PREFEROWANA WIZJA PANSTWA; POLITYCY I PARTIE REALIZUJACE OCZEKIWANIA SPOLECZNE

Transkrypt

1 PREFEROWANA WIZJA PANSTWA; POLITYCY I PARTIE REALIZUJACE OCZEKIWANIA SPOLECZNE Warszawa, sierpien 1999 W spoleczenstwie polskim funkcjonuja dwie wizje panstwa. Dominujacym, bo podzielanym przez ponad polowe Polaków (51%) jest poglad, ze polskie powinno przede wszystkim tworzyc dobre prawo i dbac o jego przestrzeganie. Dla przeszlo jednej trzeciej spoleczenstwa (35%) najblizsza jest wizja panstwa opiekunczego, którego glównym zadaniem jest troska o grupy najslabsze ekonomicznie. Znacznie mniejsza popularnoscia ciesza sie inne koncepcje panstwa: co dwudziesta osoba (5%) popiera liberalizm - uwaza, ze polskie powinno ograniczac swoja obecnosc w zyciu gospodarczym i spolecznym, a przez to stwarzac pole do dzialania dla poszczególnych obywateli, a czterech Polaków na stu (4%) oczekuje, ze powinno kierowac sie przede wszystkim wartosciami katolickimi i dbac o nasze interesy narodowe. Wskazanie polityka lub partii realizujacego popierana przez obywateli wizje panstwa sprawia jednak niemal polowie spoleczenstwa duze trudnosci. Stosunkowo najczesciej wymienianym politykiem byl Aleksander Kwasniewski (12%), a sposród partii politycznych SLD (18%).

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. Ugrupowania polityczne, osoby zycia publicznego, rzadzacy ksztaltuja rzeczywistosc polityczna, spoleczna i gospodarcza w naszym kraju. Na ile ich wplyw na ksztalt panstwa polskiego zgodny jest ze spolecznymi wyobrazeniami i oczekiwaniami wobec panstwa polskiego? Czego Polacy oczekuja od swojego panstwa, realizacje jakich zadan uwazaja za priorytetowa? Kto z polityków i która z partii w swojej dzialalnosci najlepiej spelnia te postulaty? Odpowiedzi na te pytania przynosi sondaz OBOP 1. WIZJE PANSTWA W SPOLECZENSTWIE POLSKIM W spoleczenstwie polskim funkcjonuja dwie wizje panstwa. Dominujacym, bo podzielanym przez ponad polowe Polaków (51%) jest poglad, ze polskie powinno przede wszystkim tworzyc dobre prawo i dbac o jego przestrzeganie. Dla przeszlo jednej trzeciej spoleczenstwa (35%) najblizsza jest wizja panstwa opiekunczego, którego glównym zadaniem jest troska o grupy najslabsze ekonomicznie. Znacznie mniejsza popularnosc zyskuja inne koncepcje panstwa: co dwudziesta osoba (5%) popiera liberalizm - uwaza, ze polskie powinno ograniczac swoja obecnosc w zyciu gospodarczym i spolecznym, a przez to stwarzac pole do dzialania dla poszczególnych obywateli, a czterech Polaków na stu (4%) oczekuje, ze powinno kierowac sie przede wszystkim wartosciami katolickimi i dbac o nasze interesy narodowe. 2

3 OCZEKIWANIA WOBEC PANSTWA POLSKIEGO Ludzie maja rózne oczekiwania wobec panstwa. Które z wymienionych oczekiwan wobec panstwa polskiego jest Panu(i) najblizsze? powinno przede wszystkim tworzyc dobre prawo i dbac o to, by bylo ono przestrzegane powinno przede wszystkim troszczyc sie o grupy najslabsze ekonomicznie powinno ograniczac swoja obecnosc w zyciu gospodarczym i spolecznym, a przez to stwarzac pole do dzialania dla poszczególnych obywateli powinno przede wszystkim kierowac sie wartosciami katolickimi i dbac o nasze interesy narodowe trudno powiedziec 5% 51% 35% 5% 4% Poparcie dla koncepcji panstwa prawa jest tym wieksze, im wyzsze wyksztalcenie maja badani: akceptuje ja niecale dwie piate (38%) osób z wyksztalceniem podstawowym, polowa (51%) ankietowanych z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym, niemal trzy piate (57%) respondentów z wyksztalceniem srednim i ponad dwie trzecie (68%) absolwentów wyzszych uczelni. Akceptacja takiej wizji panstwa polskiego wzrasta równiez wraz z lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej - od 37% wsród osób, którym powodzi sie zle do 59% wsród zadowolonych ze swych warunków materialnych. Idea panstwa prawa jest ponadto blizsza prywatnym przedsiebiorcom (75%), kierownikom i specjalistom (70%), pracownikom szeregowym (61%) oraz uczniom i studentom (59%) niz przedstawicielom innych kategorii spoleczno-zawodowych. Oczekiwania tworzenia dobrego prawa i dbania o jego przestrzeganie formuluja pod adresem panstwa polskiego relatywnie najczesciej potencjalni wyborcy Unii Wolnosci (74%), blizsze sa one takze osobom o pogladach centrowych: centrolewicowych (66%) i centroprawicowych (66%) niz zwolennikom innych opcji politycznych. Tworzenie i dbanie o przestrzeganie prawa za najwazniejsze zadanie panstwa polskiego uwazaja czesciej mieszkancy Wielkopolski (62%) i Polski centralnej (57%) niz pozostalych regionów kraju, mieszkancy malych (60%) i najwiekszych (57%) osrodków miejskich niz osoby mieszkajace w sredniej wielkosci miastach (50%) czy na 1 Badanie przeprowadzono w dniach r. na reprezentatywnej losowej próbie mieszkanców Polski powyzej 15 roku zycia. Zrealizowano 1050 wywiadów. Maksymalny blad statystyczny wynosi +/-3% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 3

4 wsi (42%), osoby pracujace zawodowo (57%) niz nie pracujacy (46%), a takze mlodzi, dwudziestolatkowie (57%) niz pozostali. O tym, ze polskie powinno byc panstwem opiekunczym - przede wszystkim troszczyc sie o grupy najslabsze ekonomicznie, przekonane sa czesciej niz inni osoby, które nie sa zadowolone z wlasnej sytuacji materialnej (49%), zwolennicy lewicowych przekonan politycznych (48%), emeryci, rencisci (45%) i rolnicy (44%), mieszkancy sredniej wielkosci miast (43%), osoby z wyksztalceniem podstawowym (43%) i najstarsi, w wieku 60 i wiecej lat (41%). Takie oczekiwania wobec panstwa polskiego czesciej ponadto maja mieszkancy regionu pomorskiego (46%) i malopolskiego (40%) niz innych czesci Polski. POLITYK NAJLEPIEJ UTOZSAMIAJACY POPIERANA WIZJE PANSTWA W sondazu OBOP zapytal Polaków równiez o to, który z polityków obecnie lub po 1989 roku jest zwolennikiem najbardziej odpowiadajacego im typu panstwa. Polowa spoleczenstwa (49%) nie potrafila jednak odpowiedziec na takie pytanie. Stosunkowo najczesciej wymienianym politykiem byl Aleksander Kwasniewski - jest on postrzegany jako zwolennik panstwa prawa (15%), ale równiez - panstwa opiekunczego (11%) i liberalnego (7%). Na drugim miejscu znalazl sie Lech Walesa, wskazywany glównie przez zwolenników panstwa narodowego (10%), jak i opiekunczego (7%), czy panstwa prawa (5%). Inni politycy sa juz wyrazniej kojarzeni z któras sposród koncepcji panstwa: Jacek Kuron utozsamiany jest glównie z idea panstwa opiekunczego, Leszek Balcerowicz - postrzegany jest jako zwolennik panstwa liberalnego i - w nieco mniejszym stopniu - panstwa prawa, T. Mazowiecki - prawa i liberalne, J. Olszewski i M. Krzaklewski - narodowe. 4

5 Który ze znanych Panu(i) polityków jest obecnie lub byl po 1989 roku zwolennikiem najbardziej odpowiadajacego Panu(i) typu panstwa? prawa n=538 opiekuncze n=363 liberalne n=54 narodowe n=46 ogólem N=1051 Aleksander Kwasniewski Lech Walesa Jacek Kuron Leszek Balcerowicz Tadeusz Mazowiecki Leszek Miller Jan Olszewski Jerzy Buzek Wlodzimierz Cimoszewicz Marian Krzaklewski Andrzej Lepper Józef Oleksy Waldemar Pawlak inni politycy nikt, nie ma takiego trudno powiedziec dane w % Poniewaz zaden z polityków nie osiagnal znaczacej przewagi wsród zwolenników poszczególnych koncepcji panstwa, warto jeszcze zobaczyc czy i w jaki sposób posiadana wizja panstwa wplywa na sympatie 2 lub niechec wobec przedstawicieli zycia politycznego w Polsce. I tak Leszek Balcerowicz 3 jest czesciej darzony sympatia przez zwolenników panstwa liberalnego (32%) i przez zwolenników panstwa prawa (22%, wsród ogólu - 17%), a niechec wobec niego czesciej odczuwaja zwolennicy panstwa narodowego (64%) i opiekunczego (51%, wsród ogólu - 46%). 2 Dokladne przedstawienie wyników badania na temat stosunku do polityków zawarte sa w komunikacie OBOP Sympatia do polityków w ostatnich dniach maja 1999 r.. 3 Omówienia dotyczace poszczególnych polityków przedstawione sa w kolejnosci alfabetycznej, a nie wedlug liczby sympatyków. 5

6 Sympatie wobec Jerzego Buzka deklaruja czesciej zwolennicy panstwa narodowego (33%, wsród ogólu 27%), a niechec minimalnie czesciej zwolennicy panstwa opiekunczego (34%, podczas gdy wsród ogólu odsetek ten wynosi 31%). Wlodzimierz Cimoszewicz cieszy sie wieksza sympatia zwolenników panstwa liberalnego (30% w porównaniu do 25% wsród ogólu), niechec natomiast czesciej deklaruja osoby przekonane o tym, ze powinno przede wszystkim kierowac sie wartosciami katolickimi i dbac o nasze interesy narodowe (28%, wsród ogólu 19%). Bronislawa Geremka czesciej niz inni niechecia darza zwolennicy panstwa narodowego (18% w porównaniu do 14% wsród ogólu). Hanna Gronkiewicz-Waltz jest relatywnie bardziej lubiana przez zwolenników panstwa liberalnego (52%) i panstwa prawa (48%). Piotr Ikonowicz budzi szczególna niechec zwolenników panstwa liberalnego (33%, wsród ogólu 11%). Wojciech Jaruzelski wzbudza niechec czesciej zwolenników panstwa narodowego (35%) i liberalnego (33%), podczas gdy wsród ogólu udzial osób odczuwajacych wobec niego niechec wynosi 25%. Jaroslawa Kalinowskiego czesciej niz pozostali darza niechecia zwolennicy panstwa liberalnego (26%, wsród ogólu 11%), wzbudza on natomiast nieznacznie wieksza sympatie wsród osób, dla których najwazniejsze jest by troszczylo sie o grupy najslabsze ekonomicznie (20%, ogól 16%). Marian Krzaklewski jest szczególnie lubiany przez zwolenników panstwa narodowego (42%, wsród ogólu 21%). Jacek Kuron wzbudza wieksza niz wsród ogólu (8%) niechec zwolenników panstwa narodowego (17%). Sympatie wobec Aleksandra Kwasniewskiego deklaruja nieznacznie czesciej niz inni zwolennicy panstwa opiekunczego (68%, ogól 63%). Andrzej Lepper jest bardziej lubiany przez osoby oczekujace od panstwa przede wszystkim troski o najslabszych ekonomicznie niz pozostalych (29%, ogól 25%), niechec wobec niego czesciej natomiast odczuwaja Polacy, których zdaniem powinno ograniczac swoja obecnosc, a przez to stwarzac mozliwosc dzialania obywatelom (46%, podczas gdy wsród ogólu niechec deklaruje 33% osób). Sympatie wobec Tadeusza Mazowieckiego deklaruja czesciej zwolennicy panstwa liberalnego (41%, ogól 36%). 6

7 Niechec wobec Leszka Millera odczuwaja przede wszystkim osoby przekonane, ze glównym zadaniem panstwa jest dbanie o interesy narodowe i kierowanie sie wartosciami katolickimi (37%) oraz ci, którzy od naszego panstwa oczekuja wycofywania sie z zycia gospodarczego i spolecznego (34%), podczas gdy wsród ogólu spoleczenstwa niechec wobec tego polityka deklaruje 23% respondentów. Józef Oleksy z wieksza niechecia spotyka sie wsród zwolenników panstwa stojacego na strazy naszych interesów narodowych (37%, wsród ogólu spoleczenstwa 28%). Jan Olszewski wzbudza sympatie relatywnie najczesciej wsród osób oczekujacych od panstwa polskiego glównie dbania o interesy narodowe i kierowania sie wartosciami katolickimi (31%, ogól 19%), niechec wobec niego deklaruja natomiast czesciej niz pozostali zwolennicy panstwa liberalnego (22%, ogól spoleczenstwa - 17%). Waldemar Pawlak jest szczególnie nielubiany przez osoby popierajace liberalna wizje panstwa (34%, niechec wsród ogólu deklaruje 22% osób). Izabela Sierakowska wzbudza wieksza niechec wsród osób oczekujacych od panstwa polskiego przede wszystkim pozostawienia jak najwiekszego pola dzialania dla samych obywateli (28%) niz wsród ogólu spoleczenstwa (16%). Adam Slomka - niechec liberalów (28%, ogól 20%). Janusz Tomaszewski jest czesciej darzony sympatia przez zwolenników panstwa narodowego (13%) niz pozostalych (8% wsród ogólu spoleczenstwa). Sympatie wobec Lecha Walesy deklaruja czesciej respondenci, którzy od panstwa polskiego oczekuja glównie dbania o nasze interesy narodowe (33%) niz pozostali (21% wsród ogólu spoleczenstwa), niechec wobec niego odczuwaja natomiast nieznacznie czesciej ci, których zdaniem powinno przede wszystkim tworzyc i dbac o przestrzeganie dobrego prawa (44%) niz pozostali (40% wsród ogólu). 7

8 PARTIA POLITYCZNA NAJLEPIEJ REALIZUJACA POPIERANA WIZJE PANSTWA Nie tylko poszczególni politycy slabo kojarzeni sa z wybrana wizja panstwa, trudnosc sprawilo respondentom równiez wskazanie ugrupowania politycznego, którego dzialalnosc najbardziej zblizona jest do oczekiwan wobec panstwa. Prawie polowa Polaków (48%) nie potrafila wymienic partii, której polityka bylaby zgodna z ich oczekiwaniami wobec panstwa. Co dwudziesty ankietowany (5%) stwierdzil natomiast, ze nie ma takiego ugrupowania. W spontanicznych odpowiedziach relatywnie najczesciej wymieniano SLD zarówno przez zwolenników panstwa opiekunczego (21%), jak i panstwa prawa (19%) czy liberalizmu (15%). Bardziej spójny wizerunek maja inne ugrupowania: AWS jest partia, której polityka najlepiej odzwierciedla wizje panstwa kierujacego sie wartosciami katolickimi i dbania o interesy narodowe (24%), Unia Wolnosci kojarzona jest glównie z idea panstwa ograniczajacego swoja obecnosc w zyciu gospodarczym i spolecznym (15%), ale równiez z idea panstwa prawa (9%). Wsród zwolenników panstwa liberalnego bardzo czesto przywolywano równiez Unie Polityki Realnej (17%). Która z partii politycznych prowadzi lub prowadzila po 1989 r. polityke najbardziej zgodna z Pana(i) oczekiwaniami wobec panstwa? prawa n=538 opiekuncze n=363 liberalne n=54 narodowe n=46 ogólem N=1051 SLD AWS UW Solidarnosc PSL ROP UPR inne partie zadna, nie ma takiej trudno powiedziec dane w % 8

9 Analiza odpowiedzi wskazuje, ze partia polityczna wymieniana przez zwolenników poszczególnych wizji panstwa, to relatywnie najczesciej to samo ugrupowanie, na które respondent wskazuje odpowiadajac na pytanie o aktualne preferencje wyborcze. 9

10