Ubezpieczenia w logistyce. 15 h wykładu Zaliczenie na podstawie pisemnego kolokwium zaliczeniowego

Transkrypt

1 Ubezpieczenia w logistyce 15 h wykładu Zaliczenie na podstawie pisemnego kolokwium zaliczeniowego

2 Treści kształcenia 1. Rozwój ubezpieczeń na świecie i w Polsce. 2. Ryzyko. 3. Istota, funkcje i zasady ubezpieczeń. 4. Umowa ubezpieczeniowa. 5. Ubezpieczenia dla podmiotów działających w logistyce.

3 Efekty kształcenia dla przedmiotu (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Student zna podstawowe instrumenty i regulacje dotyczące funkcjonowania rynku ubezpieczeń w logistyce. Student ma poszerzoną wiedzę z zakresu prawnych uwarunkowań świadczenia usług ubezpieczeniowych w logistyce. Student potrafi rozróżnić oraz dokonać wyboru formy ubezpieczeń dla podmiotów działających w logistyce. Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do rozstrzygania dylematów pojawiających się w pracy zawodowej. Student akceptuje i rozumie znaczenie ubezpieczeń dla efektywnego funkcjonowania firm logistycznych.

4 Literatura M. Szczepański, Ubezpieczenia w logistyce, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2011 Ubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem przedsiębiorstwa Podstawy, t.1, red. B.Hadyniak, J.Monkiewicz, Wydawnictwo Poltext, Warszawa J. Handszke, J. Monkiewicz (red.), Ubezpieczenia podręcznik akademicki, Poltex, Warszawa 2010 B. Gnela (red. nauk.), Ubezpieczenia gospodarcze: wybrane zagadnienia prawne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011 E. Wierzbicka (red.), Ubezpieczenia non-life, CeDeWu, Warszawa 2010

5 Konsultacje: Poniedziałek Godz , ul. Sosnkowskiego 31 p. 302 Czwartek: godz , ul. Ozimska 75, p.205

6 Definicja ubezpieczenia Słownik Języka Polskiego, PWN, 1990r Ubezpieczenie to urządzenie mające na celu czyjąś ochronę, bezpieczeństwo. To zespół czynności mający na celu zapewnić zaspokojenie potrzeb majątkowych ubezpieczonego lub jego spadkobierców w razie zajścia określonego zdarzenia losowego; asekuracja.

7 Definicja ubezpieczenia wg Jana Łazowskiego - Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, 1934r Jest to urządzenie gospodarcze, zapewniające pokrycie pewnych potrzeb majątkowych, wywołanych u pewnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia losowe zagrażają.

8 Definicja ubezpieczenia Wg Antoniego Banasińskiego: to multiregulator wszelkich procesów rozwojowych gospodarki narodowej (klęski żywiołowe, nieszczęśliwe wypadki). Koszt tej regulacji rozkłada się bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne) korzystające z tego regulatora

9 Definicja ubezpieczenia Ubezpieczenie jest instrumentem, którego zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru na wiele jednostek którym takie zdarzenia zagrażają. Opiera się ono na umowie.

10 Początki historii ubezpieczeń 2000 p.n.e Babilonia, kupieckie wspólnoty ryzyka IV w.p.n.e Rzym, Grecja pożyczka morska Rzymskie Towarzystwa pogrzebowe VI w.n.e Kodeks Justyniana (prawo rodyjskie) awaria wspólna 1347 Genua, 1384 Piza, 1397 Florencja najstarsze zachowane umowy ubezpieczenia morskiego

11 Początki historii ubezpieczeń XV w z gildii i cechów wyodrębniają się kasy ogniowe, powodziowe itp. XVII w Niemcy socjety XVII w Anglia, powstanie korporacji Lloyd a 1693 Anglia, Edmund Halley skonstruował pierwszą tablicę umieralności opartą na statystycznych prawach umieralności 1756 Anglia, po korekcie Joseph a Johnsona tablicy umieralności Halley a, wyznaczono wysokości składek ubezpieczeniowych w stosunku do wieku ubezpieczonego

12 Początki historii ubezpieczeń 1762 Anglia, Towarzystwo wzajemne Equitable (ubezpieczenia na życie) XIX/XX w wprowadzenie ubezpieczeń pokrycia ryzyka gospodarczego XX w wzrost liczby zakładów ubezpieczeń, nowe rodzaje ubezpieczeń

13 Początki ubezpieczeń w Polsce XVI w porządki ogniowe, XVII w - kasy ogniowe (Poznań, Leszno, Wschowa, Wronki) powstanie Towarzystwa Ogniowego dla Miast w Prusach Południowych powstaje Towarzystwo Ogniowe Wiejskie Prowincji Prus Południowych

14 Początki ubezpieczeń w Polsce 1816 Towarzystwo Ogniowe część Królestwa Polskiego (zabór rosyjski) 1860 Kraków (zabór austriacki), Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie Florianka

15 Początki ubezpieczeń w Polsce Po odzyskaniu niepodległości działały w Polsce: 72 prywatne firmy ubezpieczeniowe 38 towarzystw ubezpieczeń wzajemnych 16 publicznych instytucji ubezpieczeniowych Po II wojnie prywatne firmy ubezpieczeniowe przestały istnieć. Przetrwał tylko Państwowy Zakład Ubezpieczeń i Warta SA

16 Okres lat Okres ten charakteryzuje m.in. państwowy monopol działalności ubezpieczeniowej, wiązanie funkcji ochrony ubezpieczeniowej z prewencją, dostosowanie zakresu ochrony ubezpieczeniowej do potrzeb gospodarki planowej, wyłączenie spod ochrony ubezpieczeniowej mienia jednostek budżetowych, maksymalne uproszczenie warunków ubezpieczeniowych.

17 Okres lat Ustawa z 20 września 1984 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wprowadziła szereg nowych rozwiązań, odmiennych od powszechnie stosowanych w innych krajach socjalistycznych. Przełamany został prawny monopol w dziedzinie działalności ubezpieczeniowej. Oprócz państwowych zakładów ubezpieczeniowych dopuszczono możliwość tworzenia zakładów ubezpieczeń w formie spółdzielczej oraz w formie spółek akcyjnych (z 51% udziałem Skarbu Państwa w kapitale akcyjnym). Uporządkowano zasady gospodarki finansowej pasowych zakładów ubezpieczeń, wprowadzono obowiązek publikowania ogólnych warunków ubezpieczeń i taryf. Zamiast ubezpieczeń obowiązkowych wprowadzono pojęcie ubezpieczeń ustawowych.

18 Okres lat Ustawa ta została znowelizowana w 1989 r. Nowelizacja zniosła wszelkie ograniczenia związane ze strukturą własności powstających towarzystw ubezpieczeniowych. Generalne zasady regulacji rynku ubezpieczeniowego pozostały jednak bez zmian. Oznaczało to pewną liberalizację, ale było jeszcze warunków do tworzenia konkurencyjnego rynku ubezpieczeniowego. Prze wszystkim - nie wprowadzono żadnych kryteriów udzielania zezwoleń, nie sprecyzowano, kto w imieniu państwa miał sprawować nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym. Firmy ubezpieczeniowe z udziałem kapitału zagranicznego nadal nie miały dostępu do polskiego rynku. Konkurencja na tym rynku była nadal bardzo ograniczona.

19 Od 1990 r. w Polsce mamy zatem do czynienia z systemem ubezpieczeń w gospodarce rynkowej. Przełomowe znaczenie miało uchwalenie ustawy o działalności gospodarczej z Ustawa ta wprowadziła faktyczną demonopolizację polskiego rynku ubezpieczeniowego, określiła ogólne zasady prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

20 Zasady regulujące działanie polskiego rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego Koncesjonowanie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (państwowym organem nadzorującym cały rynek finansowy, w tym także rynek ubezpieczeniowy, jest obecnie Komisja Nadzoru Finansowego). Ograniczenie form organizacyjno-prawnych podmiotów prowadzących działalność ubezpieczeniowa i reasekuracyjną. Tego typu działalność może być prowadzona wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW). Konsekwencją tej regulacji ustawowej jest wyraźne rozdzielenie (faktyczne i prawne) ubezpieczeń o charakterze komercyjnym (handlowym), które realizowane SA przez podmioty działające w formie spółki akcyjnej, od ubezpieczeń wzajemnych (samopomocowych), prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Rozdział głównych obszarów (branż) działalności ubezpieczeniowej, zgodnie z którym ten sam zakład ubezpieczeń nie może jednocześnie oferować usług w dziale ubezpieczeń na życie (dział I) i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz majątkowych (dział II).

21 Zasady regulujące działanie polskiego rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego Ograniczenie zakresu pozaubezpieczeniowej działalności gospodarczej. Zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji nie może zajmować się inną działalnością niż ubezpieczeniowa lub reasekuracyjna oraz działalnością, która jest z nią bezpośrednio powiązana (np. lokowanie środków pozyskanych ze składek na rynku finansowym). Zakład ubezpieczeń nie może jednocześnie zajmować się ubezpieczeniami i na przykład prowadzić firmę budowlaną lub udzielać kredytów. Możliwość udziału podmiotów zagranicznych w polskim rynku ubezpieczeniowym (początkowo jedynie w formie spółek joint venture, po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. także w formie własnych oddziałów otwieranych w Polsce przez zagranicznych ubezpieczycieli, podlegających jednak ustawodawstwu polskiemu). Kontraktowa forma ochrony ubezpieczeniowej (zasad umowności ubezpieczeń). Oznacza to, że w ubezpieczeniach gospodarczych nie ma innej możliwości nawiązania prawnego stosunku ubezpieczenia, jak tylko poprzez zawarcie umowy ubezpieczeniowej.

22 Zasady regulujące działanie polskiego rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego Ochrona ubezpieczonych i poszkodowanych (osoby korzystające z usług ubezpieczeniowych, mogą odwołać się m.in. do Rzecznika Ubezpieczonych, powołanego w 1995 r., Komisji Nadzoru Finansowego, a jeśli to nie da efektu, dochodzić swoich prawa w sądach. W sferze ubezpieczeń komunikacyjnych, zwłaszcza obowiązkowych ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej, ważną rolę pełni Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Jego głównym zadanie jest wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników, gdy sprawca nie zawarł umowy ubezpieczenia (szkoda na mieniu i osobie) lub nie został zidentyfikowany (szkoda na osobie).

23 Zasady regulujące działanie polskiego rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego Europeizacja prawa ubezpieczeniowego, oznaczająca dostosowanie prawa polskiego do standardów prawa unijnego (wyznaczanych m.in. przez dyrektywy Unii Europejskiej, do których w okresie do 2 lat powinno zostać dopasowane prawo państw członkowskich). W 2004 r., w roku przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, wszedł w życie pakiet uchwalonych w 2003 r. ustaw, które uporządkowały prawo ubezpieczeń gospodarczych oraz w znacznej mierze dopasowały obowiązujące w Polsce prawo ubezpieczeniowe do wymogów UE ustawa o działalności ubezpieczeniowej, ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz o Rzeczniku Ubezpieczonych oraz ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Można powiedzieć, że obowiązujące w Polsce prawa w dziedzinie ubezpieczeń gospodarczych odpowiada już wymogom gospodarki rynkowej i standardom unijnym.