Zaufanie do mediów. Warszawa, kwiecień 2002 roku

Transkrypt

1 Zaufanie do mediów Warszawa, kwiecień 2002 roku Zaufanie do Polskiego Radia S.A. deklaruje 79% pytanych; nieufność 9%. Wskaźnik ufności netto w stosunku do tego nadawcy wynosi 70 punktów. Przed rokiem 74 pkt. (wówczas zaufanie deklarowało 82% osób, a nieufność 8%). Zaufanie do komercyjnych stacji radiowych deklaruje 65% Polaków; nieufność 17%. Wskaźnik ufności netto w stosunku do rozgłośni prywatnych wynosi 48 punktów; na początku 2001 r. były to 54 pkt. (zaufanie zgłaszało 70%, a nieufność 16% osób). Telewizji Polskiej S.A. ufa 73% pytanych; nie ufa 23%. Ocena netto telewizji publicznej wynosi 50 punktów; jeszcze rok temu były to 64 pkt. (o zaufaniu mówiło 79% pytanych, a o jego braku 15%) Prywatnym stacjom telewizyjnym ufa 64% osób; nie ufa 27%. Ocena netto telewizji komercyjnych kształtuje się na poziomie 37 punktów; przed rokiem wskaźnik ten wynosił 52 pkt. (zaufanie deklarowało 71% pytanych, a nieufność 19%). Zaufanie do prasy jest udziałem 71% Polaków; nieufność zgłasza 15%. Wskaźnik ufności netto w stosunku do prasy kształtuje się na poziomie 56 punktów; przed rokiem 58 pkt. (pozytywne opinie były wówczas udziałem 73% pytanych, a negatywne 15%). TNS OBOP ul. Dereniowa 11, Warszawa Tel: (48 22) (-46), Fax: (48 22) obop@obop.com.pl Biura w ponad 50 krajach Grupa Taylor Nelson Sofres

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. Zaufanie Polaków do różnych instytucji i organizacji było przedmiotem naszego marcowego sondażu. Przedstawione do tej pory wyniki pochodzące z tego badania dotyczyły instytucji władzy oraz związków zawodowych. Teraz postanowiliśmy przyjrzeć się opiniom Polaków na temat mediów 1. Badani proszeni byli o ustosunkowanie się do obu nadawców publicznych: Telewizji Polskiej S.A. i Polskiego Radia S.A., do nadawców prywatnych: prywatnych stacji telewizyjnych i radiowych rozgłośni komercyjnych oraz do prasy. Niewątpliwie uzyskiwane wyniki byłyby różne w przypadku każdego rodzaju medium gdyby pytać nie ogólnie, a szczegółowo o konkretne podmioty działające na tych rynkach; tym razem jednak zależało nam przede wszystkim na oszacowaniu właśnie ogólnego stosunku Polaków do poszczególnych typów środków przekazu i weryfikacji czy i jeśli tak, to jak stosunek ten zmienia się w czasie. Ranking mediów Polacy ufają mediom. Z największą ufnością odnoszą się do mediów publicznych przede wszystkim Polskiego Radia (zaufanie do niego deklaruje 79% pytanych), nieco rzadziej Telewizji Polskiej (73%). Niewiele gorszy wynik niż TVP uzyskuje prasa (71%). W porównaniu z tymi instytucjami społecznego komunikowania, mniej osób ale w dalszym ciągu jest to zdecydowana większość społeczeństwa (po dwie trzecie pytanych) deklaruje zaufanie do nadawców prywatnych: radiowych (65%) i telewizyjnych (64%) stacji komercyjnych. RÓŻNEGO RODZAJU INSTYTUCJE I ORGANIZACJE MOGĄ CIESZYĆ SIĘ W SPOŁECZEŃSTWIE RÓŻNYM ZAUFANIEM. CZY PAN(I) OSOBIŚCIE DARZY ZAUFANIEM: Zdecydowanie tak UFA Raczej tak Raczej nie NIE UFA Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Polskie Radio S.A. 20% 79% 59% 7% 9% 2% 12% 70 Telewizję Polską S.A. 16% 73% 57% 15% 23% 8% 4% 50 Prasę 15% 71% 56% 11% 15% 4% 14% 56 Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne 13% 65% 52% 13% 17% 4% 18% 48 Prywatne stacje telewizyjne 13% 64% 51% 21% 27% 6% 9% 37 Ufność netto 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowany w dniach 9-11 marca 2002 r. na reprezentatywnej, losowej osobowej ogólnopolskiej próbie osób od 15 roku życia. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

3 Najwięcej nieufności budzą prywatne stacje telewizyjne (27%), ale niewiele mniej wątpliwości zgłaszanych jest pod adresem Telewizji Polskiej (23%). Deklaracje dotyczące braku zaufania najrzadziej pojawiają się w stosunku do radia publicznego (9%). Pod względem ufności netto eliminującej różnice wynikające z kontrowersyjności opinii oraz dysproporcji braków zadania najkorzystniej prezentuje się wizerunek Polskiego Radia różnica między opiniami pozytywnymi a negatywnymi wynosi 70 punktów. Na drugim miejscu znajduje się prasa (56 pkt.). Na trzecim jest Telewizja Polska (50 pkt.); podobny rezultat uzyskują prywatne rozgłośnie komercyjne (48 pkt.). Relatywnie najmniejsza przewaga zwolenników nad przeciwnikami była udziałem komercyjnych stacji telewizyjnych (37 pkt.). * * * Ogólny stosunek do mediów Brak zaufania w stosunku do przynajmniej jednego z pięciu typów mediów, o które pytaliśmy zadeklarowało 40% pytanych (w większości wobec jednego 13% lub dwóch 15%; pojedyncze przypadki 3% - wskazywały na nieufność wobec wszystkich pięciu), co oznacza, że 60% osób pytanych o stosunek do pięciu instytucji społecznego komunikowania ani razu nie odpowiedziało nie ufam. Wszystkim zarówno nadawcom prywatnym, komercyjnym jak i prasie ufa 42% Polaków (wśród pozostałych osób, najwięcej ufa czterem - 15% lub trzem - 18% - spośród pięciu typów mediów, o które zapytaliśmy). Nadawcy publiczni a prywatni Zaufanie do publicznego radia i jednocześnie publicznej telewizji zadeklarowało 64% pytanych (w sumie, do przynajmniej jednego spośród nich 87%), z kolei zaufanie w stosunku do obu typów nadawców komercyjnych było udziałem nieco mniejszej liczby osób (53%, przy czym w stosunku do przynajmniej jednego: 76%). Pojawiająca się nieufność do środków przekazu, nieco częściej zgłaszana była w stosunku do właścicieli anten prywatnych (do radia i telewizji prywatnych nieufność zadeklarowało 13% osób, a przynajmniej do jednego spośród nich 31%) niż publicznych (do radia i telewizji publicznego nieufność zadeklarowało 7% osób, przynajmniej do jednego z nich 25%). Brak opinii na temat obu typów instytucji społecznego komunikowania nieco częściej też występował w przypadku stacji 3

4 prywatnych (6%, a w stosunku do przynajmniej jednego: 21%) niż publicznych (3%, w przypadku przynajmniej jednego: 14%). Radio contra telewizja Trzy piąte Polaków (60%) ufa radiu publicznemu jak i komercyjnym rozgłośniom radiowym (przynajmniej jednemu 84%). Zaufanie do telewizji: publicznej i prywatnej jest udziałem 58% Polaków (zaufanie do przynajmniej jednego z tych nadawców towarzyszy 79% pytanym). Nieufność nieco częściej pojawia się w odniesieniu do nadawców telewizyjnych (17%, przy czym nieufność wobec przynajmniej jednego zgłaszana jest przez 33% osób) niż radiowych (analogicznie: 7%, do 20%). Więcej kłopotów z oceną sprawiły badanym stacje radiowe (8%, przy czym odsetek osób, które przynajmniej raz nie potrafiły zająć stanowiska wyniósł w sumie 21%) niż telewizyjne (3% do 10%). * * * Prywatnym stacjom telewizyjnym ufa najczęściej najmłodsze pokolenie Polaków (74% nastolatków), bezrobotni, gospodynie domowe, rolnicy (po 72%) oraz robotnicy (70%). Pozytywne opinie na temat tego nadawcy częściej niż inni wypowiadają ludzie o sympatiach lewicowych (72%) i centrolewicowych (71%), osoby które w ostatnich wyborach głosowały na koalicję SLD-UP (70%). Brak zaufania do telewizji komercyjnych najczęściej zgłaszają ludzie z wykształceniem wyższym (41%), mieszkańcy dużych i największych miast (w miastach o ludności tys. 31%, w ponad 500 tys. aglomeracjach 40%, podczas gdy w mniejszych ośrodkach 23%), kierownicy i specjaliści (46%) oraz prywatni przedsiębiorcy (33%). Częstszej nieufności wobec tych nadawców sprzyja lepsza sytuacja materialna ludzi (wśród osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej 23%, w średniej 27%, a w dobrej 33%). Postawa taka częściej niż innych wyróżnia ludzi bardzo zainteresowanych polityką (35%), sympatyzujących z prawicą (39%), osoby, które w ostatnich wyborach głosowały na PO (48%), PiS i LPR (po 37%). Ocena prywatnych stacji telewizyjnych sporo trudności sprawiła ludziom starszym (18% osób w wieku 60. i więcej lat), rolnikom (20%), emerytom i rencistom (po 15%). 4

5 Zaufanie do telewizji publicznej najczęściej charakteryzuje rolników (85%), gospodynie domowe oraz bezrobotnych (po 79%). Nieufność natomiast najczęściej zaobserwować można wśród mieszkańców największych miast (w ponad 500 tys. aglomeracjach 41%), ludzi z wykształceniem wyższym (39%), kierowników i specjalistów (42%), prywatnych przedsiębiorców (29%) oraz osób znajdujących się w dobrej sytuacji materialnej (31%). Czynnikiem najsilniej różnicującym stosunek do Telewizji Polskiej są przekonania polityczne ludzi. Im bardziej na lewo skierowane, tym większe zaufanie (wśród prawicowców 54%, centroprawicowców 69%, centrolewicowców 75%, a lewicowców 84%). Im bardziej na prawo tym więcej nieufności (wśród osób określających swoje przekonania jako lewicowe 13%, centrolewicowe 23%, centroprawicowe 31%, a prawicowe już 43%). TVP S.A. w największym stopniu ufają ludzie, którzy w ostatnich wyborach głosowali na koalicję SLD-UP (83%) oraz na PSL (81%). Natomiast nie ufa tej instytucji przede wszystkim niedawny elektorat PiS (49%), PO (43%), LPR (34%) oraz Samoobrony (31%). Zaufaniu do radiowych rozgłośni komercyjnych sprzyja młody wiek pytanych: o ile wśród najstarszego pokolenia Polaków ufność deklaruje 47% osób, wśród pięćdziesięciolatków 54%, a czterdziestolatków 67%, to wśród młodszych odsetek ten oscyluje już wokół trzech czwartych populacji (75% wśród trzydziestolatków, 79% - dwudziestolatków i 74% - nastolatków). Częściej niż inni radiu prywatnemu ufają uczniowie i studenci, prywatni przedsiębiorcy (po 74%), bezrobotni, robotnicy (po 73%), rolnicy (72%), ludzie z wykształceniem średnim (70%), osoby zamieszkujące w dużych miastach (70% w miastach o ludności tys.). Pozytywnym opiniom sprzyja lepsza sytuacja materialna pytanych (61% osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej, 65% - w średniej i 75% - w dobrej). Nieufność najczęściej wyrażają ludzie z wykształceniem wyższym (30%), mieszkańcy największych aglomeracji (w ponad 500 tys. miastach - 27%), kierownicy i specjaliści (31%), osoby bardzo zainteresowane polityką (23%). Przekonania polityczne ludzi już w niewielkim stopniu różnicują opinie na temat prywatnych stacji radiowych (nieznacznie bardziej niż respondenci o przekonaniach lewicowych i centrolewicowych po 16% - sceptycznie nastawieni są badani o poglądach prawicowych 24% - i centroprawicowych 23%). 5

6 Podobnie, jak to miało miejsce w przypadku telewizji prywatnych, ocena prywatnych stacji radiowych sprawiała problem często emerytom (32%) i rencistom (27%), rolnikom (22%), częściej osobom starszym niż młodszym (34% osób w wieku 60. i więcej lat oraz 24% pięćdziesięciolatków, podczas gdy w pozostałych grupach było to co najwyżej kilkanaście procent) Większe od przeciętnego zaufanie do radia publicznego wyróżnia mieszkańców wsi (84%), rolników (92%), prywatnych przedsiębiorców (85%), gospodynie domowe (84%), osoby z wykształceniem średnim (83%). Na tle pozostałych elektoratów partyjnych wyróżnia się niedawny elektorat PSL (87%), Samoobrony (85%), koalicji SLD-UP (83%) oraz LPR (83%). Nieufność wobec Polskiego Radia S.A. pojawiała się bardzo rzadko w żadnej z analizowanych grup nie osiągnęła 20%. Postawa taka nieco częściej niż wśród innych pojawiała się wśród ludzi z wykształceniem wyższym (17%), kierowników i specjalistów (18%); jej występowaniu sprzyjały bardziej na prawo skierowane przekonania polityczne ludzi (5% wśród osób o przekonaniach lewicowych, 7% - centrolewicowych, 10% - centroprawicowych i 19% - o prawicowych). Do prasy zaufanie częściej zgłaszają mężczyźni (75%) niż kobiety (68%), najczęściej dwudziestolatkowie (80%), osoby ze średnim wykształceniem (79%), prywatni przedsiębiorcy (83%), pracownicy administracji i usług, robotnicy, gospodynie domowe (po 78%), bezrobotni (77%), częściej ludzie zainteresowani polityką (76%) niż nią nie zainteresowani (68%), częściej badani o poglądach lewicowych (83%), centrolewicowych (81%) lub centroprawicowych (80%) niż prawicowych (58%). Nie ufa prasie z kolei przede wszystkim najmłodsze pokolenie Polaków (31% nastolatków), uczniowie i studenci (25%), kierownicy i specjaliści (20%), ludzie z wykształceniem wyższym (24%), mieszkańcy największych miast (22% w miastach pow. 500 tys. ludności), osoby znajdujące się w dobrej sytuacji materialnej (25%). Nieufność wobec tego środka przekazu częściej niż inni zgłaszają ludzie o poglądach prawicowych (28%), elektorat PiS (25%) i PO (25%). 6

7 Zmiany w stosunku Polaków do mediów W przypadku żadnego ze środków masowej informacji, o które pytaliśmy, nie odnotowaliśmy poprawy opinii w stosunku do roku ubiegłego. W porównaniu z tamtym rokiem, w najmniejszym stopniu zmieniły się opinie na temat prasy. Wyraźnie pogorszył się wizerunek stacji telewizyjnych: zarówno komercyjnych jak i publicznych. Wskaźnik ufności netto Telewizji Polskiej S.A. obniżył się o 14 punktów (o 6 pkt. zmniejszyło się zaufanie i o 8 pkt. wzrosła nieufność), a telewizji prywatnej o 15 pkt. (spadek zaufania o 7 pkt., przy wzroście nieufności o 8 pkt.). Nieznacznie gorsze wyniki uzyskują radiowe rozgłośnie komercyjne (spadek oceny netto o 6 pkt.: deklaracje zaufania o 5 pkt. proc. rzadsze, a nieufności o 1 pkt. częstsze); zmiany w wynikach radia publicznego oscylują na granicy błędu statystycznego (ocena netto o 4 pkt. niższa, różnica w deklaracjach zaufania: -3 pkt., a nieufności: 1 pkt.). DEKLAROWANE ZAUFANIE DO MEDIÓW W LATACH II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III. 02 Telewizję Polską S.A. 73% 67% 77% 77% 76% 79% 73% Prywatne stacje telewizyjne % 67% 70% 71% 64% Polskie Radio S.A. 80% 76% 81% 83% 83% 82% 79% Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne % 60% 63% 70% 65% Prasę % 71% DEKLAROWANA NIEUFNOŚĆ WOBEC MEDIÓW W LATACH II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III. 02 Telewizję Polską S.A. 21% 24% 16% 18% 18% 15% 23% Prywatne stacje telewizyjne % 22% 19% 19% 27% Polskie Radio S.A. 12% 13% 8% 8% 7% 8% 9% Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne % 21% 18% 16% 17% Prasę % 15% BRAK OPINII W STOSUNKU DO MEDIÓW W LATACH II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III.02 Telewizję Polską S.A. 6% 9% 7% 5% 6% 6% 4% Prywatne stacje telewizyjne % 11% 11% 10% 9% Polskie Radio S.A. 8% 11% 11% 9% 10% 10% 12% Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne % 19% 19% 14% 18% Prasę % 14% 7

8 OCENA NETTO ZAUFANIA DO MEDIÓW W LATACH II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III.02 Telewizję Polską S.A Prywatne stacje telewizyjne Polskie Radio S.A Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Prasę Podsumowanie Polacy ufają mediom, przy czym generalnie większym zaufaniem darzą radio niż telewizję. Wysokie pozycje w rankingu zajmuje także prasa. Większym zaufaniem cieszą się nadawcy publiczni niż komercyjni. Można przypuszczać, że ma to swoje źródła po pierwsze: w zasięgu dotarcia do odbiorców, po drugie może tu także działać siła przyzwyczajeń i magia skojarzeń z sektorem publicznym: bardziej oswojonym, zadomowionym, stabilnym i pewnym, postrzeganym przez pryzmat misyjności niż sektor prywatny, komercyjny w społecznym odczuciu przede wszystkim nastawiony na zysk. Odnotowane w stosunku do sytuacji sprzed roku zmiany, pokazują raczej pogorszenie niż poprawę wizerunku mediów. Dotyczy to wszystkich za wyjątkiem prasy środków masowego przekazu, o które zapytaliśmy, przy czym najbardziej pogorszenie dotknęło stacji telewizyjnych i to zarówno publicznych jak i komercyjnych. Czym różni się obecna sytuacja od tej sprzed roku, czy wydarzyło się coś co mogło zmienić postawy Polaków wobec tego nadawcy? Pojawił się pierwszy, a za nim kolejne programy typu reality show, pojawiły się oskarżenia i wątpliwości co do wiarygodności i niezależności mediów w związku z ujawnieniem różnych, często bardzo kontrowersyjnych informacji. Spadek społecznego zaufania do telewizji może być efektem ogólnego pogorszenia nastrojów (wywołanego przede wszystkim sytuacją w kraju) jak wynika z innych badań, to właśnie telewizja pozostaje dla Polaków najważniejszym źródłem informacji o wydarzeniach (krajowych jak i zagranicznych). Nie wydaje się, by społecznemu zaufaniu wobec mediów sprzyjały teraz ostatnie dyskusje nad nowelą ustawy o radiofonii i telewizji. 8