Lekcja stanowi podsumowanie i zebranie treści dotyczących społeczeństwa europejskiego, z którymi uczniowie mogli zapoznać się na wystawie.

Transkrypt

1 TEMAT LEKCJI: PONAD ŻELAZNA KURTYNĄ PORTRET WSPÓLNY EUROPEJCZYKÓW W POWOJENNYCH DEKADACH 1. GŁÓWNE ZAGADNIENIA LEKCJI Lekcja stanowi podsumowanie i zebranie treści dotyczących społeczeństwa europejskiego, z którymi uczniowie mogli zapoznać się na wystawie. 2. CELE LEKCJI Po zakończeniu lekcji uczeń powinien: znać zjawiska społeczne charakterystyczne dla Europy II połowy XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem buntu, umieć charakteryzować wybrane tendencje przemian społeczeństwa europejskiego w II połowie XX wieku, dokonać porównania stylów życia po obu stronach żelaznej kurtyny. Podczas zajęć rozwijane są umiejętności: czytania ze zrozumieniem, korzystania z różnych źródeł informacji, odnajdywania w tekście informacji, przetwarzania zdobytych informacji. 3. UWAGI DOTYCZĄCE REALIZACJI LEKCJI Należy poprosić uczniów o przypomnienie sobie sal i eksponatów wystawowych oraz o przyniesienie na zajęcia jednego zdjęcia z własnym komentarzem, które najbardziej kojarzy im się z zagadnieniami społecznymi podjętymi na wystawie. 4. ŚRODKI DYDAKTYCZNE duża mapa konturowa Europy (narysowana na szarym papierze lub na tablicy) zdjęcia materiały pomocnicze 5. POJĘCIA żelazna kurtyna komunizm kapitalizm haute couture radio Luxemburg odwilż cywilizacja konsumpcji prosperity homo sovieticus subkultura generacja bunt pokoleniowy

2 6. PRZEBIEG LEKCJI Wprowadzenie Uczniowie przynoszą na zajęcia zdjęcia, które kojarzą im się z tematyką wystawy. Następnie przyklejają je na mapę. Można wykorzystać zdjęcia z materiałów dodatkowych. Należy poprosić uczniów, aby powiedzieli, jakie skojarzenia przywołują te obrazy. Czy można na ich podstawie powiedzieć coś o ludziach i miejscach, jakich dotyczą? Na osobnych kartkach uczniowie wypisują skojarzenia i przyklejają do tablicy. Na zajęciach zostaną podjęte zagadnienia związane z kwestiami społecznymi, dotyczącymi mieszkańców Europy w II połowie XX wieku. Rozwinięcie Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każda z nich pracuje nad swoim tekstem i wykonuje polecenia. Po minutach pracy, każda grupa prezentuje swój materiał. Podsumowanie Nauczyciel za pomocą mapy myśli zbiera i porządkuje informacje na temat tendencji i przemian społecznych w Europie. W tabelce zbierane są cechy wspólne i odrębne. Jakie zjawisko zostało wyeksponowane we wszystkich tekstach? Jakich dziedzin dotyczyło? Czy dziś występują jakieś różnice w społeczeństwach różnych krajów europejskich? Z czego wynikają? Zadanie domowe: Przeprowadź wywiad z bohaterem piosenki Autobiografia grupy Perfect, jako świadkiem czasów, ze szczególnym uwzględnieniem problemów społecznych.

3 MATERIAŁ POMOCNICZY NR 1 Perfect Autobiografia Miałem dziesięć lat Gdy usłyszał o nim świat W mej piwnicy był nasz klub Kumpel radio zniósł Usłyszałem Blue suede shoes I nie mogłem w nocy spać Wiatr odnowy wiał Darowano reszty kar Znów się można było śmiać W kawiarniany gwar Jak tornado jazz się wdarł I ja też chciałem grać ( ) Pocztówkowy szał Każdy z nas ich pięćset miał Zamiast nowej pary jeans A w sobotnią noc Był Luxemburg, chata, szkło Jakże się chciało żyć! Było nas trzech W każdym z nas inna krew Ale jeden przyświecał nam cel Za kilka lat Mieć u stóp cały świat Wszystkiego w brud Alpagi łyk I dyskusje po świt Niecierpliwy w nas ciskał się duch Ktoś dostał w nos To popłakał się ktoś Coś działo się Autobiografia Perfectu stała się hymnem rockowym w latach 80. Napisz, jak w powyższym fragmencie autor tekstu pokazuje związki miedzy jedną a drugą stroną żelaznej kurtyny? Które wydarzenie zostało wskazane jako przełomowe i na czym ten przełom polegał? Sformułuj pytania, jakie chciałbyś zadać bohaterowi piosenki.

4 MATERIAŁ POMOCNICZY NR 2 W zamian za dobra wzbogacające ich życie ludzie sprzedają nie tylko swoją pracę, ale i wolny czas. Lepsze życie jest opłacone wszechstronną kontrolą nad życiem. Ludzie mieszkają w wielkich skupiskach i mają prywatne samochody, którymi nie mogą już uciec do innego świata. Mają ogromne lodówki wypełnione zapasami mrożonego jedzenia. Mają dziesiątki gazet i czasopism dających wyraz tym samym ideom. Mają niezliczone możliwości wyboru, niezliczone gadżety, wszystkie tego samego rodzaju, które zajmują ich i odwracają uwagę od prawdziwej kwestii, a mianowicie od uświadomienia sobie, że mogliby zarówno mniej pracować, jak i samodzielnie określać swoje potrzeby i sposoby ich zaspokajania. Dzisiejsza ideologia sprowadza się do tego, że produkcja i konsumpcja reprodukują, i uzasadniają dominację. Represyjność całości opiera się w znacznej mierze na skuteczności: sprzyja rozwojowi kultury materialnej, ułatwia zdobywanie środków niezbędnych do życia, komfort i luksus udostępnia tańszym kosztem. Jednostka płaci, poświęcając swój czas, świadomość, marzenia. Cywilizacja składa w ofierze niegdysiejsze obietnice wolności, sprawiedliwości i pokoju dla wszystkich. Herbert Marcuse, Eros i cywilizacja, Warszawa Powyższy fragment jest częścią krytyki cywilizacji konsumpcyjnej przedstawionej w 1955 roku. Jej autor, Herbert Marcuse, uzasadnia w swojej książce wizję wolnego i szczęśliwego człowieka przyszłości. Marcuse stwierdza, że współczesna cywilizacja, rozwój nauki i technologii, stwarzają możliwości ogromnej redukcji czasu pracy i związanego z pracą przymusu. Od lat 50. na Zachodzie trwa prosperity, która sprzyja postawom konsumpcyjnym. Jakie zarzuty wobec stylu życia stawia autor? Wykorzystując tekst, napisz krótki manifest, który będzie odpowiedzią na argumenty, przedstawione w powyższym fragmencie.

5 MATERIAŁ POMOCNICZY NR 3 Homo sovieticus to zniewolony przez system komunistyczny klient komunizmu żywił się towarami, jakie komunizm mu oferował. Trzy wartości były dla niego szczególnie ważne: praca, udział we władzy, poczucie własnej godności. Zawdzięczając je komunizmowi, homo sovieticus uzależniał się od komunizmu. Każda praca uzależnia pracownika od pracodawcy, kto bierze chleb jest zależny od tego, kto daje chleb. Praca w komunizmie była nie tylko źródłem utrzymania, ale również podstawą przekonania, że światem rządzi jakaś rozumna siła, która troszczy się o los pracującego człowieka. Zakład pracy nie był własnością prywatną, lecz zakładem uspołecznionym. Pracując tam, człowiek przestawał być indywidualną własnością samego siebie, lecz stawał się własnością społeczną. Należał do wspólnoty. Był członkiem kolektywu. Mogło się zdarzyć, że takie uspołecznienie ograniczało jego wolność, ale nadawało jej sens. Człowiek wiedział, po co żyje. Dla kogo się poświęca. Klient komunizmu nie zdawał sobie sprawy z tego, że praca, którą wykonywał, stawała się coraz bardziej iluzją. Fabryki pracowały źle. W gruncie rzeczy marnowały surowce, energię i dobrą wolę ludzi. Za pozorowaną pracę płaciły pozornym pieniądzem. Do tego doszło skażenie środowiska. W pewnym momencie iluzja prysła i okazało się, jak bardzo jesteśmy w tyle. Józef Tischner, Etyka solidarności oraz homo sovieticus, Kraków Po drugiej wojnie światowej kraje, które znalazły się po wschodniej stronie żelaznej kurtyny zostały objęte systemem komunistycznym. Funkcjonowanie tego systemu w praktyce, oznaczało uzależnienie wszelkich dziedzin życia społecznego od władzy i obowiązującej ideologii. W efekcie po kilku dekadach, doszło do uformowania człowieka, który został określony mianem homo sovieticus. Jakie wartości były ważne dla tego człowieka? Z czego wynikała szczególna rola pracy w systemie komunistycznym? Jakie problemy społeczne rodziły się z takiego postrzegania pracy i podejścia do niej?

6 MATERIAŁ POMOCNICZY NR 4 Nie tylko europejska polityka i społeczne nastroje naznaczone były zmianami i napięciami. Ważnym odbiciem mentalnych przemian społecznych i rodzajem dialogu społecznego oraz międzygeneracyjnego stał się ubiór. Oto kilka ważnych zwrotów w modzie europejskiej po II wojnie światowej Wielbicielki francuskiej Haute Couture mogą w końcu odetchnąć. Uwarunkowany przez wojnę brak fantazji w sprawach mody odszedł w niepamięć wraz z najnowszymi kreacjami Christiana Diora, który włożył wiele pomysłowości, by oddalić pamięć o wojnie i o kryzysie pierwszych lat powojennych. Jego luksusowa kolekcja nazywała się New Look i różniła się od tego, co w tamtym czasie kobieta nosiła na co dzień. Materiał obficie spowijał kobiece nogi, spódnice sięgały do łydek, pojawiła się znów szczupła talia, a kosztowne dodatki dawały klientkom poczucie luksusu i nowej jakości życia Ubiór stał się symbolem protestu młodzieży przeciwko kanonowi wartości generacji rodziców. Gruba, niebieska bawełna była materiałem, który prowadził do konfliktów. Niebieskie spodnie z nitami przybyły do Europy wraz z północnoamerykańskim idolem Jamesem Deanem i stały się symbolem tych, którzy podkreślając swą swobodę w zachowaniu i ubiorze, występowali przeciwko mieszczańskim cnotom Renomowane czasopismo Vogue zaprezentowało spódniczkę mini, kreację brytyjskiej projektantki Mary Quant, uznając ją tym samym za nadającą się do salonów. Jednakże dyskusje prowadzone w szkołach i biurach przypominały swoją emocjonalnością wojnę o spodnie z roku Brytyjskie uczennice ubrane w krótki spódniczki w wielu szkołach były wyrzucane z lekcji. Mini stało się sprawą polityczną, a zanim ucichł spór minęło prawie całe dziesięciolecie Coraz więcej młodzieży i dorosłych dystansuje się do stylu życia i ideałów generacji rodziców. Skostnienie i sterylność mieszczańskich norm przeżyły się, przynajmniej na pewien czas. Negowane były nie tylko cnoty lat pięćdziesiątych i wczesnych sześćdziesiątych, takie jak poczucie obowiązku oraz gotowość do konsumpcji, zmysł porządku, lecz także stereotypy podziału ról na męskie i żeńskie. Wykształciła się antypoda, która będąc na początku wyrazem subkultury, wkrótce zdobyła popularność i podbiła rynek. Młode kobiety dystansowały się do panującej mody, uważając ją za sposób degradacji płci, sprowadzający je często do obiektu zainteresowania mężczyzn. Coraz więcej kobiet ubierało się, zamiast w suknie z zaznaczoną talią i buty na wysokich obcasach, w szerokie egzotyczne spodnie, indyjskie sandały i samodzielnie zrobione swetry na drutach. Także wygląd mężczyzny przybrał nowe formy, kojarzone dotychczas z kobiecością szerokie spodnie, długie włosy, kolorowe koszule i luźne szaty. Kronika kobiet, Warszawa 1992.

7 Na podstawie powyższych fragmentów napisz jak kiedyś i jak dziś można zamanifestować swoje poglądy i racje. Jakie były cele takiej manifestacji? Napisz w punktach rodzaj poradnika mody dla Europejczyka II połowy XX wieku.