SEDYMENTOLOGIA WYKŁAD O PRZEDMIOCIE Sedymentologia. (3 pkt. kredytowych ECTS)

Transkrypt

1 O PRZEDMIOCIE Sedymentologia (3 pkt. kredytowych ECTS) wykład (24 godzin) - egzamin ćwiczenia kameralne (16 godzin) - zaliczenie ćwiczenia terenowe (36 godzin) zaliczenie Jurand Wojewoda Zakład Geologii Strukturalnej i Kartografii Geologicznej Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytet Wrocławski Cybulskiego 32 pokój nr 3 telefon: jurand.wojewoda@uwr.edu.pl strona: W materiałach wykorzystano rysunki A. Mleczki za zgodą Autora

2 Zasady zaliczenia przedmiotu - egzamin testowy (środa, ) - wykonanie zadań praktycznych - zaliczenie ćwiczeń terenowych W materiałach wykorzystano rysunki A. Mleczki za zgodą Autora

3 Zasady zaliczenia przedmiotu zadania praktyczne Każde z ćwiczeń jest punktowane w oparciu o przygotowane sprawozdanie. Sprawozdanie można dostarczyć najpóźniej w ciągu 7 dni od zajęć, na którym dany temat był omawiany (przed rozpoczęciem kolejnych zajęć). Aby zaliczyć ćwiczenia kameralne z sedymentologii trzeba łącznie uzyskać ponad połowę możliwych punktów ze wszystkich zaplanowanych w trakcie zajęć ćwiczeń. W materiałach wykorzystano rysunki A. Mleczki za zgodą Autora

4 Zasady zaliczenia przedmiotu egzamin Egzamin odbywa się w sesji letniej w terminie uzgodnionym z przedstawicielem roku. Egzamin ma charakter testu i obejmuje zakres informacji przekazanych przez prowadzącego zajęcia w czasie wykładów oraz ćwiczeń kameralnych. Aby uzyskać ocenę pozytywną trzeba zdobyć co najmniej połowę z możliwych do zdobycia w czasie egzaminu punktów. Za nieprawidłowe odpowiedzi otrzymuje się punkty ujemne. W materiałach wykorzystano rysunki A. Mleczki za zgodą Autora

5 konsultacje J. Wojewoda wtorek lub środa A. Kowalski poniedziałek czwartek W materiałach wykorzystano rysunki A. Mleczki za zgodą Autora

6 Jurand Wojewoda przesłanie To nieprawda, że czegoś nie można się nauczyć To nieprawda, że nigdy nie napotkamy kogoś, kto potrafi nas tego nauczyć To nieprawda, że takie spotkanie jest jedyne, ale być może jest wyjątkowe!

7 Jurand Wojewoda pomoce naukowe, Gradziński, R., Kostecka, A., Radomski, A., Unrug, R., 1976: Sedymentologia. Wyd. Geol., Warszawa, 614 p. Jaroszewski, W., Marks, L., Radomski, W., 1985: Słownik geologii dynamicznej. Wyd. geol., Warszawa, 310 p. Tucker, M.E., 2000: Sedimentary petrology: An introduction to the Origin of Sedimentary Rocks. Blackwell Science, 260 p. Nichols, G., 1999: Sedimentology & Stratigraphy. Blackwell Science, 356 p. Reading, H.G., [Ed.], 1986: Sedimentary Environments and Facies. Blackwell Science, 616 p. Wojewoda, J., 2004: Zarys Wykładu z Sedymentologii,

8 Jurand Wojewoda sylabus Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu/modułu oraz zrealizowanych przedmiotów - wiedza i umiejętności z geologii dynamicznej; - wiedza z zakresu matematyki i fizyki na poziomie szkoły średniej

9 Jurand Wojewoda Sylabus: wymagania programowe z zakresu geologii dynamicznej Zakładane efekty kształcenia (W_3) Zna podstawowe pojęcia z zakresu prostych struktur geologicznych i ich orientacji przestrzennej a także zna sposoby zapisu orientacji. (U_1) Potrafi klasyfikować, rozpoznawać i opisywać najpospolitsze skały i minerały na podstawie obserwacji makroskopowych, w zakresie umożliwiającym pracę w terenie. (U_2) Potrafi odczytać z mapy topograficznej podstawowe elementy rzeźby, wykreślać na mapie i przekroju płaszczyzny o określonej orientacji. Potrafi odczytywać orientację przedstawioną w postaci zapisu liczbowego. Potrafi posługiwać się kompasem geologicznym.

10 Jurand Wojewoda Sylabus: wymagania programowe z zakresu geologii dynamicznej Zakładane efekty kształcenia (W_1) Zna podstawową terminologię w zakresie procesów kształtujących powierzchnię Ziemi. (W_2) Wykazuje znajomość różnych środowisk powstawania skał osadowych na Ziemi oraz podstawowych procesów geologicznych kształtujących jej powierzchnię. (U_1) Potrafi biegle klasyfikować i opisywać najpospolitsze skały na podstawie obserwacji makroskopowych. (U_2) Potrafi wyciągać prawidłowe wnioski w zakresie procesów skałotwórczych zapisanych w makroskopowych cechach skały.

11 Jurand Wojewoda Sylabus: wymagania programowe z zakresu geologii dynamicznej Treści programowe - blok A: Minerały skałotwórcze skał osadowych i ich powstawanie. Podstawy budowy, genezy i podziału skał osadowych. Przegląd makroskopowych cech podstawowych skał osadowych. - blok B: Praca z mapą topograficzną: określanie skali mapy, obliczanie: wysokości punktów, różnic wysokości, kąta spadku, odczytywanie elementów ukształtowania terenu. Intersekcja płaszczyzny poziomej i pionowej. Orientacja płaszczyzn i prostych w przestrzeni. Kompas geologiczny. Intersekcja płaszczyzny nachylonej. Krawędź przecięcia dwóch płaszczyzn. Konstrukcja przekroju geologicznego.

12 Jurand Wojewoda Sylabus: wymagania programowe z zakresu geologii dynamicznej Treści programowe blok B: Podstawy fizyczne: diagram Hjulstroema, prędkości krytyczne erozji i transportu, kohezja, kohezja pozorna, prawo Stokes'a, równanie Bernoulli'ego, liczba Frouda, reżim przepływu, fazy transportu. Skała osadowa jako zapis procesów: podział struktur sedymentacyjnych, cechy teksturalne skał osadowych, związek cech skały z warunkami transportu i depozycji. Podstawowe cechy osadów związanych z różnymi środowiskami sedymentacyjnymi. Transport grawitacyjny. blok C: Podział map geologicznych, znaki umowne, indeks barw, szrafury. Typy budowy geologicznej, niezgodności i ich rodzaje, piętra strukturalne, identyfikacja różnych typów budowy geologicznej, wyznaczanie niezgodności oraz pięter strukturalnych.

13 Jurand Wojewoda GEOLOGICZNE NAUKI ŚRODOWISKOWE Sedymentologia, analiza facjalna, analiza basenowa, paleogeografia analiza basenowa analiza facji sedymentologia geomorfologia geotektonika geologia strukturalna petrologia osadów stratygrafia hydrologia geologia dynamiczna

14 Jurand Wojewoda GEOLOGICZNE NAUKI ŚRODOWISKOWE Sedymentologia, analiza facjalna, analiza basenowa, paleogeografia analiza basenowa analiza facji sedymentologia geomorfologia geotektonika geologia strukturalna petrologia osadów stratygrafia hydrologia geologia dynamiczna

15 Jurand Wojewoda SEDEMENTOLOGIA Minima programowe konieczne do kursu sedymentologii Minima z zakresu GEOLOGII DYNAMICZNEJ - treści programowe i zakładane efekty kształcenia 1. Wyjaśnij różnicę między pojęciami: erozja, denudacja 2. Co to jest i czym się charakteryzuje glaukonit? 3. Podaj podział piaskowców ze względu na skład mineralny i matriks. Minima z zakresu FIZYKI (zakres szkoły średniej) 4. Wymień wielkości podstawowe i jednostki pomiarowe układu SI. 5. Podaj 3 zasady mechaniki 6. Co to jest liczba Frouda i co oznaczają pojęcia przepływ spokojny, przepływ krytyczny oraz przepływ rwący?

16 Jurand Wojewoda Program wykładów (24 godziny) Treści programowe 1. Wprowadzenie (sprawy organizacyjne, informacje, podstawowe pojęcia i definicje) (1 godzina) 2. Cechy teksturalne osadów ziarnistych (9 godzin) 3. Cechy strukturalne osadów ziarnistych (14 godzin)

17 Jurand Wojewoda Definicje, pojęcia podstawowe, nazewnictwo, etymologia, historia Nauka badająca osady, procesy i środowiska sedymentacji (osadzania) Wyraz sedymentacyjny pojawił się 1547 roku i pochodzi od francuskiego wyrazu sédiment - osad. Jest to wyraz wywodzący się z łaciny - sedimentum (opadanie, osadzanie), który wywodzi się od czasownika sedere (osiąść, usiąść). Charles Lyelll ( ) W geologii po raz pierwszy zużył tego sformułowania Charles Lyell w 1830 roku. W odniesieniu do skał osadowych. Wyraz sedymentacja pojawił się po raz pierwszy w 1974 roku.

18 Definicje, pojęcia podstawowe, nazewnictwo, etymologia, historia HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kroki milowe ZJAWISKO versus PROCES ZIARNO OSAD ZIARNISTY UZIARNIENIE TEKSTURA OSADU STRUKTURA EROZYJNA STRUKTURA TRANSPORTOWA PALEOTRANSPORT STRUKTURA DEPOZYCYJNA WARSTWOWANIE WAY UP PROFIL

19 Definicje, pojęcia podstawowe, nazewnictwo, etymologia, historia HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kroki milowe ZJAWISKO versus PROCES ZIARNO OSAD ZIARNISTY UZIARNIENIE TEKSTURA OSADU STRUKTURA EROZYJNA STRUKTURA TRANSPORTOWA PALEOTRANSPORT STRUKTURA DEPOZYCYJNA WARSTWOWANIE WAY UP PROFIL

20 HISTORIA starożytność Heraklit z Efezu (ok p.n.e.) - zmiana jako główna istota świata (panta rhei, wszystko płynie) - za zasadę, na której opiera się Wszechświat (arché) uznał ogień - z ognia powstają też meteory, planety i gwiazdy, Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

21 HISTORIA starożytność Herodot z Halikarnas (ok p.n.e.) - relacja z wojen perskich, opisująca geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje (Ἱστορίαι Historiai, łac. Historiae) - w Delfach dowiedział się o sztucznie zapewne spowodowanej lawinie skalnej - informacja o istnieniu na Zakintos źródła płynnej smoły - opisał kopalnie złota na Tazos Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

22 HISTORIA starożytność Arystoteles ze Stagirusu ( p.n.e.) - (causa materialis) rzecz powstaje z materii - (causa formalis) powstaje przez ukształtowanie materii przez formy - (causa efficiens) powstanie rzeczy musi być określone przez czynnik działający uprzednio - (causa finalis) powstanie rzeczy musi służyć pewnemu celowi Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

23 HISTORIA starożytność Teofrast z Eresos ( p.n.e.) pierwszy mineralog - W dziele O kamieniach (ok p.n.e.) dokonał pierwszej próby klasyfikacji minerałów i skał, głównie w oparciu o ich zachowanie w trakcie podgrzewania. - W jego pracy po raz pierwszy pojawia się nazwa (gr. Krystallos, κρύσταλλος) (lód) w odniesieniu do kwarcu

24 HISTORIA starożytność Eratostenes z Cyreny ( p.n.e.) - Wyznaczył obwód i promień Ziemi - oszacował odległość od Ziemi do Księżyca i Słońca - twierdził, że płynąc na zachód od Gibraltaru można dotrzeć do Indii Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

25 HISTORIA starożytność Pliniusz Starszy (II) (23-79) - W ca r. wydał dzieło geograficznoprzyrodnicze Naturalis Historiae pierwszą encyklopedię Histoire Naturelle Pline l Ancien mid 12th century Abbaye de Saint Vincent Le Mans France pierwszy encyklopedysta Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

26 HISTORIA starożytność Pliniusz Starszy (II) (23-79) - Jako pierwszy podzielił formy minerałów ze względu na kształt (początki krystalografii) - Jako pierwszy zwrócił uwagę na różnice w twardości minerałów używając w tym celu twardszych minerałów do zarysowywania minerałów mniej twardych pierwszy encyklopedysta - Jako pierwszy opisał technologie wydobywcze i górnicze w czasach rzymskich - W wieku 56 lat przeżył osobiście i opisał wybuch wulkanu Wezuwiusz Tatarkiewicz, W., Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN

27 historia HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kroki milowe ZJAWISKO versus PROCES ZIARNO OSAD ZIARNISTY UZIARNIENIE TEKSTURA OSADU STRUKTURA EROZYJNA STRUKTURA TRANSPORTOWA PALEOTRANSPORT STRUKTURA DEPOZYCYJNA WARSTWOWANIE WAY UP PROFIL

28 HISTORIA XVI-XVII wiek (epoka Da Vinci, Kopernika, Lutra ) Bauer Georg (Georgius Agricola) ( ) Glauchau - W 1556 r. wydrukowano jego książkę De Re Metallica dzieło poświęcone górnictwu i metalurgii ojciec mineralogii i górnictwa Wg Kacprzak 2009

29 HISTORIA XVI-XVII wiek (epoka Da Vinci, Kopernika, Lutra ) Bauer Georg (Georgius Agricola) ( ) Glauchau - W 1556 r. wydrukowano jego książkę De Re Metallica dzieło poświęcone górnictwu i metalurgii ojciec mineralogii i górnictwa Wg Kacprzak 2009

30 HISTORIA XVI-XVII wiek (epoka Da Vinci, Kopernika, Lutra ) Niels Steensen (Nicolaus Steno) ( ) - Stwierdził, że kąty pod jakimi przecinają się powierzchnie kryształów kwarcu są stałe. ojciec krystalografii i stratygrafii - W 1669 r. wydał dzieło Preliminary discourse to a dissertation on a solid body naturally contained within a solid poświęconą warstwowanym skałom osadowym i zawartym w nich skamieniałościom

31 HISTORIA GEOLOGII (osady, procesy, środowiska) XVIII XIX wiek WYKŁAD 2016 Friedrich Mohs ( ) Gemrode - W roku 1812 opracował skalę twardości minerałów.