Odpowiedzialnoœو prawna lekarza medycyny estetycznej

Transkrypt

1 gabinet i prawo Dr n. prawn. Katarzyna D¹bek-Krajewska, radca prawny Odpowiedzialnoœو prawna lekarza medycyny estetycznej Kwestie odpowiedzialnoœci prawnej lekarzy z tytu³u udzielania œwiadcze medycznych staj¹ siê od kilku lat coraz wa niejsze, g³ wnie za spraw¹ wzrostu œwiadomoœci spo³ecznej pacjent w, powszechnego dostêpu do internetu i zwiêkszonej aktywnoœci firm specjalizuj¹cych siê w reprezentacji pacjent w w sprawach o odszkodowania. Z prak tycz ne go do œwiad cze nia mo na œmia ³o wska zaو, i licz ba spraw s¹ do wych prze ciw ko podmio tom lecz ni czym w ci¹ gu ostat nich dw ch lat ule g³a podwo je niu, do - dat ko wo do sz³a spo ra iloœو wnio sk w o usta le nie zda rze nia me dycz ne go, kie ro - wa nych przez pa cjen t w do wo je w dz kich ko mi sji do spraw orze ka nia o zda rze niach me dycz nych, dzia ³a j¹ cych przy urzê dach wo je w dz kich. Ra my ni niej sze go ar ty ku ³u nie po zwa la j¹ na szcze g ³o we i do g³êb ne ana li zo wa nie te ma tu, ale je go ce lem jest przy bli e nie kwe stii od po wie dzial no œci le ka - rza za b³¹d me dycz ny, ze szcze g l nym uwzglê dnie niem pro ble ma ty ki in for ma cji pa - cjen ta i uzy ska nia je go zgo dy na wy ko na nie za bie gu me dycz ne go. M wi¹c o od po wie dzial no œci pra wnej le ka rza, w tym le ka rza me dy cy ny este tycz - nej, podob nie, jak w przy pad ku po zo sta ³ych dzie dzin me dy cy ny, ma my na uwa dze co naj mniej trzy ob sza ry, w kt rych mo li we jest wy ci¹ gniê cie kon se kwen cji pra wnych. Sfe rê kar no praw n¹, sfe rê dys cy pli nar n¹ oraz sfe rê cy wil no praw n¹. Sfe ra kar no praw na re gu lo wa na jest prze pi sa mi ko de ksu kar ne go [1], kt ry prze - wi du je czte ry za sa dni cze ro dza je prze - stêpstw, ja kie mo g¹ byو po wi¹ za ne z udzie - la niem œwiad cze me dycz nych. S¹ to nie u - my œl ne spo wo do wa nie œmier ci cz³o wie ka art. 155 k.k., nie u my œl ne spo wo do wa nie ciê kie go uszczerb ku na zdro wiu art k.k., nie u my œl ne spo wo do wa nie l ej sze - go ni opi sa ne w art. 156 k.k. na ru sze nia czyn no œci cia ³a lub roz stro ju zdro wia art k.k. oraz nie u my œl ne na ra e nie cz³o wie ka na bez po œre dnie nie bez pie cze - stwo utra ty y cia lub ciê kie go uszczerb ku na zdro wiu art k.k. Wy mie nio ne tu prze stêp stwa mo na podzie liو na prze - stêp stwa skut ko we, czy li ta kie w kt rych wa run kiem za i st nie nia od po wie dzial no œci kar nej spraw cy jest wy st¹ pie nie okre œlo ne go skut ku, np. œmierو cz³o wie ka lub wy st¹ pie - nie ciê kie go uszczerb ku na zdro wiu oraz prze stêp stwa z na ra e nia, czy li tzw. prze - stêp stwa bez skut ko we, w kt rych pe na li za - cja po wi¹ za na jest z sa m¹ mo li wo œci¹ wy - st¹ pie nia okre œlo ne go re zul ta tu, kt ry nie 60

2 jest sam w so bie wa run kiem do uzna nia prze stêp stwa za po pe³ nio ne. Nie za le nie jed nak od ro dza ju prze stêp stwa na le y pa - miê taو, i le karz mo e od po wia daو kar nie za prze stêp stwo prze ciw ko y ciu lub zdro - wiu pa cjen ta w zwi¹z ku z za bie giem lecz ni - czym (ro zu mia nym w sze ro kim zna cze niu te go po jê cia, tzn. obej mu j¹ cym dia gno zê, te ra piê i pro fi lak ty kê cho r b) tyl ko w ra zie za wi nio ne go b³ê du sztu ki le kar skiej [2]. Wi na mo e mieو po staو wi ny umy œl nej, wi na w za mia rze bez po œre dnim, kie dy to spraw - ca chce wy rz¹ dziو szko dê, jak i w za mia rze ewen tu al nym, kie dy to spraw ca co praw da nie chce wy rz¹ dziو szko dy, ale ma j¹c œwia - do moœو mo li wo œci jej wy rz¹ dze nia, za cho - wu je siê w spo s b, kt ry mo e do te go do - pro wa dziو i go dzi siê z ewen tu al ny mi te go skut ka mi. Wi na nie u my œl na mo e wy st¹ piو ja ko lek ko my œl noœو, kie dy to spraw ca li czy siê z tym, e je go za cho wa nie mo e spo wo - do waو szko dê, lecz bez pod staw nie s¹ dzi, e do wy rz¹ dze nia szko dy nie doj dzie, wre szcie ja ko ra ¹ ce nie dbal stwo, kie dy to spraw ca nie prze wi dy wa³ mo li wo œci wy rz¹ dze nia szko dy, cho cia m g³ i po wi nien by³ to prze - wi dzieو. Za sa dni czym, choو nie je dy nym, za tem za ga dnie niem, wo k ³ kt re go kon - cen tru je siê pra wo kar ne jest kwa li fi ka cja na - sta wie nia psy chicz ne go, czy li wi na spraw cy, wa run ku j¹ ca pe na li za cjê je go dzia ³a. Sfe ra dys cy pli nar na od po wie dzial no œci le - kar skiej re gu lo wa na jest prze pi sa mi usta wy o izbach le kar skich [3], kt ra w roz dzia le V de fi - niu je tzw. prze wi nie nie za wo do we. Cz³on - ko wie izb le kar skich pod le ga j¹ od po wie dzial - no œci za wo do wej za na ru sze nie za sad ety ki le kar skiej oraz prze pi s w zwi¹ za nych z wy ko - ny wa niem za wo du le ka rza. Za sa dy ety ki za - wo do wej okre œla ko deks ety ki le kar skiej przy - jê ty przez Nad zwy czaj ny II Kra jo wy Zjazd Izb Le kar skich w 1991, zno we li zo wa ny w ro ku 1993 oraz Isto ta od po wie dzial no œci za - wo do wej spro wa dza siê do pe na li za cji sy tu a - cji, w kt rej le karz do pu szcza siê na ru sze nia obo wi¹z k w sk³a da j¹ cych siê na treœو i spo - ³ecz n¹ funk cjê za wo du, po stê pu je nie zgo dnie z za sa da mi de on to lo gii i ety ki za wo do wej, uchy bia j¹c god no œci za wo du, np. po przez dzia ³a nia lub za cho wa nia podwa a j¹ ce za u fa - nie do za wo du le kar skie go, dzia ³a nia sprzecz - ne ze spo ³ecz n¹ funk cj¹ za wo du lub za cho wa - nie nie do po go dze nia z po wo ³a niem za wo du le ka rza. Dzia ³a nia ta kie mo g¹ po le gaو m.in. na nie do pe³ nie niu obo wi¹z ku za wo do we go, z³a - ma niu prze pi s w zwi¹ za nych z wy ko ny wa - niem za wo du, ale tak e nie prze strze ga niu uchwa³ w³adz i orga n w sa mo rz¹ d w le ka - rzy. Sfe ra ta w ni niej szym opra co wa niu po zo - sta je po za na szym za in te re so wa niem. Trze cia, ostat nia i naj wa niej sza sfe ra od - po wie dzial no œci, to sfe ra cy wil no praw na. Jest ona re gu lo wa na w szcze g l no œci prze pi - sa mi ko de ksu cy wil ne go, usta wy o za wo - dach le ka rza i le ka rza den ty sty [4], usta wy o pra wach pa cjen ta i Rzecz ni ku Praw Pa cjen - ta [5]. Zgo dnie z ww. ak ta mi pra wny mi pierw - szo pla no w¹ ro lê od gry wa j¹ tu: ele ment wzor ca pra wi d³o we go po stê po wa nia pro fe - sjo na li sty, ja ki sta no wi mier nik sta ran no œci dzia ³a nia le ka rza w trak cie udzie la nia œwiad - cze me dycz nych, ele ment zgo dy pa cjen ta na udzie la nie œwiad cze me dycz nych, szcze - g l nie istot ny w me dy cy nie este tycz nej. Pod sta wo we ro szcze nia pa cjen ta, ja kie wy - ni ka j¹ z ww. ak t w pra wnych zmie rza j¹ do wy r w na nia szko dy, ja kiej do zna³ pa cjent, naj czê œciej przyj mu j¹ po staو za do œوu czy nie - nia za do zna n¹ krzyw dê i cier pie nie, uzu pe³ - nia ne go w za le no œci od sy tu a cji po szko do - wa ne go ren t¹ lub od szko do wa niem. Naj - czê œciej pa cjen ci do ma ga j¹ siê re kom pen sa ty fi nan so wej w po sta ci za do œوu czy nie nia, gdy nie ma j¹ w w czas obo wi¹z ku wy ka za nia wy so ko œci szko dy i jej udo ku men to wa nia, jak to jest w przy pad ku od szko do wa nia. Za - sa dy usta la nia wy so ko œci za do œوu czy nie nia iren ty pre cy zu j¹ art. 444 i 445 ko de ksu cy - 61

3 wil ne go, zgo dnie z kt rym w ra zie uszko - dze nia cia ³a lub wy wo ³a nia roz stro ju zdro wia na pra wie nie szko dy obej mu je wszel kie wy - ni k³e z te go po wo du ko szty. Na ¹ da nie po - szko do wa ne go zo bo wi¹ za ny do na pra wie - nia szko dy po wi nien wy ³o yو z g ry su mê po trzeb n¹ na ko szty le cze nia, a je e li po - szko do wa ny sta³ siê in wa li d¹, tak e su mê po trzeb n¹ na ko szty przy go to wa nia do in ne - go za wo du. Je e li po szko do wa ny utra ci³ ca³ - ko wi cie lub czê œcio wo zdol noœو do pra cy za - rob ko wej al bo je e li zwiêk szy ³y siê je go po - trze by lub zmniej szy ³y wi do ki po wo dze nia na przy sz³oœو, mo e on ¹ daو od zo bo wi¹ - za ne go do na pra wie nia szko dy od po wie - dniej ren ty. S¹d mo e te przy znaو po szko - do wa ne mu od po wie dni¹ su mê ty tu ³em za - do œوu czy nie nia pie niê ne go za do zna n¹ krzyw dê. Kon struk cj¹ za do œوu czy nie nia po - s³u gu je siê tak e usta wa o pra wach pa cjen ta i Rzecz ni ku Praw Pa cjen ta, kt ra od sy ³a w przy pad ku na ru sze nia praw pa cjen ta wska za nych w niej do art. 448 ko de ksu cy - wil ne go, re gu lu j¹ ce go za sa dy wy r w na nia na ru sze nia d br oso bi stych. W przy pad ku stwier dze nia na ru sze nia d br oso bi stych pa - cjen ta s¹d mo e przy znaو mu od po wie dni¹ su mê ty tu ³em za do œوu czy nie nia pie niê ne go za do zna n¹ krzyw dê lub na je go ¹ da nie za - s¹ dziو od po wie dni¹ su mê pie niê n¹ na wska za ny przez nie go cel spo ³ecz ny, nie za - le nie od in nych œrod k w po trzeb nych do usu niê cia skut k w na ru sze nia. Z punk tu wi dze nia wska za nych wy ej sfer od po wie dzial no œci po jê ciem wsp l nym, de ter mi nu j¹ cym mo li woœو wy st¹ pie nia ro - szcze pa cjen ta, jest za i st nie nie tzw. b³ê du me dycz ne go. Zgo dnie z orzecz nic twem usta le nie b³ê du w sztu ce le kar skiej za le y od od po wie dzi na py ta nie, czy po stê po wa nie le ka rza w kon kret nej sy tu a cji i z uwzglê dnie - niem ca ³o kszta³ tu oko licz no œci ist nie j¹ cych w chwi li za bie gu, a zw³a szcza tych da nych, kt ry mi w w czas dys po no wa³ al bo m g³ dys po no waو, zgod ne by ³o z wy ma ga nia mi ak tu al nej wie dzy i na u ki me dycz nej oraz po - wszech nie przy jê tej prak ty ki le kar skiej. W prak ty ce orzecz ni czej [6] przyj mu je siê na - stê pu j¹ c¹ kla sy fi ka cjê b³ê d w lecz ni czych: dia gno stycz ne, te ra peu tycz ne, tech nicz ne iorga ni za cyj ne. B³¹d dia gno stycz ny po pe³ - nio ny zo sta je na eta pie dia gno zo wa nia cho - ro by i spro wa dza siê do sy tu a cji, w kt rej le - karz wy ci¹ ga z ob ja w w cho ro bo wych in ne wnio ski ni te, kt re dyk to wa ne s¹ wie dz¹ me dycz n¹. Do b³ê d w te go ro dza ju za li czyو na le y r w nie nie roz po zna nie w og le pew nych ob ja w w, a tak e wa dli we prze - pro wa dze nie sa mych ba da s³u ¹ cych po - sta wie niu dia gno zy lub te po mi niê cie ta kich ba da. ڈr d³em te go b³ê du jest za nie cha nie prze pro wa dze nia ba da po zwa la j¹ cych na po sta wie nie pra wi d³o wej dia gno zy al bo prze o cze nie przez le ka rza ob ja w w cho ro - by i nie wy ko rzy sta nie sto j¹ cych do je go dys - po zy cji œrod k w s³u ¹ cych do usta la nia tych ob ja w w [7]. B³¹d te ra peu tycz ny jest czê sto po wi¹ za ny z b³ê dem dia gno stycz nym lub na wet sta no wi je go na stêp stwo i po ja wia siê w przy pad ku, gdy brak dzia ³a nia w kie run ku stwo rze nia pa cjen to wi w³a œci wych wa run - k w do je go te ra pii, np. po zo sta wie nie cho - re go w do mu lub nie przy jê cie go do szpi ta - la al bo stwo rze nie wa run k w sy tu a cyj nych znacz ne po gar sza j¹ cych stan cho re go [8]. B³¹d te ra peu tycz ny mo e tak e wy stê po waو sa - mo dziel nie, kie dy przy pra wi d³o wym roz - po zna niu sto su je siê spo s b le cze nia odbie - ga j¹ cy od re gu³ po stê po wa nia ak cep to wa - nych przez na u ki me dycz ne. Le karz sta wia - j¹ cy b³êd n¹ dia gno zê, w sen sie nie roz po - zna nia sta nu cho ro bo we go, nie zda je so bie przy tym spra wy z te go (nie ma œwia do mo - œci nie bez pie cze stwa), e pa cjent jest wpo ³o e niu za gra a j¹ cym y ciu lub zdro - wiu. Je e li na wet prze wi du je mo li woœو ta - kie go za gro e nia, to tê ewen tu al noœو wswo jej ana li zie przy pad ku odrzu ca [9]. B³¹d 62

4 tech nicz ny jest to nie pra wi d³o we z punk tu wi dze nia tech nicz ne go wy ko na nie czyn no - œci dia gno stycz no-lecz ni czych. B³¹d ten nie za wsze wi¹ e siê li tyl ko z dzia ³al no œci¹ za - bie go w¹. Mo e prze ja wiو siê on np. w po - da niu in ne go le ku za miast te go, kt ry by³ za - mie rzo ny i za or dy no wa ny w ra mach dzia ³al - no œci lecz ni czej [10]. B³¹d orga ni za cyj ny jest na stêp stwem wa dli wej orga ni za cji po mo cy me dycz nej, kt ra nie po zo sta je bez wp³y wu na y cie i zdro wie cho rych. Z b³ê dem me - dycz nym ma my do czy nie nia za wsze w w - czas, gdy po wa ny uszczer bek na do brach pa cjen ta po wsta³ nie na sku tek wa dli we go prze pro wa dze nia pro ce su le cze nia, lecz w zwi¹z ku ze z³¹ orga ni za cj¹ pra cy le ka rzy iper so ne lu me dycz ne go [11]. B³¹d ten mo e wy ni kaو np. z bra k w w za kre sie wy po sa e - nia podmio tu lecz ni cze go w sprzêt i apa ra tu - rê me dycz n¹, bra ku kwa li fi ka cji lub przy go to - wa nia prak tycz ne go per so ne lu, z³ej orga ni za - cji pra cy na od dzia le, w tym nie za pew nia nia wsp ³ pra cy po miê dzy ko m r ka mi orga ni za - cyj ny mi podmio tu lecz ni cze go [12]. Na ru sze nie za sad wy ni ka j¹ cych z za sad wie dzy me dycz nej, do œwiad cze nia i de on to - lo gii to tzw. b³¹d le kar ski, spro wa dza j¹ cy siê do na ru sze nia obo wi¹ zu j¹ cych le ka rza re gu³ po stê po wa nia. Oce nia ny w kon tek œcie na u - ki i prak ty ki me dycz nej jest ele men tem obiek tyw nym wa run ku j¹ cym od po wie dzial - noœو le ka rza. Do jej za i st nie nia mu si je szcze zo staو spe³ nio ny ele ment su biek tyw ny. Od - no si siê on do za cho wa nia przez le ka rza sta - ran no œci, oce nia nej pod k¹ tem okre œlo ne go wzor ca, stan dar du po stê po wa nia, przy przy jê ciu kry te rium wy so kie go po zio mu prze ciêt nej sta ran no œci ka de go le ka rza ja ko je go sta ran no œci za wo do wej [13]. Mier ni kiem za tem pra wi d³o we go po stê po wa nia jest wzo rzec sta ran ne go dzia ³a nia. Ra my wzor ca wy zna cza j¹ m.in. art. 6 usta wy o pra wach pa cjen ta, zgo dnie z kt rym pa cjent ma pra - wo do œwiad cze zdro wot nych od po wia da - j¹ cych wy ma ga niom ak tu al nej wie dzy me - dycz nej, art. 17 usta wy o dzia ³al no œci lecz ni - czej, okre œla j¹ cy wy mo gi orga ni za cyj ne ocze ki wa ne od podmio t w lecz ni czych oraz art. 4 usta wy o za wo dach le ka rza i le - ka rza den ty sty, zgo dnie z kt rym le karz ma obo wi¹ zek wy ko ny waو za w d, zgo dnie ze wska za nia mi ak tu al nej wie dzy me dycz nej, do stêp ny mi mu me to da mi i œrod ka mi za po - bie ga nia, roz po zna wa nia i le cze nia cho r b, zgo dnie z za sa da mi ety ki za wo do wej oraz z na le y t¹ sta ran no œci¹. W prak ty ce wzo - rzec mo dy fi ko wa ny jest tak e przez ro dzaj udzie la nych œwiad cze zdro wot nych, np. wob sza rze me dy cy ny este tycz nej mier ni ki sta ran no œci le ka rza zo sta j¹ za o strzo ne, a szcze g l n¹ ro lê przy pi su je siê obo wi¹z - kom in for ma cyj nym le ka rza wo bec pa cjen - ta. Kon fron ta cja kon kret ne go za cho wa nia le ka rza z owym wzor cem wa run ko waو bê - dzie od po wie dzial noœو wo bec pa cjen ta. Od nie daw na w orzecz nic twie i li te ra tu - rze po ja wi³ siê je szcze je den ter min ma j¹ cy wp³yw na kwe stie od po wie dzial no œci pra - wnej le ka rzy nie po wo dze nie me dycz ne. Nie po wo dze nie w le cze niu jest to nie prze - wi dzia ny, nie po my œl ny wy nik le cze nia, kt ry na st¹ pi³ mi mo pra wi d³o wej dia gno zy, za sto - so wa nia w³a œci we go le cze nia oraz sta ran nej opie ki me dycz nej [14]. Jak wia do mo, me dy cy - na nie za wsze jest w sta nie za pew niو osi¹ - gniê cie okre œlo ne go re zul ta tu. Czê sto na - wet przy po stê po wa niu zgod nym z ak tu al n¹ wie dz¹ me dycz n¹ i za cho wa niu na le y tej sta ran no œci nie da siê wy e li mi no waو ry zy ka po wsta nia szko dy. Kon struk cja nie po wo - dze nia me dycz ne go za k³a da, i pa cjent pra - wi d³o wo po in for mo wa ny o ist nie j¹ cym ry - zy ku, wy ra a j¹c zgo dê na za bieg przyj mu je je na sie bie. Prze jê cie to jest uwa run ko wa - ne i nie ca³ ko wi te, obej mu je bo wiem tyl ko zwy kle po wi k³a nia i nie do ty czy kom pli ka cji po wsta ³ych w sku tek po my³ ki, nie u wa gi lub nie zrêcz no œci le ka rza al bo bra ku je go kom - 63

5 pe ten cji. Dla mo li wo œci po wo ³a nia siê na nie po wo dze nie me dycz ne, szcze g l nie wob sza rze me dy cy ny este tycz nej, ko niecz - ne jest do pe³ nie nie wa run k w okre œlo nych w art. 9, 16 i 17 usta wy o pra wach pa cjen - ta oraz art. 31 usta wy o za wo dzie le ka rza. Zgo dnie z ww. prze pi sa mi w przy pad ku za - bie gu ope ra cyj ne go al bo za sto so wa nia me - to dy le cze nia lub dia gno sty ki stwa rza j¹ cych podwy szo ne ry zy ko dla pa cjen ta, zgo dê wy ra a siê w for mie pi sem nej. Pa cjent przed wy ra e niem zgo dy ma pra wo do uzy ska nia od le ka rza przy stêp nej in for ma cji osta nie zdro wia, roz po zna niu, pro po no wa - nych oraz mo li wych me to dach dia gno - stycz nych i lecz ni czych, da j¹ cych siê prze wi - dzieو na stêp stwach ich za sto so wa nia al bo za nie cha nia, wy ni kach le cze nia oraz ro ko - wa niu. Zgo dnie zaœ z usta w¹ o za wo dzie le - ka rza le karz ma obo wi¹ zek udzie laو pa - cjen to wi lub je go usta wo we mu przed sta wi - cie lo wi przy stêp nej in for ma cji o je go sta nie zdro wia, roz po zna niu, pro po no wa nych oraz mo li wych me to dach dia gno stycz nych, lecz ni czych, da j¹ cych siê prze wi dzieو na - stêp stwach ich za sto so wa nia al bo za nie cha - nia, wy ni kach le cze nia oraz ro ko wa niu. Pra - wi d³o wa za tem in for ma cja dla pa cjen ta obej mu j¹ ca wszy st kie wy mie nio ne ele men - ty, w po ³¹ cze niu ze zgo d¹ pa cjen ta wa run - ku je in ter wen cjê le kar sk¹ oraz chro ni le ka - rza przed obar cze niem go od po wie dzial no - œci¹ za ry zy ko nie po wo dze nia me dycz ne go. Tyl ko pa cjent œwia do my i po in for mo wa ny, nie dzia ³a j¹ cy pod wp³y wem b³ê du, mo e wy ra ziو sw¹ wo lê po przez udzie le nie zgo dy na in ter wen cjê me dycz n¹. W szcze g l no œci wob sza rze me dy cy ny este tycz nej, gdzie in - ter wen cja nie jest czê sto nie zbêd na, ro la w³a œci we go uœwia do mie nia pa cjen ta w za - kre sie mo li wych na stêpstw prze pro wa dze - nia za bie gu i po wi k³a jest bar dzo istot na. Zgo da wa dli wa, nie u œwia do mio na po wo du - je za wsze bez praw noœو dzia ³a nia le ka rza, na ra a j¹c go na od po wie dzial noœو. Obo wi¹ - zek in for ma cyj ny do ty czy ro dza ju i ce lu za - bie gu, a tak e je go na stêpstw, za r w no po - ¹ da nych, jak i nie po ¹ da nych, w tym skut - k w ubocz nych. In for ma cja po win na obej - mo waو da j¹ ce siê prze wi dzieو mo li we na - stêp stwa za bie gu, zw³a szcza je e li s¹ to na - stêp stwa po le ga j¹ ce na znacz nym i istot nym uszczerb ku zdro wia, na wet je e li wy stê pu j¹ rzad ko lub bar dzo rzad ko, ale nie mo na ich wy klu czyو. Wska za ny wi nien byو tak e sto - pie praw do po do bie stwa ich wy st¹ pie nia. W orzecz nic twie wska zu je siê, i za kres udzie la nych pa cjen to wi in for ma cji mu si byو uza le nio ny od ro dza ju za bie gu, w szcze - g l no œci od te go, czy za je go prze pro wa - dze niem prze ma wia j¹ bez wzglêd ne czy wzglêd ne wska za nia, czy te cho dzi np. o za bieg ko sme tycz ny. O ile w wy pad ku za - bie gu ra tu j¹ ce go y cie obo wi¹ zek udzie le nia pa cjen to wi in for ma cji nie wy ma ga wska za nia wszy st kich mo li wych skut k w je go wy ko - na nia i mo e ogra ni czaو siê do wska za nia mo li wych nie ko rzy st nych skut k w i po wi - k³a, bê d¹ cych zwy k³ym ty po wym na stêp - stwem da ne go za bie gu, o ty le w wy pad ku za bie g w ko sme tycz nych za kres te go obo - wi¹z ku mu si byو szer szy [15]. Do cho dzi tu do tzw. po sze rze nia obo wi¹z ku in for ma cyj ne - go, prze ja wia j¹ ce go siê w po trze bie po in - for mo wa nia za in te re so wa ne go o wszy st - kich, r w nie tych ma ³o praw do po dob nych inie zwy kle rzad ko zda rza j¹ cych siê na stêp - stwach prze pro wa dze nia okre œlo ne go za - bie gu, uwzglê dnia j¹ cych ca ³e spek trum mo li wo œci, zgo dnie z wie dz¹ i prak ty k¹ le - kar sk¹ [16]. Na le y te zwr ciو uwa gê, i umo wa o wy ko na nie za bie gu ko sme tycz ne - go jest umo w¹ sta ran ne go dzia ³a nia, a nie re zul ta tu, dla te go te le karz nie bê dzie od - po wia da³ za brak osi¹ gniê cia za mie rzo ne go efek tu, je e li pod j¹³ wszy st kie nie zbêd ne dzia ³a nia, by go osi¹ gn¹و [17]. W kon tek œcie po wy szych uwag nie pra wi d³o wa in for ma - cja pa cjen ta, po prze dza j¹ ca pro ces mo ty wa - cyj ny, zmie rza j¹ cy do uzy ska nia je go zgo dy 64

6 na za bieg ope ra cyj ny, sta no wi b³¹d in for ma - cyj ny eli mi nu j¹ cy mo li wo œci wy ka za nia nie - po wo dze nia me dycz ne go. Dla zo bra zo wa nia po wy szych za sad mo na odwo ³aو siê do orzecz nic twa roz - strzy ga j¹ ce go w kwe stii pra wi d³o wo œci pro - ce su mo ty wa cyj ne go pa cjen ta i sku tecz no - œci wy ra o nej przez nie go zgo dy na za bieg. Na przy k³ad w spra wie skar gi pa cjent ki, kt ra w wy ni ku wy ko na nia ko lej ne go za bie - gu de pi la cji la se ro wej do zna ³a roz le g³ych po pa rze sk ry, s¹d uzna³, i w sy tu a cji, gdy przed pierw szym za bie giem pa cjent ka zo - sta ³a po in for mo wa na o mo li wych skut kach i po wi k³a niach za bie gu, ale nie ode bra no odrêb nej zgo dy na wy ko na nia ko lej ne go za - bie gu, kt ry ³¹ czy³ siê ze zmia n¹ ro dza ju la - se ra i je go na tê e nia, brak zgo dy pa cjent ki na za bieg œwiad czy o bez praw no œci dzia ³a - nia wy ko nu j¹ ce go za bieg ja ko prze s³an ce od po wie dzial no œci de lik to wej [18]. W in nej spra wie pa cjent ka pod da ³a siê re kon struk cji pier si po le cze niu onko lo gicz nym. Po cz¹t - ko wo za kwa li fi ko wa no j¹ do wszcze pie nia im plan tu, a p ںniej za su ge ro wa no prze pro - wa dze nie re kon struk cji pier si me to d¹ TRAM. Pa cjent ka, co praw da, wy ra zi ³a zgo - dê na wy ko na nie za bie gu me to d¹ TRAM, jed nak nie zo sta ³a przed za bie giem po in for - mo wa na o ry zy ku wy st¹ pie nia roz licz nych po wi k³a, m.in. mar twi cy tka nek i prze pu - kli ny, jak r w nie o tym, e me to da ta wi¹ - e siê za wsze z sze ro k¹ bli zn¹ na brzu chu. Za bieg re kon struk cji pier si, wy ko na ny u pa - cjent ki me to d¹ TRAM nie uda³ siê, co skut - ko wa ³o jej ze szpe ce niem w p³a szczy ںnie pier si i brzu cha, jak r w nie trau ma tycz ny - mi do zna nia mi w sfe rze psy chicz nej. Orze - ka j¹ cy w spra wie s¹d uzna³, i je e li po w d - ka kwa li fi ko wa ³a siê do re kon struk cji pier si za r w no me to d¹ Bec ke ra, jak i me to d¹ TRAM, to win na by ³a zo staو szcze g ³o wo po in for mo wa na o wszy st kich kon se kwen - cjach wy ni ka j¹ cych z za sto so wa nia kon kret - nej me to dy, w tym o stop niu i za kre sie ry - zy ka po wi k³a, tak aby mo g³a w spo s b wpe³ ni œwia do my ucze st ni czyو w wy bo rze naj lep szej dla sie bie me to dy [19]. Po zwa ny nie wy ka za³ w tym przy pad ku, i ta k¹ in for ma - cjê pa cjent ka otrzy ma ³a. Ma j¹c na uwa dze po wy sze przy pad ki, na le y wska zaو, i w in te re sie le ka rzy udzie - la j¹ cych œwiad cze me dycz nych w za kre sie me dy cy ny este tycz nej jest jak naj bar dziej szcze g ³o we po in for mo wa nie pa cjen ta o mo li wych kon se kwen cjach wy ko ny wa - nych czyn no œci me dycz nych, na wet je e li kon se kwen cj¹ po wy sze go by ³a by re zy gna - cja pa cjen ta z pla no wa ne go za bie gu. Tyl ko bo wiem ta kie dzia ³a nie za bez pie cza le ka rza przed kon se kwen cja mi bez praw ne go do ko - na nia czyn no œci me dycz nych i zwi¹ za nej z tym od po wie dzial no œci pra wnej. Jed nym ze spo so b w pre wen cji w tym za kre sie jest m.in. od po wie dnie for mal ne przy go to wa nie dru k w zgo dy pa cjen ta na za bieg, kt re do - ku men to waو bê d¹ pra wi d³o woœو i treœو pro - ce su in for ma cyj ne go le ka rza, a tym sa mym de cy zyj ne go pa cjen ta, po twier dza j¹c wy - czer pa nie obo wi¹ zu j¹ cych pro ce dur w po - wy szym za kre sie i do pe³ nie nie wy mo g w wy ni ka j¹ cych z prze pi s w pra wa. Do ku ment ta ki po wi nien byو przy stêp ny gra ficz nie i tre - œcio wo, a nad to zro zu mia ³y dla pa cjen ta, gdy tyl ko pod ty mi wa run ka mi wy ³¹ czy bez - praw noœو podej mo wa nych przez le ka rza dzia ³a. Nie ma tu miej sca na blan kie to woœو czy po prze sta nie na uzy ska niu pod pi su pa - cjen ta pod og l nie sfor mu ³o wa nym wzo - rem, nie zin dy wi du a li zo wa nym ze wzglê du na ro dzaj wy ko ny wa ne go za bie gu. Co naj - wa niej sze, do ku ment ta ki po wi nien zo staو pod pi sa ny za r w no przez pa cjen ta, jak i le - ka rza, kt ry przed za bie giem udzie la³ pa cjen - to wi nie zbêd nych in for ma cji i wy ja œnie. W za kre sie me dy cy ny este tycz nej po - moc ni cz¹ ro lê do wo do w¹ mo e ode graو do ku men ta cja fo to gra ficz na, obra zu j¹ ca stan pa cjen ta przed wy ko na niem za bie gu i po nim, kt ra w przy pad ku spo ru co do pra wi - 65

7 d³o wo œci wy ko na nych pro ce dur, po zwo li oce niو prze bieg i efek tyw noœو pro ce su lecz - ni cze go. Za sto so wa nie tej me to dy do ku - men ta cji wy ma ga od le ka rza do pe³ nie nia sze re gu for mal no œci, z kt rych naj wa niej sz¹ jest uzy ska nie pi sem nej zgo dy pa cjen ta na wy ko na nie zdjê cia, z wy ra ںnym ogra ni cze - niem prze twa rza nia uzy ska nych ma te ria ³ w wy ³¹cz nie dla po trzeb pro ce su lecz ni cze go. Pa cjent po wi nien tak e wie dzieو, gdzie zdjê - cie ma byو prze cho wy wa ne, po wi nien mieو mo li woœو za strze e nia mo li wo œci je go wy - da nia in nym podmio tom ni on sam lub orga ny s¹ do we. Zdjê cie w mia rê mo li wo œci nie po win no ujaw niaو twa rzy pa cjen ta, po - win no zo staو w³¹ czo ne do je go do ku men ta - cji me dycz nej w za mkniê tej ko per cie i pod - le gaو ochro nie pra wnej, tak jak do ku men ta - cja me dycz na. Pra wo pol skie nie pre cy zu je wspo s b odrêb ny i wy ra ںny sta tu su zdjêو in nych ni RTG ja ko czê œci do ku men ta cji me dycz nej, za tem ko niecz ne jest za cho wa - nie ostro no œci, szcze g l nie w przy pad ku udo stêp nia nia do ku men ta cji me dycz nej, udo stêp nie nie zdjê cia po win no pod le gaو szcze g l nym za sa dom, okre œlo nym w zgo - dzie pa cjen ta. Ma te ria³ zdjê cio wy czê sto po - ja wia siê w pro ce sach zwi¹ za nych z b³ê da mi me dycz ny mi, naj czê œciej jed nak jest to do ku - men ta cja wy ko na na przez pa cjen ta i przez nie go za ³¹ cza na do po zwu w for mie zdjêو lub czê œciej w for mie na gra nia na no œni ku. Wy da je siê, e ta dru ga me to da jest lep szym wy bo rem, w szcze g l no œci w przy pad ku za - bie g w na in tym nych czê œciach cia ³a, bo po - zwa la na ogra ni cze nie krê gu po ten cjal nych odbior c w do bez po œre dnich ad re sa t w, zpo mi niê ciem os b po stron nych. Ko rzy sta - nie z tej for my do ku men to wa nia prze bie gu le cze nia z ra cji nie wy pra co wa nych stan dar - d w pra wnych w po wy szym za kre sie, win - no jed nak na stê po waو z du ¹ ostro no œci¹ iroz s¹d kiem. Dr Katarzyna D¹bek-Krajewska jest rad c¹ pra wnym spe cja li zu j¹ cym siê w pra - wie me dycz nym, od 2003 r. pro wa dzi w³a sn¹ Kan ce la riê Rad cy Pra wne go, przez kil ka lat by - ³a wy k³a dow c¹ Wy szej Szko ³y Me dycz nej wso snow cu. Pi œmien nic two: 1. Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 88, poz. 553). 2. Wyrok S¹du Najwy szego Izba Karna z dnia 10 grudnia 2002 r., sygn. akt. V KK 33/02, Legalis. 3. Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. (Dz.U. Nr 219, poz. 1708). 4. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r., tj. z dnia 27 wrzeœnia 2011 r. (Dz.U. Nr 277, poz. 1634). 5. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r., tj. z dnia 24 stycznia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 159). 6. Wyrok S¹du Najwy szego Izba Wojskowa z dnia 29 kwietnia 1994 r. WR 70/94, OSNKW 1994 nr 11-12, poz. 70, str. 25, Legalis. 7. Ibidem. 8. Ibidem. 9. Wyrok S¹du Apelacyjnego w Warszawie II Wydzia³ Karny z dnia 22 maja 2013 r., sygn. akt. II AKa 139/13, Legalis. 10. L. Podciechowski, A. Kr likowska, Piotr H., Jan W: Organizacyjny b³¹d medyczny, (w:) Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 4, 2009, s M. Œliwka: Prawa pacjenta w prawie polskim na tle prawno-por wnawczym, Toru 2008, s L. Podciechowski, A. Kr likowska, P. Hincz, J. Wilczy ski: op.cit., s Wyrok S¹du Najwy szego z dnia 10 lutego 2010 r., sygn. akt. V CSK 287/09, Legalis. 14. Zob. A. Fiutak: Odpowiedzialnoœو karna za nie - powodzenie w leczeniu, Medycyna Rodzinna nr 3 z 2014, s Uzasadnienie wyroku S¹du Najwy szego z dnia 17 grudnia 2004 r., sygn. akt II CK 303/04, Legalis. 16. Ma³gorzata Paluch: Medycyna na yczenie, czyli upiêk - sza nie w œwie tle pra wa, wo cze sna-kli ni - ka.pl/pl/ar ty ku ly/22/pra wo/1/345/me dy cy na_na_zy cze - nie,_czy li_upiek sza nie_w_swie tle_pra wa, 7 czerw ca 2014 r. 17. Ibidem. 18. Wyrok S¹du Apelacyjnego w Warszawie VI Wydzia³ Cywilny z dnia 16 listopada 2011 r. VI ACa 665/11, Legalis. 19. Wyrok S¹du Apelacyjnego w Gda sku I Wydzia³ Cywilny z dnia 26 lutego 2010 r. I ACa 51/10, Legalis. Wydawca: Agencja Reklamowa LION-ART Dorota Piech ul. Staromiejska 2/13, Katowice tel./fax: , office@lion-art.com.pl Redakcja: Redaktor naczelny: Dr n. farm. S³awomir Wilczy ski Redaktorzy: Maria Zagda ska, Hanna Majewska redakcja@aesthetica.com.pl Dyrektor ds. wydawniczych: Maria Zagda ska tel mariazagdanska@aesthetica.com.pl Sekretarz redakcji: Joanna Kowalik tel joannakowalik@aesthetica.com.pl Sk³ad komputerowy i opracowanie reklam: S³awomir Jêdrysiak, Eugeniusz Kotalczyk dtp@lion-art.com.pl Wsp ³praca: Prof. dr hab. n. med. Zygmunt Adamski Dr n. med. Dorota Jenerowicz, Dr n. med. Magdalena Jurzak Dr n. med. Magdalena Kolanko, Dr n. med. Jerzy Kolasi ski Dr n. med. Justyna Sici ska, Dr n. biol. Renata Janiszewska Dr n. prawn. Katarzyna D¹bek-Krajewska Lek. med. Kinga Adamska, Lek. med. Katarzyna Grudzie Lek. med. Anna Krajewska, Lek. med. Marta Tazbir Lek. med. Magda Wachal, In. Marek Mindak Korekta: Agnieszka Nowak Opublikowane w dwumiesiêczniku artyku³y przedstawiaj¹ pogl¹dy ich tw rc w i nie nale y ich w aden spos b ³¹czyو, o ile nie zosta³o to wyraںnie zaznaczone, z instytucjami, w kt rych pracuj¹. Wszelkie prawa zastrze one. Redakcja nie zwraca materia³ w niezam wionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadsy³anych tekst w i nie odpowiada za treœو zamieszczonych reklam. Wydawca ma prawo odm wiو zamieszczenia og³oszenia lub reklamy, je eli ich treœو lub forma s¹ sprzeczne z lini¹ programow¹ b¹dں charakterem pisma (art. 36 pkt.4 prawa prasowego) oraz interesem Wydawcy. Tytu³, kszta³t graficzny pisma oraz w³asne opracowania reklam s¹ prawnie chronione. Ich u ycie bez zgody Wydawcy stanowi naruszenie prawa i bêdzie podstaw¹ postêpowania odszkodowawczego.