Nowe wzory odmian czasowników

Transkrypt

1 S Z Y B K A P O M O C do klasówki do egzaminu do mary Język francuski Nowe wzory odmian czasowników tablice odmian wskazówki gramatyczne rekcja

2 Język francuski Nowe wzory odmian czasowników Warszawa

3 Opracowanie: Anna Lipska Ok adka: Gra yna Ficenes Redakcja techniczna: Jadwiga Szcz snowicz Korekta: Ewa Kalinowska, Jadwiga Kosmulska Koordynacja projek: Ewa Czarnowska-Fenrych Produkcja: Marzena Baranowska Sk ad i amanie: GABO s.c., Manówek Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna SA 2007 Langenscheidt Polska Sp. z o.o., Warszawa Langenscheidt Polska Sp. z o.o Warszawa ul. Gra yny 13 ISBN Cena: 9,90 z

4 Spis treêci ObjaÊnienia skrótów gramatycznych 4 Wprowadzenie 5 Odmiana czasowników posi kowych 7 Pierwsza grupa 10 Druga grupa 33 Trzecia grupa 37 Czasowniki u ywane tylko w niektórych formach 91 Czasownik zwrotny 92 Tworzenie strony biernej 96 Rekcja czasowników francuskich 99 Alfabetyczna lista czasowników francuskich 101 3

5 ObjaÊnienia skrótów gramatycznych A odmiana z czasownikiem posiłkowym avoir cond. passé conditionnel passé E odmiana z czasownikiem posiłkowym être fur ant. fur antérieur inf. passé infinitif passé part. passé participe passé part. prés. participe présent passé ant. passé antérieur passé comp. passé composé plus--parf. plus--parfait v. pron. verbe pronominal (czasownik zwrotny) 4

6 Wprowadzenie W j zyku francuskim rozró nia si trzy grupy czasowników. A. Do grupy I zalicza si czasowniki, których forma w bezokoliczniku czasu teraêniejszego (infinitif présent) koƒczy si na -er. B. Do grupy II nale à czasowniki, których infinitif présent koƒczy si na ir, a participe présent na -issant. C. Do grupy III nale à czasowniki zakoƒczone w infinitif présent na-re, -oir oraz ir, które w participe présent majà koƒcówk -ant (a nie -issant). Czasowniki zaliczane do grupy I i II tworzà tzw. koniugacj ywà, poniewa wszystkie nowe czasowniki wchodzà w sk ad jednej z tych dwu grup, zw aszcza do grupy I, która jest najliczniejsza. Czasowniki nale àce do grupy III tworzà tzw. koniugacj martwà. Sà one w znacznej cz Êci nieregularne. Liczba ich nie zwi ksza si, poniewa aden nowy czasownik nie wchodzi w sk ad tej grupy. PoÊród wszystkich cz Êci mowy czasowniki posiadajà najwi kszà liczb form, mogà bowiem wyst powaç w ró nych stronach (strona czynna i strona bierna), trybach i czasach. W stronie biernej mogà wyst powaç tylko czasowniki przechodnie, których dope nienie nie jest poprzedzone przyimkiem. Rozró niamy szeêç trybów, z czego cztery sà trybami osobowymi: tryb oznajmujàcy (indicatif), tryb àczàcy (subjonctif) wyra ajàcy yczenie lub niepewnoêç, tryb rozkazujàcy (impératif) i tryb warunkowy (conditionnel). Dwa pozosta e tryby sà nieosobowe: bezokolicznik (infinitif) i imies ów (participe). W niniejszej ksià ce znajdujà si tablice obejmujàce modele odmiany obu grup czasowników regularnych (grupa I i II) i czasowników zwrotnych we wszystkich trybach i podstawowych czasach prostych i z o onych, a tak e czasowniki posi kowe avoir i tre oraz wzory odmiany wszystkich czasowników ró niàcych si w jakikolwiek sposób od czasowników regularnych. Na koƒcu ksià ki znajduje si spis wszystkich czasowników francuskich, a przy ka dym z nich podano numer tablicy zawierajàcej wzór jego odmiany. Uk ad czasów w obr bie trybów jest nast pujàcy: Czasowniki odmieniane z czasownikiem posi kowym avoir lub tre Tryb oznajmujàcy temps simples czasy proste présent czas teraêniejszy: donne on daje/ arrive on przybywa imparfait czas przesz y niedokonany: donnait on dawa / arrivait on przybywa passé simple czas przesz y dokonany (historyczny) wyst pujàcy obecnie wy àcznie w j zyku pisanym: donna on da / arriva on przyby fur simple czas przysz y: donnera on da/ arrivera on przyb dzie temps composés czasy z o one passé composé czas przesz y dokonany: a donné on da / est arrivé on przyby plus--parfait czas zaprzesz y: avait donné on da wczeêniej (przed innà czynnoêcià)/ (elle) était arrivé(e) on (ona) przyby (a) wczeêniej 5

7 Wprowadzenie passé antérieur czas zaprzesz y (historyczny) wyst pujàcy tylko w j zyku pisanym razem z passé simple: eut donné on da wczeêniej (przed innà czynnoêcià) / (elle) fut arrivé(e) on (ona) przyby (a) wczeêniej fur intérieur czas przysz y uprzedni wyra a czynnoêç przysz à, która ma uprzedziç innà czynnoêç przysz à wyra onà w fur simple: aura donné on da (a potem nastàpi inna czynnoêç)/ (elle) sera arrivé(e) on (ona) przyb dzie Subjonctif Tryb àczàcy temps simples czasy proste présent czas odnoszàcy si do teraêniejszoêci: donne niech on da/ (elle) arrive niech on (ona) przyb dzie imparfait czas odnoszàcy si do przesz oêci, wyst pujàcy tylko w j zyku pisanym: donnât eby on da / (elle) arrivât eby on (ona) by (a) przyby (a) temps composés czasy z o one passé czas odnoszàcy si do przesz oêci: ait donné eby on by da / (elle) soit arrivé(e) eby on (ona) by (a) przyby (a) plus--parfait czas odnoszàcy si do przesz oêci, wyst pujàcy tylko w j zyku pisanym: eût donné eby on by da / (elle) fût arrivé(e) eby on (ona) by (a) przyby (a) Impératif Tryb rozkazujàcy: donne! daj!/arrive! przybàdê! Conditionnel Tryb warunkowy présent czas odnoszàcy si do teraêniejszoêci i przysz oêci: donnerait on da by/ (elle) arriverait on (ona) przyby (a)by passé czas odnoszàcy si do przesz oêci: aurait donné on by by da / (elle) serait arrivé(e) on (ona) by (a)by przyby (a) Infinitif Bezokolicznik (tryb nieosobowy) présent bezokolicznik czasu teraêniejszego: donner dawaç/arriver przybywaç passé bezokolicznik czasu przesz ego: avoir donné dawaç (w przesz oêci)/ tre arrivé przybywaç (w przesz oêci) Participe Imies ów présent imies ów czynny (czasu teraêniejszego): donnant dajàc/arrivant przybywajàc passé imies ów przesz y prosty: donné dany/arrivé(e)s który(a) przyby (a) passé composé imies ów przesz y z o ony: ayant donné dawszy/étant arrivé(e)s przybywszy 6

8 Odmiana czasowników posi kowych 1 avoir 2 être 7

9 Odmiana czasowników posiłkowych temps simples présent imparfait passé simple fur simple 8 1 s avais avais avait avions aviez avaient eus eus eut eûmes eûtes eurent aurai auras aura aurons aurez auront Subjonctif Impératif Conditionnel présent imparfait présent s ai as a avons avez ont aie aies ait ayons ayez aient eusse eusses eût eussions eussiez eussent participe présent: ayant avoir mieć aie ayons ayez aurais aurais aurait aurions auriez auraient participe passé: eu(e) passé comp. plus--parf. passé ant. fur ant. s Subjonctif avais eu avais eu avait eu avions eu aviez eu avaient eu eusse eu eusses eu eût eu eussions eu eussiez eu eussent eu eus eu eus eu eut eu eûmes eu eûtes eu eurent eu aurai eu auras eu aura eu aurons eu aurez eu auront eu passé plus--parf. passé s ai eu as eu a eu avons eu avez eu ont eu aie eu aies eu ait eu ayons eu ayez eu aient eu participe passé composé: ayant eu temps composés Conditionnel aurais eu aurais eu aurait eu aurions eu auriez eu auraient eu inf. passé : avoir eu

10 2 Odmiana czasowników posiłkowych temps simples présent imparfait passé simple fur simple j(e) s étais étais était étions étiez étaient fus fus fut fûmes fûtes furent serai seras sera serons serez seront Subjonctif Impératif Conditionnel présent imparfait présent je s suis es est sommes êtes sont sois sois soit soyons soyez soient fusse fusses fût fussions fussiez fussent participe présent: étant e^tre być sois soyons soyez serais serais serait serions seriez seraient participe passé: été passé comp. plus--parf. passé ant. fur ant. s Subjonctif avais été avais été avait été avions été aviez été avaient été eusse été eusses été eût été eussions été eussiez été eussent été eus été eus été eut été eûmes été eûtes été eurent été aurai été auras été aura été aurons été aurez été auront été passé plus--parf. passé s ai été as été a été avons été avez été ont été aie été aies été ait été ayons été ayez été aient été participe passé composé: été temps composés Conditionnel aurais été aurais été aurait été aurions été auriez été auraient été inf. passé : avoir été 9

11 Pierwsza grupa 3 3a 4 4a Wzór odmiany z czasownikiem posiłkowym avoir dla czasowników zaczynających się od spółgłoski Wzór odmiany z czasownikiem posiłkowym être dla czasowników zaczynających się od spółgłoski Wzór odmiany z czasownikiem posiłkowym avoir dla czasowników zaczynających się od samogłoski Wzór odmiany z czasownikiem posiłkowym être dla czasowników zaczynających się od samogłoski 5 Czasowniki zakończone na -éger 6 Czasowniki zakończone na -eter (typ acheter) 7 i 8 Czasowniki zakończone na -eler 9 Czasowniki zakończone na -é przed ostatnią sylabą 10 Czasowniki zakończone na -éer 11 Czasowniki zakończone na -oyer 12 Czasowniki zakończone na -uyer 13 Czasowniki zakończone na -oyer (typ envoyer) 14 Czasowniki zakończone na -ier 15 Czasowniki zakończone na -eter (typ jeter) 16 Czasowniki zakończone na -ger 17 Czasowniki zakończone na -cer 18 Czasowniki zakończone na -ayer 19 Czasowniki zakończone na -e przed ostatnią sylabą 10

12 3 Pierwsza grupa temps simples présent imparfait passé simple fur simple je s donnais donnais donnait donnions donniez donnaient donnai donnas donna donnâmes donnâtes donnèrent donnerai donneras donnera donnerons donnerez donneront Subjonctif Impératif Conditionnel présent imparfait présent je s donne donnes donne donnons donnez donnent donne donnes donne donnions donniez donnent donnasse donnasses donnât donnassions donnassiez donnassent participe présent: donnant donner dawać donne donnons donnez donnerais donnerais donnerait donnerions donneriez donneraient participe passé: donné(e) passé comp. plus--parf. passé ant. fur ant. s Subjonctif avais donné avais donné avait donné avions donné aviez donné avaient donné eusse donné eusses donné eût donné eussions donné eussiez donné eussent donné eus donné eus donné eut donné eûmes donné eûtes donné eurent donné aurai donné auras donné aura donné aurons donné aurez donné auront donné passé plus--parf. passé s ai donné as donné a donné avons donné avez donné ont donné aie donné aies donné ait donné ayons donné ayez donné aient donné participe passé composé: ayant donné temps composés Conditionnel aurais donné aurais donné aurait donné aurions donné auriez donné auraient donné inf. passé: avoir donné 11

13 Pierwsza grupa Forma przeczàca temps simples présent imparfait passé simple fur simple ne donnais pas ne donnais pas ne donnait pas ne donnions pas ne donniez pas ne donnaient pas ne donnai pas ne donnas pas ne donna pas ne donnâmes pas ne donnâtes pas ne donnèrent pas ne donnerai pas ne donneras pas ne donnera pas ne donnerons pas ne donnerez pas ne donnerons pas Subjonctif Impératif Conditionnel présent imparfait présent je ne donne pas ne donnes pas ne donne pas ne donnons pas ne donnez pas s ne donnent pas je s ne donne pas ne donnes pas ne donne pas ne donnions pas ne donniez pas ne donnent pas ne donnasse pas ne donnasses pas ne donnât pas ne donnassions pas ne donnassiez pas ne donnassent pas participe présent: ne donnant pas ne donne pas ne donnons pas ne donnez pas ne donnerais pas ne donnerais pas ne donnerait pas ne donnerions pas ne donneriez pas ne donneraient pas participe passé: donné passé comp. plus--parf. passé ant. fur ant. 12 je s Subjonctif n avais pas donné n avais pas donné n avait pas donné n avions pas donné n aviez pas donné n avaient pas donné n eus pas donné n eus pas donné n eut pas donné n eûmes pas donné n eûtes pas donné n eurent pas donné passé plus--parf. passé je s n ai pas donné n as pas donné n a pas donné n avons pas donné n avez pas donné n ont pas donné n aie pas donné n aies pas donné n ait pas donné n ayons pas donné n ayez pas donné n aient pas donné temps composés n eusse pas donné n eusses pas donné n eût pas donné n eussions pas donné n eussiez pas donné n eussent pas doné participe passé composé: n ayant pas donné n aurai pas donné n auras pas donné n aura pas donné n aurons pas donné n aurez pas donné n auront pas donné Conditionnel n aurais pas donné n aurais pas donné n aurait pas donné n aurions pas donné n auriez pas donné n auraient pas donné inf. passé: ne pas avoir donné