Ziemia jako system. Dr Joanna Piątkowska

Transkrypt

1 Ziemia jako system Dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka

2 Geologia zajmuje się budową, właściwościami i historią Ziemi oraz procesami zachodzącymi w jej wnętrzu i na jej powierzchni, dzięki którym ulega ona przeobrażeniom

3 Nauki geologiczne Geologia podstawowa (g. dynamiczna, g. historyczna, g. regionalna, g. strukturalna, sedymentologia, stratygrafia, geochemia, mineralogia, petrografia) Geologia stosowana (g. złóż, g. środowiskowa, hydrogeologia) Nauki pomocnicze (kartografia geologiczna, paleontologia)

4 Najważniejsze fakty z dziejów geologii Starożytność (Heraklit z Efezu, Arystoteles, Pliniusz Starszy) Okres średniowiecza i odrodzenia XVIII/XIX w. (neptunizm - J. Werner, J. Lamarck; plutonizm J. Hutton; S. Staszic) XIX w. (W. Smith, G. Cuvier, Ch. Lyell) 1807 wprowadzenie terminu geologia i powstanie I Towarzystwa Geologicznego (Londyn) 1879 i 1883 I i II Międzynarodowy Kongres Geologiczny w Paryżu i Bolonii

5 Ziemia jako system SKŁADNIKI SYSTEMU a. fizyczno-chemiczny b. biologiczny Zasada uniformitaryzmu - przekonanie o istnieniu nienaruszalnych praw natury niezmiennych w czasie, została sformułowana w końcu XVIII wieku przez Jamesa Huttona Aktualizm teraźniejszość kluczem do przeszłości

6 Aktualizm Riplemarki na bloku piaskowca Riplemarki tworzące się pod wpływem ruchu wody lub powietrza (piasek na plaży odsłonięty w czasie odpływu)

7 Skamieniałości faktyczne pozostałości lub ślady organizmów, które wymarły tysiące lub miliony lat temu, znajdowane głównie w skałach osadowych. Skamieniałości

8 Skamieniałości Części twarde zęby i kości kręgowców, odpowiednio twarde elementy bezkręgowców Części miękkie resztki skóry, naczyń krwionośnych, liście roślin

9 Ośródki puste miejsce w skale po organizmie, powstałe na skutek rozpuszczenia szkieletu przez działanie wody Odciski spłaszczona ośródka Skamieniałości śladowe tropy, nory i inne ślady działalności życiowej organizmów Skamieniałości

10 Fosylizacja Zespół procesów prowadzący do powstania skamieniałości.

11 Etapy fosylizacji 1. Rozkład tkanek miękkich i rozczłonkowanie szkieletu. 2. Pogrzebanie w osadzie i mineralizacja (zastąpienie cząsteczek organicznych związkami nieorganicznymi). Przed pogrzebaniem w osadzie kość może być: a. Nadtrawiona b. Wygładzona c. Przedziurawiona przez korzenie

12 Geologiczna skala czasu Według tej skali dzieje Ziemi podzielono na: Eony formalne jednostki czasu geologicznego najwyższej rangi Ery główne odcinki czasu definiowane historią życia na Ziemi Okresy i Epoki mniejsze jednostki podziału geologicznego

13 Jednostki stratygraficzne a. Jednostki chronostratygraficzne wszystkie warstwy na Ziemi utworzone w określonym czasie (np. system sylurski) b. Jednostki geochronologiczne czas, w którym powstała dana jednostka chronostratygraficzna (np. okres sylurski)

14 Jednostki stratygraficzne Jednostka geochronologiczna Przykład Jednostka chronostratygraficzna Przykład Era Paleozoik Eratem Paleozoik Okres Dewon System Dewon Epoka Późny Dewon Oddział Późny Dewon Wiek Famen Piętro Famen

15 Jednostki stratygraficzne c. Jednostki biostratygraficzne jednostki stratygraficzne zdefiniowane przez zestaw charakterystycznych skamieniałości. d. Jednostki magnetostratygraficzne jednostki stratygraficzne zdefiniowane przez własności magnetyczne skał podczas ich powstawania.

16 Geologiczna skala czasu Schemat rozwoju życia na Ziemi

17 Powstanie i budowa Ziemi

18 Powstanie Układu A. B. C. Słonecznego A.Pierwotna mgławica obracająca się wolno; B.Coraz szybszy obrót pierwotnej mgławicy, kurczenie się i powstanie dysku; C.Wraz z kurczeniem się pierścienie materiału oddzielają się od Słońca; D.Koncentracja materiału w pierścieniach i powstanie planet D.

19 Układ SłonecznyS

20 Powstanie warstw Ziemi

21 Narodziny kontynentów 1. Utworzenie skorupy kontynentalnej wymagało oddzielenia składników kwaśnych ze skał osadowych. 2. Powstanie Protokontynentów z ponownego połączenia się składników kwaśnych.

22 Wewnętrzna struktura Ziemi

23 Zewnętrzna struktura Ziemi

24 Zmiany kierunkowe i epizodyczne w historii Ziemi 1. Zmiany kierunkowe a. Ewolucja życia b. Zmiany kierunkowe cech fizycznych i chemicznych Stałe ochładzanie się Ziemi Zwiększanie się zawartości tlenu w atmosferze 2. Zmiany epizodyczne (katastroficzne)