Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe

Transkrypt

1 Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe

2 Polskie zlodowacenia Rozpoczęcie zlodowaceń - około 2,5 mln lat temu. Po falach ochłodzeń (glacjałach) następowały fale ociepleń (interglacjały), Lądolód skandynawski nasunął się na obszar Polski cztery razy: Były to: Zlodowacenie podlaskie (Narwi) Zlodowacenie krakowskie (Sanu, południowopolskie) Zlodowacenie środkowopolskie (Odry) Zlodowacenie północnopolskie (Bałtyckie, Wisły)

3 Zlodowacenie podlaskie Zlodowacenie podlaskie (Narwi) Najstarsze ze zlodowaceń plejstoceńskich. Trwało ok tys. lat temu. Zlodowacenie południowopolskie (Sanu) To najpotężniejsze z polskich zlodowaceń, Trwało ok lat temu, Obszar tego zlodowacenia pozbawiony jest większości form glacjalnych, przeważa tu rzeźba staroglacjalna. Osady tego zlodowacenia zachowały się przede wszystkim w środkowej i północnej Polsce, pod utworami czwartorzędu.

4 Zlodowacenie środkowopolskie (Sanu) Trwało tys. lat temu i tys. lat temu). W momencie największego zasięgu lądolód dotarł do Sudetów i północnej krawędzi Wyżyny Małopolskiej i Lubelskiej oraz przykrył znaczną część Wyżyny Śląskiej i Niecki Nidziańskiej. Przeważa również rzeźba stroglacjalna. Zlodowacenie północnopolskie (Wisły) Jest najmłodszym z polskich zlodowaceń, Trwało ok ,5 tysięcy lat temu. Na obszarach zlodowaconych występują najlepiej wykształcone formy rzeźby lodowcowej, tzw. rzeźby młodoglacjalnej. Według naukowców, styl życia jaki prowadzimy wpływa na ocieplenie klimatu, a tym samym prowadzi do nadejścia kolejnej epoki lodowcowej.

5 Rzeźba polodowcowa na powierzchni Polski Ukształtowanie powierzchni Polski jest znacznie urozmaicone. Na rzeźbę terenu Polski miała przeszłość geologiczna oraz działalność wielu procesów endo- i egzogenicznych. Najbardziej jednak spektakularne, widoczne w mniejszym lub większym stopniu na terenie całej Polski piętno odcisnęły zlodowacenia plejstoceńskie. W zależności od stopnia przekształcenia rzeźby polodowcowej obszar Polski można podzielić na: formy staroglacjalne obejmujące zlodowacenia: podlaskie, południowopolskie i środkowopolskie. Formy polodowcowe są starsze i były dłużej niszczone przez czynniki zewnętrzne, głównie denudację. Formy młodoglacjalne powstałe podczas zlodowacenia północnopolskiego. Formy polodowcowe są wyraźnie widoczne.

6 Rzeźba młodoglacjalna Formy rzeźby polodowcowej Morena denna (formy zbudowane z glin i piasku, żwirów oraz wszystkich materiałów skalnych naniesionych przez lądolód); Powierzchnia moreny dennej Morena czołowa - powstaje wzdłuż czoła lodowca lub lądolodu w czasie stagnacji Wieżyca

7 Oz - wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lodowcem lub w jego szczelinach Wypukłe formy rzeźby młodoglacjalnej Oz Turtulski Sandr - zbudowany z piasków i żwirów, powstaje wskutek działalności wód roztopowych na przedpolu lodowca, np, sandr Augustowski, sandr Tucholski Sandr

8 Pradolina - element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Powstała w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim. Jezioro rynnowe - z reguły mają wydłużony i wąski kształt, strome brzegi misy jeziornej, parametry to szerokość kilkaset metrów a długość nawet kilkanaście kilometrów Jezioro Jeziorak

9 Jeziora wytopiskowe (oczka wytopiskowe) są one niewielkie i na ogół płytkie (kilka metrów). Powstały w izolowanych, małych zagłębieniach po wytopieniu tzw. brył martwego lodu, zalegających po ustąpieniu lodowca. Głazy narzutowe- to bloki skalne przeniesione przez lodowiec

10 Rzeźba górska kotły lodowcowe, zwane cyrkami lub karami, na przykład Morskie Oko, Czarny Staw pod Rysami Czarny Staw pod Rysami doliny U-kształtne, mają poprzeczny przekrój jak litera U, spotykane min., w Dolinie Roztoki, Dolinie Kościeliska, Dolinie Chochołowskiej Dolina Roztoki

11 Formy terenu powstałe na przedpolu lądolodu Formy peryglacjalne formy utworzone na przedpolu lodowca wskutek procesów erozji, akumulacji i wietrzenia mrozowego Wydmy śródlądowe Pokrywy lessowe Gołoborza Wydma śródlądowa Gołoborze Pokrywa lessowa