MORSKIE UBEZPIECZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ - SPECYFICZNY TYP UBEZPIECZEŃ PRZYMUSOWYCH

Transkrypt

1 MORSKIE UBEZPIECZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ - SPECYFICZNY TYP UBEZPIECZEŃ PRZYMUSOWYCH Dr Magdalena Adamowicz KATEDRA PRAWA MORSKIEGO

2 Regulacja prawna ubezpieczeń morskich Kodeks morski z 2001 r. 1) Tytuł VIII,2 rozdziały, (art k.m.): umowa ubezpieczenia morskiego wykonanie umowy ubezpieczenia 2) Przepisy rozrzucone w k.m. wprowadzane przez prawo międzynarodowe lub europejskie financial security

3 13 XI r., tankowiec Prestige przełamał się u wybrzeży Hiszpanii, ton ciężkiego paliwa zanieczyściło środowisko.

4 Regulacja prawna ubezpieczeń morskich c.d. 1 tytuł V k. m. ograniczenie odpowiedzialności za roszczenia morskie i ubezpieczenie armatorów z tytułu roszczeń morskich (art. 102 i 102 a do f k. m.); 2 art. 182, 182 a do c k. m. o ubezpieczeniu odpowiedzialności za szkody na osobie lub w mieniu pasażera; 3 4 art. 271b k. m. o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniem olejami bunkrowymi; art. 272 i 273 k. m. o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniem olejami przewożonymi jako ładunek;

5 Regulacja prawna ubezpieczeń morskich przez ogólne przepisy prawa ubezpieczeniowego. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej, gdzie wg Załącznika zalicza się je do działu II do grup: 6 - ubezpieczenia żeglugi morskiej casco statków żeglugi morskiej, obejmujące szkody w statkach; 7 - ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu (tzw. cargo) 12- ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską, wynikające z posiadania i użytkowania statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

6 Cechy charakterystyczne dla ubezpieczeń morskich 1. Przepisów K.C. o umowie ubezpieczenia nie stosuje się do ubezpieczeń morskich 2. Międzynarodowy charakter ub. morskich, brak barier geograficznych 3. Przedmiotem ub. może być tylko mienie i OC art. 293 k.m. 4. Wielkie ryzyka - wymagające podwyższonej reasekuracji 5. Kształtowane przez zwyczaje międzynarodowe 6. Historycznie najstarsza wzór dla innych ubezpieczeń 7. Dłuższe terminy przedawnienia 5 lat

7 Ubezpieczenia morskie obowiązkowe czy nie?

8 Przymus ubezpieczenia 1. ubezpieczenia obowiązkowe, 2. obowiązek ubezpieczenia, 3. powinność ubezpieczenia

9 WERYFIKACJA OBOWIĄZKOWEGO CHARAKKTERU Morskich ubezpieczeń OC : 1 są ubezpieczeniami majątkowymi; TAK 2 są ubezpieczeniami odpowiedzialności cywilnej, co wynika z wyraźnego brzmienia przepisów je regulujących; TAK 3 obowiązek ubezpieczenia wynika stanowczo z konkretnych przepisów ustawy kodeksu morskiego oraz z konwencji międzynarodowych; NIE 4 mają charakter prywatnoprawny (ich źródłem jest umowa głównie oparta na wzorcach umownych ukształtowanych przez praktykę międzynarodową; 5 określono ich podstawowe parametry (jak: zakres ubezpieczenia, przedmiot ubezpieczenia i suma gwarancyjna są wskazane normatywnie) TAK TAK

10 INNE CECHY MORSKICH UBEZPIECZEŃ OC dają poszkodowanemu, w sytuacji wystąpienia szkody, możliwość bezpośredniego zwrócenia się do ubezpieczyciela lub gwaranta (actio directa). muszą być udokumentowane stosownymi certyfikatami, wydanymi przez uprawnione organy zgodnie z załączonymi do poszczególnych konwencji wzorami tych certyfikatów.

11 Niespójność regulacji Praktyka - morskie ubezpieczenia OC (armatorskimi) zawierane są w oparciu o Instytutowe Klauzule Ubezpieczeniowe, dostarczane przez Kluby P & I (Protection and Indemnity Associations). Brak co do zasady krajowych warunków dla ubezpieczeń morskich OC i korzysta się z warunków klubowych, które zastrzegają, że niniejsze ubezpieczenie jest przedmiotem prawa i praktyki angielskiej (this insurance is subject to English law and practice). Problem konwalidacji umowy ubezpieczenia morskiego, zawartej na warunkach międzynarodowych, pozostających w sprzeczności z przepisami ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (art. 6 )

12 Zobowiązany wybiera zabezpieczenie finansowe Gwarancja Umowa bankowa ubezpieczeniowa ubezpieczenia wariantywne lub alternatywnie obowiązkowe co wpływa to na ich przyusowy charakter

13 WNIOSKI Morskie ubezpieczenia OC nie wpisują się w formułę ubezpieczeń obowiązkowych określonych w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, bo ubezpieczenie jest jednym z możliwych wariantów spełnienia obowiązku zabezpieczenia finansowego, ubezpieczenie nie jest narzucone w sposób stanowczy w ustawie lub ratyfikowanej umowie międzynarodowej

14 PODSUMOWANIE MORSKIE UBEZPIECZENIA OC : nie są ubezpieczeniami obowiązkowymi sensu stricto, realizują obowiązek posiadania ubezpieczenia, tzw. przymusu ubezpieczeniowego, (powinności ubezpieczeniowej), który nie wywołuje skutków prawnych kwalifikowanego ubezpieczenia obowiązkowego dlatego nie stosuje się do nich ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych;

15 Potrzeba zmiany postulat de lege ferenda, aby wprowadzić do kodeksu morskiego przepis, który rozstrzygałby o tym, że: do obowiązku posiadania ubezpieczenia lub zabezpieczenia finansowego wynikającego z przepisów prawa międzynarodowego lub prawa UE, nie stosuje się przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

16

17 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! MAGDALENA ADAMOWICZ KONTAKT: