Zakres tematyczny informacji

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE INŻYNIER ELEKTRYK kod Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja na rynku pracy 3) Prognozy i plany zatrudnienia. Oczekiwania pracodawców 4) Kształcenie w zawodzie 5) Doskonalenie w zawodzie 6) Informacje dodatkowa. Literatura 7) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, listopad 2016 r.

2 1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Inżynier elektryk (kod ) to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. 2014, poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. (DZ.U Nr 82, poz. 537) zawód ten miał taką samą nazwę i ten sam kod. We wcześniejszej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2010 r. zawód ten miał tą samą nazwę, ale inny kod Opis zawodu precyzuje następujące zadania: projektowanie układów wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach, elektrociepłowniach, zakładach przemysłowych i energetycznych oraz sieci i systemów elektroenergetycznych; sprawowanie nadzoru nad budową i eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych; projektowanie maszyn, aparatów i urządzeń elektrycznych oraz nadzór nad ich produkcją i eksploatacją; projektowanie i nadzór nad wykonawstwem instalacji elektrycznych w budynkach i obiektach przemysłowych, mieszkaniowych i innych; prowadzenie prac projektowo-konstrukcyjnych i montażowo-uruchomieniowych w zakresie elektrotechniki górniczej, okrętowej, motoryzacyjnej i transportu szynowego; projektowanie elektrycznych urządzeń technicznych powszechnego użytku (elektronarzędzi, sprzętu oświetleniowego, akumulatorów i baterii, elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego itp.); projektowanie, uruchamianie i eksploatacja układów automatyki urządzeń przemysłowych, automatycznych systemów pomiarowych oraz aparatury kontrolno-pomiarowej do pomiaru wielkości elektrycznych i nieelektrycznych; ustalanie, udoskonalanie i korygowanie standardów i procedur kontroli zapewniających sprawne funkcjonowanie i bezpieczeństwo systemów wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej oraz pracy maszyn, aparatów i urządzeń elektrycznych; lokalizowanie i usuwanie wad konstrukcyjnych i wykonawczych; prowadzenie badań, wykonywanie ekspertyz, udzielanie konsultacji i doradztwo w zakresie aspektów technicznych dotyczących materiałów, produktów lub procesów; opracowywanie referatów naukowych i raportów technicznych; kierowanie pracą i nadzorowanie podległych pracowników, w tym pod kątem wymagań kwalifikacyjnych oraz przestrzegania przepisów bhp, ppoż i ochrony środowiska;

3 wykonywanie innych zadań związanych z podanymi wyżej 1 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych (grupa duża 3 21) Przykładowe zawody dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych: chemik, biotechnolog, inżynier technologii chemicznej, inżynier inżynierii materiałowej, inżynier organizacji i planowania produkcji, inżynier rolnictwa, inżynier elektronik, inżynier elektryk, inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej, inżynier automatyki i robotyki, inżynier technologii żywności, optoelektronik, grafik komputerowy DTP, projektant wzornictwa przemysłowego, matematyk, logistyk, specjalista do spraw ubezpieczeń społecznych, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji: to rozumienie złożonych sytuacji relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciągania na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Kompetencja 2 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 3 Gotowość do podnoszenia kwalifikacji: otwartość na wiedzę i na zadania umożliwiające jej zdobycie. Wykorzystywanie napotkanych problemów jako okazji do rozwoju. Chęć eksperymentowania i podejmowania nowych zadań. Staranna analiza sukcesów i porażek oraz traktowanie tych drugich jako cennej lekcji. Kompetencja 4 Obsługa komputera z wykorzystaniem Internetu: to korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych do usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do 1 /klasyfikacja_zawodow/litera/a 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008

4 źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym, bez konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W I połowie 2016 roku w powiatowych urzędach pracy w województwie kujawskopomorskim zarejestrowano 12 osób bezrobotnych z zawodem inżynier elektryk, na koniec tego okresu pozostawało 15 bezrobotnych z tym zawodem. W tym czasie zgłoszono 2 wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej, na koniec okresu nie pozostała żadna oferta pracy. Wykres 1. Napływ bezrobotnych, bezrobotni na koniec okresu i wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu INŻYNIER ELEKTRYK w latach napływ bezrobotnych bezrobotni na koniec okresu wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej W analizowanym okresie w urzędach pracy pojawiają się wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla osób z zawodem inżynier elektryk najwięcej w 2013 roku (13 ofert). Obserwujemy również relatywnie dużą liczbę nowych rejestracji osób bezrobotnych. W 2015 roku do urzędów zgłosiły się 33 osoby. O jedną ofertę pracy ubiegało się 3 kandydatów. W tym samym roku wśród bezrobotnych było 5 osób w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w zawodzie inżynier elektryk. 5 5 analiza tendencji na rynku pracy dotyczy jedynie pełnych, rocznych okresów statystycznych lata

5 Wykres 2. Bezrobotni w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w zawodzie INŻYNIER ELEKTRYK napływ stan na koniec roku W latach zawód ten sklasyfikowany został jako zawód nadwyżkowy 6, tzn. taki, na który na rynku pracy jest mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. 7 Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 8 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 roku zawód inżynier elektronik 6 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 7 Opracowanie własne przygotowane na podstawie danych z Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. raporty z lat Publikacja przygotowana została w ramach projektu WUP Rynek pracy pod lupą. Raporty z lat wcześniejszych znajdują się na stronie internetowej WUP w Toruniu. 8 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie.

6 został zaklasyfikowany do zawodów nadwyżkowych. W I połowie 2016 roku zawód ten nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych 9 3. PROGNOZY I PLANY ZATRUDNIENIA. OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW Z badania Barometr zawodów prognozującego zapotrzebowanie na pracowników w 2016 r. wynika, że w grupie zawodów specjaliści elektroniki i telekomunikacji na terenie województwa kujawsko-pomorskiego występuje duży deficyt poszukujących pracy. Taka sytuacja w województwie dotyczy również powiatu inowrocławskiego. W powiatach: nakielskim, bydgoskim, brodnickim, rypińskim, włocławskim oraz w Bydgoszczy, Toruniu i Włocławku obserwujemy deficyt poszukujących pracy. 10 Wykres 3. Prognoza na 2016 w Polsce. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników SPECJALIŚCI ELEKTRONIKI I TELEKOMUNIKACJI. 9 Opracowanie własne przygotowane na podstawie danych z Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. raporty z lat i I poł 2016 roku. Publikacja przygotowana została w ramach projektu WUP Rynek pracy pod lupą. Raporty z lat wcześniejszych znajdują się na stronie internetowej WUP w Toruniu. 10 Źródło:

7 Wykres 4. Prognoza na 2016 w województwie kujawsko pomorskim. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników SPECJALIŚCI ELEKTRONIKI I TELEKOMUNIKACJI. Analiza internetowych ofert pracy (stan na dni r.), dostępnych na terenie województwa, wskazuje na duże zapotrzebowanie na osoby z tym zawodem. Znaleziono 23 ofert pracy dla inżyniera elektryka. Oferowanymi stanowiskami pracy dla inżyniera elektryka na powyższych portalach były m.in: inżynier elektryk, inżynier automatyk, inżynier serwisu, inżynier budowy, menadżer produkcji, lider zmiany, kierownik robót w branży elektroenergetycznej. Od kandydatów wymagano m.in. wykształcenie kierunkowe doświadczenie na podobnym stanowisku umiejętność czytania schematów elektrycznych i elektronicznych, uprawnienia SEP do 1 Kv uprawnienia w zakresie eksploatacji urządzeń elektrycznych, energetycznych, cieplnych oraz gazowych umiejętność czytania dokumentacji technicznej maszyn i urządzeń (schematy elektryczne, pneumatyczne, hydraulicze, rysunek techniczny) uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności instalacyjno inżynieryjnej, w zakresie instalacji i sieci elektroenergetycznych znajomość metody DFMEA znajomość narzędzi 8D, PDCA, DMAIC, A3 lub podobnych mile widziana znajomość systemów sterowania i automatyki urządzeń energetycznych i elektroenergetycznych prawo jazdy kat. B efektywne zarządzanie czasem,

8 wysoka kultura osobista. dobrej znajomości języka angielskiego komunikatywność i umiejętność pracy w zespole 11 Według badań pracodawców, w analizowanym okresie, od 2010 roku do 2014 roku, odnotowano 4 zatrudnienia i brak deklaracji zwolnień osób w zawodzie inżynier elektronik Pracodawcy zgłosili plany zatrudnienia osób z tym zawodem w latach 2010, 2011 oraz W 2010 roku zamiar zatrudnienia inżyniera elektryka deklarował 1 pracodawca. W 2011 roku plany zatrudnienia zgłaszało 2 pracodawców z Bydgoszczy i Grudziądza. Powodami zwiększenia zatrudnienia były: uzupełnienie braków kadrowych oraz rozwój firmy. W 2014 roku zamiar zatrudnienia inżyniera elektryka deklarował 1 pracodawca z powiatu bydgoskiego. Powodami zwiększenia zatrudnienia były m.in. rozwój firmy. W perspektywie do 2018 roku nie zgłoszono zapotrzebowania na pracowników w zawodzie inżynier elektronik KSZTAŁCENIE W ZAWODZIE Zawód inżynier elektryk można zdobyć na 1 uczelni wyższej w województwie kujawsko pomorskim na kierunku elektrotechnika (szczegóły ANEKS). Ten kierunek studiów cieszy się popularnością. W 2015 r. studia z kwalifikacjami dla tego zawodu ukończyło łącznie 53 absolwentów. Naukę kontynuowało 447 studentów. Wykres 5. Absolwenci i studenci kierunku ELEKTROTECHNIKA w województwie kujawsko-pomorskim studenci absolwenci 11 Analizowane zostały oferty pracy z portali: Badanie było realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badań pracodawców w latach: r. dodatkowo na stronie

9 PODSTAWA PRAWNA KSZTAŁCENIA W odniesieniu do studiów wyższych na kierunku informatyka, zasady kształcenia są regulowane przez następujące przepisy: Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005, Nr 164, poz z późn. zm.): Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1 (Dz. U. Nr 84 poz. 455) Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (Dz. U. Nr 253, poz. 1520) Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 3 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, Nr 0, poz. 1370) 5. DOSKONALENIE W ZAWODZIE Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik elektronik, dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: przez wyszukiwarkę, w obszarze: Technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, metalurgia, energetyka, elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa i konserwacja pojazdów; kod INFORMACJE DODATKOWE. LITERATURA - giełda pracy dla elektryków - giełda pracy dla elektryków portal dla elektryków LITERATURA Poradnik elektrotechnika, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2014 S. Osowski, K.Siwek, M. Śmiałek, Teoria obwodów, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2006 S. Bolkowski, Teoria obwodów elektrycznych, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 1995 K. Mikołajuk, Podstawy analizy obwodów energoelektronicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa M. Tadeusiewicz, Teoria obwodów cz. 1 i 2, Wydawnictwa Politechniki Łódzkiej, P. Kaźmierkowski, J. Matysik, Wprowadzenie do elektroniki i energoelektroniki, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa, Jak korzystamy: Po wejściu na stronę Rejestru Instytucji Szkolących i wyświetleniu listy instytucji szkolących w panelu Wyszukiwanie pod Pozostałe zaznaczamy interesujący nas obszar

10 7. MOZLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie inżynier elektryk w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako inżynier elektryk w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód inżynier elektryk jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: Obecnie w trzech krajach EOG zawód inżynier elektryk jest regulowany, są to: Grecja, Węgry i Cypr. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): Zapotrzebowanie na osoby z zawodem inżynier elektryk wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 4961 ofert pracy z 22 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla inżynierów elektryków znajduje się w Niemczech (4083 oferty), Wielkiej Brytanii (194 oferty), Holandii (180 ofert) i Finlandii (123 oferty) - dane wg stanu na dzień r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie inżynier elektryk w krajach EOG powinny być absolwentami wyższej uczelni technicznej. Jako że inżynierowie zatrudniani są w najróżniejszych firmach i przedsiębiorstwach prywatnych i publicznych, stawiane przed nimi wymagania rekrutacyjne są niezwykle zróżnicowane. Przeważnie jednak do wykonywania określonego zawodu potrzebne są określone uprawnienia budowlane (elektryczne) oraz obsługa programu Auto CAD. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie inżynier elektryk w wybranych krajach: Wielka Brytania: funtów/rok brutto, Niemcy /m-c brutto.

11 Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy

12 ANEKS Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE INŻYNIER ELEKTRYK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU Ilość kandydatów /1 ofertę pracy , , , , , ,2 Tabela 2. LICZBA PRACODAWCÓW Z WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO DOTYCZĄCA PLANÓW ZATRUDNIENIA I ZWOLNIENIA W POSZCZEGÓLNYCH LATACH DLA ZAWODU INŻYNIER ELEKTRYK Liczba podmiotów deklarujących Liczba ankietowanych podmiotów 2010 r r r r r. Ogółem N=2054 N=2049 N=2031 N=1874 N= 445 N=8453 Zatrudnienie Zwolnienie Zatrudnienie w perspektywie do 2017 r. 0 0 Zatrudnienie w perspektywie do 2018 r. 0 0 Tabela 3. ABSOLWENCI i STUDENCI UCZELNI WYŻSZYCH KIERUNEK ELEKROTECHNIKA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH OGÓŁEM UTP Bydgoszcz Wyszczególnienie Liczba absolwentów stan na rok: Liczba studentów stan na dzień 30 listopada ogółem studia pierwszego stopnia z tytułem inżyniera studia pierwszego stopnia z tytułem licencjata x x x x x x x x x x x x studia magisterskie jednolite x x x 18 0 x x x x studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez egzaminu X x x x x x ogółem studia pierwszego stopnia z tytułem inżyniera studia magisterskie jednolite x x x x 18 0 x x x X studia drugiego stopnia x x x po ostatnim roku bez egzaminu X x x x

13