Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 5

Transkrypt

1 Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 5 Struktury rynkowe powtórzenie Niedoskonałości rynku Tomasz Gajderowicz.

2 Agenda Kartkówka Struktury rynkowe Eksperyment dobra publiczne Asymetria informacji Niedoskonałości rynku

3 Powtórzenie Cena a ilość w różnych strukturach rynkowych Monopol Konkurencja doskonała Oligopol (różne rodzaje konkurencji) Cournot a Bertrand a Stackelberg a

4 Dlaczego powstają monopole? Główną przyczyna powstawania monopoli są bariery wejścia na rynek Bariery te mają trzy główne źródła: Własność kluczowych zasobów Udzielenie przez rząd jednej firmie wyłącznego prawa do produkcji jakiegoś dobra Funkcja produkcji sprawia, iż jeden producent jest bardziej wydajny niż wielu producentów

5 Wady i zalety monopolu Monopol naturalny to sytuacja, w którym uwarunkowania danego rynku powodują, że może istnieć tylko jedna firma (funkcjonowanie większej ilości firm jest niemożliwe lub nieopłacalne) Urzędy antymonopolowe (skuteczne?) Przykłady: Linie energetyczne Miejskie przedsiębiorstwo kanalizacyjne Wojsko, Policja

6 Eksperyment dobra publiczne

7 Podsumowanie eksperymentu Jaka była optymalna strategia?

8 Klasyczne zachowania w grze: Wzrost ilości oddanych pieniędzy obniżał dochód gracza. Na graczy nie wpływały emocje. Ilość otrzymanych wcześniej pieniędzy nie wpływała na decyzje co do sposobu podziału budżetu. Im wyższy mnożnik otrzymywanych od społeczeństwa pieniędzy, tym większą pulę środków gracze przekazywali do społeczeństwa Na decyzje graczy silniejszy wpływ miały oczekiwania, niż rzeczywistość.

9 Główne strategie Na podstawie wyników eksperymentu, uczestników można podzielić na trzy główne grupy: społeczników altruistów sprawiedliwych realistów z wyrzutami sumienia free riderów (free ride jazda na gapę )

10 Inne niedoskonałości rynku Problemy związane z asymetrią informacji Selekcja negatywna Signaling Hazard moralny

11 Selekcja negatywna Selekcja negatywna ma miejsce, gdy ktoś wie na jakiś temat więcej niż inni. Prywatna informacja prowadzi np. do sytuacji, w której kupujący używany samochód oczekuje, iż sprzedawane auto ma ukryte przez sprzedającego wady (sprzedający wie na temat tego samochodu więcej niż kupujący i kupujący ma tego świadomość), co prowadzi do obniżki rynkowej ceny używanych samochodów i do sytuacji, w której najlepsze egzemplarze w ogóle nie trafiają na rynek Selekcja negatywna może być ograniczona przez screening: czyli posługiwanie się obserwowalnymi informacjami w celu uzyskania wiedzy na temat prywatnej informacji

12 Selekcja negatywna Oprócz screeningu, selekcja negatywna może zostać przezwyciężona przez signaling, lub poprzez budowanie reputacji Długookresowa reputacja pozwala zapewnić inne podmioty, iż nie ukrywa się żadnej prywatnej informacji

13 Hazard moralny (pokusa nadużycia) Hazard moralny ma miejscy, kiedy dana osoba wie więcej o swoich działaniach niż inni (czyli bardzo często). Prowadzi to do zaburzeń bodźców do dbania o pewne rzeczy czy do wkładania wysiłku w swoje działania, zwłaszcza jeśli dana osoba jest zabezpieczona. W przypadku ubezpieczeń hazard moralny prowadzi do sytuacji, w której ubezpieczeni zbyt mało uwagi i wysiłku wkładają w zapobieganie stratom (osoba z pełnym ubezpieczeniem AC nie zawsze zamyka samochód zostawiając go na chwilę przed sklepem) Firmy ubezpieczeniowe próbują radzić sobie z hazardem moralnym poprzez stosowanie zasady udziału własnego: kompensują oni stratę tylko powyżej pewnej kwoty strat, co powoduje, że ochrona ubezpieczeniowa jest zawsze poniżej 100%

14 Inne niedoskonałości rynku Efekty zewnętrzne

15 Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Efekt zewnętrzny to nie mający odpowiedniej rekompensaty wpływ działań danej osoby na sytuację osób postronnych Efekty zewnętrzne powodują, że rynki przestają być efektywne nie maksymalizują całkowitej nadwyżki Efekt zewnętrzny powstaje gdy ktoś angażuje się w działanie mające wpływ na sytuację osób postronnych, nie płacąc za to lub nie otrzymując żadnej rekompensaty

16 Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Kiedy wpływ na osobę postronną jest negatywny, efekt zewnętrzny nazywany jest negatywnym efektem zewnętrznym Kiedy wpływ na osobę postronną jest pozytywny, efekt zewnętrzny nazywany jest pozytywnym efektem zewnętrznym

17 Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Negatywne efekty zewnętrzne Spaliny samochodowe Palenie papierosów Głośno szczekające psy Sąsiedzi głośno słuchający muzyki

18 Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Pozytywne efekty zewnętrzne Szczepienia Restauracja zabytków Badania nad nowymi technologiami

19 Efekty zewnętrzne i zawodność rynku Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych prowadzi do tego, że mechanizm rynkowy ustala produkcję na poziomie przekraczającym poziom społecznie pożądany Występowanie pozytywnych efektów zewnętrznych prowadzi do tego, że mechanizm rynkowy ustala produkcję na poziomie niższym niż poziom społecznie pożądany

20 Podsumowanie Kiedy rynek zawodzi? Kiedy w gospodarkę powinno ingerować Państwo? czyli wstęp do MAKROEKONOMII

21 Dziękuję za uwagę!