LECTURE HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe

Transkrypt

1 HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe LECTURE 2015 PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA

2 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kroki milowe

3 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 Heraklit z Efezu starożytność (ok p.n.e.) - zmiana jako główna istota świata (panta rhei, wszystko płynie) - za zasadę, na której opiera się Wszechświat (arché) uznał ogień - z ognia powstają też meteory, planety i gwiazdy, Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

4 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 starożytność Herodot z Halikarnas (ok p.n.e.) - relacja z wojen perskich, opisująca geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje (Ἱστορίαι Historiai, łac. Historiae) - w Delfach dowiedział się o sztucznie zapewne spowodowanej lawinie skalnej - informacja o istnieniu na Zakintos źródła płynnej smoły - opisał kopalnie złota na Tazos Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

5 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 starożytność Arystoteles ze Stagirusu ( p.n.e.) - (causa materialis) rzecz powstaje z materii - (causa formalis) powstaje przez ukształtowanie materii przez formy - (causa efficiens) powstanie rzeczy musi być określone przez czynnik działający uprzednio - (causa finalis) powstanie rzeczy musi służyć pewnemu celowi Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

6 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 starożytność Eratostenes z Cyreny ( p.n.e.) - Wyznaczył obwód i promień Ziemi - oszacował odległość od Ziemi do Księżyca i Słońca - twierdził, że płynąc na zachód od Gibraltaru można dotrzeć do Indii Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

7 LECTURE 2015 PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA

8 średnica słońce gęstość temp + temp - tlen wodór azot skorupa płaszcz I jądro 11,2 0,24 1, ,03 9,1 0,13 2,2 93 3,9 0, Ziemia ,38 0,98 6,0 2,3 2,1 22 0,01 5,71 0,38 0,95 0,95 8,6 0,04 0,05 1 0,04 0,86 1 1,1 0,71 0,34 1,6 0,01 0,01 0,03 2 0,92 PLANETA ZIEMIA LECTURE 2015

9 LECTURE 2015 PLANETA ZIEMIA POWIERZCHNIA ZIEMI promień 6371 km powierzchnia 510, 07 mln km 2 lądy 148, 94 mln km 2 wody 361,13 mln km 2 objętość 1,08 x km 2 woda na powierzchni ziemi 1370 mln km 3 średnia głębokość 3729 m Pacyfik 4280 m Atlantyk 3600 m

10 LECTURE 2015 BUDOWA WEWNĘTRZNA ZIEMI - skorupa ziemska, - warstwa nieciągłości, - litosfera, - płaszcz, - jądro zewnętrzne - jądro wewnętrzne

11 LECTURE 2015 BUDOWA WEWNĘTRZNA ZIEMI atmosfera do ponad 100 km hydrosfera do ponad 11 km pedosfera do ponad 0,1 km skorupa do 100 km płaszcz do 2850 km jądro do 3520 km

12 LECTURE 2015 GŁÓWNE GRANICE W STRUKTURZE ZIEMI wg Cloetingh (2005)

13 LECTURE 2015 GŁÓWNE GRANICE REOLOGICZNE W STRUKTURZE ZIEMI Vp wg Hiro (1976)

14 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 kroki milowe Andrija Mohorovičić ( ) - W 1909 r. odkrył granicę między skorupą ziemską i płaszczem Ziemi (Moho) - Badania przebiegu i propagacji fal sejsmicznych w Ziemi - Planetoida 8422 Mohorovičić nazwana na jego cześć

15 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 Andrija Mohorovičić ( ) kroki milowe

16 LECTURE 2015 GŁÓWNE GRANICE SKŁADNIKOWE W STRUKTURZE ZIEMI granica Moho granica Wiecherta-Gutenberga wg Hiro (1976)

17 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 kamienie milowe Emil Wiechert (Sovieck) ( ) - współodkrywca elektronu - jednym z pionierów badań w zakresie fal sejsmicznych - pierwszy geofizyk, który przedstawił weryfikowalny model budowy wnętrza Ziemi - jego imię nosi krater na Księżycu

18 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 kamienie milowe Beno Gutenberg (Darmstadt) ( ) - Udowodnił istnienie jądra Ziemi - gwałtowny spadek prędkości fal podłużnych i zanik fal poprzecznych zinterpretował jako ciekły stan jądra zewnętrznego Ziemi - W 1941 opublikował Seismicity of the Earth - W 1959 opublikował Physics of the Earth s Interior - Przyjaciel i mentor Charlesa Richtera twórcy skali trzęsień ziemi

19 LECTURE 2015 PROFILE I IZOSTATYCZNA KOMPENSACJA DWU SĄSIADUJĄCYCH ZE SOBĄ BLOKÓW KONTYNENTALNEGO I OCEANICZNEGO wg Angevine, Heller & Paola (1990)

20 LECTURE 2015 PORÓWNANIE KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ WG PRATTA I AIRY EGO wg Angevine, Heller & Paola (1990)

21 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 George Biddell Airy kamienie milowe ( ) - W 1854 r. zmierzył grawitację za pomocą wahadła i obliczył gęstości Ziemi - W 1855 r. jako pierwszy badacz wysnuł hipotezę o mniejszej gęstości skał pod górami (orogenem) - Twórca pojęcia równowagi izostatycznej Encyklopedia Britannica. Poznań: 2006, s. 9. ISBN

22 HISTORIA GEOLOGII LECTURE 2015 John Henry Pratt kamienie milowe ( ) - W 1860 r. podał teoretyczne podstawy teorii izostazji grawitacyjnej - Stwierdził, że Ziemia była pierwotnie płynna i dlatego ukształtowała się w formę elipsoidy obrotowej - Jako pierwszy określił biegunowe spłaszczenie Ziemi na ok. 26,9 mil - Odkrył odchylenie linii pionu w sąsiedztwie Himalajów jako efekt anomalii grawitacyjnej Encyklopedia Britannica. Poznań: 2006, s. 9. ISBN

23 LECTURE 2015 MODELE ZLOKALIZOWANEJ I REGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ wg Angevine, Heller & Paola (1990)

24 LECTURE 2015 MODEL REGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ GLACIIZOSTAZJA Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą lądolodu lub odkształcanej po jego ustąpieniu lądolód ugięcie glaciizostatyczne

25 LECTURE 2015 MODELREGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ GLACIIZOSTAZJA Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą lądolodu lub odkształcanej po jego ustąpieniu lądolód ugięcie glaciizostatyczne

26 LECTURE 2015 MODELREGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ (250) zlodowacenie podlaskie (północno-wschodniopolskie, Narwi) (Günz) (300) zlodowacenie krakowskie (południowopolskie, Sanu) (Mindel) (170) zlodowacenie środkowopolskie (Odry, Odry i Warty) (Riss) ,5 (103,5) zlodowacenie północnopolskie (bałtyckie, Wisły, Vistulian, Wisła, wisła) (Würm) paleolit wczesny (ok ) paleolit środkowy (ok ) paleolit górny (ok ) paleolit późny (ok. 14 9) neolit (od ok. 9)

27 LECTURE 2015 MODELE ZLOKALIZOWANEJ I REGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ WULKANOIZOSTAZJA Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą wylewnych skał wulkanicznych komora wulkaniczna ugięcie wulkanoizostatyczne

28 PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA LECTURE 2015