Art Zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym. 2. Umowa ubezpieczenia

Transkrypt

1 UMOWA UBEZPIECZENIA

2 Art Zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym. 2. Umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. 3. Umowa ubezpieczenia, ogólne warunki ubezpieczenia oraz inne wzorce umowy są formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały. 4. Ogólne warunki ubezpieczenia oraz inne wzorce umowy zakład ubezpieczeń zamieszcza na swojej stronie internetowej. 5. Postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia.

3 Art. 16. Ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności: 1) rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot; 2) warunki zmiany sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia taką zmianę przewidują; 3) prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia; 4) zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń; 5) sposób ustalania rozmiaru szkody przy ubezpieczeniach majątkowych; 6) sposób określania sumy odszkodowania lub innego świadczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odstępstwa od zasad przewidzianych w przepisach prawa; 7) sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej; 8) metodę i sposób indeksacji składek ubezpieczeniowych, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują indeksację składek; 9) tryb i warunki dokonania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony; 10) przesłanki, sposób oraz termin wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują taką możliwość, a także przesłanki, sposób oraz termin wystąpienia z umowy ubezpieczenia grupowego; 11) termin i sposób odstąpienia od umowy ubezpieczenia.

4 Art Zakład ubezpieczeń zawiera w stosowanych przez siebie wzorcach umów, w szczególności w ogólnych warunkach ubezpieczenia, informacje, które postanowienia określają: 1) przesłanki wypłaty odszkodowania i innych świadczeń lub wartości wykupu ubezpieczenia; 2) ograniczenia oraz wyłączenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń uprawniające do odmowy wypłaty odszkodowania i innych świadczeń lub ich obniżenia; 3) koszty oraz wszelkie inne obciążenia potrącane ze składek ubezpieczeniowych, z aktywów ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych lub poprzez umorzenie jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych; 4) wartość wykupu ubezpieczenia w poszczególnych okresach trwania ochrony ubezpieczeniowej oraz okres, w którym roszczenie o wypłatę wartości wykupu nie przysługuje. 2. W przypadku umowy ubezpieczenia zawieranej na cudzy rachunek, w szczególności ubezpieczenia grupowego, zakład ubezpieczeń przekazuje informacje, o których mowa w ust. 1, za pośrednictwem ubezpieczającego, osobie zainteresowanej, przed przystąpieniem do takiej umowy, na piśmie, lub, jeżeli osoba zainteresowana wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku. 3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania informacji, o których mowa w ust. 1, mając na uwadze zapewnienie czytelności i przejrzystości przekazywanych informacji.

5 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: 1) przy ubezpieczeniu majątkowym określonego odszkodowania za szkodę powstała wskutek przewidywanego w umowie wypadku; 2) przy ubezpieczeniu osobowym umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

6 Umowa ubezpieczenia jest podstawą prawnego stosunku ubezpieczenia. To ona stanowi źródło wszystkich praw i obowiązków obydwu stron stosunku ubezpieczenia. Ubezpieczenie jest instytucją prawną. Pomiędzy podmiotami ubezpieczenia powstaje relacja natury prawnej. Polega ona na tym, że zakład ubezpieczeń od ubezpieczającego, a ubezpieczający od zakładu ubezpieczeń może żądać określonego zachowania. Każda ze stron, do której kierowane są odpowiednie żądania, winna je spełnić. Ten stan prawnego powiązania, istniejący pomiędzy ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeń, to prawny stosunek ubezpieczenia.

7 Znajomość podstawowych elementów umowy ubezpieczenia (kontraktu ubezpieczeniowego) jest przydatna we wszystkich typach ubezpieczeń. Nie są to kwestie czysto teoretyczne w razie wystąpienia szkody ubezpieczeniowej właśnie umowa stanowi podstawę do wypłaty świadczeń czy ewentualnego dochodzenia roszczeń w sytuacjach spornych. Źle skonstruowana umowa ubezpieczeniowa nie spełni swojej roli, ponieważ nie będzie prawnie wiążąca lub nie pozwoli na rzeczywistą ochronę przed ryzykiem.

8 Obowiązek ubezpieczyciela ma charakter warunkowy, to znaczy powstaje tylko wówczas, gdy wystąpi wypadek ubezpieczeniowy. Natomiast obowiązek ubezpieczającego (zapłata składki) ma charakter bezwarunkowy.

9 Umowę ubezpieczenia zakwalifikować można do umów kauzalnych, czyli przyczynowych. Oznacza to, że efekt pojedynczego stosunku ekonomicznego uzależniony jest od istnienia kauzy, czyli przyczyny prawnej. Umowa ubezpieczeniowa jest umową o świadczenie usług. Przedmiotem umowy jest zatem określona usługa, w tym przypadku: zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej, a ceną za jej wykonanie opłacona składka.

10 Umowę ubezpieczenia zawierają ubezpieczyciel i ubezpieczający. Jednak stosunek ubezpieczenia (prawna relacja dotycząca ochrony ubezpieczeniowej przed określonym ryzykiem) może obejmować więcej podmiotów: ubezpieczonego, uposażonego lub poszkodowanego.

11 W przedsiębiorstwach logistycznych zarządzających łańcuchem dostaw w szerokim zakresie stosowane są ubezpieczenia majątkowe. Z reguły ubezpieczający (w tym przypadku: przedsiębiorstwo logistyczne) dokonuje ubezpieczenia czyjegoś interesu majątkowego (np. ochrona towaru powierzonego przez klienta) we własnym imieniu. W określonych sytuacjach firma spedycyjna może zażądać, aby jej klient ubezpieczył we własnym imieniu lub doubezpieczył (zawarł dodatkowo we własnym imieniu umowę ubezpieczeniową równolegle do standardowego ubezpieczenia opłaconego przez spedytora) drogocenną przesyłkę (np. przewóz czy magazynowanie dzieł sztuki).

12 Prawidłowo skonstruowana i prawnie wiążąca umowa ubezpieczenia zawiera następujące elementy: wskazanie zdarzenia ubezpieczeniowego (wypadku ubezpieczeniowego), objętego ubezpieczeniem; interes ubezpieczeniowy, składkę ubezpieczeniową, świadczenie ochrony ubezpieczeniowej, świadczenie pieniężne ubezpieczenia, okres ubezpieczenia, sumę ubezpieczenia i sumę gwarancyjną

13 Zdarzenie ubezpieczeniowe (zgodnie z art. 805 k.c.) to wskazany w umowie wypadek, w razie zajścia którego zakład ubezpieczeń (ubezpieczyciel) zobowiązuje się spełnić określone świadczenie. Wypadek ubezpieczeniowy to zdarzenie losowe, które ma szkodliwe następstwa, występuje ze statystyczną prawidłowością, jest nadzwyczajne i niezależne od woli osoby nim dotkniętej (określenie zawarte w art.2. ust.1, pkt. 18 ustawy o działalności ubezpieczeniowej).

14 Interesem ubezpieczeniowym będącym przedmiotem ubezpieczenia w ubezpieczeniach majątkowych może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i który daje się wycenić w pieniądzu. Interesem ubezpieczeniowym w ubezpieczeniach osobowych nie jest uzyskanie odszkodowania proporcjonalnego do wartości przedmiotu ubezpieczenia, lecz określonego świadczenia (określonej w umowie kwoty), którego wielkość uzależniona jest głownie od możliwości opłacenia odpowiedniej składki przez ubezpieczonego.

15 Składka ubezpieczeniowa stanowi stanowi zapłatę ubezpieczającego na rzecz ubezpieczyciela za przyjęcie ryzyka na określony czas. Świadczenie ochrony ubezpieczeniowej to ponoszenie przez ubezpieczyciela ryzyka zapłaty określonej sumy pieniężnej w przypadku zajścia wypadku przewidzianego w umowie ubezpieczenia. Świadczenia pieniężne ubezpieczyciela mają charakter: w ubezpieczeniach majątkowych - odszkodowania za szkodę powstałą wskutek objętego umową ubezpieczeniowa wypadku, w ubezpieczeniach osobowych określonej w umowie sumy pieniężnej płatnej jednorazowo, renty wypłacanej okresowo lub dożywotnio lub innego przewidzianego w umowie świadczenia w razie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego (utraty życia, zdrowia, zdolności do pracy itp.).

16 Okres trwania umowy ubezpieczeniowej wyznacza ramy czasowe, w jakich występuje odpowiedzialność ubezpieczyciela. Chwila zawarcia umowy ubezpieczenia nie musi oznaczać rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Stąd też zawarcie umowy ubezpieczenia określane jest jako formalny, a początek obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej jako materialny początek ubezpieczenia. Tak więc świadczenia obu stron (obowiązek wypłaty odszkodowania ze strony ubezpieczyciela, obowiązek opłacenia składek) nie kończą się automatycznie z dniem upływu terminu ochrony ubezpieczeniowej, ale dopiero po zrealizowaniu wynikających z umowy zobowiązań.

17 Zawarcie umowy ubezpieczenia wymaga zgodnego oświadczenia woli obu zainteresowanych stron: ubezpieczającego i ubezpieczyciela. W języku prawniczym oznacza to, że umowa ma charakter konsensualny (od słowa konsens porozumienie). Wyróżnia się następujące sposoby zawierania umów ubezpieczenia: tryb ofertowy z różnymi jego modyfikacjami, tryb negocjacyjny (rokowania), tryb przetargowy ustawowy lub umowny.

18 W ubezpieczeniach gospodarczych towarzystwo ubezpieczeniowe nie zawsze wypłaci odszkodowanie pokrywające pełną wartość szkody. Istnieje szereg ograniczeń odpowiedzialności ubezpieczyciela zgodnych z prawem, takich jak: odpowiedzialność proporcjonalna, ubezpieczenie za pierwsze ryzyko, techniczno-ubezpieczeniowe ograniczenie wysokości odszkodowania, zasada proporcjonalności w ubezpieczeniach wielokrotnych.

19 Biorąc pod uwagę relację sumy ubezpieczenia do wartości przedmiotu ubezpieczenia, można wyróżnić trzy warianty: 1) niedoubezpieczenie gdy suma ubezpieczenia jest mniejsza od wartości przedmiotu ubezpieczenia, 2) ubezpieczenie w pełnej wartości gdy suma ubezpieczenia jest równa wartości przedmiotu ubezpieczenia, 3) nadubezpieczenie - gdy suma ubezpieczenia przewyższa wartość przedmiotu ubezpieczenia.

20 Zarówno ubezpieczenie w pełnej wartości, jak i naubezpieczenie umożliwiają pełne pokrycie szkody losowej. Jedna z podstawowych zasad prawa cywilnego, zasada odszkodowania (zasada niesłusznego wzbogacenia się), ma zastosowanie w ubezpieczeniach. Odszkodowanie nie może z zasady przekroczyć wartości szkody, nie może służyć do wzbogacenia się ubezpieczonego.

21 Odpowiedzialność proporcjonalna polega na tym, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w wysokości pozostającej w takim stosunku do wielkości szkody, w jakim suma ubezpieczeniowa pozostaje do wartości przedmiotu ubezpieczenia (wartości ubezpieczeniowej). W tym systemie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkodę żadna szkoda nie będzie wyrównana w pełni nawet wtedy, gdy jej wielkość jest niższa od sumy ubezpieczenia. System odpowiedzialności proporcjonalnej zakłada udział własny ubezpieczającego (ubezpieczonego), a więc partycypowanie w części powstałej szkody. Udział własny w szkodzie (ryzyko własne ubezpieczającego) oznacza, że odszkodowanie ubezpieczeniowe wypłacane ubezpieczającemu ulega zmniejszeniu o ustalony procent lub kwotę udziału ubezpieczającego (ubezpieczonego) w wartości powstałej szkody.

22 O=SU/W O - odszkodowanie ubezpieczeniowe (odszkodowanie), S - wysokość doznanej szkody (szkoda), U - suma ubezpieczenia (ubezpieczenie), W - wartość przedmiotu ubezpieczenia (wartość ubezpieczenia).

23 Odpowiedzialność za pierwsze ryzyko polega na tym, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w wysokości poniesionej szkody do wysokości sumy ubezpieczenia (odszkodowanie pokrywa w całości szkodę do wysokości sumy ubezpieczenia). Jeżeli szkoda jest wyższa od sumy ubezpieczenia, to jej część wykraczająca poza ramy określone sumą ubezpieczenia nie zostaje pokryta.

24 Franszyza integralna (warunkowa) polega na tym, że zakład ubezpieczeń zwolniony jest z obowiązku wypłaty odszkodowania za szkodę, która nie przekroczyła ustalonego minimum (kwoty lub procentu) sumy ubezpieczenia bądź też wartości ubezpieczeniowej. Jeżeli szkoda przekroczy tę wysokość, to zakład ubezpieczeń odpowiada za szkodę w pełnej wysokości. Franszyza redukcyjna polega na tym, że odszkodowanie każdorazowo pomniejszone zostaje o określony procent lub określoną sumę. Franszyza bezwarunkowa (redukcyjna) polega na tym, że zakład ubezpieczeń obniża kwotę wypłaconego odszkodowania ubezpieczeniowego o określoną sumę lub ustalony procent wartości przedmiotu ubezpieczenia. Następuje to w każdym przypadku szkody, przy każdej wysokości szkody, tj. niezależnie od tego, czy szkoda franszyzę przewyższa, czy też nie.

25 Dziękuję za uwagę W prezentacji wykorzystano treści z podręcznika Marka Szczepańskiego Ubezpieczenia w logistyce