Strategie opieki nad osobami starszymi

Transkrypt

1 Strategie opieki nad osobami starszymi dr Anna Nicińska Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski Warszawa 15 IV 2019

2 Plan prezentacji 1. Zdrowie w starszym wieku 2. Formalni i nieformalni dawcy wsparcia 3. Wsparcie otrzymywane przez Polaków Kierunki zmian 5. Wnioski 2

3 Pozafinansowy wymiar emerytury Rys. 1. Aktywne starzenie się: zasoby finansowe i zasoby zdrowotne % populacji % 91% 89% 85% 82% 78% 73% 70% Szwajcaria Holandia Dania Grecja Szwecja Luksemburg Niemcy Austria Chorwacja Słowenia Włochy Czechy Irlandia Francja Węgry Hiszpania Belgia Litwa Estonia Portugalia Polska 3

4 Zdrowie w starszym wieku Instrumentalne czynności życia codziennego IADL przygotowanie ciepłego posiłku Czynności życia codziennego ADL ubieranie się zakupy spożywcze chodzenie telefonowanie kąpanie się przyjmowanie leków jedzenie prace domowe wstawanie z łóżka zarządzanie pieniędzmi korzystanie z toalety korzystanie z mapy w nieznanym miejscu samodzielne korzystanie z transportu robienie prania 4

5 Trudności życia codziennego Wsparcie osób starszych Instrumentalne czynności życia codziennego IADL Czynności życia codziennego ADL Pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego Pomoc w sprawach urzędowych Długoterminowa opieka osobista 5

6 Instytucje opiekuńcze Rodzina Publiczne Formalne Nieformalne Rynkowe Wolontariusze Przyjaciele i sąsiedzi 6

7 Dawcy wsparcia w Polsce i Europie Sieci wsparcia opierają się w Europie na dzieciach, sąsiadach i przyjaciołach a w Polsce na dzieciach, sąsiadach i dalszej rodzinie Rodzina (szczególnie dzieci własne) jest kluczowa dla zapewnienia opieki osobistej i trudna do zastąpienia w tym zakresie Rodzice z przybranymi dziećmi dostają mniej wsparcia od dzieci niż inni rodzice Mniejsza liczba rodzeństwa może oznaczać większe obciążenie funkcjami opiekuńczymi Polaków 7

8 Zapotrzebowanie na wsparcie a wiek Rys. 2. Odsetek osób bez żadnej trudności w czynnościach życia codziennego % populacji Instrumentalne czynności życia codziennego Europa Polska % populacji Czynności życia codziennego Europa Polska 91% 89% 83% 80% 91% 89% 85% 83% 77% 67% 70% 58% 62% 45% 51% 35% 33% 41% 22% 0% 0%

9 Wsparcie otrzymywane przez Polaków 50+ Nieodpłatna pomoc domowa, urzędowa i opieka osobista od osób spoza gospodarstwa domowego % 28% 16,5 mld PLN 25h/7dni 17% Polaków 50+ otrzymuje W każdej grupie wiekowej Polacy 50+ otrzymujący opiekę osobistą 16,5 mld PLN to przybliżona taką pomoc 28% z nich otrzymujący wsparcie od osób spoza ich gospodarstwa domowego roczna wartość opieki osobistej otrzymuje ją codziennie stanowią mniejszość dostawali ją w wymiarze 25 godzin w przeciętnym tygodniu 2006/7 r. 9

10 Wartość pomocy i opieki w przyszłości Rys. 3. Przewidywana roczna wartość wsparcia i liczba jego beneficjentów (osób 50+) Liczba osób 50+ objętych pomocą Liczba osób 50+ objętych opieką Wartość pomocy Wartość opieki , ,5 Tysiące osób ,0 Miliardy PLN ,

11 Obciążenie pojedynczego opiekuna Rys. 4. Tygodniowa liczba godzin wsparcia od przeciętnego opiekuna liczba godzin liczba godzin Holandia Dania Belgia Szwajcaria Irlandia Czechy Polska Szwecja Hiszpania Francja Niemcy Litwa Grecja Austria Włochy

12 Bezdzietni w Polsce Bezdzietni otrzymują najmniej pomocy nieformalnej Liczba łóżek w publicznych instytucjach opiekuńczych wynosiła 19,7 tys. w 2016 r. Jeśli 10% osób 50+ w Polsce byłoby bezdzietnych: w połowie 2018 roku byłoby ich niemal 1,5 miliona niemal 23 tys. kobiet, które mają przed sobą około 33 lata życia ponad 22 tys. mężczyzn z oczekiwanym dalszym trwaniem życia rzędu 27 lat w 2045 roku byłoby ich 1,8 miliona (20% więcej) 12

13 Dzietność w kohortach osób 50+ Rys. 5. Odsetek bezdzietnych osób 50+ Rys. 6. Średnia liczba dzieci osób 50+ odsetek populacji Europa Polska Europa Polska liczba dzieci 12% 3,2 3,0 9% 7% 6% 4% 3% 2,5 2,3 2,0 1,8 0% ,

14 Kierunki zmian Istotnie mniejsze zaangażowanie w pomoc przyjaciół w Polsce wydaje się być trwałe Charakterystyka populacji Polski zbliża się do Europy: rośnie liczba i odsetek osób bezdzietnych maleje liczba dzieci rośnie liczba i odsetek rodzin z dziećmi przybranymi rozwody urodzenia pozamałżeńskie rośnie odsetek 1-osobowych gospodarstw wdów i wdowców oraz 2-osobowych gospodarstw par osób starszych 14

15 Wnioski Polityka społeczna powinna uwzględniać zmiany w strukturze polskich rodzin i dbać o osoby starsze oraz ich opiekunów Mniejsza liczba rodzeństwa może oznaczać większe obciążenie funkcjami opiekuńczymi Polaków lub deficyt tej opieki Pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego i w sprawach urzędowych pozwala zredukować zapotrzebowanie na opiekę instytucjonalną a wymaga mniejszych nakładów i jest łatwiejsza do zastąpienia dobrze zaprojektowane e-usługi technologia inteligentnych domów rozwój publicznych usług opiekuńczych wsparcie społeczności lokalnych wsparcie i regulacje runku usług opiekuńczych 15

16 Źródła danych: SHARE i GUS SHARE (Survey on Health, Ageing and Retirement in Europe) sytuacja zdrowotna, społeczna i ekonomiczna osób krajów Europy i Izrael 6 rund badania od 2004 do respondentów Polska w 3 rundach badania (2006/07, 2011/12 i 2015) Polaków (2 409 w rundzie 2., w rundzie 4. i w rundzie 6.) rundy 1 i 2 zawierają dane o liczbie godzin otrzymywanego wsparcia reprezentatywna próba populacji

17 Dziękuję za uwagę dr Anna Nicińska Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski Warszawa 15 IV 2019