UCHODZCY W SWIADOMOSCI SPOLECZNEJ

Transkrypt

1 UCHODZCY W SWIADOMOSCI SPOLECZNEJ Jedna trzecia Polaków (33%) twierdzi, ze slyszala o obchodzonym niedawno w Polsce Dniu Uchodzcy. Prawie jedna piata respondentów (18%) deklaruje, ze spotkala sie z informacjami na ten temat w telewizji, 4% slyszalo cos o Dniu Uchodzcy w radio, a 3% - czytalo w prasie. Dwie trzecie (67%) naszego spoleczenstwa nie spotkalo sie jednak z zadnymi informacjami na ten temat. W pytaniu o to, kim sa uchodzcy, respondentom przedstawiono szesc definicji, które mogli uznac za prawidlowe lub nieprawidlowe. Wiekszosc badanych poprawnie wskazala na prawidlowe okreslenia: 87% ankietowanych stwierdzila, ze uchodzcami sa ludzie, którzy opuscili swój kraj w obawie przed przesladowaniami, a 85% - ze sa to uciekinierzy z terenu lub kraju objetego wojna. Dosc duzo jest jednak osób, które posiadaja nieprawdziwe wyobrazenie o tym kim sa uchodzcy. Ponad polowa (55%) naszego spoleczenstwa uwaza, ze uchodzcami sa ludzie, którzy opuscili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków zycia. Jedna trzecia (32%) sadzi, iz w ten sposób okresla sie Polaków ze Wschodu. Niewiele ponad jedna piata (22%) badanych osób nazwe te przypisuje wszystkim mniejszosciom narodowym zamieszkalym w Polsce, a prawie jedna piata (18%) pojeciem uchodzcy okresla Cyganów, których mozna spotkac na ulicach polskich miast. Poglebiona analiza prowadzi do wniosku, ze wiekszosc Polaków niedokladnie wie kim sa uchodzcy. Tylko niewiele ponad jedna czwarta osób (27%) wskazuje na jedno lub dwa prawidlowe okreslenia: uchodzcy to ludzie, którzy opuscili swój kraj w obawie przed przesladowaniami i uciekinierzy z terenu lub kraju objetego wojna. Natomiast dwie trzecie respondentów (67%) prawidlowo, co prawda, okresla (przynajmniej jednym sformulowaniem) kim sa uchodzcy, lecz jednoczesnie pojeciu temu przypisuje takze inne, niewlasciwe, znaczenia. Calkiem niewlasciwe wyobrazenie na temat tego kim jest uchodzca posiada 4% naszego spoleczenstwa, natomiast niecale 2% badanych uznalo, ze zadne z przedstawionych w kwestionariuszu okreslen nie odpowiada rzeczywistosci. Niemal dwie piate naszego spoleczenstwa (36%) uwaza, ze powinno sie dazyc do wyslania uchodzców z powrotem do panstw, z których przyjechali, a niecala jedna trzecia (29%) przekonana jest, ze nalezy pozwolic im osiedlic sie w Polsce na dluzszy czas. Znacznie mniejszym poparciem ciesza sie inne, przedstawione respondentom, rozwiazania: 13% badanych uwaza, ze nalezy pozwolic im osiedlic sie w Polsce na stale, prawie jedna dziesiata (9%) uwaza, ze powinno sie dazyc do wyslania ich do innych krajów. Co dziesiaty Polak (11%) nie potrafi powiedziec jak powinno sie postepowac wobec uchodzców, a co piecdziesiaty (2%) jest zdania, ze nalezy ich zostawic samym sobie. Prawie dwie piate (37%) Polaków zetknelo sie z nazwa Wysoki Komisarz ONZ do Spraw Uchodzców (UNHCR), wsród nich zas trzy piate (61%) wie, ze w Polsce dziala przedstawicielstwo tej instytucji. Warszawa, pazdziernik 1998 rok OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, Warszawa, tel. (0-22) , , fax , obop@obop.com.pl,

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. Polska - jako sygnatariusz konwencji ONZ dotyczacej statusu uchodzców - zobowiazana jest udzielac pomocy i schronienia uchodzcom przed róznego rodzaju przesladowaniami i z terenów objetych dzialaniami wojennymi. Przy okazji obchodów Dnia Uchodzcy w Polsce Osrodek Badania Opinii Publicznej 1 przeprowadzil, na zamówienie polskiego przedstawicielstwa Wysokiego Komisarza ONZ do Spraw Uchodzców, sondaz dotyczacy postrzegania problemu uchodzców przez nasze spoleczenstwo. STOPIEN POINFORMOWANIA O DNIU UCHODZCY 26 wrzesnia 1998 roku w Polsce, po raz czwarty juz, obchodzony byl Dzien Uchodzcy. W sondazu przeprowadzonym tydzien pózniej zapytalismy Polaków czy zetkneli sie z jakimis informacjami na ten temat. Jedna trzecia Polaków (33%) twierdzi, ze slyszala o obchodzonym niedawno w Polsce Dniu Uchodzcy. Prawie jedna piata respondentów (18%) deklaruje, ze spotkala sie z informacjami na ten temat w telewizji, 4% slyszalo cos o Dniu Uchodzcy w radio, a 3% - czytalo w prasie. Co dziesiaty Polak mówi, ze spotkal sie z informacjami na ten temat, ale nie pamieta gdzie. Dwie trzecie (67%) naszego spoleczenstwa nie spotkalo sie jednak z zadnymi informacjami na ten temat. (dane w %) Niedawno w Polsce obchodzono Dzien Uchodzcy. Czy zetknal(ela) sie Pan(i) z jakimis informacjami na ten temat? 2 tak, w telewizji tak, w radio tak, w prasie tak, ale nie pamietam gdzie Badanie przeprowadzono w dniach r. na reprezentatywnej losowej próbie mieszkanców Polski powyzej 15 roku zycia. Zrealizowano 1001 wywiadów. Maksymalny blad statystyczny wynosi +/-3,0% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2 Wyniki nie sumuja sie do 100% poniewaz mozna bylo wskazac wiecej niz jedna odpowiedz. 2

3 nic o tym nie slyszalem 67 Z informacjami o Dniu Uchodzcy czesciej niz inni spotkali sie respondenci w wieku i lat, osoby pracujace zawodowo, ankietowani o pogladach centrolewicowych. Im wyzszy poziom wyksztalcenia i wieksze zainteresowanie sprawami polityki, tym wiecej osób deklaruje, ze spotkalo sie z takimi informacjami. Odsetek badanych, którzy slyszeli o obchodach Dnia Uchodzcy, wzrasta tez wraz ze zwiekszaniem sie miejsca zamieszkania, nie dotyczy to jednak mieszkanców najwiekszych miast, którzy swój stopien poinformowania oceniaja podobnie jak mieszkancy wsi. UCHODZCY W SWIADOMOSCI SPOLECZNEJ W pytaniu o to, kim sa uchodzcy, respondentom przedstawiono szesc definicji, które mogli uznac za prawidlowe lub nieprawidlowe. Wiekszosc badanych poprawnie wskazala na prawidlowe okreslenia: 87% ankietowanych stwierdzilo, ze uchodzcami sa ludzie, którzy opuscili swój kraj w obawie przed przesladowaniami, a 85% - ze sa to uciekinierzy z terenów lub kraju objetego wojna. Dosc duzo jest jednak osób, które posiadaja nieprawdziwe wyobrazenie o tym, kim sa uchodzcy. Ponad polowa naszego spoleczenstwa uwaza, ze uchodzcami sa ludzie, którzy opuscili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków zycia. Jedna trzecia sadzi, iz sa to Polacy ze Wschodu. Niewiele ponad jedna piata osób nazwe te przypisuje wszystkim mniejszosciom narodowym zamieszkalym w Polsce, a prawie jedna piata pojeciem uchodzcy okresla Cyganów, których mozna spotkac na ulicach polskich miast. 3

4 (dane w %) Kogo, Pana(i) zdaniem, okresla sie mianem uchodzca? Czy uchodzcy to: tak nie ludzie, którzy opuscili swój kraj w obawie przed przesladowaniami uciekinierzy z terenów, kraju objetego wojna ludzie, którzy opuscili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków zycia Polacy ze Wschodu, np. z Kazachstanu czlonkowie mniejszosci narodowych zamieszkali w Polsce Cyganie na ulicach polskich miast inni 3 97 Poglebiona analiza statystyczna prowadzi do wniosku, ze wiekszosc Polaków niedokladnie wie kim sa uchodzcy. Tylko niewiele ponad jedna czwarta osób (27%) wskazuje na jedno lub dwa prawidlowe okreslenia: uchodzcy to ludzie, którzy opuscili swój kraj w obawie przed przesladowaniami i uciekinierzy z terenów lub kraju objetego wojna. Dwie trzecie respondentów (67%) natomiast prawidlowo, co prawda, okresla (przynajmniej jednym sformulowaniem) kim sa uchodzcy, lecz jednoczesnie pojeciu temu przypisuje takze inne, niewlasciwe, znaczenia. Calkiem niewlasciwie wyobrazenie na temat tego kim jest uchodzca posiada 4% naszego spoleczenstwa, natomiast niecale 2% badanych uznalo, ze zadne z przedstawionych w kwestionariuszu okreslen nie odpowiada rzeczywistosci. Sposób postrzegania tego, kim jest uchodzca ksztaltuja takie czynniki jak: poziom wyksztalcenia, miejsce zamieszkania i poglady polityczne. Na prawidlowe okreslenia czesciej wskazuja osoby z wyzszym wyksztalceniem (42%) niz pozostali (22% - 29%), mieszkancy wsi, srednich i duzych miast (29%) niz mieszkancy malych miast (24%), osoby o pogladach centrolewicowych (40%) i centroprawicowych (35%) niz inni (24%-25%). 4

5 O tym, ze uchodzcami sa ludzie, którzy opuscili swój kraj w poszukiwaniu lepszych warunków zycia, przekonanych jest 55% naszego spoleczenstwa. Wsród nich stosunkowo duzo jest osób, które oceniaja swoja sytuacje materialna jako dobra (62%). Dla jednej trzeciej respondentów uchodzcami sa Polacy ze Wschodu, np. z Kazachstanu. Wsród nich wiecej jest kobiet niz mezczyzn, ankietowanych z wyksztalceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym niz pozostalych, osób o pogladach lewicowych i prawicowych niz centrowych. O tym, ze uchodzcami sa przedstawiciele mniejszosci narodowych zamieszkali w Polsce, przekonanych jest 22% Polaków. Wsród nich stosunkowo wiecej jest kobiet niz mezczyzn, osób z wyksztalceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym niz innych, mieszkanców srednich miast, robotników, pracowników szeregowych oraz emerytów i rencistów niz przedstawicieli innych kategorii spoleczno-zawodowych, osób nie pracujacych zawodowo, respondentów o pogladach lewicowych i prawicowych niz centrowych. Prawie jedna piata Polaków mianem uchodzcy okresla Cyganów na ulicach polskich miast. Czesciej przekonane sa o tym kobiety niz mezczyzni, najmlodsi - do 19 roku zycia niz inni, ankietowani nie pracujacy zawodowo niz pozostali. Zapytalismy tez Polaków jak - ich zdaniem - nalezy postepowac wobec uchodzców. Niemal dwie piate naszego spoleczenstwa (36%) uwaza, ze powinno sie dazyc do wyslania uchodzców z powrotem do panstw, z których przyjechali, a niecala jedna trzecia (29%) przekonana jest, ze nalezy pozwolic im osiedlic sie w Polsce na dluzszy czas. Znacznie mniejszym poparciem ciesza sie inne, przedstawione respondentom, rozwiazania: 13% uwaza, ze nalezy pozwolic im osiedlic sie w Polsce na stale, prawie jedna dziesiata (9%) uwaza, ze powinno sie dazyc do wyslania ich do innych krajów. Co dziesiaty Polak (11%) nie potrafi powiedziec jak powinno sie postepowac wobec uchodzców, a co piecdziesiaty (2%) jest zdania, ze nalezy ich zostawic samym sobie. (dane w %) Jak, pana(i) zdaniem, powinno sie postepowac wobec uchodzców? Czy nalezy: ogól N=1001 osoby, które prawidlowo kojarza pojecie uchodzca n=271 5

6 Czy nalezy: n=271 dazyc do wyslania ich z powrotem do panstw, z których przyjechali pozwolic im osiedlic sie w Polsce na dluzszy czas pozwolic im osiedlic sie w Polsce na stale dazyc do wyslania ich do innych krajów 9 9 zostawic ich samym sobie 2 2 trudno powiedziec Warto jeszcze zwrócic uwage na zróznicowanie odpowiedzi na pytanie w jaki sposób nalezy postepowac wobec uchodzców pomiedzy respondentami, którzy maja wlasciwe wyobrazenie tego, kogo okresla sie mianem uchodzca a tymi, którzy nie wiedza kim sa uchodzcy. Osoby, które wiedza kim sa uchodzcy czesciej sa zdania, ze powinno sie umozliwic im osiedlenie sie w Polsce na dluzszy czas, rzadziej natomiast popieraja mozliwosc odsylania uchodzców z powrotem do panstw, z których przyjechali. O tym, ze uchodzców nalezy wysylac z powrotem do panstw, z których przyjechali, czesciej przekonani sa respondenci starsi, w wieku powyzej 50 lat niz mlodsi. Im nizszy poziom wyksztalcenia i mniejsze miejsce zamieszkania, tym czesciej ankietowani uwazaja, ze w taki wlasnie sposób nalezy postepowac wobec uchodzców. Opinie taka, czesciej niz pozostali, podzielaja takze osoby, których zdaniem sprawy w Polsce ida w zlym kierunku, respondenci regularnie praktykujacy i ankietowani, którzy przyznaja, ze polityka nie interesuja sie albo wcale, albo tylko w sytuacji wyjatkowych wydarzen, takich jak np. wybory czy zmiana rzadu. Wsród osób, których zdaniem uchodzcom powinno sie pozwolic osiedlic sie w Polsce na dluzszy czas, relatywnie wiecej jest osób najmlodszych, w wieku do 19 lat oraz w wieku lat, respondentów o pogladach centroprawicowych, ankietowanych dobrze oceniajacych kierunek biegu spraw w Polsce, badanych w mniejszym lub wiekszym stopniu interesujacych sie polityka. Im wyzszy poziom wyksztalcenia i im wieksze miejsce zamieszkania, tym czesciej respondenci popieraja taki sposób postepowania wobec uchodzców. 6

7 Za umozliwieniem uchodzcom osiedlenia sie w Polsce na stale czesciej opowiadaja sie mieszkancy srednich miast niz inni, respondenci uwazajacy sie za wierzacych, lecz niepraktykujacych, badani interesujacy sie polityka niz nie wykazujacy takiego zainteresowania. ZNAJOMOSC UNHCR Problem uchodzców jest sprawa ogólnoswiatowa, dlatego tez Organizacja Narodów Zjednoczonych powolala specjalny urzad, który zajmuje sie ich sprawami: Wysokiego Komisarza do Spraw Uchodzców (UNHCR). Od niedawna przedstawicielstwo UNHCR dziala takze w Polsce. W sondazu OBOP zapytano wiec respondentów czy znaja taka instytucje. (dane w %) Czy kiedykolwiek zetknal(ela) sie Pan(i) z nazwa: Wysoki Komisarz ONZ do Spraw Uchodzców (w skrócie UNHCR)? tak 37% nie 63% W grupie osób, które zetknely sie z nazwa Wysoki Komisarz ONZ do Spraw Uchodzców (UNHCR), jest wiecej mezczyzn niz kobiet, osób pracujacych niz biernych zawodowo, respondentów dobrze oceniajacych swoja sytuacje materialna niz pozostalych, ankietowanych o pogladach centrolewicowych. Im wyzsze wyksztalcenie, wieksze miejsce zamieszkania i wiekszy stopien zainteresowania sprawami politycznymi, tym czesciej respondenci deklaruja, ze spotkali sie z nazwa Wysoki Komisarz ONZ do Spraw Uchodzców. Wsród osób, które zetknely sie z nazwa Wysoki Komisarz ONZ do Spraw Uchodzców, trzy piate (61%) wie, ze w Polsce dziala przedstawicielstwo tej instytucji, 7

8 6% przekonanych jest, ze w naszym kraju nie ma takiego przedstawicielstwa, a jedna trzecia (33%) przyznaje, ze nic o tym nie wie. 8