Nowoczesny system doskonalenia zawodowego

Transkrypt

1 Nowoczesny system doskonalenia zawodowego nauczycieli na terenie Powiatu Chrzanowskiego Raport całościowy z realizacji Powiatowego Programu Wsparcia Chrzanów, czerwiec 2015 r. Strona1

2 Spis treści 1. Ogólne informacje o założeniach projektu. str Cele projektu. str Grupa docelowa. str Realizacja zadań projektowych. str Osoby zaangażowane w realizację projektu i ich zadania. str Wstępne działania projektowe. str Wdrożenie Rocznych Planów Wspomagania analiza podejmowanych działań. str Ocena realizacji prowadzonych w ramach RPW szkoleń str Ocena realizacji prowadzonych w ramach RPW konsultacji str Wymiana doświadczeń w ramach działalności sieci współpracy i samokształcenia str Ocena realizacji prowadzonych działań w ramach działalności sieci współpracy i samokształcenia. str Ocena podejmowanych działań projektowych przez beneficjentów str Opinie i refleksje nauczycieli uczestniczących w projekcie str Opinie i refleksje dyrektorów uczestniczących w projekcie str Podsumowanie, wnioski i rekomendacje str. 52 Strona2

3 1. Ogólne informacje o założeniach projektu. Powiat Chrzanowski w grudniu 2013 r. przystąpił do realizacji projektu Nowoczesny system doskonalenia zawodowego nauczycieli na terenie Powiatu Chrzanowskiego, który realizowany był w ramach działania 3.5 Kompleksowe wspomaganie rozwoju Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt kierowany był do szkół i przedszkoli oraz kadry zarządzającej i pedagogicznej Powiatu Chrzanowskiego. Niniejszy Raport stanowi zbiór wszystkich realizowanych w projekcie działań. Opisuje stopnień realizacji założonych celów i osiągnięte rezultaty oraz zawiera rekomendacje do wdrażania po zakończeniu projektu. 1.1 Cele projektu. Głównym celem realizowanego projektu było podniesienie jakości funkcjonowania systemu doskonalenia nauczycieli poprzez kompleksowe wsparcie 29 szkół i 7 przedszkoli spójnie z ich potrzebami w okresie od października 2013 r. do 31 lipca 2015 r.. Określono również cele szczegółowe, które zakładały: poprawę spójności programów doskonalenia nauczycieli z potrzebami szkół i przedszkoli poprzez wdrożenie w powiecie 36 rocznych planów wspomagania; poprawę zdolności planowania oraz monitorowania procesu wsparcia szkół i przedszkoli u dyrektorów szkół objętych wsparciem poprzez opracowanie i monitoring Powiatowego Programu Wsparcia; podniesienie jakości współpracy dyrektorów i nauczycieli w powiecie poprzez organizację 4 sieci współpracy i samokształcenia. Strona3

4 1.2 Grupa docelowa Grupę docelową stanowiły te szkoły, w których rady pedagogiczne wraz z kadrą kierowniczą, po zapoznaniu się z proponowanym w ramach pilotażu wsparciem, podjęli decyzję o udziale w projekcie. Przyjęto także kryterium udziału w projekcie, które stanowiło: 9 szkół (podstawowych lub gimnazjum) o średniej powyżej średniego wyniku określonego w 2012 r. dla powiatu chrzanowskiego ze sprawdzianu/egzaminu zewnętrznego oraz 11 szkół (podstawowych lub gimnazjów) z wynikami poniżej średniej powiatowej z egzaminu/sprawdzianu zewnętrznego (w 2012 r. średni powiatowy wynik egzaminu gimnazjalnego z wszystkich części wynosił 57,22%, a średni wynik sprawdzianu po kl.vi 57,67%); 7 przedszkoli, w których zatrudnionych jest co najmniej 5 nauczycieli; grupa nauczycieli, która identyfikuje się ze zdiagnozowanymi potrzebami szkoły i wyraża gotowość wdrażania zmian do swojej praktyki szkolnej oraz gotowość do współpracy z nauczycielami innych szkół. Wśród szkół zgłoszonych do projektu znajdowały się zarówno szkoły wiodące, aktywnie uczestniczące w różnorodnych konkursach i mocno zaangażowane we współpracę ze środowiskiem lokalnym oraz szkoły osiągające mniej sukcesów, mniej widoczne w środowisku lokalnym. Wykaz zrekrutowanych szkół/przedszkoli przedstawia tabela 1. swoim Tabela Nr 1: Wykaz szkół biorących udział w realizacji zadań projektowych. Przedszkola 1. Alwernia Przedszkole Samorządowe Tęczowa Kraina w Alwerni ul. Marii Skłodowskiej Curie Alwernia 2. Chrzanów Przedszkole Samorządowe Nr 4 w Chrzanowie ul. Kardynała Wyszyńskiego 5 3. Chrzanów Przedszkole Samorządowe Nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi w Chrzanowie ul. Władysława Sikorskiego 6 Strona4

5 4. Chrzanów Przedszkole Samorządowe im. św. Franciszkapatrona ekologów w Balinie 5. Libiąż Przedszkole Samorządowe w Zespole Szkół w Żarkach 6. Trzebinia Przedszkole Samorządowe Nr 1 im. Janusza Korczaka w Trzebini 7. Trzebinia Przedszkole Samorządowe Nr 6 im. Jana Pawła II w Trzebini ul. Komisji Edukacji Narodowej 7 ul. Astronautów Libiąż ul. Kościuszki 2, Trzebinia Osiedle Gaj Trzebinia Szkoły podstawowe 1. Alwernia Szkoła Podstawowa im. T. Kościuszki w Regulicach 2. Babice Szkoła Podstawowa im. T. Kościuszki w Zespole Szkół Babicach 3. Babice Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Zespole Szkół Zagórzu 4. Chrzanów Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Adama Mickiewicza w Chrzanowie 5. Chrzanów Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Królowej Jadwigi w Zespole Szkół Nr 3 w Chrzanowie 6. Chrzanów Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Ks. Michała Potaczały w Chrzanowie al. Jana Pawła II Alwernia ul. Zamkowa Babice ul. Piłsudskiego Zagórze ul. Borelowskiego 1 Aleja Henryka 45 ul. Fabryczna 23a 7. Chrzanów Szkoła Podstawowa im. Króla Władysława Jagiełły w Luszowicach Luszowice, ul. St. Przybyszewskiego 6 8. Libiąż Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół w Żarkach ul. Astronautów Libiąż 9. Libiąż Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Bł. Jana Pawła II w Libiążu Pl. Zwycięstwa Libiąż 10. Libiąż Szkoła Podstawowa Nr 4 im. I. J. Paderewskiego w Zespole Szkolno-Gimnazjalnym z Oddziałami Integracyjnymi w Libiążu ul. Paderewskiego Libiąż 11. Trzebinia Szkoła Podstawowa im. Św. Jadwigi Królowej w Dulowej ul. Paderewskiego Karniowice Strona5

6 12. Trzebinia Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego w Psarach ul. Szkolna Karniowice Gimnazja 1. Alwernia Publiczne Gimnazjum w Zespole Szkół Nr 2 w Brodłach 2. Alwernia Publiczne Gimnazjum w Zespole Szkół Nr 3 w Kwaczale 3. Babice Publiczne Gimnazjum w Zespole Szkół w Zagórzu 4. Chrzanów Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Ks. Prof. Józefa Tischnera w Chrzanowie 5. Chrzanów Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. Janusza Korczaka w Zespole Szkół Nr 2 w Chrzanowie 6. Chrzanów Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Władysława Jagiełły w Zespole Szkół Nr 3 w Chrzanowie 7. Libiąż Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. M. Konopnickiej w Zespole Szkolno-Gimnazjalnym z Oddziałami Integracyjnymi w Libiążu 8. Trzebinia Publiczne Gimnazjum Nr 2 w Zespole Szkół Gimnazjalnych im. Trzech Wieszczów w Trzebini 9. Trzebinia Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Polskich Noblistów w Trzebini ul. Edukacyjna Alwernia ul. Jana Pawła II Alwernia ul. Piłsudskiego Zagórze ul. Zielona 15 ul. Wyszyńskiego 19 Aleja Henryka 45 ul. Paderewskiego Libiąż ul. Jana III Sobieskiego Trzebinia Osiedle ZWM Trzebinia Licea ogólnokształcące 1. Chrzanów I Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica w Chrzanowie 2. Chrzanów II Liceum Ogólnokształcące im. K.K. Baczyńskiego w Chrzanowie ul. Piłsudskiego 14 ul. Wyszyńskiego 19 Strona6

7 Technika 1. Chrzanów Technikum nr 1 w Powiatowym Centrum Edukacyjnym w Chrzanowie ul. Fabryczna Libiąż Technikum w Zespole Szkół w Libiążu ul. Górnicza Libiąż 3. Trzebinia Technikum nr 1 w Zespole Szkół Ekonomiczno- Chemicznych w Trzebini ul. Krakowska Trzebinia 4. Trzebinia Technikum nr 2 w Zespole Szkół Techniczno- Usługowych w Trzebini ul. Gwarków Trzebinia Szkoły zawodowe 1. Chrzanów Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Powiatowym Centrum Edukacyjnym w Chrzanowie 2. Trzebinia Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Techniczno-Usługowych w Trzebini ul. Fabryczna 27 ul. Gwarków Trzebinia W I edycji zaplanowano objęcie wsparciem 12 szkół, jednak w trakcie realizacji projektu jedna szkoła (Gimnazjum Nr 1 w Zespole Szkół Nr 1 w Alwerni) zrezygnowała z udziału w projekcie, wynikiem czego wsparciem w poszczególnych edycjach zostało objętych: I edycja - 11 szkół, w tym: 4 - szkoły podstawowe, 2-gimnazja, 1- liceum ogólnokształcące, 3 -technika, 1-zasadnicza szkoła zawodowa); II edycja 25 szkół, w tym: 7 przedszkoli, 8-szkół podstawowych, 7-gimnazjów, 1- liceum ogólnokształcące, 1-technikum, 1-zasadnicza szkoła zawodowa. Udział szkół w I i II edycji ilustruje wykres nr 1. Strona7

8 I edycja II edycja Wykres nr 1: udział szkół w poszczególnych edycjach realizacji projektu. Jak wynika z powyższych danych w I edycji realizacji projektu udział wzięło 11 szkół, co stanowi 30,6% ogółu zakwalifikowanych szkół, w drugiej edycji udział wzięło 26 szkół, co stanowi 69,4%. W trakcie realizacji projektu zmienił się wskaźnik dotyczący doboru grupy docelowej. W miejsce Gimnazjum w Zespole Szkół Nr 1 w Alwerni przystąpiła Szkoła Podstawowa w Luszowicach. Zmniejszyła się zatem liczba uczestniczących w projekcie gimnazjów (z 10 do 9), a zwiększa liczba szkół podstawowych (z 11 do 12). Procentowe przedstawienie szkół biorących udział w projekcie przedstawia wykres nr 2. Strona8

9 liceum ogólnokształcące 6% technikum 11% zasadnicza szkoła zawodowa 6% przedszkole 19% gimnazjum 25% szkoła podstawowa 33% Wykres nr 2: Procentowe przedstawienie szkół biorących udział w projekcie z uwzględnieniem typu szkoły. 2. Realizacja zadań projektowych Osoby zaangażowane w realizację projektu i ich zadania. W okresie od grudnia 2013 r. do lutego 2014 r. trwały prace związane z zatrudnieniem kadry zarządzającej projektem. Największe trudności nastąpiły z zatrudnieniem koordynatorów sieci współpracy i samokształcenia (koordynator sieci TIK rozpoczął pracę dopiero w kwietniu 2014 r.). Kilkakrotnie ogłaszano także przetarg na zatrudnienie osoby odpowiedzialnej za opracowanie i monitorowanie realizacji PPW (ostatecznie zatrudniono w lutym 2014 r.). W efekcie końcowym zatrudniono: koordynatora projektu, asystenta koordynatora, 6 szkolnych organizatorów rozwoju edukacji, 4 koordynatorów sieci współpracy i samokształcenia, osobę ds. opracowania, monitoringu i oceny PPW, specjalistę ds. finansowych, specjalista ds. ustawy Strona9

10 Prawo Zamówień Publicznych. Każda z zatrudnionych osób wykonywała przydzielone jej zadania. Proces wspomagania szkół i przedszkoli koordynowali szkolni organizatorzy rozwoju edukacji (SORE), specjaliści zewnętrzni bezpośrednio współpracujący ze szkołą w realizacji RPW. SORE otrzymali pod opiekę 6 szkół (przydział liczbowy szkół był różny w poszczególnych edycjach), z którymi utrzymywali ścisły kontakt podczas realizacji RPW. Do głównych zadań szkolnego organizatora rozwoju edukacji należało: przeprowadzenie diagnozy potrzeb rozwojowych szkoły i określenie oferty doskonalenia szkoły; współdziałanie z dyrektorem i nauczycielami przy opracowaniu rocznych planów wspomagania (RPW), w tym ustalenie harmonogramu realizacji poszczególnych zadań; udzielanie pomocy nauczycielom we wdrażaniu nowych rozwiązań do codziennej praktyki szkolnej; utrzymywanie stałego kontaktu z dyrektorem i nauczycielami (spotkania, konsultacje); monitorowanie przebiegu realizacji RPW i reagowanie na pojawiające się trudności. Do głównych zadań koordynatora sieci współpracy i samokształcenia należało: organizacja pracy sieci; przygotowanie i prowadzenie spotkań; wybór tematyki spotkań i szkoleń na podstawie oczekiwań członków sieci; praca na platformie internetowej, moderowanie forum dyskusyjnego, zamieszczanie przydatnych materiałów; aktywizowanie uczestników do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi. Do zadań specjalisty ds. opracowania, monitoringu i oceny PPW w szczególności należało: opracowanie i monitorowanie Powiatowego Programu Wsparcia; Strona10

11 ocena działań realizowanych w toku projektu; opracowanie raportów kwartalnych; opracowanie raportu częściowego oraz opracowanie i upublicznienie raportu całościowego. Do realizacji szkoleń, w ramach realizacji Projektu, zaangażowani zostali także eksperci i trenerzy posiadający odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Do ich obowiązków należało: analiza diagnozy potrzeb danej szkoły udostępniona przez SORE; przygotowanie szczegółowego programu szkoleń; przygotowanie i przekazanie kompletu materiałów szkoleniowych każdemu uczestnikowi; zapewnienie pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji form doskonalenia; prowadzenie dziennika zajęć. W związku z trudnościami organizacyjnymi wynikającymi z procedury przetargowej konkretna praca związana z diagnozą potrzeb rozwojowych szkół oraz doskonaleniem nauczycieli dla szkół, które wzięły udział w I edycji realizacji projektu rozpoczęła się pod koniec lutego 2014 roku Wstępne działania projektowe. Realizację projektu rozpoczęto od opracowania koncepcji wspomagania szkół i przedszkoli w zakresie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli. Dla dwóch grup dyrektorów (I i II edycji) zorganizowano wyjazdowe szkolenia (oddzielne dla każdej edycji), na których w formie warsztatowej, kadra zarządzająca projektem, przedstawiła ideę projektu, jego cele i przebieg. Dyrektorom przedstawiono także szkolnych organizatorów rozwoju edukacji, których zadaniem było objęcie wsparciem daną szkołę oraz koordynatorów sieci. Wszyscy dyrektorzy zostali zaznajomieni z kolejnymi etapami procesu diagnozy potrzeb rozwojowych szkół, a SORE podczas warsztatów omówili swoją rolę w procesie diagnozy. Strona11

12 Po okresie, w którym opracowano koncepcję pracy, skupiono się nad realizacją zadań związanych z poprawą spójności programów doskonalenia nauczycieli z potrzebami szkół oraz podniesieniem jakości współpracy dyrektorów i nauczycieli poprzez pracę w ramach sieci współpracy i samokształcenia. W okresie od lutego 2014 r. do czerwca 2015 r.: w 36 szkołach (I edycja: luty-marzec 2014 r.; II edycja wrzesień-październik 2014r.) trwały prace nad diagnozą potrzeb szkół uczestniczących w projekcie oraz tworzeniem rocznych planów wspomagania; w 36 szkołach (I edycja: kwiecień czerwiec 2014 r.; II edycja: marzec-maj 2015 r.) wdrażano roczne plany wspomagania; utworzono cztery tematyczne sieci współpracy i samokształcenia, przy czym trzy sieci rozpoczęły swą pracę od lutego 2014 r., natomiast czwarta sieć (TIK) rozpoczęła pracę w maju 2014 r. Opracowane dla 36 szkół i przedszkoli z Powiatu Chrzanowskiego Roczne Plany Wspomagania znajdują się w dokumentacji projektu przechowywanej w Biurze Projektu, którego siedziba znajduje się w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Chrzanowie Wdrożenie Rocznych Planów Wspomagania analiza podejmowanych działań. Zarówno podczas I jak i II edycji realizacji projektu szkolni organizatorzy rozwoju edukacji, wspólnie z dyrektorami i nauczycielami poszczególnych szkół, opracowali RPW. W każdej ze szkół wyłoniony zespół zadaniowy nauczycieli, wspólnie z SORE, dokonał diagnozy i określił obszary do rozwoju, co pozwoliło na wybór oferty doskonalenia z pakietu tematycznego zaproponowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Oferta ORE obejmowała następujące zagadnienia: 1. Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? 2. Ocenianie kształtujące. Strona12

13 3. Techniki uczenia się i metody motywujące do nauki. 4. Uczeń aktywny uczestnik procesu uczenia się. 5. Wykorzystanie EWD w ewaluacji wewnętrznej szkoły.* 6. Oferta edukacyjna drogą dojścia do właściwej realizacji podstawy programowej.* 7. Wspieranie pracy wychowawców klas bezpieczna szkoła. 8. Postawy uczniowskie. Jak je kształtować. 9. Budowanie koncepcji pracy szkoły.* 10. Praca z uczniem młodszym. 11. Praca z uczniem zdolnym.* 12. Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 13. Wykorzystanie TIK na zajęciach edukacyjnych bezpieczny Internet.* 14. Projekt edukacyjny w szkole.* 15. Współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym.* 16. Rodzice są partnerami szkoły. 17. Nauczyciel Szkoła promuje wartość edukacji.* 19. Doradztwo edukacyjno-zawodowe w szkole.* 20. Efektywna organizacja pracy zespołów nauczycielskich.* 21. Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych. 22. Jak efektywnie wykorzystywać wyposażenie i warunki lokalowe szkoły?.* 23. Jak i po co prowadzić ewaluację wewnętrzną?.* 24. Pierwszy/drugi rok pracy dyrektora szkoły.* * obszary nie wybrane przez szkoły Strona13

14 W Powiecie Chrzanowskim szkoły skorzystały z 11 z 24 tematów doskonalenia, co obrazuje wykres nr 3. Techniki uczenia się i metody motywujące do nauki Wspieranie pracy wychowawców klas-bezpieczna szkoła Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Praca z uczniem młodszym Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? Nauczyciel Uczeń aktywny uczestnik procesu uczenia sę 2 Ocenianie kształtujace 1 Praca z uczniem o specjalnych potrzebach 0 1 Rodzice partnerami szkoły II edycja I edycja Wykres nr 3: wybierane obszary doskonalenia w szkołach biorących udział w projekcie Na podstawie wyboru ofert doskonalenia nasuwa się wniosek, iż priorytetową kwestią dla nauczycieli Powiatu Chrzanowskiego było podniesienie kwalifikacji zawodowych w zakresie kluczowych kompetencji dydaktyczno-wychowawczych. Jednym z założeń projektu było stworzenie dla każdej ze szkół Rocznego Planu Wspomagania (RPW), który na podstawie zdiagnozowanych potrzeb placówki określał między Strona14

15 innymi: krótki opis diagnozy potrzeb, cele główne i szczegółowe realizacji RPW, zakładane wskaźniki osiągania celu, harmonogram realizacji zadań i działań (warsztaty, konsultacje grupowe i indywidualne), role i zadania osób realizujących RPW i korzystających ze wsparcia wraz z ich zaangażowaniem czasowym. Zgodnie z założeniami wyjściowymi w każdej ze szkół odbyły się warsztaty, konsultacje indywidualne i grupowe prowadzone przez ekspertów zewnętrznych. Wszystkie szkolenia w ramach realizacji Projektu Nowoczesny system doskonalenia nauczyciele na terenie Powiatu Chrzanowskiego odbywały się w salach dydaktycznych szkół biorących udział w projekcie. W większości szkół szkolenia obywały się w terminie ustalonym w RPW. W niektórych wystąpiły niewielkie opóźnienia, największe w Przedszkolu Samorządowym Nr 4 w Chrzanowie, Przedszkolu Samorządowym Nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi w Chrzanowie oraz Przedszkolu Samorządowym Nr 6 w Trzebini, które spowodowane były trudnościami w wyborze eksperta zewnętrznego oraz trudnościami w dostosowaniu dogodnego dla obu stron (nauczycieli i szkolącego) terminu. Pomimo trudności w szkołach wykorzystano maksymalną liczbę godzin przeznaczonych na szkolenia z ekspertem zewnętrznym tj.: - warsztaty godz. - konsultacje grupowe 432 godz. - konsultacje indywidualne 360 godz. Wszystkie zaplanowane do realizacji godziny, podczas I i II edycji, zostały zrealizowane, co obrazuje wykres nr 4. Strona15

16 szkolenia/warsztaty konsultacje grupowe konsultacje indywidualne II edycja I edycja Wykres nr 4: realizacja godzin przewidzianych w projekcie. W każdej ze szkół, w ramach wybranego obszaru tematycznego, odbyły się trzy pięciogodzinne warsztaty o różnej tematyce, co obrazują tabele (nr 2 i 3). Tabela 2. Zakres szkoleń w obrębie wybranego przez szkołę obszaru tematycznego I edycja L.P Nazwa szkoły Obszar tematyczny Tematyka warsztatów Data warsztatów 1. Szkoła Podstawowa Nr 4 w Libiążu Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Procesy i strategie służące efektywności uczenia się. Mechanizmy motywacyjne (motywacja osiągnięć) Komunikacja werbalna i niewerbalna wpływająca na dyscyplinę w klasie. Metody i formy pracy z uczniem o przeciętnych możliwościach dydaktycznych w dużym zespole klasowym. Rozwiązywanie konfliktów klasowych (relacja uczeńuczeń). Uczeń agresywny- formy i metody pracy, strategie postępowania Nauczyciel w roli negocjatora. Wyznaczanie granicpraca wychowawcza Strona16

17 Szkoła Podstawowa w Regulicach Szkołą Podstawowa Nr 2 w Libiążu Szkoła Podstawowa w Psarach Wspieranie pracy wychowawcó w klas bezpieczna szkoła. Praca z uczniem młodszym. Praca z uczniem młodszym. Metody rozpoznawania potrzeb wychowanków Komunikacja interpersonalna. ABC rozwiązywania konfliktów. Wypracowanie narzędzi do pracy wychowawczej. Praca z uczniem młodszym sprawiającym trudności wychowawcze. Różnice w sposobie funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego dziecka: diagnoza aktualnego poziomu dojrzałości szkolnej ucznia. Zakres i sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do aktualnych możliwości psychofizycznych ucznia. Praca z uczniem młodszym sprawiającym trudności wychowawcze. Metody i formy pracy uwzględniające różnicowanie poziomu kształcenia. Różnice w sposobie funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego dziecka: diagnoza aktualnego poziomu dojrzałości szkolnej ucznia Gimnazjum Nr 2 w Libiążu Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Procesy i strategie służące efektywności uczenia się Mechanizmy motywacyjne (motywacja osiągnięć). Komunikacja werbalna i niewerbalna wpływająca na dyscyplinę w klasie. Metody i formy pracy z uczniem o przeciętnych możliwościach dydaktycznych w dużym zespole klasowym. Rozwiązywanie konfliktów klasowych (relacja uczeńuczeń). Uczeń agresywny- formy i metody pracy, strategie postępowania. Nauczyciel w roli negocjatora. Wyznaczanie granic- praca wychowawcza Gimnazjum w ZS Nr 2 w Brodłach Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Diagnozowanie mocnych i słabych stron oraz metod pracy z uczniem zdolnym. Diagnozowanie mocnych i słabych stron oraz praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Dostosowania metod pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. Techniki skutecznego uczenia się Strona17

18 7. Technikum w Zespole Szkół Ekonomiczno- Chemicznych w Trzebini Nauczyciel 45+; Obsługa platformy Moodle. Wykorzystanie tablicy interaktywnej w pracy nauczyciela Niwelowanie skutków wypalenia zawodowego Technikum w Powiatowym Centrum Edukacyjnym Technikum w ZS w Libiążu Nauczyciel 45+; Wspieranie pracy wychowawcó w klas bezpieczna szkoła. Nowoczesne technologie informacyjne i programy komputerowe. Rozpoznawanie i niwelowanie napięć, podniesienia odporności i sprawności psychofizycznej, nabycia podstawowych technik wywoływania reakcji relaksacyjnej. Kształtowanie kompetencji umiejętnego radzenia sobie ze stresem, asertywnych zachowań. Jak reagować w sytuacjach trudnych? Komunikacja interpersonalna. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły II Liceum Ogólnokształcące w Chrzanowie Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Motywowanie uczniów do pracy. Metody aktywizujące. Techniki efektywnego uczenia się. Opracowanie katalogu metod aktywizujących i motywujących ZSZ w Powiatowym Centrum Edukacyjnym w Chrzanowie Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? Umiejętności radzenia sobie ze stresem, asertywnych zachowań oraz kompetencji komunikacyjnych. Sprecyzowania modelu absolwenta w oparciu o system wartości promowany w szkole. Pracy z uczniem trudnym, agresywnym; doskonalenie umiejętności komunikacji z młodzieżą zagrożoną demoralizacją Strona18

19 Tabela 3. Zakres szkoleń w obrębie wybranego przez szkołę obszaru tematycznego II edycja L.P Nazwa szkoły Obszar tematyczny Tematyka warsztatów Data warsztatów 1. Przedszkole Samorządowe im. Św. Franciszka patrona ekologów w Balinie Wspieranie pracy wychowawców klas- bezpieczna szkoła. BHP Rozpoznawania: przyczyn niepokojących zachowań u wychowanków, zaburzeń rozwoju dziecka (ZA, ADHD, zaburzenia emocjonalne, zespól Downa); b) Zasad egzekwowania poprawnego zachowania się wychowanków, przestrzegania ustalonych zasad bezpieczeństwa i dyscypliny. Sposoby skutecznego radzenia sobie z negatywnymi emocjami uczniów Przedszkole Samorządowe Nr 4 w Chrzanowie Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych. Komunikacja interpersonalna między pracownikami: zespołowe planowanie działań dotyczących dzieci. Metody pracy z dziećmi sprawiającymi trudności wychowawcze. Doskonalenie kompetencji w zakresie współpracy z rodzicami Przedszkole Samorządowe Nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi w Chrzanowie Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Doskonalenie umiejętności prowadzenia dokumentacji dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Dobór odpowiednich metod pracy do indywidualnych potrzeb dziecka. Terapia dzieci ze spektrum autyzmu w tym Zespołu Aspergera z elementami metody krakowskiej Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Trzebini Praca z uczniem młodszym. Praca z dzieckiem przejawiającym trudności emocjonalne. Praca z dzieckiem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Praca z dzieckiem upośledzonym intelektualnie Strona19

20 5. Przedszkole Samorządowe Nr 6 w Trzebini Praca z uczniem młodszym. Diagnoza trudności dziecka młodszego. Dobór odpowiednich metod, form i narzędzi pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Doskonalenie kompetencji w zakresie współpracy z rodzicami Przedszkole Samorządowe w ZS w Żarkach Wspieranie pracy wychowawców klas- bezpieczna szkoła. Kształtowanie asertywnych zachowań Opracowanie przedszkolnej dokumentacji i procedur Doskonalenie umiejętności zarządzania zespołem Przedszkole Samorządowe Tęczowa Kraina w Alwerni Rodzice partnerami szkoły. Komunikacja interpersonalna, prowadzenie spotkań z rodzicami, radzenie sobie w sytuacjach stresowych, asertywność cz.1 Komunikacja interpersonalna, prowadzenie spotkań z rodzicami, radzenie sobie w sytuacjach stresowych, asertywność cz.2 Szkolenie dotyczące danych osobowych Szkoła Podstawowa w Luszowicach Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? Nowe metody motywowania uczniów do nauki. Formy współpracy N-R-U doskonalenie przez nauczycieli umiejętności komunikacji. Budowanie autorytetu nauczyciela konsekwentne, asertywne, stanowcze zachowania Szkoła Podstawowa Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Chrzanowie Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Stosowanie metod aktywizujących z uwzględnieniem metod do wykorzystania w pracy z uczniem w kl. I-III i IV VI cz.1 Stosowanie metod aktywizujących z uwzględnieniem metod do wykorzystania w pracy z uczniem w kl. I-III i IV VI cz.2 Opracowanie katalogu metod aktywizujących i motywujących, dostosowanych do indywidualnych potrzeb uczniów Strona20

21 10. Szkoła Podstawowa Nr 3 w ZS Nr 3 w Chrzanowie Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Kształtowanie postaw uczniowskich i odpowiedniego stosunku do obowiązków szkolnych Techniki skutecznego nauczenia oraz uczenia się, zapamiętywania. Praca na poszczególnych przedmiotach i na etapie edukacji wczesnoszkolnej z uczniami ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi Szkoła Podstawowa Nr 5 w Chrzanowie Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Motywowanie uczniów do pracy. Metody aktywizujące. Techniki efektywnego uczenia się; czynniki wpływające na poprawę systematyczności pracy. Techniki uczenia się i metody motywujące w kontekście pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Szkoła Podstawowa w Babicach Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? Jak przygotować uczniów do samodzielnego uczenia się. Metody pracy z uczniem zdolnym oraz z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Informacja zwrotna i jej rola w procesie edukacyjnym Szkoła Podstawowa w ZS w Zagórzu Uczeń aktywny uczestnik procesu uczenia się. Motywowanie uczniów do pracy ; Techniki efektywnego uczenia się. Inteligencja wieloraka praktyczne wykorzystanie teorii Gardnera w polskiej szkole. Jak mówić żeby uczniowie słuchali, jak słuchać żeby uczniowie mówili Szkoła Podstawowa w ZS w Żarkach Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? Komunikacja budowanie współpracy z rodzicami. Budowanie autorytetu nauczyciela. Model absolwenta Szkoła Podstawowa w Dulowej Ocenianie kształtujące. Ocenianie kształtujące jako sposób podnoszenia osiągnięć uczniów. Ważne relacje nauczyciel rodzic. Kształtowanie stosunku dziecka do dorosłych przez nauczycieli i rodziców Strona21

22 Gimnazjum Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Chrzanowie Gimnazjum Nr 2 w ZS Nr 2 w Chrzanowie Gimnazjum Nr 3 w ZS Nr 3 w Chrzanowie Gimnazjum w ZS Nr 3 w Kwaczale Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Wspieranie pracy wychowawców klas- bezpieczna szkoła. Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Motywowanie uczniów do nauki; zwiększanie aktywności uczniów do działania w szkole, rozwijania własnych zainteresowań, warsztaty poszerzające kompetencje w obszarze stosowania metod aktywizujących. Techniki efektywnego uczenia się; techniki aktywizujące na poziomie gimnazjalnym przykłady dobrych praktyk. Jak motywować nastolatków, techniki i metody skutecznego uczenia się. Techniki efektywnego uczenia się nauczanie i uczenie przyjazne mózgowi NEURODYDAKTYKA. Metody pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz z uczniem z niepowodzeniami szkolnymi z uczniem prezentującym zachowania prowokacyjne i opozycyjno-buntownicze z uwzględnieniem specyfiki pracy w dużej grupie. Jak motywować nastolatka, techniki i metody skutecznego uczenia się. Jak reagować na zachowanie ucznia agresywnego? Radykalne postępowanie wobec ucznia sprawiającego trudności wychowawcze. Komunikacja z rodzicami uczniów sprawiającymi trudności wychowawcze. Wypracowanie narzędzi do pracy wychowawczej. Metody i techniki pracy z uczniem zdolnym, uczniem ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi oraz z uczniem niepełnosprawnym w szkole. Techniki aktywizujące myślenie uczniów; różnorodność i skuteczność technik aktywizujących myślenie, techniki skutecznego zapamiętywania, wybór i zastosowanie technik aktywizujących na poziomie gimnazjum - przykłady dobrych praktyk. Motywacja uczniów o różnych możliwościach i potrzebach, rola i typ motywacji uczniów, problemy indywidualizacji w motywowaniu uczniów, motywowanie ucznia zdolnego i ucznia o specyficznych potrzebach edukacyjnych Strona22

23 20. Gimnazjum Nr 2 w ZS w Trzebini Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Motywowanie uczniów do nauki, zwiększenie aktywności ucznia do działań w szkole, rozwijania własnych zainteresowań. Techniki efektywnego uczenia się, nauczanie i uczenie przyjazne mózgowi NEURODYDAKTYKA Jak motywować nastolatka, techniki i metody skutecznego uczenia się? Gimnazjum Nr 3 w ZS w Trzebini Wspieranie pracy wychowawców klas- bezpieczna szkoła. Nauczyciel wobec trudnych zachowań uczniówrozwiązywanie konfliktów w szkole. Trening umiejętności interpersonalnych z uwzględnieniem komunikowania rodzicom informacji o postawach uczniów; skuteczne przekonywanie rodziców o ich współodpowiedzialności za proces wychowawczy dziecka. Metody aktywizujące i motywujące uczniów do pracy. Wypracowanie katalogu sposobów podnoszenia motywacji uczniów do nauki Gimnazjum w ZS w Zagórzu Uczeń aktywny uczestnik procesu uczenia się. Motywowanie uczniów do pracy ; Techniki efektywnego uczenia się. Inteligencja wieloraka praktyczne wykorzystanie teorii Gardnera w polskiej szkole. Jak mówić żeby uczniowie słuchali, jak słuchać żeby uczniowie mówili I LO w Chrzanowie Techniki uczenia się i metody motywujące do uczenia się. Motywowanie uczniów o różnych możliwościach i potrzebach. Rola oceniania w motywowaniu uczniów do nauki. Techniki uczenia się nauczanie i uczenie przyjazne mózgowi NEURODYDAKTYKA Nauczyciel zmotywowany zapobieganie wypaleniu zawodowemu Technikum w ZSTU w Trzebini Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych Komunikacja interpersonalna między pracownikami. Zarządzanie emocjami: wypalenie zawodowe. Doskonalenie kompetencji w zakresie współpracy z rodzicami Strona23

24 25. ZSZ w ZSTU w Trzebini Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych Komunikacja interpersonalna między pracownikami. Zarządzanie emocjami: wypalenie zawodowe. Doskonalenie kompetencji w zakresie współpracy z rodzicami Ocena realizacji prowadzonych w ramach RPW szkoleń. Nauczyciele przed szkoleniem oceniali w skali 5 stopniowej (gdzie 1 oznaczało najniższą wartość a 5 najwyższą) swoje kompetencje w obszarze wybranym do doskonalenia. Łącznie zebrano 539 ankiet. 72% ankietowanych nauczycieli wysoko oceniło swoje kompetencje w zakresie tematycznym wskazanym do doskonalenia (na skali wybrano punkty 4 i 5). Z kolei 28% ankietowanych wskazało, iż ich kompetencje są na poziomi średnim (wybrali na skali punkty 3 i 2). Ogólnie kompetencje nauczycieli przedstawia wykres nr ; 27% 7; 1% 0 120; 22% Wykres nr 5: ocena kompetencji przed szkoleniem ; 50% Strona24

25 Jak wynika z analizy powyższych danych nauczyciele zasygnalizowali dużą różnorodność pod względem subiektywnej oceny posiadanych kompetencji w danym zakresie. Stawiało to duże wyzwanie dla ekspertów zewnętrznych, których zadaniem było uzupełnienie tej wiedzy i podniesienie jej na kolejny poziom, jak również umiejętne dopasowanie poziomu szkoleń do zróżnicowanej grupy uczestników. W celu poznania opinii nauczycieli na temat prowadzonych szkoleń/warsztatów oraz w celu sprawdzenia na ile nauczyciele podnieśli kompetencje w obszarach problemowych szkół, po każdym odbytym warsztacie uczestnicy wypełniali ankietę ewaluacyjną. Większość nauczycieli rzeczowo potraktowała ten obowiązek, jednak zdarzali się tacy, którzy nie zechcieli wyrazić swojej opinii w tym temacie. Ogólnie w szkoleniach wzięło udział (wg list obecności) 603 nauczycieli, w tym w I edycji nauczycieli (147 K i 30 M), w II edycji 436 nauczycieli (386 K i 50 M). Ze wszystkich szkoleń łącznie zebrano 1727 ankiet (487 i 1240 ankiet). Każda ankieta zawierała 3 pytania, z których każde było oceniane w skali 5 stopniowej (1 oznaczało najniższą wartość, a 5 najwyższą). Uczestnicy szkoleń dokonali oceny poszczególnych etapów doskonalenia, wskazali na ile szkolenia spełniły ich oczekiwania oraz wskazali w jakim stopniu wpłynęły one na poprawę ich kompetencji. Przedstawiane poniżej dane są łącznym zestawieniem całości ankiet zebranych w trakcie warsztatów, oddają więc wyniki dotyczące przekrojowej oceny wszystkich warsztatów przeprowadzonych w trakcie realizacji projektu. Najważniejsze z pytań dotyczyło oceny merytorycznej szkolenia. Większość nauczycieli (80%) wysoko oceniła jakość szkoleń. Jednak tylko nauczyciele jednej z 36 szkół tj. Szkoły Podstawowej Nr 4 w Libiążu, wystawili za wszystkie moduły szkoleniowe najwyższą ocenę tj. 5,0. W opinii 20% nauczycieli szkolenia nie były dobrze przygotowane, tak pod względem merytorycznym jak i organizacyjnym. Średnia ocena na warsztat wyniosła: 4,2 na 5,0 maksymalną do otrzymania. Należy podkreślić, że większe zadowolenie z prowadzonych szkoleń Strona25

26 wykazali nauczyciele szkół biorących udział w I edycji realizacji projektu. Ocenę merytoryczną wszystkich prowadzonych szkoleń przedstawia wykres nr 6. 65; 12% 31; 6% 11; 2% 145; 26% 294; 54% Wykres nr 6: ocena merytoryczna szkoleń Przeprowadzane przez ekspertów szkolenia spełniły oczekiwania 74% nauczycieli. Pozostali nauczyciele (26%) wskazali, że szkolenia nie spełniły ich oczekiwań w stopniu co najmniej dobrym, co obrazuje wykres nr 7. W ich opinii niektórzy eksperci nie byli odpowiednio przygotowani, poza tym szkolenia odbywały się w krótkim czasie i w szybkim tempie. Strona26

27 28; 5% 14; 2% 111; 19% 298; 49% 153; 25% Wykres nr 7: ocena stopnia spełnienia oczekiwań uczestników wobec poszczególnych modułów szkoleniowych. Ponownej oceny swoich kompetencji, w wybranym obszarze doskonalenia, nauczyciele dokonali po cyklu szkoleń. Nauczyciele 28 z 36 szkół wskazali, w badaniu ankietowym, na znaczny wzrost kompetencji. Natomiast nauczycieli 8 z 36 szkół uznali, iż szkolenia jakie odbyli w ramach projektu w niewielkim stopniu wpłynęły na wzrost ich kompetencji w wybranym do doskonalenia obszarze. Oceny kompetencji nauczycieli przedstawia wykres nr 8. Strona27

28 84; 15% 35; 6% 21; 4% 268; 46% 169; 29% Wykres nr 8: ocena kompetencji po cyklu szkoleń Jak wynika z powyższych danych 21 nauczycieli, po cyklu szkoleń, wybrało najniższą wartość na skali 5 stopniowej, czyli wartość 1, która wskazuje na nieznaczny przyrost kompetencji. Częściej niż przy ocenie kompetencji wyjściowych wskazywano na wartość 5 (najwyższą) i wartość niską 2. Rzadziej wybierano wartości średnie 4 i 3. Aby w pełni zobrazować jak nauczyciele oceniali swoje kompetencje przed warsztatami (kompetencje wyjściowe) a jak po cyklu odbytych szkoleń zamieszczono poniższe wykresy (wykresy nr 9 12), które ilustrują kompetencje nauczycieli w podziale na typy szkół. Strona28

29 przedszkola PS w Balinie 4,1 4,9 PS Nr 4 w Chrzanowie 3,7 4,6 PS Nr 10 z Oddz.Integrac. w Chrzanowie 3,7 3,9 PS Nr 1 w Trzebini 3,6 4,4 PS Nr 6 w Trzebini 4,4 4,8 PS w ZS w Żarkach 4,8 4,8 PS w Alwerni 3,5 4, przed szkoleniem po cyklu szkoleń Wykres nr 9: ocena kompetencji nauczyciele przedszkoli Strona29

30 szkoły podstawowe SP w Luszowicach 4,2 4,9 SP Nr 1 z Oddz. Integrac. W Chrzanowie 4,3 4,6 SP Nr 3 w ZS Nr 3 w Chrzanowie 3,8 4,2 SP Nr 5 w Chrzanowie 3,3 4,4 SP w ZS w Babicach 3,8 4,6 SP w ZS w Zagórzu 3,4 4,2 SP w ZS w Żarkach 4,2 4,2 SP Nr 2 w Libiążu 3,6 4,2 SP Nr 4 w ZS w Libiążu 4,6 5 SP w Regulicach 3,6 4,4 SP w Dulowej 4 4,7 SP w Psarach 4,3 4, przed szkoleniami po cyklu szkoleń Wykres 10: ocena kompetencji nauczyciele szkół podstawowych Strona30

31 gimnazja PG w ZS w Zagórzu 3,7 4,2 PG Nr 2 w ZS w Libiążu 4 4,7 PG Nr 2 w ZS Nr 2 w Brodłach 3,7 4,7 PG Nr 3 w ZS Nr 3 w Kwaczale 3,9 3,9 PG Nr 2 w Trzebini 4 4,8 PG Nr 3 w ZS w Trzebini 2,8 4 PG Nr 1 z Oddz. Integrac. w Chrzanowie 3,4 3,7 PG Nr 2 w ZS Nr 2 w Chrzanowie 3,1 3,4 PG Nr 3 w ZS Nr 3 w Chrzanowie 3,6 3,5 Wykres nr 11: ocena kompetencji nauczyciele gimnazjum przed szkoleniami po cyklu szkoleń Strona31

32 szkoły ponadgimnazjalne I LO w Chrzanowie 2,5 4,1 II LO w Chrzanowie 3,9 4,4 T w ZS w Libiążu 3,5 4,6 T w ZSECh w Trzebini 3,6 3,7 T w ZSTU w Trzebini 3,6 4,3 ZSZ w ZSTU w Trzebini 3,6 4,2 T Nr 1 w PCE w Chrzanowie 4,1 5 ZSZ w PCE w Chrzanowie 4,1 4, przed szkoleniami po cyklu szkoleń Wykres nr 12: ocena kompetencji nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych Strona32

33 Ocena realizowanych w ramach RPW konsultacji. W ramach realizowanego Projektu Nowoczesny system doskonalenia zawodowego nauczycieli na terenie Powiatu Chrzanowskiego oprócz szkoleń prowadzone były także, z ekspertem zewnętrznym, konsultacje grupowe i indywidualne. Miały one na celu wykorzystanie nowych umiejętności w praktyce. Konsultacje polegały na indywidualnym poradnictwie, miały także charakter coachingowy. W trakcie konsultacji, zbierano podobnie jak w przypadku szkoleń, informacje od nauczycieli na temat stopnia zadowolenia z odbytych konsultacji oraz wpływu prowadzonych rozmów i wymiany doświadczeń na wzrost kompetencji w danym zakresie tematycznym. Łącznie zebrano 558 ankiet (I edycja 162, II-edycja 396). Zebrane dane wskazują, iż większość nauczycieli wysoko ocenia jakość prowadzonych konsultacji, tak grupowych jak indywidualnych. Konsultacje spełniły oczekiwania nauczycieli i przyczyniły się do wzrostu ich kompetencji. Szczegółowe dany przedstawiają wykresy nr ; 11% 27; 5% 10; 2% 301; 54% 155; 28% Wykres nr 13: ocena merytoryczna prowadzonych konsultacji Strona33

34 73; 13% 27; 5% 14; 3% 291; 52% 153; 27% Wykres nr 14: ocena stopnia spełnienia oczekiwań uczestników wobec prowadzonych konsultacji 70; 13% 30; 5% 16; 3% 286; 51% 156; 28% Wykres nr 15: ocena kompetencji po cyklu odbytych konsultacji Strona34

35 Większość nauczycieli (79%) uważa, że prowadzone przez ekspertów zewnętrznych konsultacje, podobnie jak szkolenia, wpłynęły na wzrost ich kompetencji. Z kolei 21% nauczycieli uczestniczących w projekcie wskazało, że ta forma doskonalenia w niewielkim stopniu miała wpływ na wzrost ich kompetencji w wybranym do doskonalenia obszarze. Nauczyciele wskazywali na nierzetelność niektórych ekspertów w zakresie organizacji konsultacji oraz brak profesjonalizmu i kompetencji ekspertów, którzy posiadali wiedzę w danym zakresie, ale nie posiadali doświadczenia w pracy z uczniami, co uniemożliwiało przełożenie wiedzy na praktykę szkolną. 3. Wymiana doświadczeń w ramach działalności sieci współpracy i samokształcenia. W celu zapewnienia nauczycielom i dyrektorom możliwości wspólnego rozwiązania problemów i wymiany doświadczeń, w tym upowszechniania dobrych praktyk, uruchomiono cztery sieci tematyczne. Udział w nich zadeklarowało 54 nauczycieli, w tym: 54 nauczycielek i 4 nauczycieli. Zgodnie z założeniami projektu koordynatorzy sieci w kwietniu 2014 r. rozpoczęli pracę od zdiagnozowania potrzeb uczestników w zakresie doskonalenia i wymiany doświadczeń. Diagnoza potrzeb uczestników poszczególnych sieci miała miejsce podczas pierwszych spotkań tj. w miesiącach kwiecień/maj 2014 r. Na spotkaniach każdy z koordynatorów między innymi: przeprowadził zabawy integrujące grupę; wypracował cele pracy sieci, harmonogram spotkań, tematy szkoleń z ekspertami zewnętrznymi; zapoznał uczestników ze sposobem logowania się w portalu doskonaleniewsieci.pl; objaśnił i zaprezentował w jaki sposób należy korzystać z funkcji portalu. Strona35

36 W celu diagnozy potrzeb i oczekiwań uczestników wykorzystano różnorodne metody w tym: rozmowę, wywiad, ankietowanie, głosowanie. Ustalono, iż w poszczególnych sieciach doskonalenie będzie przebiegało w następujących obszarach tematycznych: 1. Sieć TIK - wykorzystanie nowoczesnych technologii TIK w pracy nauczyciela. 2. Sieć nauczycieli przedszkoli - dziecko w wieku przedszkolnym problemy rozwojowe. 3. Sieć nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych nauczyciel wychowawca, coach, mentor. 4. Sieć dyrektorów pozapedagogiczne obowiązki dyrektora. Każdy z koordynatorów sieci w planie pracy jasno określił cele i zadania, które wypracowano i sformułowano na podstawie diagnozy oczekiwań uczestników poszczególnych sieci. Głównie cele dotyczyły: poznania nowego systemu współpracy i samokształcenia nauczycieli; podniesienia kompetencji uczestników sieci (zdobycie nowej wiedzy, umiejętności); integracji uczestników sieci i podejmowania działań sprzyjających budowaniu relacji w grupie w celu kontynuowania współpracy po zakończeniu realizacji projektu; wspólnego wypracowania rozwiązań, materiałów, strategii działania, które będą pomocne w: o radzeniu sobie z pełnieniem funkcji dyrektora w kontekście indywidualnym, jak również wpłyną na efektywność pracy całej szkoły i poziom oświaty w Powiecie Chrzanowskim; o wykorzystaniu w codziennej pracy nowych technik informatycznych; o radzeniu sobie z trudnymi zachowaniami dzieci w wieku przedszkolnym wynikającymi z zaburzeń rozwojowych takich jak nadpobudliwość psychoruchowa, autyzm, Zespół Aspergera, zaburzenia rozwoju ruchowego; Strona36

37 o wyposażeniu nauczycieli w umiejętności sfery jakości oddziaływań wychowawczych, umiejętności budowania dwustronnej relacji nauczyciela z uczniem, opartej na wzajemnej uwadze, twórczym dialogu, współpracy oraz szacunku. Po ustaleniu celów i zakresu tematycznego koordynatorzy przystąpili do opracowania planu pracy sieci, który zawierał obszary, cele i harmonogram podejmowanych działań. Członkowie sieci spotykali się minimum 4 razy w czasie trwania projektu, a między spotkaniami pracowali na platformie internetowej udostępnionej przez Ośrodek Rozwoju Edukacji na stronie internetowej która stanowi forum wymiany doświadczeń, materiałów samokształceniowych, forum dyskusyjne i zapewnia uczestnikom ciągły wzajemny kontakt. Ponadto każda z sieci zaplanowała spotkania z ekspertem zewnętrznym, co ilustruje tabela nr 4. Tabela nr 4: Zakres tematyczny i harmonogram szkoleń z ekspertem zewnętrznym Nazwa sieci Zakres tematyczny poszczególnych szkoleń Termin realizacji Sieć TIK - wykorzystanie nowoczesnych technologii TIK w pracy nauczyciela Sieć nauczycieli przedszkoli - dziecko w wieku przedszkolnym problemy rozwojowe Sieć nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych nauczyciel wychowawca, coach, Tworzenie stron internetowych i portali edukacyjnych. XI 2014 Zastosowanie TIK na lekcjach - tworzenie materiałów multimedialnych na tablicę interaktywną. I 2015 WebQuest- jako metoda pracy dydaktycznej III 2015 Prawo autorskie w Internecie. IV 2015 Specyfika funkcjonowania dziecka z autyzmem i Zespołem Aspergera w grupie przedszkolnej. I 2015 Techniki behawioralne w pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo w przedszkolu. IV 2015 Umiejętności coachingowe w pracy nauczyciela II 2015 Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały? Jak słuchać, żeby z nami rozmawiały? - czyli o skutecznej I 2015 komunikacji. Strona37

38 mentor. Współczesny nauczyciel - mentor, tutor, coach? XII 2014 Zachowania buntownicze, prowokacyjne i demonstracyjne uczniów. III 2015 Kontrola zarządcza zadania dyrektora (warsztaty) III 2015 Sieć dyrektorów Zakres stosowania ustawy o zamówieniach pozapedagogiczne I 2015 publicznych w jednostkach oświatowych obowiązki dyrektora Dyrektor jako pracodawca. III 2015 Oprócz spotkać z ekspertem zewnętrznym koordynatorzy sieci prowadzili także: spotkania organizacyjne; spotkania robocze; i spotkanie podsumowujące. Z analizy gromadzonych przez Koordynatorów sieci współpracy i samokształcenia danych wynika, że: uczestnicy sieci chętnie brali udział w dyskusjach i wymianie doświadczeń zwłaszcza w trakcie spotkań z koordynatorem, szczególnie ważna była możliwość wzajemnej pomocy w rozwiązywaniu konkretnych przypadków; praca na platformie nie była w pełni wykorzystywana, jednak wymiana materiałów i komentarzy, szczególnie w okresie po spotkaniu, stawała się bardziej dynamiczna; uczestnicy korzystali z zasobów sieci, materiałów szkoleniowych natomiast niechętnie dzielili się doświadczeniem własnym; aktywność uczestników w pracy na platformie była różna, niektórzy uczestnicy odwiedzali platformę raz w tygodniu, inni raz w miesiącu, jeszcze inni tyko w okresie przed spotkaniami i po spotkaniach z ekspertem. Strona38

39 3.1. Ocena realizacji prowadzonych działań w ramach sieci współpracy i samokształcenia. W celu poznania opinii uczestników sieci współpracy i samokształcenia na temat działalności poszczególnych sieci opracowano i przeprowadzono ankietę ewaluacyjną, którą wypełniło 39 z 54 uczestników. Każde pytanie było oceniane przez uczestników w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznaczał najniższą wartość, a 5 najwyższą). Wyniki ankiet przedstawia wykresy nr 16. realizacja celów 4,5 3,9 4,5 4,1 użyteczność omawianych treści 4,5 4,1 4,6 4,7 profesjonalizm ekspertów 4,4 4,2 4,7 4,6 sposób organizacji pracy 4, ,3 kontakt z uczestnikami sieci 4,5 3,8 3,7 4 współpraca z nauczycielami z innych szkół 4,5 3,4 2,9 3,7 możliwość wymiany doświadczeń 4,8 3,6 4,4 3,9 dbałośc o przepływ informacji i komunikację w grupie 4,8 4,1 3,5 4,3 swoje zaangażowanie w pracę na platformie 3,2 3 3,5 3,6 wzrost kompetencji 4,2 3,4 3,5 4,1 sieć dyrektorów sieć nauczycieli przedszkoli sieć nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych sieć TIK Wykres nr 16: ocena działalności sieci współpracy i samokształcenia Strona39

40 Prowadzone przez zewnętrznych ekspertów szkolenia, w opinii uczestników, były interesujące i zgłębiające wiedzę. Prowadzący szkolenia byli dobrze przygotowani merytorycznie i metodycznie, odwoływali się do przykładów z praktyki, co sprzyjało uczeniu się. Przekazywane treści i omawiane, w różny sposób zagadnienia były użyteczne. Wśród uczestników sieci wyraźnie większą atrakcyjnością cieszyły się spotkania o charakterze wewnętrznym, chociaż szkolenia z udziałem ekspertów zewnętrznych były również dobrze postrzegane. Możliwość wykorzystywania platformy internetowej wydaje się nie być szczególnie atrakcyjna dla części uczestników. W większości preferowane jest porozumiewanie się i wymiana materiałów drogą mailową i telefoniczną. Uczestnicy wskazują, że dzięki udziałowi w sieci współpracy i samokształcenia mieli możliwość: wymiany doświadczeń - 66%; nabycia nowych umiejętności i wiadomości 45%; poznania innych nauczycieli Powiatu Chrzanowskiego 15 %. Do mocnych stron pracy sieci należy zatem zaliczyć: zaangażowanie i samoorganizowanie aktywności uczestników podczas spotkań; profesjonalizm ekspertów zewnętrznych - merytoryczne przygotowanie zarówno od strony materiałów jak i sposobu prowadzenia szkoleń; integrację zespołów tworzących poszczególne sieci; stworzenie możliwości dzielenia się dobrymi praktykami; poznanie nowego systemu doskonalenia nauczycieli; wysoką frekwencję podczas spotkań, która świadczy o zainteresowaniu nauczycieli i dyrektorów tą formą współpracy i samokształcenia. Strona40

41 Słabe strona, to: mała aktywność uczestników na platformie internetowej w okresie pomiędzy spotkaniami; trudności w zmobilizowaniu uczestników do większego zaangażowania się w pracy na platformie; oczekiwanie, ze strony uczestników, na gotowe rozwiązania czy materiały. 4. Ocena założeń projektowych przez beneficjentów. 4.1 Opinia i refleksje nauczycieli uczestniczących w projekcie. Nauczyciele w trakcie trwania projektu zostali poproszeni o wyrażenie, w ankiecie ewaluacyjnej, opinii w kwestii założeń projektowych. W badaniu udział wzięło 385 nauczycieli. Celem ankiety było zbadanie jakości realizacji działań oraz ocena poziomu satysfakcji nauczycieli z wprowadzonych przez zadania projektowe zmian. Podczas badania zapytano między innymi o ocenę dotychczasowego sposobu planowania w swojej szkole doskonalenia zawodowego nauczycieli (czyli bez udziału szkolnego organizatora rozwoju edukacji) oraz obecnie prowadzonego, w ramach realizowanego projektu, sposób planowania doskonalenia (czyli przy pomocy szkolnego organizatora rozwoju edukacji). Nauczyciele dokonywali oceny na skali 5- stopniowej, gdzie 5 oznaczało najwyższą wartość, a 1 najniższą. Poniższe wykresy przedstawiają szczegółowe dane. Ocena dotychczasowego sposobu planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, czyli bez wsparcia ze strony SORE została średnio oceniona przez nauczycieli na 4,1. Około 80% nauczycieli wysoko oceniła funkcjonujący w szkołach sposób planowania doskonalenia oparty na rozpoznaniu przez dyrektora tak potrzeb szkoły jak i indywidualnych potrzeb i predyspozycji nauczycieli, wykres nr 17. Strona41

42 26; 7% 2; 1% 50; 13% 132; 34% 175; 45% Wykres nr 17: ocena dotychczasowego sposobu planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli Nieco niżej, bo średnio na 3,7 został oceniony przez uczestników proponowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji nowy sposób planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli. Ponad połowa ankietowanych - 65 % dobrze ocenia pomysł aby szkoły, w procesie planowani i realizacji zadań z zakresu doskonalenia zawodowego otrzymały wsparcie ze strony specjalistów zewnętrznych, wykres nr ; 7% 24; 6% 102; 27% 86; 22% 145; 38% Wykres nr 18: ocena prowadzonego w ramach realizowanego projektu sposobu planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, czyli przy wsparciu SORE Strona42

43 Ponadto uczestniczący w projekcie nauczyciele wyrazili opinię co do poszczególnych części realizacji nowej idei planowania. Pomysł dokonywania przez SORE oraz radę pedagogiczną wspólnej diagnozy potrzeb rozwojowych szkoły ocenili na 3,7. Część nauczycieli 35 % nie w pełni jest przekonana co do obecności osoby spoza szkoły podczas procesu rozpoznawania i wyboru zakresu tematycznego doskonalenia nauczycieli, wykres ; 11% 20; 5% 117; 30% 73; 19% Wykres nr 19: ocena pomysłu wspólnej diagnozy. 134; 35% Podobnie, bo na 3,7 ocenili nauczyciele ideę wyboru w szkole wspólnego obszaru doskonalenia dla wszystkich członków rady pedagogicznej (wykres nr 20). Pomysł ten akceptuje 64 % badanych nauczycieli, pozostali nie w pełni przekonali się do takiej formy, wskazując, iż nie zawsze dany zakres tematyczny jest przydatny wszystkim członkom rady pedagogicznej, którzy posiadają zróżnicowany staż pracy i różne kompetencje. Strona43

44 43; 11% 30; 8% 133; 34% 65; 17% Wykres nr 20: ocena wyboru wspólnego obszaru doskonalenia dla wszystkich członków rady pedagogicznej. Z kolei pomysł aby rada pedagogiczna pracowała/doskonaliła się w ciągu całego roku, w zakresie jednego wybranego obszaru tematycznego nauczyciele ocenili średnio na 3,6 (wykres nr 21). W opinii 32% ankietowanych nauczycieli niejednokrotnie nie ma potrzeby aby poświęcać tak dużo czasu na zgłębianie jednego zagadnienia. W planowaniu należy brać pod uwagę specyfikę pracy szkoły, kompetencje nauczycieli i wyniki prowadzonych diagnoz i rozpoznań. 114; 30% ; 12% 21; 5% 99; 26% 95; 25% 123; 32% Wykres nr 21: ocena idei doskonalenia zawodowego nauczycieli, w ciągu całego roku, w danym obszarze tematycznym. Strona44

45 Nauczyciele zostali także zapytani w jakim stopniu udział w projekcie, a więc we wszystkich jego działaniach, czyli od diagnozy potrzeb do wdrażania nabytej wiedzy i umiejętności w praktykę szkolną, umożliwił im podniesienie swoich kompetencji zawodowych. Średnio ocenili ten wskaźnik na 3,4. 54% ankietowanych nauczycieli bardzo dobrze i dobrze oceniło wpływ omawianych podczas warsztatów i konsultacji treści. 24% nauczycieli w swej ocenie wskazało na niskie wartości wartość 1 i 2 (ocena w skali 5 stopniowej), wykres nr 22. Tak niska ocena spowodowana jest faktem, iż w większości szkół szkolenia z ekspertem zewnętrznym odbywały się w krótkich odstępach czasowych, tj. zarówno 15 godzinne warsztaty jak i 22 godzinne konsultacje przeprowadzane były w ciągu 1 miesiąca (patrz tabela nr 2 i 3). 48; 12% 46; 12% 76; 20% 84; 22% 131; 34% Wykres nr 22: ocena stopnia wzrostu kompetencji Po przeprowadzeniu cyklu szkoleń i konsultacji, kolejnym zadaniem realizowanym w ramach projektu Nowoczesny system doskonalenia zawodowego nauczycieli na terenie Powiatu Chrzanowskiego było wdrażanie, w ramach Rocznego Planu Wspomagania, nabytej wiedzy i umiejętności do praktyki szkolnej. W tych działaniach nauczyciele wspierani byli przez ekspertów zewnętrznych i SORE. Swoją aktywność podczas wdrażania, nowych umiejętności i wypracowanych procedur średnio ocenili 3,7 (wykres nr 23). Strona45

46 43; 11% 23; 6% 83; 21% 76; 20% 160; 42% Wykres nr 23: aktywność podczas wdrażania, nowych umiejętności i wypracowanych procedur. Analiza zebranego materiału pozwala wnioskować, że zaproponowane w projekcie formy doskonalenia zawodowego były przez większą część nauczycieli uznane za efektywne. Nauczyciele aktywnie uczestniczyli w prowadzonych przez ekspertów zewnętrznych warsztatach, wysoko ocenili też prowadzone konsultacje indywidualne. W badaniu ankietowym nauczyciele wskazali, że dzięki udziałowi w projekcie między innymi: wzrosły ich kompetencje 76%; mieli możliwość wymiany doświadczeń 47%; był czas na integrację zespołu nauczycieli 37%; mieli możliwość rozwoju osobowego 32%; zostali zmotywowani do pracy 29%; poznali nowe metody i techniki pracy z uczniem 29%. Nauczyciele zwrócili także uwagę na: brak profesjonalizmu u niektórych ekspertów zewnętrznych, którzy nie zawsze byli dobrze przygotowani do szkoleń, czy konsultacji; Strona46

47 zakres tematyczny prowadzonych warsztatów, który nie zawsze treściowo odpowiadał wybranemu przez szkołę obszarowi tematycznemu; zbyt krótki czas realizacji zadań projektowych (w okresie 1 miesiąca cały cykl szkoleń), co nie sprzyjało efektywnemu doskonaleniu Opinia i refleksje dyrektorów uczestniczących w projekcie. W ramach realizacji Powiatowego Programu Wsparcia, o opinię w zakresie poprawy zdolności planowania, projektowania oraz monitorowania procesu wsparcia poproszeni zostali także dyrektorzy szkół. Na zakończenie realizacji Rocznych Programów Wsparcia wypełnili ankietę odpowiadając na pięć pytań. Większość pytań było ocenianych w skali 5 stopniowej, gdzie 1 oznaczało najniższą wartość, a 5 najwyższą. Łącznie zebrano 30 ankiet. Poniżej zaprezentowano zbiorcze zestawienie danych. Dyrektorzy, podobnie jak nauczyciele, dotychczasowy sposób planowania w szkole doskonalenia zawodowego nauczycieli (czyli bez udziału SORE) ocenili wyżej niż sposób planowania prowadzony w ramach realizowanego projektu (czyli z udziałem SORE). Obecny sposób planowania ocenili średnio na 4,3, z kolei proponowany przez ORE na 4,0. Nie oznacza to, że nie widzą potrzeby zmian w tym zakresie. Szczegółowe dane dotyczące ocen ilustrują wykresy nr Strona47

48 1; 3% 10; 34% 19; 63% Wykres nr 24: ocena dotychczasowego sposobu planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli 1; 3% 8; 27% 11; 37% 10; 33% Wykres nr 25 : ocena sposobu planowania prowadzonego w ramach realizowanego projektu (czyli z udziałem SORE). Zamysł aby SORE oraz rada pedagogiczna dokonywali wspólnej diagnozy potrzeb rozwojowych szkoły jest w opinii prawie połowa ankietowanych dyrektorów (14 z 30) słuszny - dyrektorzy wskazali najwyższą na skali wartość 5,0. Łączna wartość oceny dyrektorów w tym zakresie wynosi 4,1 wykres nr 26. Strona48

49 4; 13% 3; 10% 14; 47% 9; 30% Wykres nr 26: idea dokonywania wspólnej diagnozy Dyrektorzy pomysł dokonywania wyboru wspólnego obszaru doskonalenia dla wszystkich członków rady pedagogicznej ocenili na 4,3 wykres nr 27. Z kolei zamysł aby rada pedagogiczna pracowała w ciągu całego roku szkolnego w zakresie jednego obszaru tematycznego ocenili na 4,0 wykres nr 28. Podobnie jak nauczyciele nie zawsze widzą potrzebę doskonalenia wszystkich nauczycieli w obrębie jednego zagadnienia. Może to, w ich opinii prowadzić do przymusu w doskonaleniu, co nie wpłynie na podniesienia jakości pracy szkół. Strona49

50 4; 14% 4; 13% 0; 0% 15; 50% 7; 23% Wykres nr 27: pedagogicznej. idea wyboru wspólnego obszaru doskonalenia dla wszystkich członków rady 4; 13% 3; 10% 10; 34% 13; 43% Wykres nr 28: praca rady pedagogicznej w ciągu całego roku szkolnego w zakresie jednego obszaru tematycznego. Przeprowadzony w szkole, w ramach projektu, sposób planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli spełnił oczekiwania 18 z 30 dyrektorów, nie spełnił oczekiwań 8 dyrektorów, a 4 nie ma zdania w tym zakresie. Większość dyrektorów (19 z 30) uważa, że tak przeprowadzony w szkole sposób planowania doskonalenia nauczycieli wpłynie zarówno na poprawę zdolności planowania i projektowania doskonalenia zawodowego kadry jak również na Strona50

51 poprawę projektowania zmian w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli. Szczegółowe dane ilustruje wykres nr spełnia oczekiwania wpłynie na poprawę zdolności planowania wpłynie na poprawę projektowania zmia w kolejnych latach Tak Nie Nie mam zdania Wykres nr 29: nowy sposób planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli W opinii większości dyrektorów najbardziej przydatne dla doskonalenia kluczowych kompetencji nauczycieli były warsztaty prowadzone przez ekspertów zewnętrznych. Zaś dzięki objęciu szkół wsparciem, w ramach realizowanego programu, nauczyciele podnieśli swoje kompetencje w danym obszarze. Nauczyciele między innymi zgłębili wiedzę z zakresu: technik uczenia się i metod motywujących do nauki, współpracy w organizacji procesów edukacyjnych oraz pracy z uczniem młodszym. Znaczna większość dyrektorów sugeruje aby w przyszłości: racjonalnie, w czasie całego roku szkolnego, rozłożyć realizacje zadań przyjętych w RPW; wnikliwie dobierać profesjonalne firmy szkoleniowe; czuwać nad jakością szkoleń wprowadzić mechanizm kontrolny; zmniejszyć biurokrację; Strona51