Created by Neevia Document Converter trial version Created by Neevia Document Converter trial version

Transkrypt

1 - 1 - GENETYKA ZESTAWY ZESTAW 1 1. Podaj schemat izolacji materiału z limfocytów z krwi obwodowej. 2. Elektroforeza DNA w Ŝelu agarozowym. 3. Jakich objawów spodziewasz się po urodzeniu u dziecka u którego stwierdzono kariotyp 45,X/46,XX/47,XXX? 4. Jakie jest zagroŝenie u dziecka kobiety chorej na fenyloketonurie, jeŝeli w ciąŝy nie przestrzega diety? 5. U kobiety 25letniej w 11tygodniu ciąŝy stwierdzono prawidłowy wynik testu PAPP-A ale USG wykazało zwiększoną przezierność karkową 4.2mm. Zaproponuj algorytm postępowania, jakie badania i kiedy zaproponujesz? 6. Wymień nowotwory występujące w zespole Lynch II. ZESTAW 2 1. GTG opisać. Co to jest rozdzielczość prąŝkowa. 2. Czy za pomocą techniki PCR-RFLP moŝna zaobserwować zmianę typu ramki odczytu? letnia dziewczynka ma kariotyp 45X/46 XY, co robimy? 4. 4-letnie dziecko jest heterozygota i mutacje delta 508. Jakie są objawy u niego? 5. Badania nieinwazyjne i ich terminy, jakie kryteria badań nieinwazyjnych są podstawa do skierowania na badania inwazyjne? 6. Jakie są kryteria rodowodowo-kliniczne raków dziedzicznych piersi i jajnika?? ZESTAW 3 1. Co to jest chromosom markerowy i jakimi metodami go oznaczyć? 2. Wyjaśni skróty: SCE, VNTR, SSCP, HD, RFLP. 3. Napisz kariotyp które mogą być w zespole Patau. 4. Wymień metody inwazyjne i kiedy je wykonujemy. 5. Kobitka w 16 tyg. ciąŝy, dziecko ma przepuklinę rdzeniowo-oponową w odcinku lędźwiowym. Napisz algorytm postępowania w następnej ciąŝy i jakie prawdopodobieństwo Ŝe znów ta wadą. 6. Kryteria rozpoznania zespłu Marfana. ZESTAW 4 1. Co to jest translokacja robertsonowska, zapisz kariotyp pacjentki z zespołem Patau z taka translokacja. 2. Dlaczego sond malujących nie stosujemy do jąder interfazalnych? 3. Do poradni przyszła para z niepowodzeniem rozrodu. W badaniu cytogenetycznym stwierdzono t(3;5)(p12;q22). Jaka będzie porada? 4. Jakie są objawy zakaŝenia Toxoplasma gondi w I trymestrze ciąŝy? 5. Objawy kliniczne czystej dysgenezji gonad oraz jakie ryzyko powtórzenia u potomstwa chorej? 6. Dziecko z roszczepem wargi i podniebienia, wywiad rodzinny ujemny, jakie ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z ta wadą? ZESTAW 5 1. Dlaczego nie dodajemy czynnika wzrostu do hodowli komórek szpiku? 2. Czy błędy w metylacji moŝna wykryć w badaniu cytogenetycznym? Odp. uzasadnij. 3. Kobieta 20-letnia zły wynik testu PAPP-A, naleŝało ułoŝyć algorytm postępowania (jakie badanie w którym tygodniu). 4. Opisać objawy zespołu Angelmana i jakie są moŝliwe przyczyny jego wystąpienia. 5. U kobiety wykryto mutację w genie BRCA1 zalecenia i profilaktyka dla osób z jej rodziny. 6. U dziecka 46,XX/47,XX+21 ryzyko powtórzenia u kolejnego dziecka. ZESTAW 6 1. U 35 letniej kobiety stwierdzono podwyŝszone AFP w surowicy krwi. Co to moŝe oznaczać i jakie inne badania zaproponujesz? 2. Przyczyny i objawy zespołu Prader-Willi. 3. Zdrowi rodzice mają dziecko z fenyloketonurią. Jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia drugiego dziecka z tą wadą? 4. Najczęstsze przyczyny azzospermii u męŝczyzn. 5. Jakie badania diagnostyczne zaproponujesz u dziecka z podejrzeniem zespołu cri-du-chat oraz u dziecka z podejrzeniem mukowiscydozy? 6. Wyjaśnij pojęcia: denaturacja i hybrydyzacja. ZESTAW 7 1. Dlaczego stosujemy do badania limfocytów szok osmotyczny? 2. Do czego słuŝą dideoksynukleotydy w sekwencjonowaniu? 3. Podaj co najmniej 2 zespoły genetyczne, w których występuje rak jajnika Created by Neevia Document Converter trial version

2 Podaj postacie cytogenetyczne z zapisem kariotypu w zespole Downa i wymień objawy. 5. Kryteria rozpoznania NF letnia kobieta jest w 10 tyg. ciąŝy i ma brata z prostą trisomią 13. Przedstaw badania prenatalne jakie powinna zrobić ta kobieta i w jakich okresach ciąŝy. ZESTAW 8 1. Podać w ml i na jaki koagulant pobieramy jaki materiał w róŝnych przypadkach: mukowiscydoza, dwa róŝne przypadki kobiet w ciąŝy w róŝnych tyg., białaczka. 2. Do czego jest PCR, wypisz etapy. 3. Podaj 3 genetyczne przyczyny niepłodności u męŝczyzn. 4. Podaj kryteria rozpoznawania pewnego nie polipowatego raka jelita grubego. 5. Kobieta lat 46 zgłasza się do ginekologa w 14 tyg. ciąŝy. Które z badań zaproponujesz jako pierwsze? 6. Jakie jest ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z trisomią translokacyjną 13 chromosomu, jeŝeli kariotypy rodziców są prawidłowe. ZESTAW 9 1. Kobieta 13 tydzień, 45 lat, PAPP-A OK, algorytm postępowania. 2. Objawy HD. 3. Ryzyko ponownego wystąpienia choroby we wrodzonym zwichnięciu stawu biodrowego. 4. MęŜczyzna 25 lat, rak jelita grubego, liczne polipy algorytm postępowania. 5. Polimorfizm definicja. 6. Podaj przykłady: aneuploidia, euploidia, trisomia, tetrasomia 7. NF1. ZESTAW Mutacja zmiany ramki odczytu. 2. CHG. 3. BRCA1 w przypadku nie obciąŝenia rodzinnego podaj przykłady kiedy badamy. 4. Zespół Downa. 5. NF-1. Z tym ryzykiem urodzenia drugiego dziecka z zespołem Downa to jest tak, ze jeŝeli u pierwszego stwierdzono prosta trisomię bądź mozaikę to przed 35 r. Ŝ. jest około 1-2% wyŝsze niŝ populacyjne, natomiast dla kobiet po 35 r. z. jest równe ryzyku populacyjnemu dla danej grupy wiekowej jeŝeli natomiast stwierdzona translokacje to zaleŝy które chromosomy są zaangaŝowane w translokacje i czy nosicielem zmiany jest ojciec czy matka średnie ryzyko, jeśli nosicielka jest matka wynosi około 15% a jeŝeli ojciec to poniŝej 2% ROZWIĄZANIA ZESTAW 1 1. izolacja materiału z limfocytów 2 hodowle, 72 h, 37 oc, skład: 4 ml podłoŝa z antybiotykiem + 1 ml surowicy + 1ml czynnika wzrostu + 1ml krwi pacjenta 2. elektroforeza Ŝelowa DNA na Ŝelu agarozowym to metoda rozdziału cząsteczek DNA oparta na róŝnicach w szybkości ich migracji w polu elektrycznym; moŝe ona słuŝyć do identyfikacji róŝnic w sekwencji DNA, np. przez porównanie rozdziału DNA pacjenta oraz kontroli od zdrowej osoby 3. 45,X szczątkowa płetwiastość szyi, puklerzowata klatka piersiowa, nadprzewodowe zwęŝenie aorty (SVAS), obrzęk dłoni i stóp 46, XX prawidłowy kariotyp dziewczynki 47,XXX objawy nie są widoczne w wieku niemowlęcym (większość przypadków nie zostaje rozpoznana) 4. nieprzestrzeganie diety w czasie ciąŝy przy fenyloketonurii moŝe prowadzić do zespołu matczynej PKU, manifestującej się upośledzeniem umysłowym (w 90% przypadków), małym obwodem główki, niedoborem masy ciała, wadami serca, dysmorfią twarzy i kończyn, zezem i wadami narządów wewnętrznych; większy jest równieŝ odsetek poronień i porodów przedwczesnych; na skutek aktywnego transportu fenyloalaniny przez łoŝysko stęŝenie Phe we krwi płodu jest 2x większe niŝ u matki; norma to 2-4 mg% (max 6) lat, 11 tyg., PAPP-A OK, NT 4,2 mm sugeruje się wykonanie testu potrójnego w tygodniu, co w razie niepomyślnego wyniku jest wskazaniem do badań inwazyjnych (amniocenteza), na podstawie których naleŝy wykonać analizę DNA płodu 6. zespół Lynch II = zespół Lynch I (rak jelita grubego) oraz rak krtani, skóry, narządu rodnego, dróg Ŝółciowych, trzustki, układu moczowego, Ŝołądka ZESTAW 2 1. GTG jest jedną z podstawowych metod barwienia chromosomów, barwi wszystkie chromosomy, najpierw materiał poddawany jest działaniu trypsyny, a następnie barwiony odczynnikiem Giemzy; na chromosomach uwidaczniają się prąŝki jasne (aktywne, wcześnie replikujące, bogate w pary CG, zawierające 80% znanych ludzkich genów) - 2 -

3 - 3 - oraz ciemne (mało aktywne, późno replikujące, bogate w pary AT) rozdzielczość prąŝkowa liczba prąŝków w haploidalnym zestawie chromosomów 2. metodą PCR-RFLP moŝna zaobserwować mutacje typu zmiany ramki odczytu, gdyŝ prowadzą one do utraty lub pojawienia się nowych miejsc restrykcyjnych, a metoda RFLP bada właśnie polimorfizm długości tych miejsc lat, dziewczynka, 45,X/46,XY Podczas diagnostyki zespołu Turnera naleŝy brać pod uwagę moŝliwość wystąpienia w genomie pacjentki fragmentów chromosomu Y, których nie moŝna wykryć technikami cytogenetycznymi i w związku z tym zawsze naleŝy wykonać badanie molekularne. W przypadku stwierdzenia w genomie DNA z chromosomu Y naleŝy rozwaŝyć zabieg usunięcia szczątkowych gonad, ze względu na ryzyko rozwoju w nich nowotworu (gonadoblastoma lub dysgerminoma) lat, heterozygota, 508 JeŜeli sytuacja dotyczy prostej heterozygoty, to u dziecka nie wystąpią objawy chorobowe, gdyŝ jest ono jedynie nosicielem (heterozygotą), a mukowiscydoza jest chorobą dziedziczoną autosomalnie recesywnie. JeŜeli natomiast jest to heterozygota złoŝona (mutacje w róŝnych miejscach w obu allelach tego samego genu CFTR), pojawiają się objawy nadmiernego zagęszczenia śluzu wydzielanego przez nabłonki: zwęŝenie oskrzeli, upośledzenie rzęsek oddechowych nawracające infekcje gł. Pseudomonas uszkodzenie płuc niewydolność oddechowa, zatkanie przewodów trzustkowych niedobór enzymów cukrzyca. 5. nieinwazyjne badania prenatalne USG I o (przesiewowe) oraz II o (genetyczne); 10-13, 20-24, 30-34, 40 tydzień; + NT markery w surowicy matki: PAPP-A (10-13), test potrójny (15-20), zintegrowany Nieprawidłowy wynik badań markerów lub wady rozwojowe płodu uwidocznione w badaniu USG są podstawą do zlecenia badań inwazyjnych. 6. kryteria rodowodowo kliniczne rozpoznawania zespołów HBC-ss, HBOC, HOC Liczba przypadków raka piersi lub jajnika w rodzinie: A trzy (diagnoza definitywna) 1. Przynajmniej 3 krewnych dotkniętych rakiem piersi / jajnika rozpoznanym w dowolnym wieku; B dwa (diagnoza z duŝym prawdopodobieństwem) 1. 2 raki piersi lub jajnika wśród krewnych I o (lub II o przez męŝczyznę); 2. 1 rak piersi i 1 rak jajnika rozpoznane w dowolnym wieku wśród krewnych I o (lub II o przez męŝczyznę); C jeden (diagnoza z duŝym prawdopodobieństwem) 1. Wystąpienie raka piersi poniŝej 40 roku Ŝycia; 2. Wystąpienie raka piersi obustronnego; jeden z nich rozpoznany przed 50 rokiem Ŝycia; 3. Wystąpienie raka piersi rdzeniastego lub atypowego rdzeniastego; 4. Wystąpienie raka piersi i jajnika u tej samej osoby; 5. Wystąpienie raka piersi u męŝczyzny; 6. Wystąpienie raka jajnika w wieku lat, o stopniu morfologicznej złośliwości komórek G3, i / lub w III lub IV stopniu zaawansowania klinicznego; 7. Wystąpienie raka jajnika w wieku lat o stopniu morfologicznej złośliwości komórek G1/2, i / lub I lub II stopniu zaawansowania klinicznego. ZESTAW 3 1. Chromosom markerowy powstaje w wyniku przegrupowań strukturalnych materiału chromosomowego i występuje zazwyczaj jako chromosom dodatkowy nieznanego pochodzenia. Pochodzenie chromosomowe i mechanizm powstawania markerów są nieznane. Większośc markerów konstytucyjnych (w porównaniu z chromosomami markerowymi komórek nowotworowych) jest mniejsza od chromosomu 22. Identyfikacja wielu markerów stała się ostatnio moŝliwa dzięki wprowadzeniu do badań techniki FISH. 2. SCE wymiana chromatyd siostrzanych VNTR zmienna liczba powtórzeń tandemowych SSCP polimorfizm konformacji pojedynczej nici HD heterodupleksy RFLP polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych 3. zespół Patau prosta trisomia: 47,XX,+13, 47,XY,+13 zrównowaŝona translokacja robertsonowska: 45,XX,der(14;3)(q10;q10) translokacja niezrównowaŝona: 45,XX,der(14;3)(q10;q10),+13 róŝne mozaiki 4. badania inwazyjne: biopsja kosmówki (CVS) 8-12 tyg. amniocenteza (wczesna) lub tyg. (późna) kordocenteza (PUBS) 16 tyg tyg. ciąŝy, dziecko z przepukliną oponowo rdzeniową Jest to rodzaj izolowanych wad wrodzonych dziedziczonych wieloczynnikowo. Ryzyko wystąpienia ponownego tej choroby w rodzinie jest takie samo dla wszystkich krewnych mających taka samą cześć wspólnych genów. W - 3 -

4 - 4 - populacji w której choroba występuje 1:1000 ryzyko powtórzenia w rodzinie wynosi 2-4%; u spokrewnionych rodziców częściej. W profilaktyce choroby skuteczne jest unikanie niekorzystnych czynników środowiskowych u osób predysponowanych genetycznie. 6. Zespół Marfana defekt tkanki łącznej moŝe prowadzić do defektu plejtropowego i zaburzeń ze strony: układu kostno stawowego, sercowo naczyniowego, narządu wzroku. Rozpoznanie stwierdza się na podstawie objawów klinicznych (występujących w co najmniej 2 z 3 powyŝszych układów, gdyŝ np. wrodzona arachnodaktylia przykurczowa zawiera wszystkie objawy kostne zespołu Marfana), do których zaliczamy: długie i szczupłe palce, skrzywienie kręgosłupa, zniekształcenia kręgosłupa piersiowego, nadmierna ruchomość stawów, poszerzenia aorty, wypukła potylica, krótkowzroczność, zwichnięcia stawów. Choroba występuje 1:20000 i uwarunkowana jest mutacją genu na chromosomie 15 kodującym fibrylinę. 80% mutacji powstaje de novo. NaleŜy zebrać dokładny wywiad rodzinny, poszukując w rodzinie niewyjaśnionych zgonów. ZESTAW 4 1. Jest to dobry przykład pojawienia się w kariotypie translokacji wzajemnej zrównowaŝonej pomiędzy 13 i 14. Punkty złamań znajdują się w prąŝku q10 chromosomu 13 i q10 chromosomu 14. Pacjentce naleŝy uświadomić iŝ ryzyko wystąpienia nieprawidłowości u potomstwa jest duŝe. Dziecko moŝe mieć translokację zrównowaŝoną, niezrównowaŝoną lub moŝe urodzić się zdrowe. Wynika to z tego, iŝ podczas gametogenezy moŝe teoretycznie powstać 12 rodzajów gamet. To jaki kariotyp powstanie zaleŝy od przewidywanego typu segregacji chromosomów i prawdopodobieństwa przeŝycia zygot z translokacją niezrównowaŝoną. Ryzyko jest mniejsze niŝ 20% (?). Translokacja robertsonowska powstaje gdy dwa chromosomy akrocentryczne łączą się ze sobą krzyŝowo w wyniku złamań chromosomu w obrębie lub pobliŝu centromeru. W wyniku tego połączenia powstaje jeden chromosom zawierający część drugiego chromosomu. Komórki przy takiej translokacji u chorego zawierają w efekcie dwa chromosomu danego typu oraz dodatkowy tego typu przyklejony do innego chromosomu. Najczęściej translokacja ta występuje między 13 a 14: 45,XX,der(14;13)(q10;q10) oraz między 14 i 21: 45,XX,der(14;21)(q10;q10). PowyŜsze przykłady to osoby o translokacji zrównowaŝonej, natomiast osoby posiadające translokacje niezrównowaŝone o osoby z trisomiami (zawierają 3 komplety tego samego chromosomu), np.: 46,XX,der(14;13)(q10,q10), Sond malujących nie stosujemy do jąder interfazalnych, poniewaŝ w metafazie chromosomy nie są widoczne i w związku z tym mamy rozproszenie sygnału, gdyŝ materiał genetyczny jest rozproszony. Do interfazy stosujemy sondy specyficzne. 3. w wyniku translokacji t(3;5)(p12;q22) powstają gamety, dające w efekcie zygoty letalne (monosomia 3, trisomia 5) 4. objawy zakaŝenia Toxoplasma gondii w I trymestrze U ludzi T. gondii moŝe przenikać przez łoŝysko, zaraŝając rozwijający się płód. Przez-łoŜyskowe zakaŝenie występuje w przybliŝeniu z częstością 1/2700 urodzeń i moŝe prowadzić do urodzenia martwego dziecka, małogłowia, wodogłowia, zapalenia naczyniówki i siatkówki lub powiększenia się narządów trzewnych. Objawy są najcięŝsze, jeŝeli zaraŝenie nastąpi w pierwszym trymestrze ciąŝy. 5. Objawami klinicznymi w czystej dysgenezji gonad, czyli kobiety z odwróceniem płci o kariotypie XY, są ze względu na pojedynczy chromosom płciowy X szczątkowe gonady. MoŜna je porównywać do gonad występujących przy zespole Turnera. Objawy te występują w wyniku braku czynnika antymullerowskiego. Narządy płciowe zewnętrzne mają charakter taki jak u kobiet. Sylwetka ciała jest równieŝ zachowana, natomiast moŝe wystąpić płetwiasta szyja. 6. Rozszczep wargi i podniebienia to jedna z najczęściej występujących wad wrodzonych. Ma ona inna etiologię niŝ izolowana wada rozszczepu podniebienia. W 80% wada ta dotyka chłopców. MoŜe ona występować jako wada izolowana, a takŝe jako jedna z cech występujących w zespołach aberracji chromosomowych, w chorobach monogenowych bądź moŝe być spowodowana czynnikami mutgennymi. W związku z ujemnym wynikiem wywiadu rodzinnego nasuwa się podejrzenie mutacji de novo, co oznacza, Ŝe ryzyko wystąpienia tej wady u kolejnych potomków jest równe ryzyku populacyjnemu. ZESTAW 5 1. Komórki szpiku mają tak duŝy potencjał proliferacyjny, iŝ nie trzeba do ich hodowli dołączać dodatkowo czynnika wzrostu. 2. Błędów metylacji nie da się wykryć badaniem cytogenetycznym, gdyŝ ujawnia ono aberracje chromosomowe, a zaburzenia metylacji są zjawiskiem biochemicznym nie związanym ze zmianami sekwencji DNA, dotyczącym epigenetycznej ekspresji genów. 3. kobieta 20 lat, złe PAPP-A - dokładny wywiad, - USG, jeŝeli nie ma obciąŝającego wywiadu, - test potrójny (tydzień 15 20), - juŝ sam nieprawidłowy wynik testu PAPP-A jest wskazaniem do badań inwazyjnych, - amniopunkcja późna (tydzień 16 18) 4. Zespół Angelmana jest spowodowany albo mikrodelecją materiału matczynego (15q11-13) albo disomią jednorodzicielską ojcowską wskazanego fragmentu. Zespół manifestuje się opóźnieniem rozwoju, upośledzeniem mowy, - 4 -

5 - 5 - zaburzeniem ruchu i równowagi (ataksja, drŝączka, ruchy kończyn), częstym rozkojarzeniem i śmiechem bez powodu, częstą ekscytacją, zwłaszcza wodą i hałasem. Ponadto obserwuje się nieproporcjonalny rozwój głowy z tendencję do małogłowia, napadu padaczki przed 3 rokiem Ŝycia, nieprawidłowy zapis EEG, wady kręgosłupa oraz wiotkość mięśni grzbietu. 5. W przypadku wykrycia mutacji w BRCA1 naleŝy poddać badaniu wszystkich pełnoletnich członków rodziny w celu poszukiwania tej samej mutacji. NaleŜy poinformować ich o bardzo wysokim ryzyku rozwoju nowotworu w przypadku potwierdzenia mutacji (HBC 80%, HOC 50%). Zalecane jest wykonywanie badań profilaktycznych w kierunku raka piersi i jajnika co pół roku. 6. urodzone dziecko 46,XX/47,XX,+21 Trisomia powstało de novo, dlatego teŝ dla kobiety przed 35 rokiem Ŝycia ryzyko powtórnego urodzenia dziecka z powyŝszym zaburzeniem jest o 1-2% większe o ryzyka populacyjnego, natomiast dla kobiety po 35 roku Ŝycia ryzyko jest równe ryzyku populacyjnemu, wynikającemu z wieku, które zwiększa się systematycznie i wynosi w wieku 35 lat 1:350, zaś w wieku 45 lat 1:25. ZESTAW 6 1. PodwyŜszenie poziomu AFP w surowicy matki związane jest z otwartymi wadami cewy nerwowej (przeciek AFP z surowicy płodu do owodni i dalej do krwi matki. Zarówno wiek pacjentki (35 lat), jak i stwierdzony poziom AFP predysponują do badania USG oraz badania poziomu βhcg. 2. Zespół Pradera Willego (PWS) jest spowodowany w 70% mikrodelecją fragmentu ojcowskiego 15q11-13, zaś w 25% disomią jedno-rodzicielską matczyną tego fragmentu. Zespół manifestuje się nastepującymi objawami: hipotonia, trudności w karmieniu przed 1 rokiem, następnie nadmierny apetyt prowadzący do otyłości, małe dłonie i stopy, zmniejszony wymiar dwu-skroniowy, migdałowate szpary powiekowe, jasny kolor włosów, upośledzenie umysłowe, napady złości, ciągłe narastanie otyłości, prowadzące do nadciśnienie, cukrzycy i wad wzroku. 3. W przypadku gdy zdrowi rodzice posiadają dziecko z PKU, wskazane jest poszukiwanie mutacji w genie PAH (12q). W przypadku stwierdzenia mutacji u rodziców PKU jest dziedziczne, w związku z czym ryzyko urodzenia następnego chorego dziecka ze związku heterozygot nosicieli wynosi 25%. JeŜeli mutacja powstała u dziecka de novo, wówczas ryzyko powtórnego urodzenia chorego równe jest ryzyku populacyjnemu. 4. Azoospermia oznacza brak plemników, równowaŝny z bezpłodnością męską. MoŜe on być spowodowany następującymi zaburzeniami genetycznymi: aberracjami chromosomowymi (CHA) (10%), mikrodelecjami w regionie AZF (2%), mutacjami w genie CFTR powodującymi CBAVD / CUAVD (3%), mutacjami w obrębie genu kodującego czynnik Leiden (LM) (2%). 5. W przypadku podejrzenia zespołu cri-du-chat wykonuje się badanie cytogenetyczne (kariotyp, ewentualnie FISH), natomiast w przypadku mukowiscydozy poszukuje się mutacji badaniami molekularnymi (PCR). 6. Denaturacja jest to zniszczenie struktury DNA pod wpływem temperatury, promieniowania lub związków chemicznych; utrata struktur aŝ do II-rzędowej włącznie wiąŝe się z rozpleceniem podwójnej helisy. Hybrydyzacja jest to łączenie się ze sobą komplementarnych fragmentów materiału genetycznego. ZESTAW 7 1. Szok osmotyczny stosujemy w celu dezintegracji błony komórkowej i jądrowej, aby uwolnić zawarty w jądrze materiał genetyczny w postaci chromosomów. 2. W sekwencjonowaniu genów uŝywa się dideoksynukleotydów, które przyłączane są komplementarnie przez polimerazę, powodując tym samym zakończenie replikacji na bieŝącym nukleotydzie. Otrzymujemy mieszaninę niedokończonych produktów replikacji, oznakowanych kolorem zaleŝnym od ostatniego nukleotydu (ddn). Ich rozdzielenie metodą PCR pozwala na ostateczne sekwencjonowanie. 3. zespoły genetyczne z rakiem jajnika HOC, Lynch II, Muir Torre 4. genetyczne postaci zespołu Downa: prosta trisomia: 47,XX,+21 (94%) translokacja niezrównowaŝona: 46,XX,der(21;22)(q10;q10),+21, 46,XX,der(21,21)(q10,q10),+21 (4%) mozaika: 46,XX/47,XX,+21 (1%) W zespole Downa występuje ok. 200 moŝliwych objawów. Najczęstsze z nich to: zmarszczka nakątna, obniŝenie inteligencji, nos siodełkowaty (zapadnięty grzbiet), plamki Brushfielda na tęczówce, makroglossia, bruzda poprzeczna dłoni, wady narządów wewnętrznych np. serca (ASD). 5. Kryteria rozpoznania NF1: 6 plam 5 mm lub 15 mm zaleŝnie od wieku, 2 nerwiakowłókniaki lub 1 nerwiakowłókniak splotowaty, objaw Crewe obecność plam w dołach pachowych i pachwinowych, 2 guzków Lischa, guz nerwu wzrokowego, chory krewny I o, charakterystyczne zmiany kostne kręgów lub kości długich 6. kobieta 20 lat, 10 tydzień, brat z prostą trisomią 13 zaleca się wykonanie w hbd USG + NT + Doppler oraz PAPP-A - 5 -

6 - 6 - ZESTAW 8 1. charakterystyka pobranego materiału: - mukowiscydoza: krew Ŝylna 2 10 ml na EDTA, - kobieta 36 lat, 10 hbd krew Ŝylna kobiety na heparynę, - kobieta 46 lat, 15 hbd płyn owodniowy ml, 37 oc, - białaczka szpik 4 ml na heparynę, - zespół Downa krew Ŝylna 2 10 ml, heparyna ogólnie: cytogenetyczne heparyna, molekularne EDTA 2. etapy PCR denaturacja, dodanie primerów i polimerazy, polimeryzacja DNA 3. niepłodność warunkowana genetycznie moŝe być spowodowana: zaburzeniami chromosomowymi (CHA), np. trisomia 21 (10%), mutacjami genu CFTR(3%), mikrodelecjami w regionie AZF (2%), mutacjami czynnika Leiden (2%). 4. kryteria HNPCC = kryteria amsterdamskie: - rak jelita grubego u 3 członków rodziny, z czego 1 z nich musi być krewnym I o dla dwóch pozostałych, - choroba występuje w 2 pokoleniach, - 1 chory na raka jelita grubego przed 50 rokiem Ŝycia 5. kobieta 46 lat, 14 tyg. USG test potrójny amniocenteza 6. Przy prawidłowych kariotypach rodziców ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z trisomią translokacyjną chromosomu 13 wynosi: dla kobiety przed 35 r. Ŝ. 1-2% więcej niŝ populacyjne, później populacyjne wynikające z wieku matki. ZESTAW 9 1. kobieta 45 lat, 13 tydzień, prawidłowy wynik testu PAPP-A - badanie USG zostało prawdopodobnie wykonane, jeśli nie USG + NT, - wczesna amniocenteza (poinformowanie pacjentki o moŝliwości badań inwazyjnych) 2. objawy HD ogólne zaburzenia neurologiczne, zaburzenia pamięci, ruchy pląsawicze, zmiany psychiczne 3. Ryzyko ponownego wystąpienia choroby przy wrodzonym zwichnięciu stawu biodrowego jest równe ryzyku populacyjnemu, gdyŝ taka wada wrodzona nie ma nic wspólnego z dziedziczeniem lat, rak jelita, liczne polipy (mutacja APC 5q21) - u probanta szukamy mutacji w genie APC metodą PCR, - w przypadku wystąpienia mutacji badanie PCR wykonuje się u wszystkich krewnych zagroŝonych dziedziczeniem, - zarówno chorego, jak i krewnych naleŝy poinformować o niebezpieczeństwie wystąpienia choroby oraz dziedzicznym charakterze zaburzenia 5. Polimorfizm genetyczny jest to występowanie w populacji 2 alleli w danym locus; jest to zróŝnicowanie genetyczne warunkujące zmienność w obrębie gatunku. 6. przykłady: - aneuploidia np. monosomia 45,X (zespół Turnera), - euploidia = popiploidia, np. triploidia 69,XXX, - trisomia, np. 47,XX,+21 (zespół Downa), - tetrasomia, np. 48,XX,+21,+21 ZESTAW Mutacja typu zmiany ramki odczytu (ang. frameshift) to jeden z mozliwych efektów jaki powstają w wyniku mutacji punktowych, tj. delecji lub insercji nukleotydów o ilość inna niŝ wielokrotność 3. W wyniku takiej mutacji powstaje białko zmienione od miejsca mutacji do końca albo teŝ dochodzi do terminacji i syntezy białka skróconego o część leŝącą za miejscem mutacji. 2. CGH = porównawcza hybrydyzacja genomu - izolacja i znakowanie DNA nowotworowego (na zielono) oraz kontrolnego (na czerwono), - rozcinanie i mieszanie, - nałoŝenie na podłoŝe firmowe z metafazami, denaturacja i hybrydyzacja, - identyfikacja naddatki są zielone, a ubytki czerwone, podczas gdy prawidłowe sekwencje wygaszają się i nie dają sygnału kolorowego 3. Przy braku obciąŝającego wywiadu badamy mutacje w BRCA1 gdy: - stwierdzimy w krewnych I i II o rak piersi lub jajnika, - osoba zachoruje przed 50 r. Ŝ. na raka piersi lub w dowolnym wieku na raka jajnika 4. brak translokacji u rodziców, dziecko 46,XX,rob(21,21) Ryzyko powtórnego urodzenia chorego dziecka jest wyŝsze o 1-2% od populacyjnego dla matki młodszej niŝ 35 lat oraz równe populacyjnemu, wynikającemu z wieku, dla matki starszej niŝ 35 lat. 5. Fenotyp kobiety z niewraŝliwością na androgeny CAIS: - płeć gonadalna męska, brak macicy, jajników i 1/3 górnej części pochwy, - zewnętrzne narządy płciowe Ŝeńskie, - brak owłosienie płciowego, - pierwotny brak miesiączki