Swieta Bozego Narodzenia i Sylwester 1998

Transkrypt

1 Swieta Bozego Narodzenia i Sylwester 1998 Tegoroczna Wigilie tradycyjnie juz bedziemy spedzac w gronie rodzinnym. 76% Polaków Wigilie spedzi u siebie w domu, w gronie najblizszej rodziny, a 16% - u rodziny, z która nie mieszka. Co piecdziesiaty Polak zaprosi na swiateczna wieczerze jeszcze innych gosci. Tyle samo osób Wigilie spedzi samotnie. Co setny pytany, miast swietowac bedzie musial pracowac. W Swieta Bozego Narodzenia niemal wszyscy bedziemy dzielic sie z bliskimi oplatkiem (99%), bedziemy miec w domu choinke, a na swiateczna wieczerze przygotujemy tradycyjne potrawy wigilijne (po 98%). Nieco mniej osób zamierza w Wigilie przestrzegac scislego postu i obdarowywac bliskich prezentami (po 90%), a jeszcze mniej - pójsc na Pasterke (79%). W tym kontekscie rzadszym zwyczajem jest wspólne spiewanie koled (72%) i kladzenie sianka pod obrusem (54%). W porównaniu z poprzednimi latami - mozna zauwazyc - coraz mniej popularne jest wspólne koledowanie. Obowiazkowa w naszych domach w Boze Narodzenie choinka, w wiekszosci bedzie wykonana z tworzyw sztucznych (66%). Tylko 26% Polaków zamierza postawic w domu prawdziwe, zywe drzewko. Niemal trzy czwarte Polaków zamierzalo kupic bliskim prezenty gwiazdkowe, a co jedenasty nie byl pewien, czy bedzie kupowac podarki, czy moze nie. Wiekszosc osób (58%), która planowala wydatki liczyla, ze przeznaczy na ten cel podobna sume pieniedzy jak w zeszlym roku. Wieksze zakupy planowalo 21% pytanych, a mniejsze - 19%. Kwote powyzej 100 zl na upominki gwiazdkowe zamierza przeznaczyc 37% pytanych (najczesciej w granicach zl - 24%). Na zamkniecie wydatków w granicach zl liczylo 28% osób. Dokladnie tyle samo osób na kupno podarków chcialo wydac ponizej 50 zl. Sylwester - podobnie jak Wigilie - wiekszosc z nas (54%) zamierza spedzic w domu, ogladajac telewizje, sluchajac radia. Powitanie Nowego Roku na prywatce planuje 10% Polaków. Dwa razy mniej osób zamierza udac sie na bal do lokalu, czy restauracji. Niemal tyle samo osób (4%) stwierdzilo, ze w ogóle nie bedzie obchodzic Sylwestra. Trzy tygodnie przed tym wydarzeniem, co czwarty Polak nie mial jeszcze skonkretyzowanych planów na noc z 31 grudnia 1998 na 1 stycznia 1999 r. Niemal dwie trzecie Polaków przewiduje, ze w noc sylwestrowa bedzie ogladac telewizje: 36% - na pewno bedzie ogladac, a 28%- raczej bedzie ja ogladac. Powitanie Nowego Roku bez telewizji zapowiada jedna czwarta mieszkanców naszego kraju (16% - na pewno i 9% - raczej ). Co dziewiaty pytany nie wiedzial jeszcze, czy skorzysta z oferty programowej nadawców, czy tez nie. Na pytanie, jaka stacja nada - zwazywszy na jej profil i charakter - najciekawszy program w wieczór sylwestrowy 37% pytanych odpowiada, ze I Program TVP, 22% - ze Polsat, a 12% - ze II Program TVP. Inne stacje wskazywane sa juz znacznie rzadziej (TVN - 4%, Canal+ - 2% i RTL7-2%). Wsród osób, które stwierdzily, ze najprawdopodobniej beda ogladaly telewizje tego wieczora, przekonanie, ze I Program TVP nada najciekawszy program, wyraza 42%; a wsród osób calkowicie pewnych, ze te noc spedza przed telewizorem juz 45%. OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, Warszawa, tel. (0-22) , , fax , obop@obop.com.pl,

2 Warszawa, grudzien 1998 r. 2

3 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * Przedswiateczna atmosfera i goraczka zakupów przypomina, ze lada chwila bedzie Gwiazdka, a zaraz potem Nowy Rok. W pierwszej polowie grudnia, OBOP - jak co roku - zapytal Polaków o ich plany zwiazane z nadchodzacymi Swietami i zblizajacym sie Sylwestrem 1. Wigilia i jej zwyczaje Tegoroczne Swieta Bozego narodzenia tradycyjnie juz bedziemy spedzac w gronie rodzinnym. Najczesciej wsród najblizszych krewnych: trzy czwarte Polaków wigilijna wieczerze spozywac bedzie we wlasnym domu, z rodzina; co szósty sposród nas, na ten uroczysty wieczór wybierze sie w goscine do rodziny. Tego dnia sporadycznie zapraszac bedziemy przyjaciól, czy znajomych. GDZIE BEDZIE PAN(I) OBCHODZIL(A) WIGILIE? u siebie w domu, w gronie najblizszej rodziny % 78% 82% 74% 76% u rodziny, z która nie mieszkam 13% 14% 11% 17% 16% u siebie w domu - sam(a) 2% 2% 1% 3% 2% u siebie w domu, ale takze z zaproszonymi goscmi 1% - 4% 3% 2% w pracy 4% 4% 1% - 1% gdzie indziej, inaczej % 1% jeszcze nie wiem - 2% 1% 2% 2% Przy podnioslej swiatecznej atmosferze warto sobie przypomniec, ze nie wszyscy mamy tyle szczescia - co piecdziesiaty sposród nas Wigilie spedzac bedzie samotnie - bez bliskich: przyjaciól, ani rodziny. Jeden na stu Polaków tego wieczora bedzie mógl 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej z 5-8 grudnia 1998 r., przeprowadzony na reprezentatywnej 1068-osobowej ogólnopolskiej próbie Polaków powyzej 15 roku zycia. Maksymalny blad dla takiej wielkosci próby wynosi +/-3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 3

4 tylko mysla byc wsród najblizszych - te wazne godziny spedzajac na wypelnianiu obowiazków sluzbowych. Okres Bozego Narodzenia nie sprzyja wojazom turystycznym. Tylko nieliczni wieczerze wigilijna spozywac beda w domach wczasowych, pensjonatach, czy w goscinie u znajomych. Niemal dwa tygodnie przed Swietami co piecdziesiaty Polak nie wiedzial co bedzie robic w uroczysty wigilijny wieczór. Sposób w jaki spedzamy Wigilie nie jest zwiazany z mozliwosciami finansowymi polskich rodzin - zdecydowana wiekszosc ten wieczór spedzi w gronie najblizszych: u siebie w domu lub rzadziej - u krewnych. Czynnikiem, który w najwiekszym stopniu decydowac bedzie o tym, czy na Swieta bedziemy udawac sie - chocby w krótka - podróz, by te chwile spedzic wsród bliskich, jest miejsce zamieszkania. Najrzadziej swiateczne wyjazdy planowali mieszkancy wsi (gdzie rodziny wielopokoleniowe sa ciagle liczne), najczesciej natomiast - mieszkancy miast - zwlaszcza najwiekszych. O spedzaniu Wigilii poza domem, u rodziny nieco czesciej myslaly takze osoby z wyksztalceniem wyzszym, kierownicy i specjalisci oraz prywatni przedsiebiorcy. Swieta Bozego Narodzenia maja dla Polaków znaczenie szczególne. Uroczystym obchodom towarzyszy szereg zwyczajów kultywowanych przez kolejne pokolenia. Czy wszystkie te tradycje sa równie aktualne, chetnie i czesto podtrzymywane przez wszystkich, czy tez moze niektóre z nich staja sie coraz mniej popularne? Najczesciej podtrzymywane przez polskie rodziny bozonarodzeniowe zwyczaje, to: dzielenie sie oplatkiem (99%), choinka, i tradycyjne potrawy przygotowywane na wigilijny stól (po 98%). Nieco gorzej jest z zachowywaniem w tym dniu scislego postu - dotrzymuje sie go w tylko dziewieciu na dziesiec rodzin. W takiej samej liczbie rodzin w zwyczaju jest wzajemne obdarowywanie sie prezentami. Rzadziej, do wigilijnych tradycji rodzinnych zalicza sie chodzenie na Pasterke (nie czyni sie tego w jednej piatej polskich rodzin) i wspólne spiewanie koled (w ponad jednej czwartej). Relatywnie najrzadziej praktykowanym zwyczajem bozonarodzeniowym - i nie jest bynajmniej wynik ostatnich lat - jest kladzenie sianka pod obrusem (tego zwyczaju nie praktykuje niemal polowa rodzin). 4

5 KTÓRE Z WYMIENIONYCH ZWYCZAJÓW ZWIAZANYCH ZE SWIETAMI BOZEGO NARODZENIA PRZESTRZEGA SIE W PANA(I) RODZINIE? dzielenie sie oplatkiem 99% 1% choinka 2% 98% tradycyjne potrawy wigilijne 2% 98% scisly post w Wigilie 10% 90% prezenty 10% 90% pójscie na Pasterke 21% 79% wspólne spiewanie koled sianko pod obrusem 28% 46% 54% 72% tak nie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% W znacznej czesci polskich domów przestrzega sie wiekszosci bozonarodzeniowych tradycji. Zobaczmy jednak, w jakich rodzinach - rzadziej niz w pozostalych - zwraca sie uwage na poszczególne zwyczaje. Dzielenie sie oplatkiem, choinka i tradycyjne potrawy wigilijne, to zwyczaje, które w Boze Narodzenie pojawia sie w niemal kazdym polskim domu: niezaleznie od tego gdzie mieszkamy i w jakiej jestesmy sytuacji. Mozna tylko zauwazyc, ze pierwsza z tradycji - dzielenia sie oplatkiem - nieco rzadziej niz w innych rodzinach praktykowana jest w domach osób samotnych oraz tych, które sceptycznie podchodza do praktyk religijnych Kosciola. Równiez swiateczne drzewka rzadziej pojawiac sie beda u osób starszych, samotnych; ale na kupno choinki rzadziej niz inni decydowac sie beda takze osoby w zlej sytuacji materialnej oraz rolnicy. Prezenty - tradycji tej rzadziej niz inni dochowuja ludzie starsi (12% piecdziesieciolaktów, 21% szescdziesieciolaktów i starszych), emeryci (21%) i rencisci (15%), osoby z wyksztalceniem podstawowym (17%), a takze mieszkancy wsi (12%) i malych miast (do 20 tys. ludnosci - 13%) - niz wiekszych osrodków (dla porównania: w miastach pow. 500 tys. mieszkanców - 4%). Im gorsza sytuacja materialna, tym czesciej 5

6 badani przyznaja, ze w ich domach nie ma zwyczaju obdarowywania sie prezentami (2% badanych w dobrej sytuacji materialnej, 9% - w sredniej i juz 18% - w zlej). Gwiazdkowe podarunki czesciej pojawiaja sie w tych domach, w których sa dzieci (zwyczaj wreczania prezentów istnieje w 94% sposród nich), niz w tych rodzinach, w których nie ma dzieci do lat 18 (86%). Zachowanie scislego postu w Wigilie - zapowiadaja nieco czesciej panie (92%) niz panowie (87%), czesciej takze mieszkancy wsi (96%) i miasteczek (94%) niz wiekszych miast (np. w miastach o ludnosci tys. - 80%, a w najwiekszych aglomeracjach - 87%). Poszczeniu nie sprzyja lepsze wyksztalcenie - wsród osób z wyksztalceniem srednim i wyzszym nie zamierza tego czynic 15% pytanych, podczas gdy wsród osób z wyksztalceniem podstawowym - 5%, a z zasadniczym zawodowym - 7%. Równiez dobra sytuacja materialna rodziny nie pomaga w zachowaniu postu - wsród osób znajdujacych sie w dobrej sytuacji materialnej, powstrzymywac sie od jedzenia potraw miesnych nie zamierza 18% pytanych, podczas gdy wsród osób w przecietnej sytuacji finansowej - 8%, a w zlej - 10%. Nieco czesciej niz inni nie zamierzaja w Wigilie poscic prywatni przedsiebiorcy (19%), osoby najmlodsze (14% nastolatków i 15% dwudziestolaktów) i piecdziesieciolatkowie (13%). Warto takze dodac, ze wsród osób wierzacych, ale nie praktykujacych a nawet wsród okreslajacych siebie jako niewierzacy, znaczna czesc deklaruje, ze w Wigilie zamierza zachowac post. Chodzenie na Pasterke, to zwyczaj podtrzymywany najczesciej w malych osrodkach: na uroczysta msze nie wybiera sie zaledwie 11% mieszkanców wsi i 17% - miasteczek do 20 tys. mieszkanców, podczas gdy miastach tys. odsetek ten wynosi - 27%, powyzej 500 tys. - 26%, a w miastach tys. - az 35%. Im wyzsze wyksztalcenie badanych, tym czesciej deklaruja oni, ze w ich rodzinach nie ma zwyczaju chodzenia na Pasterke - wsród osób z wyksztalceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym do Kosciola nie zamierza pójsc 15%, ze srednim - 28%, a z wyzszym juz 30%. Uczestniczenie w Pasterce rzadziej niz w innych rodzinach praktykowane jest w domach emerytów, prywatnych przedsiebiorców (po 26%), kierowników i specjalistów (29%), gospodyn domowych (36%) oraz ludzi starszych (27% osób w wieku powyzej 60 lat). 6

7 Wspólne koledowanie najczesciej odbywa sie w rodzinach wiejskich (78%), rzadziej na wspólne spiewanie koled decyduja sie mieszkancy miast, przede wszystkim najwiekszych (36% mieszkanców ponad 500-tys. aglomeracji deklaruje, ze w ich domach nie ma zwyczaju spiewania koled). Lepsze wyksztalcenie (wsród osób z wyksztalceniem podstawowym - 20%, zasadniczym zawodowym - 25%, srednim - 35% i wyzszym - 32% deklaruje, ze w ich rodzinach sie nie koleduje) i lepsza sytuacja materialna (25% badanych w zlej, 27% - w sredniej i 34% - w dobrej sytuacji finansowej) nie sprzyja podtrzymywaniu tej tradycji. Zwyczaj ten relatywnie rzadko podtrzymywany jest w rodzinach prywatnych przedsiebiorców (odpowiedzi negatywnej udzielilo 58%), uczniów i studentów (36%), gospodyn domowych (35%) oraz kierowników i specjalistów (34%). Natomiast najczesciej praktykowany jest wsród emerytów (83%), rencistów (81%), rolników (78%) oraz bezrobotnych (77%). Do koledowania nieco czesciej przyznaja sie takze panie (75%) niz panowie (69%). Kladzenie sianka pod obrusem jest jednym z rzadziej przez polskie rodziny praktykowanych zwyczajów. Tak jak mozna sie bylo spodziewac, zdecydowanie czesciej niz w innych rodzinach, tradycja ta wystepuje na wsiach (70%), w rodzinach rolników (68%). O jej kultywowaniu, czesciej niz inni, mówia ludzie starsi (wsród osób od 50 roku zycia - 59%), emeryci (61%), a takze robotnicy (59%). Z kolei rzadziej niz w innych domach, kladzenie sianka pod obrusem odbywa sie w domach pracowników fizycznoumyslowych (nie czyni tego 56% z nich), kierowników i specjalistów oraz uczniów i studentów (po 52%). Im wyzsze wyksztalcenie (wsród osób z wyksztalceniem podstawowym - 38%, z zasadniczym zawodowym - 43%, ze srednim juz - 52%, natomiast z wyzszym - 53%) i lepsza sytuacja materialna badanych (42% badanych w zlej, 46% - w sredniej i 50% - w dobrej sytuacji materialnej), tym czesciej mówia oni, ze w ich rodzinie w Boze Narodzenie nie ma zwyczaju kladzenia na swiatecznym stole, pod obrusem sianka. Posiadanie dzieci - co mogloby sugerowac hipoteze dotyczaca przekazywania, badz nie, tradycji najmlodszemu pokoleniu - nie ma zwiazku z praktykowaniem przez polskie rodziny wiekszosci bozonarodzeniowych tradycji. Dodajmy takze, ze wiele ze zwyczajów (takze tych, które scisle zwiazane sa z obrzedami religijnymi np. scisly post w Wigilie, chodzenie na Pasterke, dzielenie sie oplatkiem, czy spiewanie koled) 7

8 podtrzymywanych jest przez duza czesc osób nieuczestniczacych w praktykach religijnych, równiez wsród niewielkiej grupy osób okreslajacych sie jako niewierzacy wielu zapowiadalo, ze bedzie wypelniac tradycje Swiat Bozego Narodzenia. BOZONARODZENIOWE ZWYCZAJE dzielenie sie oplatkiem 99% 99% 99% 99% choinka 98% 98% 98% 98% tradycyjne potrawy wigilijne 97% 97% 97% 98% scisly post w Wigilie 92% 91% 90% 90% prezenty 86% 90% 89% 90% pójscie na Pasterke 79% 81% 76% 79% wspólne spiewanie koled 77% 77% 74% 72% sianko pod obrusem 56% 56% 52% 54% W ciagu ostatnich lat, sposób, w jaki staramy sie podtrzymywac rózne bozonarodzeniowe tradycje nie ulegl wiekszym zmianom. Mozna tylko zauwazyc, ze rzadziej niz jeszcze kilka lat temu w Wigilie w domach odbywac sie bedzie wspólne spiewanie koled. Warto takze zauwazyc, ze o ile rok wczesniej pojawily sie obawy, ze moze jeszcze mniejsza wage przykladac bedziemy do sianka kladzionego pod swiateczny obrus i ze jeszcze mniej osób chodzic bedzie na Pasterke, to w kontekscie obecnego badania - wydaje sie - ze bylo tylko raczej przejsciowe wahniecie. Z analiz wynika, ze w 36% polskich rodzin praktykuje sie wszystkie wymienione przez nas tradycje, a wiec: domownicy dziela sie oplatkiem, w domu jest choinka, w Wigilie zachowuje sie scisly post, na swiatecznym stole pojawiaja sie tradycyjne potrawy wigilijne, a pod obrusem kladzie sie sianko, czlonkowie rodziny wzajemnie obdarowuja sie prezentami, chodzi sie na Pasterke i wspólnie sie koleduje. W innych rodzinach przewaznie podtrzymuje sie siedem (32%) lub szesc z wymienionych zwyczajów (19%). 8

9 Odpowiedzi uzyskane na poprzednie pytanie mówia, ze w 98% domów powinna stanac tradycyjnie - jak co roku - choinka. Ale jakie beda nasze drzewka? Pachnace lasem i swieza zywica, czy bardziej ekologiczne - sztuczne? Naturalne drzewka zagoszcza w zaledwie jednej czwartej domów. W zdecydowanej wiekszosci (dwóch trzecich) stanie choinka sztuczna. Na dwa tygodnie przed Swietami co piaty pytany nie wiedzial jeszcze, jaka bedzie miec choinke. Natomiast w 3% mieszkan w ogóle nie bedzie choinki - jak mozna przypuszczac, w niektórych z domostw zastapi je stroik lub inne swiateczne ozdoby. JAKA CHOINKA BEDZIE U PANA(I) W DOMU? choinka sztuczna 26% choinka naturalna 66% 5% 3% jeszcze nie wiem nie bede miec wcale choinki Duze zainteresowanie sztucznymi choinkami nie jest dla nas czyms nowym. Drzewka z tworzyw sztucznych wyparly prawdziwe choinki, co najmniej kilka lat wczesniej. 9

10 CHOINKI W NASZYCH DOMACH choinka sztuczna 65% 64% 66% choinka naturalna 30% 26% 26% jeszcze nie wiem 3% 5% 5% nie bede miec wcale choinki 2% 5% 3% Choinki naturalne, czesciej stawiac beda w swoich domach mieszkancy wsi (34%) niz miast (21%), czesciej osoby wychowujace dzieci (30%), niz te, w których nie ma najmlodszego pokolenia (20%). Prawdziwe drzewka, czesciej niz w innych domach, pojawiac sie beda w rodzinach rolników (48%), prywatnych przedsiebiorców (44%), kierowników i specjalistów (35%), osób z wyksztalceniem wyzszym (33%). Im lepsza sytuacja materialna, tym czesciej pytani deklarowali, ze w to Boze Narodzenie w ich domu pojawi sie zywa choinka (wsród osób w zlej sytuacji materialnej - 17%, w sredniej - 28%, a w dobrej juz 31%). Natomiast na drzewka sztuczne badani decydowac sie beda tym czesciej im gorsza ich sytuacja materialna (63% badanych w dobrej, 66% - w sredniej i 70% - w zlej sytuacji materialnej). Choinki z tworzyw sztucznych preferowane sa przez robotników (73%), gospodynie domowe (72%), a takze raczej przez mieszkanców miast (70%) niz wsi (59%). Z posiadania w Boze Narodzenie choinki, czesciej niz inni, rezygnowac beda osoby starsze: szescdziesiecio- (7%) i piecdziesieciolatkowie (5%), rencisci (6%) i emeryci (5%); ale takze rolnicy (7%). Równiez te osoby, w których gospodarstwach domowych nie ma dzieci (6% z nich), czesciej niz te, na których utrzymaniu sa przedstawiciele najmlodszego pokolenia Polaków (1%) czesciej beda w ogóle rezygnowac z posiadania choinki. 10

11 Oswiadczenia finansowe Mikolajów Kupno prezentów gwiazdkowych planuje niemal trzy czwarte Polaków. Najwiecej Mikolajów bedzie w tych rodzinach, w których wychowuja sie dzieci do lat 18 (80%). Na kupno prezentów czesciej niz inni decydowac sie beda trzydziestolatkowie (86%), dwudziestolatkowie (79%) i czterdziestolatkowie (78%). Im wyzsze wyksztalcenie (57% badanych z wyksztalceniem podstawowym, 80% - ze srednim i 92% - z wyzszym), wieksze miejsce zamieszkania (68% mieszkanców wsi, 73% - miasteczek, 76% - miast o ludnosci tys. i 82% mieszkanców miast powyzej 100 tys. ludnosci) i lepsza sytuacja materialna badanych (59% badanych z zlej, 77% - w sredniej i 88% - w dobrej sytuacji bytowej), tym czesciej deklarowali oni zamiar kupna gwiazdkowych prezentów dla najblizszych. Po gwiazdkowe upominki do sklepów najczesciej udawali sie pracownicy fizyczno-umyslowi (94%), kierownicy i specjalisci (93%) oraz prywatni przedsiebiorcy (87%). Z kolei z kupna choinkowych podarków rezygnowac beda - czesciej niz inni - ludzie starsi (21% piecdziesieciolaktów i 36% osób powyzej 60 roku zycia), emeryci (33%) i rencisci (29%). W sumie, osoby bierne zawodowo (24%) czesciej niz pracujacy (8%) mówily, ze nie zamierzaja w tym roku kupowac prezentów. Im nizsze wyksztalcenie (33% osób z wyksztalceniem podstawowym, podczas gdy z wyzszym - 5%), gorsza sytuacja materialna (30% osób zyjacych w zlej sytuacji bytowej, a w dobrej - 5%) i mniejsze miejsce zamieszkania (22% mieszkanców wsi, natomiast w ponad 500-tys. aglomeracjach - 9%), tym czestsze decyzje dotyczace nie kupowania prezentów gwiazdkowych. W sumie 17% Polaków nie bedzie kupowac prezentów - moze czesc osób bedzie je przygotowywac wlasnorecznie (zwazywszy na fakt, ze tylko 10% pytanych przyznalo wczesniej, ze w ich rodzinie nie jest praktykowany zwyczaj obdarowywania sie prezentami) lub tez kupno podarków - np. dla dzieci - przerzuci na innych czlonków rodziny. To juz trzeci, kolejny rok, korzystny dla Mikolajów - jeszcze w roku 1994 i 1995 ponad jedna czwarta pytanych mówila, ze prezentów nie bedzie kupowac (przypomnijmy, ze odsetek osób, które potwierdzaly wówczas, ze w rodzinie wrecza sie prezenty jest podobny jak obecnie). 11

12 CZY ZAMIERZA PAN(I) KUPIC NAJBLIZSZYM GWIAZDKOWE PREZENTY? tak 69% 71% 78% 77% 74% nie 26% 27% 18% 17% 17% nie wiem 5% 2% 4% 6% 9% Wszystkie osoby, które zapowiedzialy, ze planuja wydatki w zwiazku z prezentami gwiazdkowymi zapytalismy, jaka sume zamierzaja przeznaczyc na ten cel. Wiekszosc z nas (58%) wydawac bedzie na podarki podobne kwoty jak rok wczesniej. Jedna piata zamierza wyasygnowac na ten cel wiecej pieniedzy niz przed ubiegloroczna Gwiazdka. Niemal tyle samo osób obawia sie jednak, ze na niespodzianki dla najblizszych bedzie musialo przeznaczyc mniej srodków finansowych niz w rok wczesniej. CZY W TYM ROKU PRZEZNACZY PAN(I) NA ZAKUP PREZENTÓW GWIAZDKOWYCH: wieksza sume pieniedzy niz w zeszlym roku 23% 28% 23% 24% 21% podobna sume pieniedzy jak w zeszlym roku 48% 54% 58% 56% 58% mniejsza sume pieniedzy niz w zeszlym roku 25% 17% 17% 18% 19% trudno powiedziec 4% 1% 2% 2% 2% Przekladajac te deklaracje na konkretne cyfry, mozna powiedziec, ze obecnie z naszymi wydatkami na gwiazdkowe podarki miescimy sie w granicach zl (szczególowe dane zawiera tabela umieszczona na nastepnej stronie). Systematycznie maleje liczba osób, które przeznaczaja ponizej tej kwoty (w 1994 r. - 59%, w 1996 r. - 39%, a obecnie - 28%) i rosnie tych - które wydaja wiecej 12

13 (w 1994 r. - 14%, w 1996 r. - 27%, a obecnie - 37%). Róznice te, to w znacznej mierze wynik równowazenia realnej wartosci pieniadza, niz efekt naszego bogacenia sie. JAK SUME PIENIEDZY ZAMIERZA PAN(I) PRZEZNACZYC NA TEN CEL? do 10 nowych zlotych 15% 10% 7% 3% 3% powyzej 10 nowych zl do 50 nowych zl 44% 37% 32% 27% 25% powyzej 50 nowych zl do 100 nowych zl 20% 27% 29% 29% 28% powyzej 100 nowych zl do 200 nowych zl 11% 17% 18% 20% 24% powyzej 200 nowych zl do 500 nowych zl 3% 6% 7% 11% 10% powyzej 500 nowych zl - 1% 2% 2% 3% trudno powiedziec 7% 2% 5% 8% 7% (Odpowiedzi nie byly czytane respondentom) Przyjrzyjmy sie dwóm skrajnym grupom tegorocznych Mikolajów - tym którzy na podarunki gwiazdkowe przeznaczac beda kwoty najnizsze (do 50 zl) i najwyzsze (powyzej 200 zl). Glównym czynnikiem decydujacym o tym, ile bedziemy wydawac na swiateczne prezenty jest sytuacja materialna. Im ubozsze portfele, tym mniej pieniedzy przeznaczanych na podarki - kwoty do 50 zl wydawac bedzie 45% osób znajdujacych sie w zlej sytuacji bytowej (warto jednak zauwazyc, ze ubozsze prezenty szykowala takze jedna piata osób pozytywnie oceniajacych swoja kondycje finansowa). Im nizsze wyksztalcenie (17% badanych z wyksztalceniem wyzszym, 23% - ze srednim, 30% - z zasadniczym zawodowym i 44% - z podstawowym) i mniejsze miejsce zamieszkania (19% mieszkanców ponad 500 tys. aglomeracji, 28% - miast tys. i 40% - mieszkanców wsi), tym mniejsze fundusze przeznaczone na gwiazdkowe upominki. Najmniej pieniedzy na gwiazdkowe podarunki przeznaczac beda najmlodsi (53% nastolatków) i najstarsi badani (wsród osób powyzej 60 roku zycia - 40%), uczniowie i studenci (48%), emeryci (37%) i rencisci (36%), bezrobotni (38%) oraz rolnicy (34%). Najwieksze wydatki (powyzej 200 zl) planowali aktywni zawodowo (18%, podczas gdy wsród niepracujacych - 9%), prywatni przedsiebiorcy (48%), kierownicy i specjalisci (25%) oraz pracownicy fizyczno-umyslowi (20%). Im lepsza sytuacja materialna (28% 13

14 badanych znajdujacych sie w dobrej sytuacji materialnej podczas gdy wsród zle sytuowanych - 5%), wyzsze wyksztalcenie (24% badanych z wyksztalceniem wyzszym, podczas gdy z zasadniczym zawodowym - 8%, a z podstawowym - 6%), tym czestsze planowane najwyzsze sumy na prezenty swiateczne To czy posiadamy dzieci ponizej 18 roku zycia nie ma zwiazku z tym, ile pieniedzy przeznaczac bedziemy na podarunki. ILE PRZEZNACZAMY NA KUPNO PREZENTÓW GWIAZDKOWYCH wiecej niz rok temu podobnie jak rok temu mniej niz rok temu trudno powiedziec do 50 zl 14% 60% 25% 1% zl 22% 57% 20% 1% zl 25% 60% 15% 0% pow. 200 zl 31% 60% 9% 0% nie wiem 20% 35% 21% 24% Osoby, które na kupno prezentów przeznaczaly najmniejsze kwoty (do 50 zl), czesciej niz inne mówily, ze ten rok jest dla nich gorszy niz ubiegly - na prezenty wydadza teraz mniej niz wówczas. Z kolei ci, którzy wykladali najwieksze srodki (pow. 200 zl), czesciej deklarowali wieksze niz przed rokiem wydatki na swiateczne prezenty. Jednakze - niezaleznie od tego ile zamierzalismy wydawac na kupno swiatecznych prezentów - w wiekszosci mialy to byc kwoty podobne do tych, które wylozylismy na ten cel przed rokiem. 14

15 Ach, cóz to bedzie za bal...? Ostatni normalny Sylwester tego stulecia (nastepny bedzie przeciez oglaszal poczatek nowego wieku) ponad polowa z nas - podobnie jak przed rokiem - spedzi w domu, ogladajac telewizje lub sluchajac radia. Przewaznie z kilkoma najblizszymi osobami u siebie w domu, (41%) i rzadziej w goscinie u krewnych (4%). Dla co jedenastego sposród nas bedzie to wieczór spedzony w samotnosci. Ponad jedna siódma Polaków w nocy z 31 grudnia 1998 na 1 stycznia 1999 bedzie balowac. Najpopularniejsze sa prywatki: 7% pytanych jest zaproszonych na przyjecie do znajomych lub rodziny, a 3% urzadza impreze u siebie w domu. Na Sylwestra do lokalu, czy restauracji wybiera sie co dwudziesta osoba. Równiez co dwudziesty piaty Polak zapowiedzial, ze w ogóle nie zamierza obchodzic Sylwestra. A JAK BEDZIE PAN(I) SPEDZAC W TYM ROKU SYLWESTRA? u siebie w domu, z kilkoma najblizszymi osobami, ogladajac telewizje u siebie w domu sam(a), ogladajac telewizje, czy sluchajac radia wybieramy sie na prywatke, przyjecie, bal do znajomych, rodziny % 41% 8% 9% 6% 7% wybieram sie na bal do lokalu, restauracji 4% 5% u kogos z rodziny, znajomych, z kilkoma osobami, ogladajac telewizje urzadzamy u siebie w domu prywatke, przyjecie, bal dla przyjaciól, znajomych 5% 4% 3% 3% nie bede obchodzic Sylwestra 4% 4% inaczej 4% 2% jeszcze nie wiem 25% 25% Mimo, ze do Sylwestra pozostawalo niewiele czasu, 25% pytanych nie mialo jeszcze sprecyzowanych planów co robic w te noc. Najmniej zdecydowani byli dwudziesto- (47%) i trzydziestolatkowie (33%), gospodynie domowe (38%), pracownicy fizyczno-umyslowi (36%), kierownicy i specjalisci oraz uczniowie i studenci (po 34%). Im lepsza sytuacja materialna pytanych - a co za tym idzie: wieksze mozliwosci finansowe - 15

16 tym czesciej przyznawali oni, ze dokladnie nie wiedza jeszcze, co beda robic w te jedyna noc w roku (wsród osób w zlej sytuacji materialnej - 19%, w sredniej - 26%, a w dobrej - juz 31%). Osoby, które nie wiedzialy jeszcze co beda robic w Sylwestra, to raczej aktywni zawodowo (32%) niz nie pracujacy (20%). Czesc z nich zamierzala zapewne bardziej hucznie obchodzic Nowy Rok niz w domu przed telewizorem, a konkretne decyzje o miejscu zabawy podjac w ostatniej niemal chwili - mozna zalozyc, ze osoby, które nie byly zainteresowane takim spedzaniem Sylwestra od razu zapowiadaly, ze nigdzie sie nie wybieraja. Najpopularniejszy w Polsce sposób na spedzenie Sylwestra - w zaciszu domowego ogniska (niekoniecznie wlasnego), ogladajac sylwestrowy program telewizyjny lub sluchajac radia samotnie, czy tez z najblizszymi - badani wybierali tym czesciej im nizsze bylo ich wyksztalcenie (wsród osób z wyksztalceniem wyzszym - dwie piate, ze srednim - niemal polowa, a z podstawowym - dwie trzecie), gorsza sytuacja materialna (wsród dobrze sytuowanych - jedna trzecia, srednio - polowa, a zle - dwie trzecie). Równiez wraz z wiekiem rosnie popularnosc witania Nowego Roku w ten wlasnie sposób (wsród nastolatków - jedna piata, wsród trzydziestolatków - dwie piate, wsród czterdziestolatków - dwie trzecie, a wsród osób powyzej 60 roku zycia - cztery piate). Zamiar obchodzenia Sylwestra w domu przed telewizorem zglaszaly czesciej osoby nie pracujace (60%) niz aktywni zawodowo (44%), w tej grupie zdecydowanie najczesciej lokowali sie emeryci (81%) i rencisci (75%), choc - trzeba dodac - byl to najpopularniejszy sposób na Sylwestra w niemal wszystkich grupach spolecznozawodowych - za wyjatkiem uczniów i studentów (zaledwie 20%). Na prywatkach najchetniej bawic sie beda nastolatki (dwie piate sposród najmlodszego pokolenia Polaków noc z 1998 na 1999 r. spedzi na zabawie zorganizowanej u znajomych lub u siebie w domu), uczniowie i studenci (co trzeci). Prywatki spora popularnoscia cieszyc sie beda w sredniej wielkosci miastach (w miastach tys. - bawic sie tak bedzie co szósty). Im lepsza sytuacja materialna pytanych, tym czesciej deklarowali oni, ze Sylwestra obchodzic beda na prywatkach (wsród osób w zlej sytuacji bytowej - 6%, w sredniej - 9%, a w dobrej - 17%). Plany zwiazane z pójsciem na bal do restauracji czy lokalu, na trzy tygodnie przed Sylwestrem, mialo stosunkowo niewiele osób. Ten sposób witania Nowego Roku najchetniej wybierali kierownicy i specjalisci (12%), pracownicy fizyczno-umyslowi 16

17 (10%), osoby z wyksztalceniem wyzszym (11%), mieszkancy malych miast (do 20 tys. mieszkanców - 9%). O ile w przypadku prywatek nie miala znaczenia sytuacja zawodowa ankietowanych, o tyle tu: na bale w lokalach decydowali sie dwa razy czesciej ludzie aktywni zawodowo (8%) niz nie pracujacy (4%). Liczba osób, które trzy tygodnie przed Nowym Rokiem planowaly pójscie na bal do lokalu byla zblizona do osób, które oswiadczyly, ze w ogóle nie zamierzaja witac 1999 r. Z obchodzenia Sylwestra najczesciej rezygnowali ludzie starsi (10% osób od 60 roku zycia), osoby z wyksztalceniem podstawowym (8%), mieszkancy wsi (7%), przewaznie rolnicy (10%) i emeryci (9%). Jak wynika z deklaracji badanych, dotyczacych sposobów witania Nowego Roku, program stacji telewizyjnych w noc Sylwestrowa bedzie sie cieszyl sporym zainteresowaniem. Niemal dwie trzecie Polaków juz zapowiedzialo, ze najprawdopodobniej bedzie ogladac telewizje (ponad jedna trzecia - na pewno ), a co dziewiaty nie byl jeszcze do konca zdecydowany. Co czwarty z pytanych oswiadczyl, ze tej nocy nie bedzie wlaczac telewizora. JAK PAN(I) PRZEWIDUJE, CZY W WIECZÓR/NOC SYLWESTROWA BEDZIE PAN(I) OGLADAL(A) TELEWIZJE? TAK - 64% NIE - 25% 40% 35% 30% 36% 28% 25% 20% 15% 9% 16% 11% 10% 5% 0% na pewno tak raczej tak raczej nie na pewno nie jeszcze nie wiem Plany dotyczace ogladania programu telewizyjnego w Sylwestra scisle zwiazane sa z Sylwestrowymi planami: osoby najmocniej przekonane, ze tego wieczora nie 17

18 zrezygnuja z wlaczenia odbiornika tv, to przewaznie te, które zapowiedzialy, ze tego Sylwestra spedza w domu. Propozycje nadawców telewizyjnych najwieksza popularnoscia beda sie cieszyc wsród emerytów (54% z nich mówi, ze na pewno beda w noc Sylwestrowa ogladac telewizje), rencistów (49%), rolników, bezrobotnych (po 42%), czesciej biernych (40%) niz aktywnych zawodowo (30%). Wraz z wiekiem badanych, im gorsza sytuacja materialna oraz nizsze wyksztalcenie pytanych, tym wieksze zainteresowanie telewizyjnym programem w Sylwestra. W czasie, kiedy realizowalismy badanie widzowie nie mieli pelnych informacji, jakimi telewizyjnymi hitami nadawcy beda starali sie przyciagnac widzów. Postanowilismy jednak zapytac respondentów, czego oczekuja od najwiekszych na naszym rynku medialnym stacji. Najwiecej osób uznalo, ze - biorac pod uwage charakter stacji - najlepszy program bedzie miala telewizja publiczna. W przekonaniu 37% ogólu badanych najciekawsza bedzie oferta Programu I. Opinia ta jeszcze silniej uwypuklona jest przez osoby, które stwierdzily ( zdecydowanie i raczej ), ze beda ogladac telewizje w ten wieczór - 42%. Jesli natomiast uwzgledni sie tylko te osoby, które w sposób zdecydowany (a wiec nie zamierzaja zmieniac swoich planów sylwestrowych - czyli sa to najpewniejsi widzowie) oswiadczyly, ze beda w ten wieczór ogladac tv, to odsetek ten jest jeszcze wyzszy (45%). Dodatkowo na II Program TVP wskazalo 12% ogólu pytanych i 14% sposród tych, którzy zapowiedzieli, ze beda ogladac telewizje w Sylwestra. Na drugiej pozycji za publiczna Jedynka ulokowal sie Polsat, który wskazalo 22% pytanych. Odsetek ten nie zmienia sie w sposób znaczacy, jesli wezmie sie pod uwage osoby, które zapowiedzialy tego jedynego w roku wieczora ogladanie telewizji. Zwieksza sie tylko dystans dzielacy tego nadawce od pierwszego w rankingu - I Programu TVP. Inne stacje znalazly sie daleko w tyle za ta scisla czolówka. Stosunkowo najwiecej otrzymal TVN (4% wsród ogólu pytanych i 3% wsród potencjalnych widzów programu sylwestrowego - a wiec osób, które zapowiedzialy ogladanie tv). Wsród pozostalych znalazly sie: Canal+, RTL 7, TV Polonia i Polsat2. Jedna piata pytanych nie potrafila odpowiedziec, która z konkurencyjnych stacji nada najlepszy program. Mniejsze watpliwosci w tej sprawie mialy osoby, które zapowiedzialy ogladanie programu telewizyjnego w noc sylwestrowa. 18

19 BIORAC POD UWAGE CHARAKTER RÓZNYCH STACJI TELEWIZYJNYCH, TO KTÓRA Z NICH - PANA(I) ZDANIEM - NADA NAJCIEKAWSZY PROGRAM W WIECZÓR/NOC SYLWESTROWA? ogólem N=1066 osoby, które na pewno i raczej beda ogladaly tv w Sylwestra; n=687 osoby, które na pewno beda ogladaly tv w Sylwestra; n=382 Program I TVP 37% 42% 45% Polsat 22% 23% 21% Program II TVP 12% 14% 14% TVN 4% 3% 3% Canal+ (kodowany lub niekodowany) 2% 1% 0% RTL 7 2% 2% 2% program satelitarny TVP - TV Polonia 0% 0% 1% Polsat 2 0% 0% 1% Polonia 1 0% 0% 0% Nasza Telewizja 0% 0% 0% stacje regionalne TVP 0% 0% 0% inne 1% 2% 2% trudno powiedziec 20% 13% 11% Przedstawmy pokrótce osoby, które czesciej niz inne mówily o trzech najczesciej wskazywanych przez badanych programach telewizyjnych: Programie I, Polsacie oraz Programie II (ze wzgledu na liczebnosci przytoczone dane procentowe dotyczyc beda ogólu badanych). Z powodu niewielkiej liczby wskazan na pozostale stacje, nie bedzie mozliwe opisanie ich zwolenników. Program I TVP - zyskal najwiecej glosów wsród osób powyzej czterdziestego roku zycia (wsród czterdziestolatków - dwie piate, a wsród ludzi od szescdziesiatego roku zycia - polowa), raczej biernych (40%) niz aktywnych zawodowo (33%). Czesciej niz inni, na I Program TVP wskazywali emeryci (46%), rencisci (44%), bezrobotni (42%) oraz prywatni przedsiebiorcy (41%). Polsat - najciekawszego programu w noc sylwestrowa ze strony tej stacji najczesciej oczekiwali ludzie mlodzi (wsród osób do trzydziestego roku zycia - trzech na dziesieciu), czesciej osoby z wyksztalceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (po jednej czwartej) niz srednim czy wyzszym (mniej niz jedna piata); czesciej 19

20 mieszkancy wsi (ponad jedna czwarta) i najmniejszych miast (trzech na dziesieciu) niz wiekszych miast (w sredniej wielkosci miastach - niespelna jedna piata, a w najwiekszych aglomeracjach - jedna siódma). Najlepszego programu po tej stacji spodziewali sie bezrobotni (37%), gospodynie domowe (33%), uczniowie i studenci (29%) oraz robotnicy (27%). Program II TVP uznawali za stacje, po której mozna sie spodziewac najbardziej interesujacego programu, czesciej ludzie starsi (wsród piecdziesieciolatków - 15%, a wsród szescdziesieciolatków - 13%) niz mlodziez (wsród nastolatków 7%, a wsród dwudziestolatków - 10%), czesciej takze mieszkancy najwiekszych aglomeracji (16%) niz mniejszych miast (8-9%). Im wyzsze wyksztalcenie (z wyksztalceniem podstawowym - 9%, zasadniczym zawodowym - 11%, srednim - 13%, a wyzszym - 15%), tym czestsze oczekiwania wobec II Programu TVP. 20