowania koła pociągu oraz szyny ulegają zużyciu czyli deformacji. Z tego względu dla poprawy jakości toru, wskazane są zabiegi naprawcze, polegające na cyklicznym szlifowaniu szyn z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu. Pomiary hałasu prowadzone po działaniach reprofilacji główki szyny, zapewniających lepsze przyleganie obręczy koła do główki szyny, wykazują wyraźną redukcję poziomu hałasu. Stosowanie smarownic torowych W przypadku łuków torowisk o promieniach skrętu mniejszych niż 50 m, należy montować smarownice torowe. Smarownica torowa to urządzenie, służące do smarowania obrzeży kół podczas przejazdu po szynach, w celu ochrony przed bocznym zużywaniem się szyn oraz krawędzi kół. Smarownice zmniejszają także emisję hałasu związaną z tarciem kół o szyny. Rysunek 17. Zainstalowane na szynie smarownice torowe (źródło: SPOSOBY REDUKCJI HAŁASU PRZEMYSŁOWEGO Złożoność procesu generacji hałasu w obiektach przemysłowych oraz dobór odpowiednich metod redukcji hałasu nie jest możliwy bez szczegółowej znajomości procesu i cyklu technologicznego. Dlatego nie może być przeprowadzony w ramach POŚPH, który ze względu na swój strategiczny charakter wskazuje jedynie główne kierunki działań. Metodę ograniczenia hałasu związanego z działalnością przemysłową, określa się indywidualnie ze względu na rodzaj przemysłu, a także źródło pochodzenia hałasu. 130