e-government services, platforms, projects the best in Poland Wiedza, której nie znajdziesz w internecie

Transkrypt

1 Wiedza, której nie znajdziesz w internecie Technologia i praktyka WYDANIE SPECJALNE EGZEMPLARZ BEZPŁATNY ISSN special edition special edition e-government the best in Poland services, platforms, projects PL DE IT w Administracji / xxxxxxxxxxxxxxx EN

2 & proudly present public administration 2.0 smart governance social interaction active citizenship Introducing a Citizen Relationship Management (CRM) strategy to Public Administration brings many benefits: immediate benefits cost savings through resource management shorter queues at front offices shorter times of tasks processing better service requests tracking coping with internal production peaks long-term benefits improved access to public services citizen engagement improving government quality greater administration effciency potential to reuse gathered know-how citizen self-service opportunities The City of Wrocław (Poland) improves efficiency of its day-to-day operations while reducing waiting time and internal costs for greater Citizen Satisfaction by implementing Microsoft Dynamics CRM. London Borough of Newham (England) delivers high-quality universal public services to around 250,000 people living east of the City of London using Microsoft Dynamics CRM. The City of Milan (Italy) established a single phone number for accessing city services, and it deployed Microsoft Dynamics CRM, along with an advanced telephony system, to effectively process requests. Visit Outbox exhibition stand during CeBIT at Stand A56 in Hall 5. Contact us to learn more about CRM strategies & solutions for the Public Sector. ul. Grójecka Warszawa PL office@outbox.pl

3 Pierwsze słowa / Editorial jacek.orlowski@itwadministracji.pl Technologie IT, w sektorze, publicznym. Informatische, Technologien im, öffentlichen Bereich. Information, technologies,. in the public sector,. Choć zwolennicy e-administracji często zwracają uwagę na niewystarczające tempo wprowadzania technologii informatycznych do urzędów, szkół czy placówek ochrony zdrowia, to trzeba obiektywnie powiedzieć, że w ostatnich latach Polska poczyniła w tym obszarze postęp. Dzięki takim projektom jak Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (patrz: s. 14) czy Elektroniczne Księgi Wieczyste (patrz: s. 20) stworzono centralne rejestry, zawierające sprawdzone informacje. Ich udostępnienie online zwiększyło sprawność państwa i podniosło bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. A to dopiero początek, bo plany informatyzacji kraju, np. dotyczące ochrony zdrowia i edukacji, mamy ambitne. Spójrzmy na to od strony rynku: rok 2010 był dla podmiotów realizujących zamówienia dla polskiego sektora publicznego wyjątkowo łaskawy wartość 200 największych kontraktów wyniosła ok. 2,5 mld złotych i była trzykrotnie wyższa niż w 2009 r. Poprzedni rok nie był już tak obfity, ale nadal wartość Top 200 przekroczyła wartość 2 mld złotych. Rok 2013 dopiero się rozpoczął, ale już widać ruch w interesie intratne kontrakty ogłosiły np. Centrum Projektów Informatycznych oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Warto też zauważyć, że dzięki programowi naprawczemu opracowanemu przez Ministerstwo Administracji Cyfryzacji do 2015 roku na usprawnienia dla obywateli rząd wyda ok. 3,3 mld złotych (patrz: s. 8). OObwohl die Anhänger der E-Verwaltung häufig darauf hinweisen, dass das Tempo der Einführung von informatischen Technologien in Ämtern, Schulen oder Gesundheitsschutzeinrichtungen unzureichend ist, muss man objektiv feststellen, dass Polen in den letzten Jahren einen großen Fortschritt in diesem Bereich gemacht hat. Dank solchen Projekten wie die Zentrale Gewerberegister- und informationsstelle (siehe S. 42) oder Elektronische Grundbücher (siehe: S. 48) wurden zentrale Register mit zuverlässigen Informationen ins Leben gerufen. Ihre Online-Bereitstellung hat die Effektivität des Staates und die Sicherheit des Wirtschaftsverkehrs erhöht. Betrachten wir es von der Marktseite her: Das Jahr 2010 war für Unternehmen, die im Auftrag des polnischen öffentlichen Zweiges arbeiten, außerordentlich gut - der Wert von 200 größten Verträgen belief sich auf ca. 2,5 Mrd. Zloty und war dreifach höher als im Jahr Das vergangene Jahr war nicht mehr so reich, aber der Wert Top 200 hat immer noch 2 Mrd. Zloty überschritten. Das Jahr 2013 hat erst angefangen, aber man sieht schon Bewegung im Geschäft hohen Gewinn bringende Aufträge wurden z.b. vom Zentrum für Informatische Projekte und die Sozialversicherungsanstalt ausgeschrieben. Beachtenswert ist, dass die Regierung dank dem vom Ministerium für Verwaltung und Digitalisierung erarbeiteten Verbesserungsprogramm bis 2015 ca. 3,3 Mrd. Zloty für Optimierungen für die Bürger ausgeben wird (siehe: S. 36). Although the supporters of e-administration often bring attention to the insufficient pace of introduction of the information technologies to the offices, schools or health care centres, one must objectively say that within the recent years Poland has made a progress in this area. Due to such projects as the Central Registration and Information on Business (see: p. 70) or Electronic Land and Mortgage Registers (see: p. 76) there have been central registers created containing verified information. Their online availability has improved the state s efficiency and increased safety of economic circulation. And this is only the beginning, as the plans of country informatization, e.g. those regarding health care and education, are ambitious. Let s look at this from the market point of view: year 2010 was particularly favourable for the entities executing contracts for the Polish public sector the value of 200 largest contracts was ca. 2.5 billion Polish zloty and it was three times higher than in The previous year wasn t as good, but still the Top 200 value exceeded 2 billion zloty. Year 2013 has just begun, but one can already see the action in business profitable contracts have been announced by, for instance, IT Projects Centre and National Insurance Institution. It s also worth noticing that as a result of the remedial action programme developed by the Ministry of Administration and Digitization, the government will spend ca. 3.3 billion zloty to year 2015 on improvements for the citizens (see: p. 64). There s something worth fighting for. IT w Administracji 3

4 SPIS TREŚCI 06 Sięgamy po dobre wzorce Rozmowa z Michałem Bonim 08 Administracja publiczna wymyślona na nowo Eryk Chilmon 12 Bez zbędnych formalności Rozmowa z Dariuszem Bogdanem 14 Bezpieczny obrót gospodarczy dzięki IT Artur Pęczak 18 Informatyzacja sprawiedliwości Rozmowa z Jackiem Gołaczyńskim Artykuły Bezpieczny obrót gospodarczy dzięki IT 32 Samorządy coraz chętniej inwestują w nieodpłatny dostęp do Sieci. Takie rozwiązanie funkcjonuje m.in. w Tychach 14 CEIDG jest scentralizowanym spisem przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy prowadzą działalność na terenie Polski Porozmawiaj z miastem KROK 1 24 Centra na jeden numer. MIESZKANIEC obsługi obywatela będą się KROK 3 Ekspert na bieżąco w trakcie przełączenia zmieniać, bo lub w ustalonym z operatorem EKSPERT późniejszym terminie odpowiada mieszkańcowi na zapytanie. komunikacyjna realność wirtualnego świata ma wielkie pokłady użyteczności Mieszkaniec telefonuje z zapytaniem Internet w miejskiej przestrzeni publicznej OPERATOR 2 linia wsparcia KROK 2 Operator po rozpoznaniu zapytania spoza listy zapytań standardowych informuje mieszkańca o przekazaniu zapytania do eksperta lub terminie oddzwonienia. Wywiady Polska jest państwem cyfrowym i analogowym jednocześnie. Chodzi nam o to, by usług cyfrowych było coraz więcej 06 Michał Boni Powstanie portal, który będzie umożliwiał realizację procedur z perspektywy zdarzeń życiowych przedsiębiorcy 12 Dariusz Bogdan UrbanCard to elektroniczna karta zbliżeniowa, która jest nowoczesnym i wielofunkcyjnym nośnikiem usług i produktów 23 Rafał Dutkiewicz Nie ma odwrotu od udostępniania publicznych zasobów informacyjnych. Zresztą samorządy mogą na tym tylko zyskać 30 Ryszard Grobelny 20 Władza sądownicza we władaniu IT Martyna Wilk 23 Wrocław miasto komunikacji Rozmowa z Rafałem Dutkiewiczem 24 Porozmawiaj z miastem Martyna Wilk 28 Nowe życie informacji publicznych Alicja Bar 30 Shareconomy w Poznaniu Rozmowa z Ryszardem Grobelnym 31 Tychy możliwości Rozmowa z Michałem Gramatyką 32 Internet w miejskiej przestrzeni publicznej Eryk Chilmon 4 IT w Administracji

5 Inhalt Contents EDITORIAL OFFICE ADDRESS ul. T. Kościuszki 29/2, Wrocław tel , faks Wir greifen zu guten Mustern Gespräch mit Michał Boni 36 Ein neues Gesicht der öffentlichen Verwaltung Eryk Chilmon 40 Ohne unnötige Formalitäten Gespräch mit Dariusz Bogdan 42 Ein sicherer Wirtschaftsverkehr dank IT Artur Pęczak 46 Informatisierung der Justiz Gespräch mit Jacek Gołaczyński 48 Das Gerichtswesen in Gewalt der IT Martyna Wilk 51 Wrocław eine Kommunikationsstadt Gespräch mit Rafał Dutkiewicz 52 Sprechen Sie mit der Stadt Martyna Wilk 54 Ein neues Leben öffentlicher Informationen Alicja Bar 56 Shareconomy in Poznań Gespräch mit Ryszard Grobelny 57 Tychy eine Stadt guter Möglichkeiten Gespräch mit Michał Gramatyka 58 Das Internet im öffentlichen Raum der Stadt Eryk Chilmon 62 We re reaching for good examples Interview with Michał Boni 64 Public administration conceived anew Eryk Chilmon 68 Without unnecessary formalities Interview with Dariusz Bogdan 70 Safe economic circulation provided by IT Artur Pęczak 74 Informatization of justice Interview with Jacek Gołaczyński 76 Jurisdiction under the rule of IT Martyna Wilk 79 Wrocław the city of communication Interview with Rafał Dutkiewicz 80 Talk to the city Martyna Wilk 84 New life of public information Alicja Bar 86 Shareconomy in Poznań Interview with Ryszard Grobelny 87 Tychy of possibilities Interview with Michał Gramatyka 88 Internet in the municipal public space Eryk Chilmon INTERNET ADDRESS CHIEF EDITOR Jacek Orłowski MANAGING EDITOR Martyna Wilk EDITOR Eryk Chilmon TEAM OF EXPERTS dr Jan Byrski, dr hab. Paweł Fajgielski, Jarosław Feliński, dr hab. Mariusz Jabłoński, dr Sylwia Kotecka, dr Grzegorz Sibiga, Wojciech Werra, dr Krzysztof Wygoda PROOFREADING Urszula Włodarska GRAPHIC DESIGN AND TYPESETTING Marcin Szewczyk PUBLISHER PRESSCOM Sp. z o.o. ul. T. Kościuszki 29, Wrocław biuro@presscom.pl PRESIDENT OF THE MANAGEMENT BOARD Paweł Podkański PUBLISHING DIRECTOR Daniel Sokołowski ADVERTISING Mikołaj Marzec tel mikolaj.marzec@presscom.pl Katarzyna Skałecka tel katarzyna.skalecka@presscom.pl Małgorzata Dziubańska tel malgorzata.dziubanska@presscom.pl SPONSORSHIP Jacek Śmieszek-Świętalski tel jacek.smieszek@presscom.pl SUBSCRIPTION tel prenumerata@itwadministracji.pl Bank Zachodni WBK S.A Issue: 6000 copies Cover: Dominik Stańda Translations: Vision Jobs The publisher is a member of the Chamber of Press Publishers The publisher and editorial office do not bear liability for the content of advertisements and announcements. IT w Administracji 5

6 Wywiad Sięgamy po dobre wzorce Sieć wzajemnych powiązań i uzależnień między poszczególnymi obszarami działania administracji jest na tyle złożona, że żaden z nich nie może funkcjonować w pełni samodzielnie. Dlatego chcemy podejść do informatyzacji w sposób zintegrowany. Rozmowa z Michałem Bonim, ministrem administracji i cyfryzacji IT w Administracji: Czy Polska jest już krajem cyfrowym, czy jeszcze analogowym? Michał Boni: Polska jest państwem cyfrowym i analogowym jednocześnie. Jako państwo mamy już wiele cyfrowych usług, takich jak księgi wieczyste, KRS, e-podatki, ewuś, ale też jeszcze sporo usług całkiem analogowych. Chodzi o to, by tych pierwszych było coraz więcej. Nasze społeczeństwo jako całość oraz biznes coraz lepiej wykorzystują technologie cyfrowe, a młodzi ludzie są podobnie jak w innych europejskich krajach cyfrowymi tubylcami. Nam zależy na tym, by na każdym polu wykorzystywać szanse, jakie daje cyfrowość. Obecnie pracujemy nad Programem Operacyjnym Polska Cyfrowa, w którym przedstawimy całościowy plan rozwoju cyfrowego. Wiemy, że bardzo ważne są postępy w e-administracji: wprowadzenie systemu ewuś pokazało, że informatyzacja na zasadzie sprawnych, dobrze skoordynowanych kroków przynosi efekty. To przykładowy projekt pokazujący istotę zmian, na których nam zależy całościowy plan rozwoju e-administracji przedstawimy też niedługo w Programie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa W 2011 r., inaugurując działanie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, wspomniał Pan o konieczności uprzątnięcia stajni Augiasza. Czy stajnia jest już czysta? Kiedy późną jesienią 2011 r. zaczęliśmy się przyglądać wielkim projektom e-administracyjnym, stało się jasne, że nieprawidłowości mogą stać się dla Komisji Europejskiej powodem do wstrzymania funduszy na te projekty. I tak, niestety, się stało. Ale przygotowany przez MAC raport Państwo 2.0 i plan naprawczy zaradziły temu problemowi. Po wdrożeniu zmian projekty realizowane są coraz lepiej, co potwierdziła KE, odblokowując we wrześniu ubiegłego roku ich finansowanie. Na usprawnienia dla obywateli będziemy mogli wydać do końca perspektywy finansowej, czyli do 2015 r., 3,3 mld zł. To ważne, bo oznacza możliwość realizacji konkretnych usprawnień, na które inaczej trudno byłoby znaleźć środki. Wprowadzimy np. nowe funkcjonalności CEIDG, systemu podatkowego, celnego, elektronicznego wsparcia dla opieki społecznej (Emp@tia). Jednak, jak dobrze wiemy, nie jest tak, że sprząta się stajnię raz na zawsze to jest stały proces pilnowania porządku, którego istotny etap zakończyliśmy. Projekty informatyczne można uznać za inwestycje wysokiego ryzyka. Chodzi nie tylko o koszty, ale także o terminy. Czy trzeba się pogodzić z tym, że większość rozwiązań będzie wchodzić w życie z opóźnieniem? Nie ma zgody na opóźnienie wdrażania rozwiązań informatycznych, ale dotychczasowe doświadczenie wskazuje, że trudno jest zrealizować szczególnie duże projekty na czas. Dlatego sięgamy po dobre wzorce, by pokazywać, co można robić lepiej. Dotychczas koncentrowano się na tym, czego nie wolno albo nie powinno się robić, realizując zamówienie publiczne. Czas zacząć propagować właściwe podejście, wskazywać, jak powinno się postępować, żeby osiągnąć cel. Także w krajach o długiej tradycji i utrwalonych procedurach zamówień publicznych dochodzi do opóźnień. Jako przykład można podać Wielką Brytanię, gdzie cykl zamówienia publicznego na duży system informatyczny wynosi 2,5 roku. Również dlatego Wielka Brytania idzie w kierunku mniejszych, łatwiejszych do zarządzania projektów my też będziemy iść w tę stronę. Rząd przyjął założenia zmian w ustawie o informatyzacji. Co przyniesie ta nowelizacja? Przede wszystkim ma ułatwić kontakty obywateli z urzędami. E-usług ma być więcej, a procedury mają być szybsze. Wszyscy oszczędzimy czas i pieniądze, jeśli rzadziej będziemy musieli osobiście stawiać się w urzędzie. Nowelizacja nało- 6 IT w Administracji

7 Wydanie specjalne Wywiad Fot. archiwum ży na urzędy obowiązek posługiwania się elektroniczną skrzynką podawczą, spełniającą określone standardy (dziś zdarzają się skrzynki podawcze, które odrzucają pisma), pozwoli na wystawianie w portalu epuap także usług wykonywanych przez inne podmioty, o ile realizują zadania publiczne, rozszerzy sieć punktów potwierdzania profilu zaufanego epuap na placówki Poczty Polskiej i banki. Na podmioty publiczne zobowiązane do ustalania wzorów pism zostanie też nałożony obowiązek zgłaszania wzorów dokumentów elektronicznych do centralnego repozytorium wzorów dokumentów elektronicznych, a następnie przekazywania opisu usługi możliwej do zrealizowania przy wykorzystaniu tego wzoru w celu umieszczenia go w katalogu usług na epuap oraz udostępnienia formularza elektronicznego. To pierwszy krok w stronę potrzebnych zmian następny będzie już niedługo. Michał Boni jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego, obronił pracę doktorską z socjologii kultury. Po 1989 r. pełnił wiele funkcji publicznych, m.in. był szefem Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego. Został powołany na urząd ministra administracji i cyfryzacji w listopadzie 2011 r. Wśród jego obowiązków znajduje się nadzór nad prowadzeniem działań związanych z opracowywaniem i opiniowaniem kierunków i programów strategicznych w zakresie społeczeństwa informacyjnego, a także nad sprawami związanymi z przeciwdziałaniem wykluczeniu cyfrowemu. Czy jest możliwe zrealizowanie oczekiwań społecznych, np. umówienie terminu wizyty u lekarza, bez kompleksowej i zintegrowanej informatyzacji administracji państwowej? Być może to możliwe, ale trudno wówczas mówić o w pełni sprawnej i niezawodnej obsłudze, bo nieuniknione będzie stosowanie tzw. protez, czyli rozwiązań zastępczych. Sieć wzajemnych powiązań i uzależnień pomiędzy poszczególnymi obszarami działania administracji jest na tyle złożona, że żaden z nich nie może funkcjonować w pełni samodzielnie. Dlatego w takiej sytuacji chcemy podejść do informatyzacji w sposób zintegrowany, uwzględniający uporządkowanie rejestrów publicznych i zapewnienie sprawnego korzystania z zawartych w nich danych, zagwarantowanie interoperacyjności, przygotowanie z odpowiednim wyprzedzeniem podstaw prawnych dla wprowadzanych rozwiązań oraz zapewnienie ram organizacyjnych budowy systemu informacyjnego państwa, gdzie każdy resort czy też jednostka będą miały określone miejsce i wyznaczony zakres odpowiedzialności. Ważna jest również budowa kompetencji cyfrowych w administracji oraz w społeczeństwie, w tym pośród przedsiębiorców. Materia, w której się poruszamy, jest złożona i wymaga ścisłej współpracy także wewnątrz administracji państwowej: rządowej i samorządowej. Nasze społeczeństwo jako całość oraz biznes coraz lepiej wykorzystują technologie cyfrowe, a młodzi ludzie są podobnie jak w innych europejskich krajach cyfrowymi tubylcami. Nam zależy na tym, by na każdym polu wykorzystywać szanse, jakie daje cyfrowość. W jaki sposób wspierać rozwój komputeryzacji administracji publicznej i podnosić kompetencje cyfrowe urzędników i obywateli? Doświadczenie wskazuje, że najważniejsze jest przełamanie bariery mentalnej. Obecnie nie chodzi już o komputeryzację, rozumianą jako zastosowanie komputerów do wspomagania realizacji zadań na stanowisku pracy, bo ten etap mamy za sobą. Teraz należy w umiejętny sposób korzystać z zasobów informacji do celów zarządczych, do usprawnienia działalności gospodarczej, pogłębiania wiedzy itd. Do tego potrzebna jest informacja o zasobach informacji oraz o usługach dostępnych w Sieci i o sposobie docierania do nich. To dlatego naszym zdaniem cały proces cyfryzacji opiera się na trzech filarach nie tylko na zapewnianiu dostępu do Sieci, tworzeniu zasobów i usług, lecz także na wspieraniu umiejętności cyfrowych obywateli. Jednak podnoszenie umiejętności cyfrowych nie może polegać wyłącznie na takich kursach obsługi każdy z nas za kilka lat będzie używał programów, aplikacji i urządzeń, które dziś jeszcze nie istnieją, i do tego należy się przygotować. Wszyscy musimy się więc nauczyć, jak cały czas uczyć się nowych rzeczy. Tę wiedzę najlepiej zdobywać od pierwszych lat szkoły aż do końca aktywności zawodowej. Dlatego realizujemy taki program jak Cyfrowa Szkoła, służący rozwijaniu kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych, czy też program Latarnicy Polski Cyfrowej dla osób z pokolenia 50+. Rozmawiał Eryk Chilmon IT w Administracji 7

8 CeBIT 2013 Administracja publiczna wymyślona na nowo E-USŁUGI Realizowane przez Polskę projekty teleinformatyczne mają przenieść administrację kraju w erę cyfrowych decyzji. E-usług jest już całkiem sporo, więc teraz najważniejszym zadaniem wydaje się przekonanie obywateli do korzystania z nich. Eryk Chilmon Internet zrewolucjonizował życie społeczne i gospodarcze. Trudno dziś wyobrazić sobie świat np. bez elektronicznej bankowości. Nie dziwi więc to, że również administracja publiczna stale wdraża kolejne rozwiązania IT, ponieważ od nich w coraz większym stopniu będzie zależeć funkcjonowanie całego państwa. Zarówno polska władza centralna, jak i władza samorządowa zdają sobie sprawę z tego, jak wielką szansą i jednocześnie wyzwaniem jest stworzenie sprawnej e-administracji. Zbudowano już wiele narzędzi, które mają zwiększyć efektywność pracy urzędów i ułatwić życie obywatelom. Wciąż też powstają nowe rozwiązania. Niezwykle istotne z punktu widzenia uporządkowania i koordynacji wszystkich działań w zakresie informatyzacji administracji publicznej było powołanie do życia 21 listopada 2011 r. Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (MAC). Nowy resort na samym początku działania musiał zmierzyć się z trudnym zadaniem, jakim było zażegnanie groźby zablokowania funduszy UE na realizację projektów istotnych dla informatyzacji kraju w ramach 7. osi priorytetowej Programu Innowacyjna Gospodarka. Sukces inicjatywy MAC pod nazwą czyszczenie stajni Augiasza pozwolił zapewnić środki desygnowane przez Komisję Europejską na tworzenie usług cyfrowych dla obywateli. Do końca 2015 r. Polska może przeznaczyć na ten cel 3,3 mld zł. Bliższe przyjrzenie się kilku wdrożonym już rozwiązaniom pozwala ocenić, w którym miejscu na drodze do informatyzacji usług znajduje się w tej chwili polska administracja publiczna. Platforma integrująca Kluczowym elementem całego systemu cyfrowej administracji jest Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap). System ma zapewnić komunikację między obywatelami i przedsiębiorcami a administracją oraz między instytucjami administracji publicznej. Ma również pełnić funkcję brokera dostępowego dla usług realizowanych przez inne systemy i inne instytucje, który będzie integrował zasoby informatyczne i umożliwiał komunikację między systemami. Za pomocą epuap już dziś można załatwić wiele spraw urzędowych. Wystarczy zalogować się na stronie gov.pl i wypełnić wniosek. Ilość i rodzaj spraw możliwych do załatwienia drogą elektroniczną określają niezależnie poszczególne placówki. Elektroniczne podanie podpisuje się za pomocą certyfikatu kwalifikowanego lub profilu zaufanego epuap, czyli bezpłatnej metody potwierdzania tożsamości w elektronicznych kontaktach z administracją. Można więc określić epuap mianem scentralizowanego systemu informatycznego, pozwalającego podmiotom publicznym na udostępnianie obywatelom swoich usług przez internet. Profil zaufany to krajowe rozwiązanie, unikatowe na skalę europejską. Jest to innowacyjne podejście do uwierzytelniania obywateli w systemach administracji (nie tylko w systemie epuap, lecz także m.in. w systemach PUE ZUS czy CEIDG,) w szybki i przede wszystkim bezpieczny sposób podkreśla Agnieszka Boboli, dyrektor Centrum Projektów Informatycznych. 8 IT w Administracji

9 Wydanie specjalne epuap eliminuje konieczność konstruowania przez podmioty publiczne własnych systemów kontaktu obywateli z instytucją oraz załatwiania urzędowych spraw przez Sieć. Udostępnia też funkcje elektronicznej skrzynki podawczej (ESP), dzięki czemu podmioty administracji publicznej mogą wywiązać się z ustawowego obowiązku przyjmowania dokumentów w postaci elektronicznej. Warte wyróżnienia Rozwój publicznych e-usług w ostatnich latach w Polsce był bardzo szybki, a za sprawą funduszy unijnych będzie jeszcze szybszy. Co oczywiste, wśród systemów implementowanych w ramach polskiej administracji publicznej są zarówno innowacyjne i udane systemy, jak i takie, które wymagają korekt i dopracowania. Wojciech Cellary, kierownik Katedry Technologii Informacyjnych na Wydziale Informatyki i Gospodarki Elektronicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, a jednocześnie ekspert Komisji Europejskiej, wskazuje na trzy, wyróżniające się jego zdaniem wdrożenia, które z powodzeniem można zaliczyć do tej pierwszej grupy: system służący spisowi powszechnemu przygotowany przez Główny Urząd Statystyczny, E-sąd (patrz: s. 20) oraz system płatności międzynarodowych w Narodowym Banku Polskim (NBP). Szczególnie to ostatnie wdrożenie zasługuje na nieco więcej uwagi, ponieważ eksperci wskazują na jego wysoki poziom zaawansowania i integracji z rozwiązaniami unijnymi. W wyniku uruchomienia systemu SORBNET-EURO i systemu EuroELIXIR oraz uczestnictwa NBP najpierw w systemie TARGET, a następnie TARGET2, a także w systemie STEP2 oraz EURO1 polski system płatniczy został połączony z systemami płatniczymi funkcjonującymi w Unii Europejskiej. NBP był pierwszym uczestnikiem systemu TARGET spośród banków centralnych 10 nowych krajów Unii Europejskiej. Dzięki przystąpieniu do systemu TARGET, a potem przejściu do systemu TARGET2 mógł udostępnić bankom rozwiązanie alternatywne wobec stosowanej dotychczas bankowości korespondenckiej oraz bezpośrednio wpływać na efektywność rozliczeń w euro, szczególnie na skrócenie czasu realizacji płatności transgranicznych i znaczną redukcję ryzyka mówi Adam Tochmański, dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w NBP. Uczestnictwo polskiego banku centralnego w systemie TARGET2 umożliwia ponadto stopniowe przygotowanie się NBP, polskich banków komercyjnych, Krajowej Izby Rozliczeniowej i Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych do zasad i procedur rozliczeniowych oraz standardów technicznych obowiązujących w strefie euro. Nagrodzony system Podczas Europejskiego Kongresu Kardiochirurgów i Torakochirurgów (EACTS) w październiku 2012 r. w Barcelonie wyróżniony został Krajowy Rejestr Operacji Kardiochirurgicznych KROK. Europejscy liderzy kardiochirurgii uznali KROK za rozwiązanie wzorcowe i warte naśladowania. Rejestr jest najważniejszym i najrzetelniejszym źródłem informacji na temat zabiegów kardiochirurgicznych przeprowadzanych na dzieciach i dorosłych w Polsce. Gromadzi dane o liczbie wykonywanych operacji, a także o ich rodzaju i wynikach. Do wprowadzania danych do KROK zobowiązane są umową z Ministerstwem Zdrowia wszystkie polskie ośrodki kardiochirurgii. Dane przekazywane są online, podlegają zewnętrznej i wewnętrznej weryfikacji. Procedury te umożliwiają stałe monitorowanie dostępności i jakości świadczeń kardiochirurgicznych w Polsce. Deklaracje przez internet Chociaż składanie deklaracji papierowych wciąż pozostaje najpopularniejszym sposobem rozliczania się podatników, Polacy coraz chętniej rozliczają się przez internet. System e- -Deklaracje to platforma internetowa uruchomiona przez Ministerstwo Finansów, która umożliwia podatnikom i płatnikom składanie deklaracji podatkowych i innych dokumentów skarbowych drogą elektroniczną. System ten daje obywatelom możliwość przekazywania do urzędu skarbowego deklaracji, zeznań, informacji, wniosków, zawiadomień, zgłoszeń związanych z podatkami PIT, CIT, VAT i innych. Łącznie naliczyć można kilkadziesiąt dokumentów. Co roku sukcesywnie rośnie liczba deklaracji składanych drogą elektroniczną. W ubiegłym roku w ten sposób zostało wysłanych ponad 2 mln zeznań podatkowych PIT. W stosunku do roku 2011 liczba deklaracji wzrosła o ok. 1 mln. Tym, co wyróżnia ten system, jest brak konieczności stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego. Obywatel potwierdza swoją tożsamość, podając, oprócz podstawowych danych, kwotę przychodu wynikającą z zeznania lub rocznego obliczenia podatku za rok podatkowy deklaracji o dwa lata wcześniejszy niż rok, w którym jest składana deklaracja. W 2015 r. ma ruszyć system e-podatki, znacznie rozszerzający możliwości sieciowego kontaktu z administracją skarbową. Dla obywateli największym ułatwieniem może być wstępnie wygenerowana deklaracja podatkowa. Dziś każdy sam musi zebrać dane o swoich zarobkach i odprowadzonych zaliczkach, po czym wpisać je do formularza. W nowym systemie to władze skarbowe zaproponują, jak ma wyglądać roczny PIT danej osoby. Ułatwienia dla ubezpieczonych Jednym z najbardziej oczekiwanych przez obywateli systemów informatycznych była Platforma Usług Elektronicznych (PUE), która funkcjonuje w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) od 14 czerwca 2012 r. Jest to największe przedsięwzięcie tej instytucji w zakresie e-usług, a jego głównym założeniem jest poszerzenie dostępu klientów do usług ZUS świadczonych drogą elektroniczną. Centralnym elementem systemu jest Nowy Portal Informacyjny (NPI), w którym ZUS zamieszcza treści ogólnodostępne, przeznaczone dla wszystkich usługobiorców, oraz treści dostępne dla usługobiorców zarejestrowanych. Bez rejestracji można korzystać z wirtualnego IT w Administracji 9

10 CeBIT 2013 doradcy i wirtualnego inspektoratu. Wirtualny doradca, czyli awatar, po wpisaniu pytania przez użytkownika w odpowiednim oknie udziela na nie odpowiedzi w czasie rzeczywistym. Natomiast wirtualny inspektorat to usługa przedstawiająca klientom, jak zorganizowana jest obsługa w jednostkach ZUS. Dostępny jest również czat z konsultantem COT oraz możliwość zadawania pytań, na które klient uzyskuje odpowiedź mailową. Zainteresowanie e-usługami ZUS stale rośnie, a w szczególności pod koniec ubiegłego roku dało się zauważyć intensywniejszy wzrost liczby użytkowników PUE. Według stanu na 16 grudnia 2012 r. założonych zostało prawie 52 tys. profili PUE. Cyfrowa pomoc społeczna W 2008 r. został zainicjowany projekt Emp@tia Platforma komunikacyjna obszaru zabezpieczenia społecznego, stanowiący reakcję na trudności dotyczące świadczenia usług w obszarze zabezpieczenia społecznego. Podstawowe problemy jednostek administracji publicznej związane były z brakiem integracji systemów teleinformatycznych, co powodowało brak możliwości szybkiego pozyskania informacji niezbędnych do efektywnego funkcjonowania i monitorowania pracy jednostek administracji, nieefektywny przepływ informacji pomiędzy jednostkami oraz instytucjami współpracującymi. Brak współpracy systemów informatycznych powodował niewystarczającą dostępność usług świadczonych przez administrację obszaru zabezpieczenia społecznego, niejednolity poziom świadczenia tych usług i wydłużał załatwianie sprawy w urzędzie. Realizacja projektu miała ten stan rzeczy zmienić. Jego beneficjentami są zarówno osoby korzystające ze świadczeń zabezpieczenia społecznego i rodziny, w tym osoby niepełnosprawne, których liczbę szacuje się na ponad 5 mln, jak i pracownicy instytucji zaangażowanych w dystrybucję tych świadczeń. Na rzecz osób wymagających wsparcia pracuje ponad 40 tys. urzędników z około 11 tys. jednostek na wszystkich poziomach administracji. Można również powiedzieć, że projekt 3,3 mld zł z Programu Innowacyjna Gospodarka może przeznaczyć Polska do końca 2015 r. na projekty informatyczne w administracji publicznej. jest skierowany do przedsiębiorców. Mam na myśli dostawców usług związanych z realizacją świadczeń w obszarze zabezpieczenia społecznego tłumaczy Katarzyna Kosiewicz z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, kierownik projektu Emp@tia. Otwarcie danych przestrzennych Dzięki projektowi GEOPORTAL.GOV. PL urzędy, firmy i obywatele uzyskali bezpłatny dostęp do aktualnych danych przestrzennych. Za sprawą dyrektywy INSPIRE, która położyła podwaliny pod europejski system wymiany informacji o przestrzeni, Główny Urząd Geodezji i Kartografii udostępnił rządowy Geoportal zgodny z założeniami tej dyrektywy. Projekt stanowi infrastrukturę węzłów Krajowej Infrastruktury Informacji Przestrzennych (KIIP), współpracujących ze sobą i świadczących usługi od wyszukiwania i udostępniania danych aż do ich analizy. Geoportal pełni rolę brokera, udostępniającego użytkownikom dane i usługi geoprzestrzenne poprzez wyszukanie żądanych informacji. Jednym z wymagań zbudowanego rozwiązania jest zapewnienie interoperacyjności rozumianej jako możliwość współdziałania węzłów infrastruktury niezależnie od platformy sprzętowej, systemowej i programowej. Projekt GEOPORTAL.GOV.PL udostępnia opracowania i dane geoprzestrzenne, w tym m.in. dane o charakterze katastralnym (zawierające informacje dotyczące geometrii działek ewidencyjnych), opracowania ortofotomap lotniczych i satelitarnych, dane o przebiegu granic jednostek podziału terytorialnego państwa, a także dane z państwowego rejestru nazw geograficznych. W portalu znajdują się informacje geoprzestrzenne w formie przekierowań lub wskazań do danych zewnętrznych (dowolne serwisy z danymi przestrzennymi zarejestrowane w systemie). Może on funkcjonować również jako punkt dostępowy do danych wskazujący źródło danych (tzw. one stop). Standaryzacja i integracja Przegląd wybranych wdrożeń uzmysławia, jak szeroki jest zakres wprowadzanych zmian i jak wielu dziedzin dotyczy. Jednak nie można tracić z pola widzenia głównego celu tej zakrojonej na ogromną skalę reformy administracji. Sensem informatyzacji jest poprawa życia obywateli, natomiast jej realną miarą są korzyści dla obywatela, a nie np. ilość zakupionego sprzętu czy wydanych pieniędzy. Tylko w ten sposób można ocenić, czy wprowadzane zmiany przynoszą efekty. Ale żeby obywatele mogli korzystać z informatyzacji, trzeba też wykonać tę mniej widoczną pracę optymalizację procesów i procedur. Informatyzowanie prostych i użytecznych usług, które mogą ułatwić życie dużym grupom obywateli w krótkim czasie, jest jak najbardziej uzasadnione, jednak niezbędna jest standaryzacja procesów i procedur formalnych, ponieważ zdecydowana większość usług obejmuje wiele urzędów, a zwłaszcza ogromną ilość danych, jakie znajdują się w prowadzonych przez urzędy systemach ewidencyjnych i rejestrowych. Bez integracji usług i optymalizacji procesów będziemy mieli do czynienia wyłącznie z uzupełnianiem danych przez klienta, a także wydawaniem zaświadczeń i poświadczeń. Dobrym przykładem obszaru zintegrowanych usług jest jednolity system katastralny obejmujący Nową Księgę Wieczystą, Ewidencję Gruntów i Budynków i gminne systemy podatku od nieruchomości powiązane z rejestrami PESEL i TERYT. Zgodnie z zapowiedziami MAC właśnie w tym kierunku będzie zmierzać polska e-administracja. 10 IT w Administracji

11 Wydanie Advertorial specjalne Technopark Pomerania przestrzeń dla rozwoju innowacyjnego biznesu Specyfikacja techniczna Centrum Danych Obiekt: powierzchnia użytkowa: m2 powierzchnia komór serwerowych: 602 m 2 instalacja 170 szaf serwerowych 47U Powierzchnia magazynowa i techniczna winda towarowa Zasilanie: zasilanie średniego napięcia z 2 różnych GPZ, biegnące różnymi trasami oddzielne trafostacje systemy UPS, generator prądotwórczy Szczecińskie serce nowych technologii Technopark Pomerania jest kluczową dla Szczecina i regionu organizacją, wspierającą rozwój innowacyjnych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Położony w centrum miasta, wśród parków i terenów rekreacyjnych, sąsiaduje z najdynamiczniej rozwijającymi się północnymi dzielnicami Szczecina. Działalność instytucji wpisuje się w strategiczną wizję rozwoju miasta, ukierunkowaną na wspieranie innowacyjnej przedsiębiorczości oraz budowanie gospodarki opartej na wiedzy. Dynamiczny rozwój innowacyjnych firm Dzięki nowoczesnej i rozbudowywanej infrastrukturze oraz kompleksowym programom wsparcia, w Technoparku Pomerania tworzone są najlepsze warunki dla dynamicznego rozwoju firm z branży ICT od inkubacji dla początkujących tzw. start-up ów, do wzmacniania funkcjonujących już na rynku przedsiębiorstw. W chwili obecnej, w zmodernizowanym w 2010 roku pierwszym budynku Technoparku Pomerania, prowadzi działalność 21 firm. Przedsiębiorcy korzystają z szeregu usług wsparcia oferowanych przez park, wśród których wymienić można m.in. programy doradcze dostosowane indywidualnie do potrzeb przedsiębiorców, organizowanie szkoleń i wydarzeń branżowych, ułatwianie nawiązywania współpracy ze środowiskiem naukowym, usługi prawne i księgowe czy pomoc w pozyskiwaniu finansowania zewnętrznego. Ponadto Technopark Pomerania przygotowuje studia wykonalności, projekty techniczne oraz biznesplany dla projektów informatycznych. Jak dotychczas zrealizowano blisko 20 projektów IT dla samorządów w całej Polsce. Inspirująca infrastruktura W 2013 roku infrastruktura Technoparku Pomerania powiększy się o trzy nowe budynki, które obejmą przestrzeń biurową i konferencyjną dla rozwoju kolejnych kilkudziesięciu innowacyjnych firm oraz Centrum Danych. Serwerownia będzie największym tego typu obiektem w regionie oraz jednym z większych w Polsce. Świadczenie usług w modelu cloud computing umożliwi lokalnym firmom oraz instytucjom publicznym rozwijanie działalności bez konieczności inwestowania w infrastrukturę informatyczną. Instalacją szaf serwerowych oraz systemu chłodzenia serwerowni zajmie się partner technologiczny Technoparku Pomerania firma Rittal, która jest wiodącym w skali Chłodzenie: energooszczędna klimatyzacja wykorzystująca technologię stand by Free Cooling plus, urządzenia o najwyższym stopniu dostępności zaprojektowane dla standardu TIER III i IV standardowe skalowalne moce chłodnicze na szafę Rack do 5 kw, 10 kw, 15 kw, 25 kw z redundancją w tym samym zakresie mocy Ochrona przeciwpożarowa: system detekcji pożaru z gazowym systemem gaśniczym system wczesnej detekcji dymu oparty na detektorach laserowych Bezpieczeństwo: centralny, całodobowy system monitoringu CCTV system strefowej kontroli dostępu Łączność: światłowodowe połączenia do kilku operatorów telekomunikacyjnych. światowej dostawcą kompletnych systemów i rozwiązań modułowych efektywnych energetycznie dla centrów obliczeniowych począwszy od szaf, rozdziału mocy i klimatyzacji, aż po innowacyjne koncepcje bezpieczeństwa fizycznego i zabezpieczania danych systemów infrastruktury IT. IT w Administracji 11 11

12 CeBIT 2013 Wywiad Bez zbędnych formalności Elektroniczny obieg danych z wniosków oraz możliwość wyboru dowolnego urzędu gminy, w którym można złożyć wniosek, ograniczyły czas i zminimalizowały koszty rejestracji firmy. Ponadto zwiększone zostało bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Rozmowa z Dariuszem Bogdanem, wiceministrem gospodarki IT w Administracji: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej to jeden z lepiej przygotowanych i zrealizowanych projektów informatycznych w Polsce w ostatnich latach. Co Pana zdaniem przyczyniło się do sukcesu CEIDG? Dariusz Bogdan: Za powodzeniem CEIDG stoi sama idea tego przedsięwzięcia. Projekt ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej, upraszcza stosowanie związanego z nią prawa oraz usprawnia funkcjonowanie samej administracji. Zwiększone zostało także bezpieczeństwo obrotu gospodarczego poprzez centralne udostępnianie informacji m.in. o koncesjach, licencjach, zezwoleniach i wpisach do rejestru działalności regulowanej. Myślę, że jednym z istotnych czynników składających się na niewątpliwy sukces CEIDG było z pewnością zaangażowanie i determinacja zespołu projektowego. Przy budowie CEIDG współpracowało wielu ekspertów z Ministerstwa Gospodarki oraz innych resortów centralnych, a także urzędów gmin. Podczas budowy CEIDG okazało się, że konieczna jest zmiana przepisów. Zmiana prawa to jednak proces długotrwały i w pewnym sensie ryzykowny. Czy nie bał się Pan, że wpłynie to negatywnie np. na terminowość realizacji projektu? Aby wdrożyć sprawny system w terminie, musieliśmy udoskonalić przepisy, odzwierciedlając nowe możliwości techniczne i uwarunkowania organizacyjnoprawne tworzonego rejestru centralnego. Na szczęście parlament przyjął większość zaproponowanych zmian. Bez tych reform system nie realizowałby swoich podstawowych celów oraz misji Ministerstwa Gospodarki zmierzającej do stworzenia najlepszych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej w Europie. W jaki sposób CEIDG przyczynia się do wzrostu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego w Polsce i Unii Europejskiej? Zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego odbywa się m.in. poprzez dostarczenie oraz transparentność informacji publikowanej na ogólnodostępnej stronie CEIDG. Wpisy publikowane w CE- IDG są weryfikowane przez kilka urzędów i obrazują obecny status przedsiębiorcy. Sprawdzana jest tożsamość składającego wniosek oraz ewentualne zakazy prowadzenia działalności gospodarczej. Od 1 lipca 2012 r. w CEIDG zostały udostępnione informacje o wszystkich rejestrach działalności reglamentowanej (licencje, koncesje, zezwolenia, wpisy do rejestrów działalności regulowanej) dotyczące przedsiębiorców wpisanych w CEIDG oraz KRS. Proces rejestracji firmy stał się transparentny dzięki zintegrowanemu formularzowi rejestracyjnemu CEIDG-1. Ponadto CEIDG jest bezpośrednio połączona z 10 różnymi instytucjami uczestniczącymi w procesie rejestracji działalności gospodarczej. Ministerstwo Gospodarki nawiązało bezpośrednią współpracę z każdą z tych instytucji, podpisując porozumienia gwarantujące zachowanie zasad wzajemnej współpracy oraz poziomu świadczonych na rzecz przedsiębiorców usług. W jakim zakresie z CEIDG mogą korzystać obcokrajowcy? Jakie korzyści z funkcjonowania centralnej ewidencji mają przedsiębiorcy spoza Polski? Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej rejestracji w CEIDG bez dodatkowych formalności mogą dokonywać obywatele wszystkich państw członkowskich UE oraz obywatele Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Konfederacji Szwajcarskiej, jak również USA. W wypadku innych osób ustawa szczegółowo precyzuje dodatkowe wymagania, jakie należy spełnić jednym z nich jest np. posiadanie Karty Polaka lub zezwolenia na osiedlenie się. Jeśli nic nie budzi wątpliwości, weryfikacja przebiega automatycznie. W sytuacjach niejednoznacznych wniosek jest analizowany przez pracowników organu rejestrowego. Zasady samej rejestracji 12 IT w Administracji

13 Wydanie specjalne Wywiad Fot. archiwum są jednakowe dla wszystkich polskich i zagranicznych przedsiębiorców. Obcokrajowcy mogą również wybrać wersję angielską aplikacji. Od zakładającego firmę wymagamy podpisu kwalifikowanego, profilu zaufanego lub stawiennictwa w dowolnym urzędzie gminy lub miasta. Można też zarejestrować się listownie, ale wtedy wymagane jest notarialne potwierdzenie podpisu, tj. tożsamości przedsiębiorcy. Uogólniony koszt jednego wpisu w CE- IDG to ok. 5 zł, a więc bardzo niewiele. Jakie korzyści finansowe przyniosła CEIDG dla budżetu państwa, biorąc pod uwagę, że projekt kosztował ponad 28 mln złotych? Czy ta inwestycja się nam opłacała? Na początek ważna informacja: wpis do CEIDG jest bezpłatny. Natomiast koszt jednostkowy, wynikający z wartości wytworzenia systemu, jest niski, ale przy prowadzeniu rejestru trudno mówić o bezpośrednich korzyściach finansowych dla budżetu. Raczej jest to optymalizacja i zmniejszenie kosztów administracyjnych. A prawdziwy zysk szybka i bezpłatna rejestracja firmy jest po stronie przedsiębiorców. Zamiast chodzić po urzędach i załatwiać formalności, mogą się skupić na prowadzeniu biznesu. A jakie są inne, niefinansowe korzyści z uruchomienia CEIDG? Dariusz Bogdan od 2007 r. pełni funkcję wiceministra gospodarki. Aktywnie działa w kilku komisjach sejmowych. Jest też przewodniczącym Zespołu Gospodarki Elektronicznej, Rady Nadzorczej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Komitetu do Spraw Umów Offsetowych, a także współprzewodniczącym Zespołu Trójstronnego Przemysłu Zbrojeniowego. Ukończył Wydział Mechatroniki Politechniki Warszawskiej, a następnie studia podyplomowe w zakresie Telekomunikacji, Informatyki i Zarządzania na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej Jak już wspomniałem, przedsiębiorcy zyskują na czasie. Rejestracja działalności gospodarczej dzięki zintegrowanemu formularzowi skróciła się do kilku minut. Elektroniczny obieg danych z wniosków oraz możliwość wyboru dowolnego urzędu gminy, w którym można złożyć wniosek, ograniczają czas i minimalizują koszty rejestracji. Innym ważnym aspektem o nim również już była mowa jest zwiększone bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. CEIDG stała się interfejsem do modyfikacji danych w innych rejestrach GUS-u, Urzędu Skarbowego itd. Ze statystyki wynika, że z tych możliwości aktywnie korzystają przedsiębiorcy. Jakie będą kolejne kroki rozwojowe systemu? To prawda, przedsiębiorca w każdej chwili może online sprawdzić swój wpis i zgłosić potrzebę zmiany lub ewentualne niezgodności ze stanem faktycznym. Zresztą jest do tego ustawowo zobowiązany w ciągu 7 dni od daty zaistnienia zmiany. Formularz zintegrowany CEIDG-1 przekazuje informacje do innych systemów i rejestrów. Wraz z wnioskiem o rejestrację firmy wybiera się formę opłacania podatku dochodowego. Można również zarejestrować się jako płatnik VAT. Nasze aspiracje sięgają jednak jeszcze dalej. Chcemy uprościć proces rejestracji firmy do pojedynczego kontaktu z CEIDG. Do tego nowelizacja przepisów umożliwi innym organom dopisywanie zmian danych do CEIDG oraz wyeliminuje konieczność odwiedzania ZUS-u. Ponadto po połączeniu CEIDG z rejestrami koncesji, licencji i zezwoleń przedsiębiorcy nie będą musieli informować poszczególnych rejestrów o wprowadzanych zmianach we wpisie do CEIDG. Projekt CEIDG ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej, upraszcza stosowanie związanego z nią prawa oraz usprawnia funkcjonowanie samej administracji. Kolejny projekt związany z przedsiębiorczością, który realizuje Ministerstwo Gospodarki, to Pojedynczy Punkt Kontaktowy (PPK) ma on m.in. ułatwić zakładanie działalności gospodarczej. Na czym to polega? Prowadzenie Punktu Kontaktowego jest ustawowym obowiązkiem Ministra Gospodarki. Wymóg ten jest ponadto efektem wdrożenia dyrektywy dotyczącej usług na rynku wewnętrznym w naszym kraju. Zadaniem punktów, które funkcjonują w każdym kraju UE, jest w głównej mierze udostępnianie informacji dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej w państwach członkowskich, a także umożliwienie realizacji procedur administracyjnych drogą elektroniczną. Zamierzamy powiązać CEIDG z Elektronicznym Punktem Kontaktowym. Dlatego w połączonym portalu ceidg+eugo pod adresem powstanie portal Doing Business, który będzie pokazywał i umożliwiał realizację procedur z perspektywy zdarzeń życiowych przedsiębiorcy. Informacje w nim zawarte będą dostępne zarówno po polsku, jak i po angielsku. Liczymy, że dzięki temu narzędziu jeszcze bardziej przybliżymy się do idei Jednolitego Rynku Europejskiego. Rozmawiał Jacek Orłowski IT w Administracji 13

14 CeBIT 2013 Bezpieczny obrót gospodarczy dzięki IT PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ 1 lipca 2011 r. Ministerstwo Gospodarki uruchomiło system CEIDG, dzięki któremu przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi mogą zarejestrować działalność gospodarczą oraz dokonać zmian we wpisie przez internet bez konieczności osobistej wizyty w urzędzie. Artur Pęczak Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) jest scentralizowanym spisem przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy prowadzą działalność na terenie Polski.W ramach projektu CEIDG dokonano migracji danych z ewidencji gminnych do ogólnopolskiego rejestru prowadzonego w systemie teleinformatycznym, dzięki czemu wszystkie procedury związane z ewidencją działalności gospodarczej zostały odmiejscowione, co oznacza, że nie zależą dalej od miejsca prowadzenia działalności czy zamieszkania przedsiębiorcy. CEIDG umożliwia zarejestrowanie działalności oraz wprowadzenie zmian we wpisie drogą elektroniczną. Spis ten prowadzony jest w systemie teleinformatycznym przez Ministra Gospodarki i został sfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata Jedno okienko przez internet W ramach CEIDG prowadzony jest portal internetowy firma.gov.pl, w którym przyszli i obecni przedsiębiorcy mogą zarejestrować lub zawiesić firmę, a także wznowić albo zamknąć prowadzoną działalność gospodarczą, czy też zmienić jej rodzaj. Możliwa jest także modyfikacja danych we wpisie w rejestrze przedsiębiorców przez internet bez konieczności osobistej wizyty w urzędzie gminy. Wniosek CEIDG-1 o rejestrację działalności gospodarczej stanowi jednocześnie zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych (ZUS/KRUS), zgłoszenie do Urzędu Skarbowego oraz wniosek o nadanie numeru REGON (GUS). Od 1 stycznia 2012 r. przedsiębiorcy, którzy dysponują bezpiecznym podpisem elektronicznym, mogą dołączyć do wniosku zgłoszenie rejestracyjne lub aktualizacyjne w zakresie podatku od towarów i usług (formularz VAT-R). Wprowadzono również możliwość zawarcia we wniosku o wpis do CEIDG danych pełnomocnika upoważnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy. W tym kontekście portal firma.gov.pl stanowi odzwierciedlenie idei jednego okienka, zgodnie z którą wszystkie czynności związane z rejestracją firmy można wykonać w jednym miejscu, w trakcie jednej wizyty w urzędzie. Celem projektu CEIDG było umożliwienie wykonania całej procedury rejestracji działalności gospodarczej w jednym miejscu, przy minimum formalności i w możliwie krótkim czasie wyjaśnia Sebastian Christow, dyrektor w Departamencie Gospodarki Elektronicznej Ministerstwa Gospodarki. Cele projektu Celami ogólnymi projektu CEIDG były: centralizacja bazy ewidencji działalności gospodarczej z możliwością dokonywania czynności w rejestrze ewidencji drogą elektroniczną, uproszczenie procedur i skrócenie czasu potrzebnego na założenie firmy, ujednolicenie zasad obsługi przedsiębiorców oraz zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Przykładem ułatwienia wdrożonego w portalu CEIDG jest kreator wniosku. Pomaga on w wypełnieniu elektronicznego formularza CEIDG-1. Z badań ankietowych, które analizowaliśmy, wynika, że ponad połowa polskiego społeczeństwa w wieku produkcyjnym chce prowadzić swój własny biznes. Niestety, przeważająca liczba osób z tej grupy wskazywała, że główną przyczyną zniechęcającą do założenia własnej firmy jest biurokracja mówi Michał Pierzchalski, ekspert z Departamentu Gospodarki Elektronicznej Ministerstwa Gospodarki pracujący przy projekcie CEIDG. Pełna ścieżka elektroniczna W celu zarejestrowania działalności gospodarczej przez internet należy wejść na stronę firma.gov.pl, a następnie wypełnić interaktywny wniosek CEIDG-1. Przygotowanie wniosku możliwe jest na dwa sposoby przy użyciu kreatora lub przez wypełnienie standardowego formularza. Obie te metody dostępne są również wówczas, gdy chcemy zmienić dane we wpisie, zawiesić, wznowić lub zakończyć działalność gospodarczą. Złożenie wniosku drogą elektroniczną wymaga potwierdzenia swojej 14 IT w Administracji

15 Wydanie specjalne tożsamości jedną z dwóch dostępnych form podpisów elektronicznych: za pomocą podpisu elektronicznego weryfikowanego certyfikatem kwalifikowanym lub profilu zaufanego epuap. W tym wypadku mamy do czynienia z pełną ścieżką elektroniczną, która pozwala załatwić wszystkie sprawy związane z rejestracją działalności gospodarczej przez internet bez potrzeby udania się do urzędu. Jednocześnie autorzy projektu przewidzieli możliwość wysłania wniosku CE- IDG-1 bez składania pod nim podpisu elektronicznego. Przyszły przedsiębiorca ma 7 dni na potwierdzenie swojej tożsamości pracownikowi urzędu gminy, który dopełni reszty formalności. Jest to tak zwana pośrednia ścieżka elektroniczna. Dla tych, którzy nie mają narzędzi autentykacji elektronicznej, wprowadzono możliwość dokonania czynności w CE- IDG w dowolnym urzędzie gminy w Polsce. W wypadku CEIDG mamy bowiem do czynienia z całkowitym odmiejscowieniem usług komentuje Pierzchalski. Wyszukiwarka przedsiębiorców Kluczowym elementem systemu CEIDG jest baza przedsiębiorców z wyszukiwarką. Dane w ewidencji są jawne, zatem każda osoba fizyczna lub instytucja może pozyskiwać informacje zawarte w rejestrze, korzystając z udostępnionej wyszukiwarki. Wydruk ze strony internetowej CEIDG stanowi zaświadczenie o wpisie w CEIDG. Jednocześnie z uwagi na to, że system jest dostępny także dla administracji publicznej, jej organy nie mogą się domagać okazywania czy załączania do wniosków zaświadczeń o wpisie do ewidencji przedsiębiorców. Wyszukiwanie przedsiębiorców może być prowadzone na podstawie wielu kryteriów, w tym numeru NIP, REGON, nazwy firmy oraz imienia i nazwiska osoby prowadzącej działalność. Z bazy można pozyskiwać szczegółowe informacje o przedsiębiorcy w zakresie rodzaju prowadzonej działalności według klasyfikacji PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), wydanych mu uprawnień (licencji, koncesji, zezwoleń), ustanowionych pełnomocników oraz historii funkcjonowania firmy na rynku. Wgląd do tych danych jest bezpłatny. Gminy beneficjentem projektu Głównymi beneficjentami projektu są jego użytkownicy przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, urzędy miast i gmin, inne jednostki administracji publicznej wydające koncesje, licencje, zezwolenia oraz wszyscy obywatele i instytucje, które pozyskują informacje z ewidencji działalności gospodarczej. Urzędnicy instytucji centralnych i jednostek samorządu terytorialnego mogą za pośrednictwem systemu administrować podziałem pracy w swoim urzędzie, sprawdzić status sprawy, generować raporty lub nawet prowadzić ewidencję właściwą dla swojego obszaru i zakresu wylicza Pierzchalski. W ramach projektu przeniesiono dane dotyczące wpisów przedsiębiorców z blisko 2500 ewidencji gminnych do jednego centralnego rejestru. Do migracji danych zastosowaliśmy rozwiązania informatyczne, które w ciągu niespełna 5 miesięcy pozwoliły na przeniesienie CEIDG dla cudzoziemców Portal CEIDG został udostępniony w dwóch wersjach językowych polskiej i angielskiej. Platforma jest dostępna 24 godziny na dobę przez internet z dowolnego miejsca na świecie i, co ważne, akceptuje podpisy elektroniczne wydane poza granicami Polski. Dzięki temu cudzoziemcy mogą zarejestrować działalność oraz dokonywać aktualizacji wpisu, korzystając z własnego podpisu elektronicznego. Jak informują przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki, działalność w Polsce mogą prowadzić bez ograniczeń obywatele wszystkich krajów UE, całego EOG, a także obywatele innych krajów, posiadający stosowny status pobytowy. Czynności związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności mogą, podobnie jak obywatele Polski, wykonywać drogą elektroniczną. Przedsiębiorcy zagraniczni mają możliwość sprawdzenia w CEIDG swoich kontrahentów z Polski. Nawet jeśli w którymś z krajów nie uznaje się wydruku z CEIDG jako zaświadczenia, przedsiębiorca może uzyskać w Ministerstwie Spraw Zagranicznych apostille lub legalizację tego dokumentu, co nadaje mu ważności w obrocie zagranicznym. ok. 3 mln wpisów. Niestety, jak się okazało, dane te nie były najlepszej jakości komentuje Pierzchalski. Wdrożenie CEIDG stało się więc istotnym impulsem do uporządkowania informacji o firmach w Polsce. Proces migracji pokazał, że lokalne (gminne) ewidencje zawierają wiele błędów i braków, np. na porządku dziennym były wpisy działalności gospodarczej bez przyporządkowanego PKD. W dużej mierze przyczyną takiego stanu rzeczy były zmieniające się na przestrzeni lat przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji przedsiębiorców. W procesie migracji wpisów do CEIDG zastosowaliśmy weryfikację i uzupełnianie niezbędnych danych na podstawie rejestrów GUS-u (REGON) oraz Ministerstwa Finansów (CRP, KEP). Ponadto przygotowaliśmy formularze, umożliwiające przedsiębiorcom samodzielne uzupełnienie wpisów, które nie przeszły pozytywnie weryfikacji, oraz usunięcie wpisów zwielokrotnionych informuje Marcin Szokalski, ekspert z Departamentu Gospodarki Elektronicznej Ministerstwa Gospodarki pracujący przy projekcie CEIDG. Pojedynczy Punkt Kontaktowy Drugim projektem e-administracji prowadzonym przez Ministerstwo Gospodarki jest Pojedynczy Punkt Kontaktowy (PPK). Pod adresem gov.pl udostępniono portal informacyjny zawierający szczegółowe wytyczne na temat procedur i formalności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce, dane kontaktowe instytucji publicznych wraz z zakresem ich kompetencji, informacje na temat sposobów i warunków dostępu do rejestrów publicznych i bazy danych oraz uwarunkowania prawne dotyczące prowadzenia i rozstrzygania sporów między przedsiębiorcą a organami instytucji publicznych. Planujemy, aby CEIDG stała się częścią większego przedsięwzięcia realizowanego w ramach nowego działania, do którego w szybkim tempie przystępujemy, a mianowicie budowy, zgodnie z dyrektywą unijną, Pojedynczego Punktu Kontaktowego. Chcemy, aby w zakresie budowy PPK wszelkie IT w Administracji 15

16 CeBIT 2013 Doing Business in Poland Sebastian Christow dyrektor w Departamencie Gospodarki Elektronicznej, Ministerstwo Gospodarki procedury związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej były dostępne w prosty sposób przez internet. CEIDG jako jeden z procesów będzie uzupełnieniem części tych procedur mówi Pierzchalski. Polski Pojedynczy Punkt Kontaktowy rozwijany jest na podstawie projektu Uproszczenie procedur związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej poprzez ich elektronizację i wdrożenie idei»jednego okienka«, zwanego w skrócie UEPA, który realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) na lata Jednocześnie PPK ma na celu spełnienie wytycznych Dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym, nakładającej na kraje członkowskie Unii Europejskiej obowiązek dokonania przeglądu i uproszczenia procedur administracyjnych związanych z prowadzeniem działalności usługowej, a także utworzenia Pojedynczych Punktów Kontaktowych wraz z umożliwieniem łatwego dostępu do zawartych w nich Rejestracja firmy to dopiero początek biznesu. Przyśpieszenie i odciążenie procesu rejestracyjnego zdecydowanie usuwa barierę wejścia, ale nie jest to jedyne ograniczenie dla przedsiębiorczości. Nadal pozostają przeszkody związane ze znajomością i koniecznością przestrzegania licznych procedur wymaganych przy prowadzeniu działalności gospodarczej, w tym tych związanych z podatkami, ubezpieczeniami, ewentualnymi koncesjami, licencjami, zezwoleniami czy wymogami informacyjnymi. Nie można zapomnieć o barierze dostępu do finansowania. Aby pomóc przezwyciężyć te przeszkody, portal firma. gov.pl przekształca się w portal Doing Business biznes.gov.pl. Z założenia ma on świadczyć usługi informacyjne i transakcyjne przy rejestracji i prowadzeniu działalności gospodarczej. System nie obejdzie się również bez mailowej i telefonicznej linii wsparcia, które, tak jak dotychczas, będą powiązane z fizycznymi punktami obsługi, jeżeli takiego wsparcia będzie potrzebował przedsiębiorca. Wszystko to jest częścią sieci europejskich punktów kontaktowych świadczących tego typu usługi w poszczególnych państwach członkowskich na zasadach one stop shop. informacji wszystkim usługodawcom i usługobiorcom. Mapowanie procedur Liderem projektu UEPA jest Ministerstwo Gospodarki, a partnerami Instytut Logistyki i Magazynowania (ILiM) oraz Krajowa Izba Gospodarcza (KIG). Jednym z celów szczegółowych projektu jest wykonanie analizy, mapowania, przygotowania propozycji uproszczeń i elektronizacji procedur związanych z rejestracją i prowadzeniem działalności gospodarczej. Do tej pory w projekcie zidentyfikowano w tym zakresie blisko 1200 procedur administracyjnych, a ponad 600 z nich udało się już opisać i zmapować. W ramach projektu UEPA Instytut Logistyki i Magazynowania prowadzi prace nad procedurami administracyjnymi w zakresie trzech powiązanych ze sobą procesów: mapowania, upraszczania i elektronizacji. Efektem mapowania jest opis procedury administracyjnej, publikowany w portalu oraz schemat BPMN (Business Process Modeling Notation, Notacja i Model Procesu Biznesowego). W ramach upraszczania tworzony jest Dokument Propozycji Uproszczeń (DPU), który zawiera przygotowane i skonsultowane propozycje uproszczeń procedur administracyjnych. Natomiast rezultatem elektronizacji są gotowe do wdrożenia formularze elektroniczne umożliwiające realizację procedur administracyjnych informuje dr Marcin Kraska, zastępca kierownika Centrum Elektronicznej Gospodarki ILiM. Teraźniejszość i przyszłość Od momentu uruchomienia rejestru system CEIDG przetworzył ponad 2 mln wniosków. W ubiegłym roku rozszerzono funkcjonalność o możliwość dołączenia do wniosku rejestracyjnego formularza VAT-R oraz udostępniono rejestr pełnomocnictw. Kluczową usługą uruchomioną w 2012 r. jest również Rejestr Działalności Reglamentowanej. Wszelkie urzędy wydające uprawnienia dla przedsiębiorców zarejestrowały się w CEIDG i przenoszą informacje dotyczące wydanych licencji, koncesji, zezwoleń mówi Pierzchalski. Nadal trwają prace nad projektem UEPA oraz wprowadzane są zmiany w funkcjonowaniu portalu CEIDG. W 2013 r. będziemy kontynuować rozwój systemu i wzbogacanie treści informacyjnych portalu oraz zmodyfikujemy wzór wniosku o wpis do CEIDG. Udostępniona zostanie pełnomocnikom wskazanym we wpisach przedsiębiorców w CEIDG możliwość dokonywania czynności drogą elektroniczną. Planowane zmiany legislacyjne zawarte w projekcie ustawy o ułatwieniu warunków wykonywania działalności gospodarczej pozwolą na posługiwanie się pełnomocnictwami uwidocznionymi w CEIDG także w postępowaniach przed organami podatkowymi i skarbowymi. Będziemy zachęcać Ministerstwo Finansów i inne urzędy do umożliwienia pełnomocnikom uwidocznionym w CEIDG dokonywania określonych czynności również drogą elektroniczną zapowiada Marcin Szokalski. Ekspert Ministerstwa Gospodarki liczy również na szybkie wejście w życie zmian zawartych w przygotowanej w jego resorcie nowelizacji przepisów dotyczących CEIDG, które mają wprowadzić kolejne ułatwienia dla przedsiębiorców i ich kontrahentów. 16 IT w Administracji

17 Wydanie Advertorial specjalne Nowy standard ochrony danych Najnowsza norma DIN nawet na najwyższym poziomie tajności dopuszcza pozostawienie małych fragmentów nośników danych. Technologia LiquiDATA stawia poprzeczkę znacznie wyżej w procesie niszczenia dyski zmieniają się w ekologiczną ciecz. Odzyskanie tak zniszczonych danych jest dzisiaj niemożliwe. Granica w odzyskiwaniu danych Podczas ataku na World Trade Center, 11 września 2001 roku tysiące ton ciężaru z zawalonych budynków sprasowały, połamały, pogniotły wszystko co znajdowało się w środku w tym także komputery i znajdujące się w nich dyski twarde. Wysoka temperatura, pożar, woda, wszechobecny pył. To wszystko nie wystarczyło by zniszczyć bezpowrotnie dane komputerowe. ( ) są one spalone, zanieczyszczone, częściowo zatopione w betonie, ale jestem pewny, że możemy je naprawić ( ) powiedział przedstawiciel firmy CONVAR dla Heute Journal (3/11/2002). Słowa dotrzymał. Użyto do tego technologii laserowego skanowania dane ze zniszczonych nośników po prostu przeniesiono na nośniki sprawne. Koszt odzyskiwania wyniósł około USD za dysk. Niemożliwe stało się możliwe Dane z dysku twardego promu Columbia zostały odzyskane. W lutym 2003 r. uległ on katastrofie podczas wchodzenia w atmosferę ziemską. Odnaleziono jeden z trzech twardych dysków. Dysk, który spadł z wysokości kilku tysięcy metrów był spalony, a talerze dysku porysowane. Dzięki zaawansowanej technologii udało się odzyskać ponad 99% danych z zapisanego w połowie dysku. Dlatego, aby skutecznie zniszczyć dane na zużytych dyskach, powstała technologia LiquiDATA. LiquiDATA jako jedyna w wersji mobilnej zapewnia 100%-wą skuteczność. Nawet dane z nośników odnalezionych po katastrofach World Trade Center i promu Columbia udało się odzyskać w specjalistycznym laboratorium. Po zakończeniu procesu chemicznego niszczenia zostaje tylko odrobina ekologicznej cieczy. Jaka jest przewaga konkurencyjna LiquiDATA? To mobilność i skuteczność: inne metody o 100%-wej skuteczności NIE są mobilne, inne metody mobilne NIE zapewniają 100%-wej skuteczności. Jedyny na świecie samochód-laboratorium, który zmienia dyski w ciecz. Niszczenie może odbyć się w dowolnej lokalizacji. LiquiDATA to metoda chemicznego niszczenia danych: Unikatowa Nieodwracalna Ekologiczna Mobilna i szybka Ekonomiczna Sprawdzona LiquiDATA zmieniamy dyski w ciecz IT w Administracji 17

18 CeBIT 2013 Wywiad Informatyzacja sprawiedliwości Rozwój nowych technologii postępuje w niewyobrażalnym tempie. Funkcjonalności, które jeszcze niedawno były jedynie iluzorycznym konceptem science fiction, dziś są standardem. Rozmowa z wiceministrem sprawiedliwości Jackiem Gołaczyńskim IT w Administracji: We wrześniu 2012 r. spotkał się Pan wraz z polskimi sędziami i prokuratorami z referendarzami z Niemiec. Czego dotyczyły toczące się rozmowy? Jacek Gołaczyński: Sędziowie z Sądu Apelacyjnego w Brunszwiku oraz sądów podległych temu sądowi spotkali się ze mną w Ministerstwie Sprawiedliwości. Tematem naszego spotkania była wymiana doświadczeń na temat informatyzacji sądownictwa. Zaprezentowałem dokonania polskich sądów w tym obszarze i wysłuchałem opinii w tej sprawie kolegów z Niemiec. Wskazałem przede wszystkim na zaawansowany projekt informatyzacji ksiąg wieczystych możliwość ich przeglądania przez internet i plany składania wniosków o wpis drogą elektroniczną. Opisałem też system działającego w Polsce sądu elektronicznego, porównując go do działających w Niemczech podobnych organizmów. Na koniec przedstawiłem koncepcję protokołu elektronicznego, w kształcie nieznanym w praktyce niemieckiej. Ten ostatni temat wzbudził dyskusję i uznanie dla podjęcia się przez Polskę trudnego zadania zreformowania systemu protokołowania rozpraw sądowych. Jest Pan nie tylko wiceministrem sprawiedliwości, lecz także kierownikiem Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej (CBKE). Ta instytucja skupia specjalistów z Polski i Europy. Na czym polega praca badawcza Centrum? CBKE jest jednostką naukowo-badawczą działającą na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. CBKE powołane zostało w celu prowadzenia badań naukowych nad umowami elektronicznymi, prawem telekomunikacyjnym, przestępczością komputerową i ochroną danych osobowych przetwarzanych z wykorzystaniem technik informatycznych. Zajmujemy się też problematyką stosowania nowoczesnych technologii w wymiarze sprawiedliwości, ochroną własności intelektualnej w internecie, elektroniczną administracją, informatyką prawniczą, prawem mediów elektronicznych oraz prawnymi aspektami dostępu do informacji publicznej. Dlaczego CBKE przystąpiło do międzynarodowego projektu HEMOLIA? Ten badawczo-rozwojowy projekt jest prowadzony w ramach VII Programu Ramowego Badań i Rozwoju Komisji Europejskiej. CBKE uczestniczy w nim od maja 2011 r. HEMOLIA to akronim utworzony od słów: Hybrid Enhanced Money Laundering, Intelligence, Investigation, Incrimination and Alerts, czyli Hybrydowe, zaawansowane: wywiad, śledztwo, ściganie i powiadamianie w sprawach dotyczących prania pieniędzy. Określenie hybrydowe dotyczy jednoczesnego analizowania danych odnoszących się do różnorodnych transakcji finansowych i komunikacji elektronicznej. Zamierzeniem projektu HEMOLIA jest stworzenie prototypu oprogramowania automatyzującego analizę prowadzoną przez organy śledcze i jednostki wywiadu finansowego. Projekt ma też doprowadzić do określenia prawnych uwarunkowań zastosowania powstającego oprogramowania, po to, by zapewnić zarówno pewność wykrycia działań przestępczych związanych z praniem pieniędzy, jak i ochronę prywatności osób i podmiotów, które nie naruszyły prawa. W skład konsorcjum projektowego HEMOLIA weszły wiodące firmy technologiczne i konsultingowe, instytucje państwowe związane z organami ścigania, przedstawiciele banków, przedsiębiorstw telekomunikacyjnych oraz ośrodki akademickie Uniwersytet w Amsterdamie oraz Uniwersytet Wrocławski. Specjaliści CBKE mają za zadanie określić funkcjonalności oprogramowania HEMOLIA oraz warunki jego użycia. Mają więc zadbać o to, by wykonywana na potrzeby walki z procederem prania pieniędzy analiza nie naruszała regulacji międzynarodowych dotyczących ochrony danych osobowych i prawa do prywatności. 18 IT w Administracji

19 Wydanie specjalne Wywiad Fot. archiwum Jacek Gołaczyński jest doktorem habilitowanym z zakresu prawa i sędzią Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Jest kierownikiem Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej i pracownikiem Zakładu Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Prywatnego Instytutu Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Zasiada w Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Kierował powołanym przez Ministra Sprawiedliwości zespołem ekspertów do przygotowania założeń projektów aktów prawnych dotyczących elektronicznego postępowania sądowego w sprawach cywilnych. Wróćmy na grunt Polski. Na jakim etapie są prace nad systemem rozpoznawania mowy w transkrypcji e-protokołu? Obecnie nie istnieje oprogramowanie do rozpoznawania mowy z języka polskiego, które pozwoliłoby przetworzyć nagranie na tekst bez pośrednictwa transkrybenta. Transkrypcja nagrań pochodzących z systemu cyfrowej rejestracji rozpraw jest wykonywana manualnie. Specjalnie przeszkoleni transkrybenci odsłuchują nagrania i przetwarzają na tekst przepisują treść nagrania. W tej pracy są wspomagani przez system informatyczny ułatwiający np. oznaczanie czasu wystąpienia wypowiedzi osób uczestniczących w rozprawie. We wrześniu 2012 r. Ministerstwo Sprawiedliwości przeprowadziło testy możliwości wykorzystania transkrypcji półautomatycznej, czyli takiej, w której transkrybent dyktuje treść nagrania do systemu rozpoznawania mowy. Testy pokazały, że transkrypcja półautomatyczna z wykorzystaniem systemu rozpoznawania mowy jest nieznacznie szybsza od transkrypcji manualnej, jednakże powoduje duże zmęczenie transkrybentów. Muszą oni przełożyć zapis nagrania na własną mowę, która jest z kolei przekładana na tekst przez system rozpoznawania mowy, i ostatecznie manualnie poprawić wyniki rozpoznawania. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe prowadzi prace nad automatycznym rozpoznawaniem mowy spontanicznej. Są one jednak ciągle na etapie wstępnym i prawdopodobnie potrwają jeszcze minimum dwa, trzy lata. Ponieważ częściowo jest to praca badawcza, nie wiadomo dokładnie, jakim skutkiem się zakończy. Jak w najbliższym czasie będzie się rozwijał sztandarowy projekt Ministerstwa Sprawiedliwości e-sąd? Obecnie prace nad e-sądem prowadzone są dwutorowo: na płaszczyznach informatycznej oraz prawnej. Prace techniczne zmierzają m.in. do jeszcze szybszego działania systemu teleinformatycznego, który odpowiada za obsługę elektronicznego postępowania upominawczego, weryfikację numeru PESEL pozwanego oraz sprawne zarządzanie złożonymi pozwami. Poza tym we współpracy z użytkownikami portalu służącego do obsługi elektronicznego postępowania upominawczego z sędziami, referendarzami sądowymi, zawodowymi pełnomocnikami procesowymi podejmujemy prace legislacyjne, które mają usprawnić obecne procedury. Co jeszcze trzeba zrobić, aby można było o polskim sądownictwie powiedzieć, że jest w pełni zinformatyzowane? Informatyzacja polskiego sądownictwa to skomplikowany projekt obejmujący wiele płaszczyzn. Zainicjowany został wiele lat temu, kiedy komputery zaczęły zastępować wysłużone maszyny do pisania. Dziś trudno sobie wyobrazić pracę sekretariatów bez systemów informatycznych. Słowo pisane jest coraz częściej wypierane przez słowo zdigitalizowane. Sporo projektów jest jeszcze w toku realizacji, jak chociażby protokół elektroniczny czy internetowe portale sądów powszechnych. Część projektów, np. elektroniczny bankowy tytuł egzekucyjny (ebte), znajduje się dopiero w fazie pilotażu. Myślę, że ukoronowaniem całej reformy będzie wdrożenie produkcyjne Elektronicznego Biura Podawczego, które zrealizuje formułowany wielokrotnie przez różne środowiska postulat umożliwienia pełnej komunikacji między sądem a uczestnikami postępowania przez internet. Czy jednak realizacja tego projektu pozwoli na stwierdzenie, że polskie sądownictwo zostało w pełni zinformatyzowane? Przewrotnie powiedziałbym, że nie! Rozwój nowych technologii postępuje w niewyobrażalnym tempie. Kolejne lata, kolejne nowinki technologiczne wyznaczą nowe. trendy w informatyzacji sądownictwa. Proces ten będzie. ewoluował w tym samym kierunku, co społeczeństwo informacyjne. Funkcjonalności, które jeszcze niedawno były jedynie iluzorycznym konceptem science fiction, dziś są standardem. Kolejne lata, kolejne nowinki technologiczne wyznaczą nowe trendy w informatyzacji sądownictwa. Proces ten będzie ewoluował w tym samym kierunku, co społeczeństwo informacyjne, wprowadzając coraz to nowocześniejsze rozwiązania technologiczne. Rozmawiała Martyna Wilk IT w Administracji 19

20 CeBIT 2013 Władza sądownicza we władaniu IT SĄDOWNICTWO Polski wymiar sprawiedliwości rozwija zaawansowane projekty, które są inspiracją dla innych krajów Europy. Oczywiście wdrożenia są złożone i zdarzają się potknięcia. Jednak zmiany trzeba wprowadzić bez względu na trudności i nierzadko zasadną krytykę. Martyna Wilk Nieznajomość prawa szkodzi tak samo jak ignorowanie postępu technologicznego. Dlatego informatyzacja administracji publicznej to konieczność. Dotyczy to również instytucji podległych Ministerstwu Sprawiedliwości, a przede wszystkim sądów. Od czego zacząć? Na co położyć nacisk? Czy większe znaczenie ma medialny dozór elektroniczny, czy możliwość przeglądania w internecie ksiąg wieczystych? Czy najpierw zinformatyzować pracę urzędników, czy raczej komunikację obywateli z sądami? Szybki rozwój technologii każe zajmować się wszystkim jednocześnie. Ale dla obywateli najbardziej użyteczne są te działania, które sprawiają, że wymiar sprawiedliwości staje się coraz bardziej przystępny. Sąd elektroniczny Sztandarowym projektem Ministerstwa Sprawiedliwości jest ogólnopolski sąd elektroniczny (tzw. e-sąd), którego siedziba mieści się w Sądzie Rejonowym w Lublinie. e-sąd działa od 2010 r. i rozpatruje sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym, które ma być sposobem na przeciążenie sądów tradycyjnych. Sąd elektroniczny bywa krytykowany za wydawanie bezpodstawnych decyzji. Nieuczciwe firmy windykacyjne wykorzystują luki prawne do wyłudzania za pośrednictwem e-sądu pieniędzy na spłatę przedawnionych lub nieistniejących długów. Tracą na tym głównie obywatele nieświadomi swoich praw. Tymczasem każdy pozwany może podważyć decyzję wydaną drogą elektroniczną. Wniesienie sprzeciwu powoduje, że wyrok traci moc, a e-sąd przekazuje sprawę do sądu, w którego okręgu mieszka pozwany. W obronie poszkodowanych przez e-sąd stanęli sędziowie i Rzecznik Praw Obywatelskich, a Ministerstwo Sprawiedliwości już zapowiedziało, że wprowadzi zmiany, które ukrócą nieuczciwe zachowania. Poza tym trwają prace, które usprawnią obsługę Wspomaganie procesów merytorycznych Skuteczność działania instytucji publicznych wiąże się nierozerwalnie z przejrzystością ich struktury i łatwym dostępem do ich zasobów. Dlatego resort sprawiedliwości chce stworzyć jednolite repertorium elektroniczne, czyli System Informatyczny Wspomagający Procesy Merytoryczne. Ma on umożliwić centralne gromadzenie i przetwarzanie danych, a także udostępnianie ich w formie elektronicznej pracownikom sądu, stronom postępowań sądowych, prokuraturze, komornikom i urzędom. elektronicznego postępowania upominawczego, identyfikację pozwanego (numer PESEL) oraz zarządzanie pozwami. Rejestr sądowy i księgi wieczyste W Polsce od kilkunastu lat funkcjonuje Krajowy Rejestr Sądowy. Znajdują się w nim informacje o przedsiębiorcach, organizacjach społecznych i zawodowych oraz niewypłacalnych dłużnikach. Resort Sprawiedliwości uruchomił elektroniczny dostęp do KRS. Dzięki temu można przez internet złożyć wniosek o wpis (lub zmianę wpisu) do KRS. Powstała też niewymagająca rejestracji internetowa wyszukiwarka, która umożliwia odnalezienie podmiotu według jego nazwy lub numeru. Elektroniczny KRS udostępnia też specjalny moduł, który pozwala m.in. składać i przesyłać drogą elektroniczną dokumenty oraz odbierać korespondencję z sądów. Aby korzystać z modułu, trzeba mieć bezpieczny podpis elektroniczny. Dużym zainteresowaniem w Europie cieszy się informatyzacja polskich ksiąg wieczystych. Nowa Księga Wieczysta (NKW) to zaawansowany projekt resortu sprawiedliwości, który obejmuje zakładanie i prowadzenie ksiąg wieczystych w systemie informatycznym, przenoszenie treści ksiąg do systemu informatycznego, wydawanie odpisów z ksiąg wieczystych w formie wydruków, wgląd bezpośredni do ksiąg oraz wspomaganie prac biurowych w wydziałach ksiąg 20 IT w Administracji