Świadomość emerytalna. Jak żyć, aby otrzymać adekwatną emeryturę?

Transkrypt

1 Świadomość emerytalna. Jak żyć, aby otrzymać adekwatną emeryturę? Alicja Jajko-Siwek Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA Warszawa

2 Wprowadzenie Adekwatne świadczenie emerytalne a świadomość emerytalna Uzyskanie świadczenia gwarantującego możliwość zachowania na emeryturze wcześniejszego standardu życia wymaga świadomości emerytalnej, która prowadzi do podejmowania odpowiednich działań w całym cyklu życia. Czy możemy określić trajektorie życia dla osób, które otrzymują adekwatne emerytury? Jakie są to trajektorie?

3 Dane Projekt SHARE: 50+ w Europie (Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe) jest badaniem panelowym, które koncentruje się na osobach w wieku 50 lat i więcej. 3 runda badania Share 50 + w Europie SHARELIFE W Polsce badanie przeprowadzono na przełomie 2008 i 2009 roku. Wywiady przeprowadzono z 1940 osobami. Do analizy wybrano 1131 osób będących na emeryturze. Są to osoby urodzone w latach Badanie ograniczono do 749 osób, które podały wartość swojej pierwszej emerytury.

4 Podział emerytów na grupy 1. STOPA ZASTĄPIENIA przeciętnego wynagrodzenia świadczeniem emerytalnym świadczenie adekwatne stanowi co najmniej 70% przeciętnego wynagrodzenia. 2. PŁEĆ Adekwatne świadczenia emerytalne Kobiet Mężczyzn - AK - AM

5 Metoda analiza sekwencji Charakterystyka analizy sekwencji metoda wypracowana przez bioinformatyków zaadaptowana dla nauk społecznych analiza eksploracyjna kompleksowe podejście do przebiegu sekwencji wykresy (index, proportion, modal plot) analiza opisowa grupowanie modelowanie Metoda najbliższego sąsiada Skalowanie wielowymiarowe ANOVA Drzewa regresyjne Analiza korespondencji Analiza skupień

6 Metoda konstrukcja sekwencji Stany (zmienne): EDUKACJA trwająca edukacja te zakończona edukacja ze PRACA brak zatrudnienia bz pełne zatrudnienie pz DZIECI brak dzieci bd mało dzieci md wiele dzieci wd Przestrzeń stanów: L.P. Symbol L.P. Symbol 1 tebzbd 4 tepzbd 2 tebzmd 5 tepzmd 3 tebzwd 6 tepzwd 7 zebzbd 10 zepzbd 8 zebzdd 11 zepzdd 9 zebzwd 12 zepzwd

7 Metoda konstrukcja sekwencji Jednostka czasu obserwacji: rok Okres obserwacji: od wieku 20 lat do 1 roku na emeryturze. Różna długość sekwencji. Minimum 9 lat - maksymalnie 63 lata. Ilość stanów: Jedna z sekwencji: tebzbd tebzbd zepzbd zepzbd zepzbd zepzmd zepzmd zepzmd zepzmd zepzmd zepzmd

8 Wyniki opis zbiorowości Emerytury Płeć Mężczyźni Kobiety Razem Adekwatne Nieadekwatne Razem N=749 Emeryci otrzymujący adekwatne świadczenia to 16% zbiorowości. 10% kobiet i 22 % mężczyzn miało adekwatne świadczenia Wśród osób uzyskujących adekwatne świadczenia kobiety stanowiły 34%.

9 Rozkład % of stanów Wykres rozkładu stanów Adekwatne Kobiety Adekwatni mężczyźni wiek tebzbd tepzmd zebzmd zepzbd zepzwd tepzbd zebzbd zebzwd zepzmd wiek tebzbd zebzbd zebzwd zepzmd tepzbd zebzmd zepzbd zepzwd Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

10 Rozkłady zmiennych wykorzystanych do budowy stanów Procent osób, które ukończyły edukację w wieku: AM AK 20 79,2 87, ,3 97, ,6 97, ,8 97, ,4 100, ,0 100, ,0 100,0 Procent osób, które nie miały dzieci w wieku: AM AK 20 96,1 75, ,1 22, ,9 15,0 35 7,8 12,5 40 3,9 12,5 45 3,9 15,0 Procent osób, które pracowały w wieku: AM AK 20 75,3 75, ,4 92, ,7 97, ,9 77, ,6 47, ,4 15,0 65 2,6 5,0

11 Statystyka opisowa zmiennych wykorzystanych do budowy stanów Parametr AM AK edukacja średnia 0,5 0,2 staż mediana 36,0 35,5 średnia 36,5 33,8 dominanta 41,0 36,0 min 26,0 1,0 max 60,0 57,0 wiek emerytalny mediana 56,0 55,0 średnia 56,2 54,9 dominanta 60,0 55,0 min 45,0 43,0 max 82,0 76,0 Parametr AM AK ilość dzieci średnia 2,3 2,5 dominanta 2,0 2,0 min 0,0 0,0 max 8,0 9,0

12 Ścieżki życia adekwatnych emerytów - kobiety Wykres indeksowy ścieżek wyodrębnionych przy użyciu analizy skupień Małodzietna 50% Bezdzietna 12,5% 3 Wielodzietna 37,5% tebzbd tepzbd tepzmd zebzbd zebzmd zebzwd zepzbd zepzmd zepzwd Graphs by cluster Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

13 0 0 0 Rozkład % stanów Ścieżki życia adekwatnych emerytów - kobiety Wykres rozkładu wyodrębnionych ścieżek Średni czas edukacji po ukończeniu 20 lat Średnia ilość dzieci 1. Małodzietna 0,45 roku 2 1,7 2. Bezdzietna 0,5 roku Wielodzietna 0,19 roku age 4,5 zepzwd zepzmd zepzbd zebzwd zebzmd zebzbd tepzmd tepzbd tebzbd Graphs by cluster Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

14 Ścieżki życia adekwatnych emerytów - kobiety Wykres modalny wyodrębnionych ścieżek 1. Małodzietna Średni staż pracy 33,7 lat 1 zebzbd zebzmd zepzbd zepzmd zepzwd Mediana (dominanta) wieku emerytalnego 53,5 lat (56) 2. Bezdzietna 38 lat 2 60 lat (-) 3. Wielodzietna 32,5 lat 3 55 lat (57) Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

15 Ścieżki życia adekwatnych emerytów - mężczyźni Wykres indeksowy ścieżek wyodrębnionych przy użyciu analizy skupień Małodzietna 59,7% 2 Bezdzietna 3,9% 3 Wielodzietna 36,4% tebzbd tepzbd zebzbd zebzmd zebzwd zepzbd zepzmd zepzwd Graphs by cluster Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

16 0 0 0 Rozkład % stanów Ścieżki życia adekwatnych emerytów - mężczyźni Wykres rozkładu wyodrębnionych ścieżek Średni czas edukacji po ukończeniu 20 lat Średnia ilość dzieci 1. Małodzietna 0,51 roku 2 1,8 2. Bezdzietna 1,5 roku Wielodzietna 0,54 roku , wiek zepzwd zepzmd zepzbd zebzwd zebzmd zebzbd tepzbd tebzbd Graphs by cluster Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

17 Ścieżki życia adekwatnych emerytów - mężczyźni Wykres modalny wyodrębnionych ścieżek 1. Małodzietna Średni staż pracy 35,6 lat 1 zebzmd zebzwd zepzbd zepzmd zepzwd Mediana (dominanta) wieku emerytalnego 55 lat (60) 2. Bezdzietna 38,7 lat 2 64 lata (-) 3. Wielodzietna 37,7 lat 3 56 lat (60) Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora przy użyciu programu STATA.

18 Podsumowanie i wnioski Przy użyciu analizy sekwencji oraz analizy skupień możemy określić trajektorie życia dla mężczyzn i kobiet uzyskujących adekwatne emerytury. 1. Ścieżka małodzietna zakłada: KOBIETY kontynuację nauki do wieku lat, posiadanie 2 dzieci; pracę przez 34 lata, przejście na emeryturę w wieku około 54 lat. MĘŻCZYŹNI kontynuację nauki do wieku lat, posiadanie 2 dzieci; pracę przez 36 lata, przejście na emeryturę w wieku około 55 lat.

19 Podsumowanie i wnioski Przy użyciu analizy sekwencji oraz analizy skupień możemy określić trajektorie życia dla mężczyzn i kobiet uzyskujących adekwatne emerytury. 2. Ścieżka bezdzietna zakłada: KOBIETY kontynuację nauki do wieku 21 lat, brak dzieci; pracę przez 38 lata, przejście na emeryturę w wieku około 60 lat. MĘŻCZYŹNI kontynuację nauki do wieku lat, brak dzieci; pracę przez 39 lat, przejście na emeryturę w wieku około 64 lat.

20 Podsumowanie i wnioski Przy użyciu analizy sekwencji oraz analizy skupień możemy określić trajektorie życia dla mężczyzn i kobiet uzyskujących adekwatne emerytury. 3. Ścieżka wielodzietna zakłada: KOBIETY kontynuację nauki do wieku 20 lat, posiadanie 4-5 dzieci; pracę przez 33 lata, przejście na emeryturę w wieku około 55 lat. MĘŻCZYŹNI kontynuację nauki do wieku lat, posiadanie 3-4 dzieci; pracę przez 38 lat, przejście na emeryturę w wieku około 56 lat.

21 Podsumowanie i wnioski Dalsze badania będą uwzględniały: Rozszerzenie zakresu zmiennych zastosowanych do określenia grup emerytów o posiadane: oszczędność nieruchomości Rozszerzenie zakresu zmiennych uwzględnionych do budowy przestrzeni stanów o: związki małżeństwo, partnerstwo, samotne rodzicielstwo rodzaj pracy pełne i niepełne zatrudnienie Rozszerzenie zakresu badania o dane z innych krajów: analizy w ramach różnych typów lub reżimów emerytalnych Wykorzystanie nowych danych: badanie SHARE LIFE 2017 Modelowanie: zastosowanie regresji logistycznej Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń własnych autora.

22 Dziękuję za uwagę Alicja Jajko-Siwek Katedra Ekonometrii Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu alicja.jajko-siwek@ue.poznan.pl