SPROSTOWANIE POWIERZCHNIA BIUROWA ROKU października 2014 r.

Transkrypt

1 33 Zestawienie najlepszych powierzchni biurowych 2014 roku to kolejna wspólna inicjatywa miesięcznika Home&Market i tygodnika Gazeta Finansowa. To bez wątpienia istotny z punktu widzenia rynku sektora, bo jak czytamy w raporcie firmy JLL żaden inny kraj w Europie Środkowo Wschodniej nie oferuje tylu ile Polska zróżnicowanych lokalizacji dopasowanych do potrzeb i wymogów najemców z sektora usług dla biznesu. Trudno więc pomijać milczeniem tak istotny segment rynku. I trudno też spośród licznych nowo powstających obiektów biurowych wybrać te najlepsze, najciekawsze. W swojej redakcyjnej ocenie skupiliśmy się na tych biurowcach, które już wyszły z ziemi, w niektórych przypadkach ich pierwsze etapy zostały już oddane i służą najemcom, mieliśmy więc możliwość ocenić coś, co już funkcjonuje. Dzięki temu nasza ocena opierała się na twardych danych wzięliśmy pod uwagę powierzchnię, architekturę, możliwości aranżacyjne, usługi dodatkowe, infrastrukturę i lokalizację. Wszystkie te dane pozwoliły nam na wyłonienie 10 Najlepszych Powierzchni Biurowych 2014 roku. Zapraszamy Państwa do lektury analizy nie tylko opisów wybranych przez nas obiektów, lecz także tekstów specjalistów zajmujących się rynkiem powierzchni biurowych POWIERZCHNIA BIUROWA ROKU SPROSTOWANIE W dniu 14 grudnia 2012 roku w wydaniu nr 50 Gazety Finansowej oraz w dniu 17 grudnia 2012 roku w wydaniu internetowym Gazety Finansowej ( pl) opublikowany został artykuł prasowy autorstwa Andrzeja Piotrowica zatytułowany WindNet budzi pytania klientów. W artykule podano nieprawdziwe informacje wymagające sprostowania. Windnet nie jest produktem inwestycyjnym opartym o oprocentowanie i nie gwarantuje zysku na poziomie 60 proc. rocznie. W prezentowanych inwestorom kartach informacyjnych, WindNet nie posługuje się słowami: gwarantowany czy pewny zysk. WindNet używa pojęć: szacowana rentowność, zakładany scenariusz inwestycyjny wskazując, iż zysk na określonym poziomie nie jest przez WindNet gwarantowany. Sprostowania wymaga również, pojawiające się w artykule kilkakrotnie hasło 228 proc. gwarantowanego zysku po czterech latach. Takie sformułowanie wprowadza w błąd. Koszt objęcia jednego udziału podlega stałym aktualizacjom, tym samym różna jest stopa zwrotu z włożonego kapitału. Zwrot szacowany na poziomie 228 proc. był aktualny w okresie od dnia w września 2012 roku do dnia 21 października 2012 roku. W okresie od dnia 19 listopada 2012 roku do dnia 16 grudnia 2012 roku, a więc w czasie publikacji artykułu, wartość jednego udziału wynosiła 147 zł, a szacowana stopa zwrotu kształtowała się na poziomie 199 proc. Projekt WindNet skupia 12 spółek kapitałowych, tworzących holding realizujący projekt budowy dziesięciu lądowych elektrowni wiatrowych o mocy znamionowej 2 MW każda. WindNet nie inwestuje zatem w farmy wiatrowe, ale w energetykę rozproszoną. WindNet spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała w roku 2012, nie Wpis WindNet do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego datowany jest na dzień 13 kwietnia 2012 roku. Tomasz Jelonek oraz Rafał Zgórzak nie posiadają udziałów w WindNet. Partnerem w zarządzaniu projektem inwestycyjnym WindNet jest Paweł Olszewski, nie zaś jak wskazano w artykule Jan Olszewski. Operatorzy farm wiatrowych Iberdrola (w artykule błędnie wskazano Iberdola) i Dong nie przedstawili oficjalnego stanowiska, dotyczącego powodów wycofania się z inwestycji w Polsce. Niezależnie natomiast od powodów takiej decyzji, należy zaakcentować, iż WindNet nie zajmuje się budową farm wiatrowych. Tym samym przywoływanie powyższej sytuacji jako budzącej wątpliwości jest nieadekwatne. Wobec wprowadzenia czytelników w błąd, zaistniała konieczność sprostowania treści artykułu i zaakcentowania, iż inwestycje w systemie energetyki rozproszonej realizowane przez WindNet nie są tożsame z inwestycjami w farmy wiatrowe i nie są oparte o stały zysk.

2 34 Inwestycja: Bonarka for Business (B4B) / Deweloper: TriGranit Development Corporation / Lokalizacja: ul. Puszkarska, Kraków Bonarka for Business (B4B) to docelowo zespół siedmiu budynków biurowych klasy A o łącznej powierzchni około 65 tys. mkw w starannie zaplanowanym układzie urbanistycznym. Budynki pierwszej fazy (A, B, C, D) zostały zrealizowane w latach Budynki drugiej fazy (E, F, G) zaplanowano na lata B4B jest laureatem konkursów m.in. Kraków mój dom 2014 oraz nagrody Godło Jakości artur- BANICA 2012 w kategorii architektura przestrzeni publicznej, a także Prime Property Prize Małopolska 2013 w kategorii biurowiec, jako przykład nowoczesnego obiektu w pełni zaspokajającego potrzeby najbardziej wymagających Najemców. B4B cechuje unikalna lokalizacja. Położenie w samym sercu Bonarka City Center wielofunkcyjnego centrum miejskiego zapewnia łatwy dojazd samochodem oraz komunikacją miejską. Bliskie sąsiedztwo Bonarka City Center, popularnego centrum handlowego oraz funkcje dodatkowe biurowców zapewniają najemcom wiele udogodnień, wśród których znajduje się ponad 250 sklepów, kawiarnie, restauracje, usługi, kino, przychodnia medyczna, przedszkole oraz fitness club z basenem i sauną. Zastosowane w projekcie nowoczesne rozwiązania architektoniczne, technologiczne i funkcjonalne, zapewniają pełną elastyczność w aranżacji wnętrz i znakomite środowisko pracy dla każdego najemcy. Obecnymi najemcami kompleksu biurowego B4B są między innymi: Alexander Mann Solutions, State Street, Euroclear, Herbalife, Lufthansa Global Business Services, RWE, Pure Jatomi oraz Lux Med. Inwestycja: Dubois 41 Deweloper: Nacarat Polska Lokalizacja: Ul. Kurkowa, Dubois, Wrocław Dubois 41 zlokalizowane jest w centrum Wrocławia, blisko ważnych instytucji publicznych, takich jak Uniwersytet Wrocławski czy Ratusz, a także budynków komercyjnych, biur, hoteli. Od Rynku budynek dzieli zaledwie 15-minutowy spacer. Ten elegancki 7-kondygnacyjny budynek zamyka miejski kwartał między ulicami Kurkową, Dubois a rzeką Odrą. Przednia fasada i główne wejście jest podkreślone przez doskonale zaprojektowany publiczny plac. Wysokiej jakości przestrzeń publiczna dodaje budynkowi miejskiego charakteru, czyniąc go widocznym. Zachodnia część zwrócona jest w stronę Odry. Dubois 41 jest funkcjonalnym biurowcem klasy A zaprojektowanym przez doświadczony zespół architektów i inżynierów, zgodnie z wymaganiami współczesnego biznesu. Inwestycja: Enterprise Park Deweloper: Avestus Real Estate Lokalizacja: Kraków Nowoczesny park biurowy klasy A zlokalizowany na krakowskim Podgórzu. Obejmuje otoczone naturalną zielenią kameralne budynki o czterech kondygnacjach, o łącznej powierzchni ponad 28 tys. mkw. W pobliżu znajdują się drogowe, tramwajowe i kolejowe szlaki komunikacyjne pozwalające na szybkie i bezproblemowe dotarcie do kompleksu z każdej lokalizacji w Krakowie. Oddany do użytku w 2012 r. I etap projektu budynki A i B z ponad 15 tys. mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej, został w całości wynajęty. Swoje biura w Enterprise Park zorganizowały międzynarodowe korporacje z sektora zaawansowanych technologii. Obecnie trwają zaawansowane prace przy realizacji II etapu projektu budynku C o powierzchni 14 tys. mkw. Ponad 95 proc. dostępnej w nim powierzchni biurowej zostało już wynajęte. Oddanie II etapu Enterprise Park do użytku planowano na przełom sierpnia i września 2014 r. Enterprise Park to miejsce wyjątkowe łączy najnowocześniejsze, przyjazne dla środowiska naturalnego rozwiązania z udogodnieniami dla użytkowników i otoczeniem natury, tworząc przyjazne i motywujące środowisko, w którym codzienna praca staje się autentyczną przyjemnością.

3

4 36 Inwestycja: Kapelanka 42 Deweloper: Skanska Property Poland Lokalizacja: ul. Kapelanka 42, Kraków Ten nowoczesny kompleks biurowy klasy A składa się z dwóch budynków o 9 kondygnacjach naziemnych i 3 podziemnych. Całkowita powierzchnia najmu w obu częściach wynosi ok. 30,1 tys. mkw. Kapelanka 42 to miejsce, w którym innowacyjne technologie dyskretnie ułatwiają codzienną pracę, a jednocześnie mają ograniczony wpływ na środowisko. Komfortowe i energooszczędne otoczenie stworzone dla biznesu pozwala czerpać z niego nie tylko liczne korzyści, ale także prawdziwą przyjemność. To miejsce, w którym firma otrzyma nie tylko cztery ściany i kilka biurek, lecz także stymulujące środowisko pracy i niepowtarzalny klimat. Dodatkowo biurowiec daje możliwość łatwej i swobodnej aranżacji każdej powierzchni, pozwala elastycznie kształtować miejsce do pracy zgodnie z potrzebami najemcy. W Kapelanka 42 szybko i sprawnie można wydzielić przestrzeń przeznaczoną do pracy indywidualnej i zespołowej, a także dowolnie zorganizować część wypoczynkową i reprezentacyjną. Inteligentny system zarządzania budynkiem (BMS) zapewnia m.in. optymalną temperaturę i wilgotność powietrza, a woda i energia wykorzystywane w racjonalny sposób przekładają się na ekonomiczność użytkowania biura. Budynek będzie certyfikowany w mię- Inwestycja: Nord Point Deweloper: Europejskie Centrum Inwestycyjne ECI Lokalizacja: ul. Annopol 17, Warszawa Projekt Nord Point jest połączeniem szeregu optymalnych rozwiązań. Jego skala, standard i lokalizacja dostosowane są do potrzeb przedsiębiorstw poszukujących nowoczesnej i technicznie zaawansowanej przestrzeni biurowej w północno-wschodniej części Warszawy. Budynek spełni oczekiwania zarówno firm poszukujących swojej siedziby w tej części stolicy jak również spółek z sektora BPO i SSC świadczących usługi dla nawet najbardziej wymagających klientów. Pięciokondygnacyjny budynek oferuje mkw. (brutto) powierzchni biurowej i usługowej z bezpośrednim dostępem do środków komunikacji miejskiej oraz sąsiadujących obiektów logistycznych. Obiekt został przemyślany, jako typowy biurowiec klasy B +, z fasadą w tynku, elementami żaluzji aluminiowych i uchylnymi oknami. Zaletą nieruchomości jest dwustronne zasilanie, zagwarantowane z dwóch niezależnych trafostacji. Inwestycja: Promenady ZITA Deweloper: Vantage Development Lokalizacja: ul. Rychtalskiej/Słonimskiego, wrocław Promenady ZITA to drugi po Epsilonie biurowiec, który powstał w ramach wielofunkcyjnego kompleksu Promenady Wrocławskie, zlokalizowanego w centrum Wrocławia, przy ul. Rychtalskiej/Słonimskiego. Jest to nowoczesny budynek, którego głównymi zaletami są elastycznie zaprojektowane powierzchnie umożliwiające dowolną aranżację zarówno dla wielkoformatowych najemców jak i dla mniejszych biur. Wysokiej jakości instalacje i certyfikat na poziomie Gold w systemie LEED gwarantują komfort pracy oraz ograniczenie kosztów związanych z eksploatacją powierzchni. Biurowiec Promenady ZITA oferuje mkw. powierzchni najmu netto. Jest zróżnicowany pod względem wysokości od 3 do 6 pięter, dzięki temu wnętrza są dobrze doświetlone. Naturalne beże i szarości na elewacjach przełamuje ciemny grafit okien i podcieni. Elegancka gama kolorystyczna przenosi się do wnętrz holu głównego i holi windowych. Na parterze mieszczą się lokale usługowo-handlowe i restauracja, natomiast od pierwszego piętra znajdują się już tylko powierzchnie biurowe nowoczesne, wygodne i gotowe na dopasowanie do oczekiwań najemców. Dwa niezależne wjazdy do parkingu podziemnego, cztery wejścia do budynku i 14 szybkobieżnych wind ułatwiają komunikację w samym budynku. Zmotoryzowani mają do dyspozycji 141 podziemnych miejsc postojowych oraz 14 miejsc naziemnych. Dla rowerzystów na kondygnacji 1 umieszczono szatnię z natryskami oraz 34 miejsca na rowery. Kolejnych 170 jednośladów zmieści się na stojakach przy wejściach. Wewnętrzny dziedziniec zajmuje zielone patio. Zieleń wypełnia zresztą ponad 30 proc. całego terenu wokół biurowca, ponieważ troska o środowisko była jednym z priorytetów przy tworzeniu projektu.

5 37

6 38 Inwestycja: Royal Wilanów Deweloper: Capital Park Lokalizacja: ul. Klimczaka róg Przyczółkowej, Warszawa To wysokiej jakości budynek biurowy klasy A usytuowany w samym sercu Wilanowa, w prestiżowym sąsiedztwie zabytkowego zespołu parków i ogrodów królewskich Pałacu Wilanowskiego, osiedli mieszkaniowych Miasteczka Wilanów oraz nowo powstającego fragmentu dzielnicy z przyszłym ratuszem i galerią handlową. Royal Wilanów to zarówno przyjazna przestrzeń biurowa dla przyszłych najemców, lokale handlowe i usługowe dla okolicznych mieszkańców, jak i otwarte, ogólnodostępne place i dziedzińce. Na czterech kondygnacjach obiektu znajdzie się mkw. nowoczesnej, funkcjonalnej powierzchni biurowej. Na parterze budynku mkw. zajmie elegancka powierzchnia handlowo-usługowa z licznymi sklepami, punktami usługowymi, restauracjami i kawiarniami, czynnymi w czasie pracy oraz poza godzinami pracy biur. W części podziemnej budynku znajdzie się trzykondygnacyjny parking z 931 miejscami postojowymi dla najemców i klientów Royal Wilanów, a także podjazd dla taksówek i dostawców. Royal Wilanów dzięki wyjątkowej lokalizacji, charakterystycznej bryle oraz przemyślanych rozwiązaniach funkcjonalnych, stanie się centrum życia w rozwijającej się nowej części Wilanowa. Inwestycja: Silesia Star Deweloper: LC Corp SA Lokalizacja: ul. Roździeńskiego, Katowice Sytuacja przedstawia się optymistycznie Warszawa jest największym, ale i najdroższym rynkiem w Polsce. Jednak wskaźniki obrazujące sytuację na warszawskim rynku biurowym po I połowie 2014 roku nie napawają optymizmem. Elżbieta Czerpak W połowie 2014 roku zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej w Polsce były szacowane na 7,4 mln mkw., z czego około 6,3 mln mkw. przeznaczone było na wynajem. Ponad 90 proc. nowoczesnej powierzchni biurowej w Polsce znajduje się w 7 największych miastach. Liderem rynków biurowych pozostaje Warszawa z wolumenem nowoczesnej powierzchni biurowej ok. 4,3 mln mkw., z czego 3,6 mln mkw. przeznaczone jest na wynajem. Kolejne 2,2 mln mkw. nowoczesnych zasobów to biura w sześciu największych miastach regionalnych: Krakowie, Wrocławiu, Trójmieście, Łodzi, Katowicach i Poznaniu. Warszawa jest największym, ale i najdroższym rynkiem w Polsce. Jednak wskaźniki obrazujące sytuację na warszawskim rynku biurowym po I połowie 2014 roku nie napawają optymizmem. Podaż powierzchni biurowej rośnie w szybkim tempie, ale jednocześnie obserwujemy słabnący popyt, co z kolei skutkuje istotnym wzrostem wskaźnika pustostanów. Deweloperzy zgodnie z harmonogramami w I połowie 2014 roku dostarczyli na rynek znaczący wolumen nowej podaży zakończono budowę 17 inwestycji oferujących 193 tys. mkw. powierzchni biurowej. Dodatkowo, na koniec czerwca 2014 roku około 614 tys. mkw. powierzchni biurowej pozostawało w budowie. W obecnej sytuacji rynkowej przyrost zasobów powierzchni biurowej przekłada się Nowa inwestycja komercyjna LC Corp SA zlokalizowana jest przy ulicy Roździeńskiego w Katowicach. W ramach projektu, w pierwszym etapie powstanie 8-kondygnacyjny budynek biurowy z garażem podziemnym oraz wydzieloną częścią handlowo-usługową. Łączna powierzchnia najmu wyniesie ponad 14 tys. mkw. Pierwsi najemcy wprowadzą się do nowych biur w styczniu 2015 roku. Biurowiec położony jest w ścisłym centrum miasta w doskonałej lokalizacji bezpośrednio przy Drogowej Trasie Średnicowej, Uniwersytecie Śląskim oraz Muzeum Śląskim. Budynek zapewni komfortowe warunki działania dla firm, zaoferuje biura o wysokim standardzie oraz usługi dodatkowe typu restauracja, kawiarnia, punkty usługowo- -handlowe i parking. Silesia Star wyróżnia się architekturą, która jest nowoczesna i prosta. Zewnętrzne płaszczyzny elewacji będą wybudowane z betonu, perforowanego otwieralnymi oknami o zróżnicowanych wielkościach i kontrastowej, złotawej kolorystyce. Wybrane materiały elewacyjne są podporządkowane prostocie oraz charakterowi lokalizacji, nawiązując do surowości budynków przemysłowych i tradycji katowickiego modernizmu. na wzrost pustostanów, ponieważ popyt na rynku biurowym jest teraz nieco słabszy niż w poprzednim roku, a rynek nie jest w stanie zbilansować takiego tempa wzrostu podaży. W rezultacie, w ciągu minionego półrocza współczynnik pustostanów wzrósł w Warszawie o niemal 2,4 punktu procentowego i przekroczył 15 proc. poziom nienotowany od 10 lat. Warto jednocześnie zwrócić uwagę na nieco słabszy popyt obserwowany na stołecznym rynku biurowym. W I połowie 2014 roku wolumen transakcji najmu powierzchni biurowej w Warszawie wyniósł około 267 tys. mkw. Był to rezultat o około 25 proc. niż-

7 39 Inwestycja: Silver Tower Center Deweloper: Wisher Enterprise Sp. z o.o Lokalizacja: Wrocław Inwestycja: Warsaw Spire Deweloper: Ghelamco Poland Lokalizacja: plac Europejski, Warszawa Warsaw Spire to powstający w Warszawie przy placu Europejskim budynek biurowy, który ma spełnić oczekiwania najbardziej wymagających najemców. To tętniący energią symbol nowoczesnej Warszawy. Wyjątkowe połączenie nowoczesnych technologii, komfortu pracy, dbałości o środowisko i stworzonej dla mieszkańców Warszawy przestrzeni publicznej. W skład kompleksu biurowego wejdą trzy budynki: 220-metrowy wieżowiec oraz dwa budynki boczne o wysokości 55 m. Całkowita powierzchnia użytkowa inwestycji to około 100 tys. mkw. powierzchni biurowej, usługowej i handlowej. Kompleks ma zostać oddany do użytku częściowo jeszcze w tym roku a w całości w 2015 roku). Będzie najwyższym budynkiem biurowym w Polsce i jednym z najwyższych biurowców w Europie. Pod obiektem przewidziano parking podziemny z ponad tysiącem miejsc parkingowych. Wewnątrz kompleksu powstanie przestronny, otwarty dla mieszkańców miasta teren, wraz z przewidzianymi elementami małej architektury otoczonymi terenami zielonymi. Na parterach budynków otaczających wieżę znajdą się lokale użytkowe przeznaczone na obiekty gastronomiczne lub sklepy. W grudniu 2011 roku Warsaw Spire zwyciężył w konkursie Eurobuild Awards 2011 w kategorii Wybitny Projekt Architektoniczny Roku w Polsce. Wysokiej klasy biurowiec w doskonałej lokalizacji w samym centrum Wrocławia, w bezpośrednim sąsiedztwie Dworca Głównego PKP i dworca PKS. Oferuje nowoczesną, w pełni funkcjonalną i elastyczną przestrzeń biurową o łącznej powierzchni ponad 7 tys. mkw. Rozplanowana została na kilkunastu kondygnacjach obiektu (od 2 do 13), w części niższej oraz wysokiej. Użytkownicy biur mogą liczyć na staranny rozkład pomieszczeń, dużą ilość naturalnego światła oraz piękną panoramę Wrocławia rozciągającą się z wyższych pięter. Przestrzeń biurowa zapewnia duży komfort indywidualnego aranżowania powierzchni. Do dyspozycji klientów jest także nowoczesna restauracja oraz zlokalizowany na parterze pasaż usługowo-handlowy, umożliwiający zrobienie różnorodnych zakupów. Kierowcy mogą korzystać z dwukondygnacyjnego podziemnego parkingu ze 184 miejscami postojowymi. Silver Tower Center posiada również istotny atut w postaci centrum konferencyjnego o powierzchni ponad 1,5 tys. mkw. W jego skład wchodzi duża sala, którą można podzielić na trzy mniejsze, oraz siedem sal o mniejszym metrażu. Centrum konferencyjne pozwala na organizowanie zarówno dużych imprez i uroczystości, jak również kameralnych szkoleń czy spotkań biznesowych. Funkcjonalna przestrzeń, dużo naturalnego światła i dostęp do kluczowych rozwiązań technologicznych wzmacniają rozwój kreatywności. A możliwość aranżacji przestrzeni pod indywidualne potrzeby daje swobodę do wyrażania własnych wizji. szy niż wolumen transakcji zawartych na rynku biurowym w analogicznym okresie 2013 roku. W przeciwieństwie do tendencji obserwowanych w Warszawie, po I połowie 2014 roku sytuacja na największych regionalnych rynkach biurowych przedstawia się optymistycznie. Podaż powierzchni biurowej w sześciu największych ośrodkach (Krakowie, Gdańsku, Katowicach, Wrocławiu, Poznaniu, Łodzi) nie przestaje rosnąć, popyt utrzymuje się na stabilnym poziomie, a współczynnik pustostanów zmniejszył się w minionych miesiącach na wszystkich badanych rynkach. W głównych miastach regionalnych w I połowie 2014 roku deweloperzy oddali do użytku 16 projektów o łącznej powierzchni mkw. powierzchni biurowej. Ponadto, w połowie 2014 roku w fazie realizacji znajdowało się około 425 tys. mkw. powierzchni na wynajem, z czego ponad 211 tys. mkw. ma zostać oddane do użytku jeszcze w 2014 roku. Co prawda, liczba projektów na etapie budowy na rynkach regionalnych wciąż rośnie, ale w wielu przypadkach jest to odpowiedź na ożywiony popyt na powierzchnię biurową. W I połowie 2014 roku w największych miastach regionalnych wynajęto łącznie około 164 tys. mkw. Znaczący popyt wpłynął na obniżenie współczynnika pustostanów, który spadł na wszystkich badanych rynkach regionalnych. Jednakże, w związku z wysokim poziomem podaży w budowie, na większości rynków spodziewany jest wzrost współczynnika pustostanów w momencie oddania tych projektów do użytku. Autorka jest Head of Research Knight Frank Sp. z o.o.

8 40 Boom biurowy trwa W Polsce powstaje obecnie ponad 1,1 mln mkw. biur. Najbardziej aktywne rynki pod względem podaży w budowie to Warszawa, Kraków, Wrocław i Trójmiasto. Coraz więcej starszej powierzchni biurowej w Warszawie przechodzi proces modernizacji Mateusz Polkowski Aktywność budowlana w Warszawie utrzymuje się na wysokim poziomie. Obecnie powstaje ok. 579 tys. mkw. biur, a dodatkowe 62 tys. mkw. jest w trakcie renowacji. Budynki przebudowywane stanowią ok. 10 proc. realizowanej podaży w Warszawie. Uważamy, że trend polegający na odnawianiu starszych budynków i dostosowywaniu ich do potrzeb rynku będzie się utrzymywał. Łącznie w tym roku na warszawski rynek może trafić ok. 350 tys. mkw. nowych biur, uwzględniając wspomniane, modernizowane obiekty. Stołeczny rynek utrzyma wysokie tempo rozwoju również w latach 2015 i 2016, kiedy podaż będzie rosła średnio o ok. 300 tys. mkw. rocznie. Wysoka liczba realizowanych inwestycji będzie miała swoje odzwierciedlenie we wskaźniku powierzchni niewynajętej, który pozostanie w trendzie wzrostowym. Szacujemy, że w 2016 r. całkowita podaż biurowa w Warszawie osiągnie pułap 5 mln mkw. Popyt: Mokotów najpopularniejszą dzielnicą biurową w Warszawie W I poł r. w Warszawie wynajęto 258,9 tys. mkw., w tym 129,5 tys. mkw. stanowiły transakcje zawarte w II kw. Najpopularniejszą dzielnicą biurową pozostaje Mokotów, w którym popyt brutto wyniósł 44,7 tys. mkw. (95,9 tys. mkw. w I półroczu ok. 37 proc. udziału w całkowitym popycie). Warto zauważyć, że nowe umowy stanowiły ok. 50 proc. kontraktów najmu podpisanych w II kw. w Warszawie. Największe umowy w II kw. zawarły takie firmy jak: PwC (odnowienie, 10,8 tys. mkw. w International Business Center), Citibank (ekspansja, 7,9 tys. mkw. w Marynarska 12) oraz Sąd Okręgowy i Sąd Rejonowy (nowa umowa na 6 tys. mkw. w Płocka 9/11). Na największych rynkach biurowych poza Warszawą w I poł. roku wynajęto 189 tys. mkw. biur., z czego 90,6 tys. przypadło na II kw. Największe umowy najmu w II kw. podpisały takie firmy jak: UPC (odnowienie, 6,5 tys. mkw. w Green Park, Katowice), firma z branży IT (ekspansja, 5,6 tys. mkw. w Enterprise Park C, Kraków) oraz bank (odnowienie, prawie 5 tys. mkw. w Silver Forum, Wrocław). Ożywienie zarejestrowano w Łodzi, gdzie popyt brutto w II kw. osiągnął 14,2 tys. mkw. Tym wynikiem, na koniec czerwca 2014 r., Łódź wygenerowała już 85 proc. popytu zarejestrowanego w całym 2013 roku. Warto również zauważyć, że średnio w Łodzi wynajmuje się ok. 5,8 tys. mkw. biur na kwartał. Najbardziej aktywnym rynkiem pod względem wynajmu powierzchni biurowej w II kw. były Katowice, w których podpisano umowy na ponad 22 tys. mkw. BIURA ODDANE DO UŻYTKU (MKW.), PLANOWANE (MKW.) I WSPÓŁCZYNNIK POWIERZCHNI NIEWYNAJĘTEJ ( PROC.) W WARSZAWIE Podaż wysoka aktywność deweloperów nie tylko w Warszawie W I poł r. warszawski rynek biurowy wzbogacił się o ok. 190,3 tys. mkw., z czego 106. tys. mkw. przypadło na II kw. Największe biurowce oddane do użytku w okresie od kwietnia do końca czerwca to Eurocentrum Office Complex I (38,7 tys. mkw.), GreenWings (10,8 tys. mkw.) oraz Gdański Business Center 1-A (29,6 tys.mkw.). Podaż powierzchni biurowej w lokalizacjach poza Centrum przekroczyła 3 mln mkw. W I poł r. w największych miastach poza Warszawą oddano do użytku 123,1 tys. mkw. biur, głównie w Katowicach (24 proc. podaży) oraz Trójmieście i Krakowie (po 20 proc.), z czego 68 tys. mkw. w II kw. Największymi biurowcami ukończonymi w II kw. były: Olivia Four w Gdańsku (12,5 tys. mkw.), Alma Tower w Krakowie (10,4 tys. mkw.) i GPP Business Park II w Katowicach (75 tys. mkw.). Zasoby biurowe nie zwiększyły się jedynie w Łodzi. Na rynkach poza Warszawą powstaje mkw. biur, najwięcej w Krakowie, Wrocławiu i Trójmieście (67 proc. podaży). Kraków pozostaje w ścisłej czołówce (136,5 tys. mkw. w budowie, z czego 64 proc. trafi na rynek do końca tego roku). Warto wspomnieć, że w odróżnieniu od innych miast regionalnych, w których współczynnik przednajmu waha się w granicach 18,5 a 25,5 proc., w Krakowie 44 proc. powierzchni w budowie jest zabezpieczone umowami typu pre-let. Wyjątek stanowi Szczecin, gdzie współczynnik ten wynosi 8,5 proc.. Łącznie w Polsce powstaje obecnie ponad 1,1 mln mkw. Współczynnik powierzchni niewynajętej Współczynnik powierzchni niewynajętej w I poł roku odnotował niewielki wzrost w porównaniu z 11,8 proc. na koniec 2013 r. Obecnie 13,4 proc. nowoczesnej powierzchni biurowej w Warszawie ogółem (13,6 proc. w Centrum oraz 13,3 proc. poza nim) jest niewynajęte. Oznacza to, że bez najemcy pozostaje 574,4 tys. mkw. stołecznych biur. Wskaźniki powierzchni niewynajętej w miastach poza Warszawą pozostają względnie stabilne. Nadal najniższy poziom pustostanów jest rejestrowany w Krakowie (4,5 proc.), a najwyższy w Szczecinie (24,4 proc.). Największy spadek w ciągu ostatniego półrocza odnotowano w Łodzi (z 13,4 proc. do 9,2 proc.). Czynsze Na koniec II kw r. najwyższe czynsze transakcyjne w centrum Warszawy wahały się pomiędzy 22 a 24 euro za mkw. miesięcznie, a w najbardziej popularnych lokalizacjach poza centrum (np. na Mokotowie) od 14,50 do 14,75 euro. Najwyższe czynsze transakcyjne w największych miastach poza Warszawą wynoszą odpowiednio od 11 do 12 euro za mkw. miesięcznie w Lublinie, do euro we Wrocławiu i Poznaniu. Średnie czynsze pozostają najwyższe w Krakowie (13,7-14 euro) i Katowicach (12,5-13,75 euro), najniższe w Lublinie (10 euro). Spodziewamy się, że warunki najmu na większości rynków biurowych w Polsce pozostaną przychylne najemcom. Zrównoważona sytuacja rynkowa będzie w szczególności widoczna w tych miastach, które charakteryzują się wysokim popytem oraz relatywnie niskim wskaźnikiem pustostanów. Autor jest dyrektorem w dziale badań rynku i doradztwa, JLL. NOWA I PRZYSZŁA PODAŻ NA NAJWIĘKSZYCH RYNKACH BIUROWYCH POZA WARSZAWĄ W 2014 R. (W MKW.) Źródło: JLL, WRF, II kw r. Źródło: JLL, II kw. 2014