PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ 1

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO (kod ) Zawód nauczyciel języka polskiego to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę samą nazwę i kod. Do zawodu nauczyciel języka polskiego przygotowuje kierunek studiów Filologia polska, po którym dodatkowo trzeba zdobyć uprawnienia do pracy w szkole, podejmując kształcenie w ramach studiów podyplomowych lub cyklu pedagogicznego prowadzonego np. przez niektóre uczelnie wyższe. Każda uczelnia dla poszczególnych kierunków studiów, w których prowadzi kształcenie ustala efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Określa cele kształcenia i kwalifikacje absolwenta. Informacje te umieszcza na swoich stronach internetowych. Wykaz uczelni i kierunków można odnaleźć przy pomocy portalu: PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe, a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem, a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód nauczyciela języka polskiego, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Dbałością o rozwój i relacje: Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. 2. Komunikacją interpersonalną: Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnienie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzenie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowywanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa

2 3. Otwartością na innych: Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Rozwiązywaniem konfliktów: Osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w analizowanych latach zawód nauczyciel języka polskiego został sklasyfikowany jako nadwyżkowy 3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Na przestrzeni ostatnich 5 lat poddanych analizie można zauważyć zmniejszenie ilości zarejestrowanych osób bezrobotnych, a także spadek ilości osób do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki, które rejestrują się w urzędach. 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. Informacja przygotowana na podstawie opracowania: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP. 2

3 Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W poprzedniej metodologii wskaźnikiem wykorzystywanym do wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych był wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu. W nowej, zmienionej metodologii wybór zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest dokonywany na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, ze sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup. Zawód nauczyciel języka polskiego w 2015 r. został zakwalifikowany do grupy zawodów nieokreślonych. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn. Barometr zawodów 5, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych zawodach w 2017 r., zawód nauczyciel języka polskiego został zakwalifikowany do grupy zawodów nadwyżkowych. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Zawód nauczyciela regulowany jest w dwóch zupełnie odmiennych aktach prawnych. Obowiązujące w Polsce ustawodawstwo rozróżnia: nauczycieli do których stosuje się ustawę z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela Ustawa z dn. 26 stycznia 1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19 z poźn. zmianami) nauczycieli akademickich ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2016 r. Sytuacja w niektórych zawodach może się zmienić w zależności od uwarunkowań rynkowych. 3

4 Opis procesu i organizacji kształcenia Uczelnie prowadzą kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach oraz studiach podyplomowych w ramach modułów kształcenia. Kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich do pracy we wszystkich typach szkół i rodzajach placówek. Zawód nauczyciel języka polskiego można zdobyć studiując kierunek Filologia polska. W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na powyższym kierunku od roku 2016/2017 prowadzą 2 uczelnie 6 : Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy W roku akademickim 2014/2015 r. kierunek Filologia polska ukończyło w sumie 180 absolwentów, a naukę w roku akademickim 2015/2016 kontynuowało 441 studentów. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2013/ UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU 2 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ogółem studia pierwszego stopnia Studenci roku 2015/2016 (stan na 30 XI.2015) studia drugiego stopnia (42 po ogółem studia pierwszego stopnia studia drugiego stopnia ogółem studia pierwszego stopnia Zestawienie prowadzonych kierunków: 4

5 studia drugiego stopnia (42 po W roku akademickim 2013/2014 r. kierunek Filologia polska ukończyło w sumie 216 absolwentów, a naukę w roku akademickim 2014/2015 kontynuowało 540 studentów. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2013/ UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU 2 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ogółem studia pierwszego stopnia Studenci roku 2014/2015 (stan na 30 XI.2014) studia drugiego stopnia (31 po ogółem studia pierwszego stopnia studia drugiego stopnia ogółem studia pierwszego stopnia studia drugiego stopnia (31 po Opracowała: Lidia Dobrolubow doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Zaakceptował: Janusz Bokser Data ostatniej aktualizacji: r. 5

6 INFORMACJA DLA OSÓB ZAINTERESOWANYCH PRACĄ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W KRAJACH EOG 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie filolog (filologia polska) /nauczyciel języka polskiego w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: Obecnie w żadnym z krajów EOG zawód filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego nie jest regulowany. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): m 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego nie zgłoszona została żadna ofert pracy w krajach EOG - dane wg stanu na dzień r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego w krajach EOG najczęściej powinny dysponować 2-3 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym. Warto wiedzieć, iż pracodawcy oczekują również od kandydata wysokich umiejętności komunikacyjnych, umiejętności pracy w zespole oraz biegłej znajomości obsługi komputera w zakresie MS Office. 6

7 Wojciech Janisiewicz Doradca EURES, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy Zespół EURES 7