Pierwsze nadzieje astrometryczne

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Pierwsze nadzieje astrometryczne"

Julia Wójtowicz
8 lat temu
Przeglądów:

Pierwsze nadzieje astrometryczne W 1943 roku Dirk Reuyl i Erik Holmberg, astronomowie z obserwatorium McCormick (Wirginia), stwierdzili,po prawie dziesięciu latach fotograficznych pomiarów układu

1 Pierwsze nadzieje astrometryczne W 1943 roku Dirk Reuyl i Erik Holmberg, astronomowie z obserwatorium McCormick (Wirginia), stwierdzili,po prawie dziesięciu latach fotograficznych pomiarów układu podwójnego 70 Ophiuci, że w układzie tym może znajdować się planeta, której masa dziesięciokrotnie przekracza masę Jowisza (M J ). Dwa miesiące później Kaj Aage Strand, astronom z obserwatorium w Sproul (Pensylwania), podał do wiadomości, że gwiazda 61 Cygni ma jako towarzysza planetę o masie 16 M J. Niestety, ponieważ ich obecność nie została potwierdzona przez innych, realność tych planet uznano za problematyczną. W 1944 roku Piet Van de Kamp myślał, że odkrył gwiazdę o masie 60 M J krążącą wokół gwiazdy Barnarda(czerwonego karła o rekordowym na niebie ruchu wlasnym ). Liczba klisz wzrastała, dane Obserwatorium w Sproul - Collège Swarthmore w Pensylwanii : "Students walk along a path leading from Wharton to the Sproul Observatory" Podziękowania : Daily Gazette z Collège Swarthmore w Pensylwanii - Casey Reed poprawiały się i w 1963 Van de Kampowi wydawało się, że ma do czynienia z planetą o masie 1,6 M J i o okresie 24 lat. Sześć lat później pomiary wydawały się wskazywać raczej na obecność dwu planet, o masach 0,8 i 1,1 M J oraz okresach odpowiednio 12 i 26 lat. Niestety badania, podjęte w 1973 roku przez Johna Hershey'a, doprowadziły do wniosku, że te planety są jedynie iluzją wywołną instrumentalnymi problemami teleskopu w Sproul. Potwierdziły to, prowadzone niezależnie przez Georga Gatewooda i Heinricha Eichhorna, obserwacje gwiazdy Barnarda.

2 Gamma Cephei i epsilon Eridani - egzoplanety czy coś innego? Kanadyjczycy Bruce Campbell, Gordon Walker i Stephensen Yang opublikowali, w 1988 roku, wyniki sześcioletnich obserwacji spektroskopowych 23 gwiazd podobnych do Słońca.Obserwacje prowadzili teleskopem CFHT - Canada-France-Hawaï (zwierciadlany teleskop CFHT). Teleskop "Canada France Hawai" (pozwalający badać bardzo wiele zjawisk astrofizycznych) na górze Mauna Kea na Hawajach. Podziękowania : Jean-Charles Cuillandre (CFHT) Niektóre z tych gwiazd, w szczególności Cephei oraz Eridani, były podejrzane o to, że mają planetarnych towarzyszy. Nadzieja jednak okazała się płona, bo w 1992 zauważono,iż obserwowane zmiany pochodzą od aktywności chromosferycznej tych gwiazd. Rozczarowany Bruce Campbell zdecydował się na zmianę pracy i odszedł do prywatnego przedsiębiorstwa. A scena została zajęta przez innych, historia owych gwiazd nie zatrzymala się w tym miejscu. Artie Hatzes i jego współpracownicy z obserwatorium McDonalda (Teksas) podali, w 2000 roku, że najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie zmian Eridani, to obecność planety o masie 0,86 M J i o okresie 7 lat! Wykorzystali wspólną analizę sześciu zestawów danych gromadzonych przez 4 różne teleskopy. Potem, w roku 2000, Hatzes i współpracownicy «wskrzesili» z kolei towarzysza masa 1,7 M J ). Cephei (okres 2,5 lat i

3 HD b - możliwy brązowy karzeł? W 1989 roku David Latham z Center for Astrophysics (Massachusetts), Michel Mayor z obserwatorium w Genewie i ich współpracownicy opublikowali odkrycie towarzysza gwiazdy HD , krążącego z okresem 84 dni, o masie 11 M J. Przezorni autorzy woleli mówić raczej o prawdopodobnym brązowym karle niż o olbrzymiej planecie. Artystyczna wizja brązowego karła (10 do 20 M J ) Podziękowania : Obserwatorium Paryskie / UFE

Egzotyczne egzoplanety W 1970 roku David Richards zauważył anomalie w okresowości sygnału pochodzącego z pulsara w Krabie, odkrytego rok wcześniej.

4 Egzotyczne egzoplanety W 1970 roku David Richards zauważył anomalie w okresowości sygnału pochodzącego z pulsara w Krabie, odkrytego rok wcześniej. Zaproponował na to trzy wyjaśnienia: Zjawisko precesji, Wibracja pulsara Lub perturbacja związana z planetą o okresie 11 dni. Osądzono, że poprawna jest hipoteza wibracji. Natomiast w 1991 roku Andrew Lyne, opierając się na obserwacjach prowadzonych za pomocą radioteleskopu w Jordel Bank, opublikował odkrycie planety wokół pulsara PSR Następna niespodzianka to styczeń 1992: tego samego dnia Lyne odwołuje swe odkrycie, bo okazało się, że w swych obliczeniach nie uwzględnił ekscentryczności ziemskiej orbity, a Aleksander Wolszczan ogłasza istnienie dwu planet wokół PSR (pierwsza o okresie 67 dni i masie 3,4 M J, a druga o okresie 90 dni i masie 2,8 M J )! Artystyczna wizja egzoplanety wokół pulsara Podziękowania : Obserwatorium Paryskie / UFE Tym razem obserwacje Wolszczana z Arecibo zostały potwierdzone przez Dale Fraila z VLA. Co więcej badanie układu pozwoliło odkryć grawitacyjny rezonans, o stosunku 3:2, między tymi planetami. Obecność takich dziwnych planet wydawała się więc całkiem realna. Zwłaszcza, że w 1994 roku dołączył drugi pulsar, PSR B , z planetą olbrzymem o szacowanej masie 2,5 M J.

Trzy pierwsze egzoplanety olbrzymie 51 Peg b, 47 Uma b oraz 70 Vir b W 1995 roku Michel Mayor i Didier Queloz z obserwatorium w Grenoble odkryli, metodą spektroskopowego badania prędkości radialnych,

5 Trzy pierwsze egzoplanety olbrzymie 51 Peg b, 47 Uma b oraz 70 Vir b W 1995 roku Michel Mayor i Didier Queloz z obserwatorium w Grenoble odkryli, metodą spektroskopowego badania prędkości radialnych, planetarnego towarzysza gwiazdy 51 Pegasi. Obiekt ten, o masie 0,5 M J, znajduje się tak blisko swej gwiazdy (0,05 j.a., okres 4,2 dnia), że Szwajcarzy zastosowali wszelkie środki ostrożności nim ogłosili swe wyniki, uznawane obecnie za pierwsze odkrycie egzoplanety wokół gwiazdy podobnej do Słońca. Amerykanie Geoffrey Marcy i Paul Butter, prowadzący podobny do Szwajcarów program, potwierdzili obecność 51 Peg b, a w następnym roku ogłosili odkrycie dwu nowych egzoplanet 47 Ursa Majoris b (3,4 M J, okres 3 lata) i 70 Virginis b (6,6 M J, okres 117 dni). Orbita tej trzeciej planety jest silnie eliptyczna (mimośród 0,4). Artystyczna wizja gorącej egzoplanety typu jowiszowego Podziękowania : Obserwatorium Paryskie/ UFE Teorie powstawania układów planetarnych nie przewidują ani orbit silnie eliptycznych ani planet olbrzymów w bliskim sąsiedztwie macierzystej gwiazdy, jak mamy w przypadku 51 Pegasi b. Tak więc te odkrycia stymulują ważne prace teoretyczne. W szczególności na wyjaśnienie obecności 51 Peg b na swej aktualnej orbicie, w miejscu, gdzie nie mogła powstać, Peter Goldreich i Scott Tremaine zaproponowali w 1980 roku tzw. zjawisko migracji.

Powrót gwiazdy Lalanda 21185 George Gatewood, zelektryzowany odkryciem 51 Peg b, ogłosił w 1996 roku, na konferencji American Astronomical Society, że gwiazda Lalande 21185 też ma planetę -

6 Powrót gwiazdy Lalanda George Gatewood, zelektryzowany odkryciem 51 Peg b, ogłosił w 1996 roku, na konferencji American Astronomical Society, że gwiazda Lalande też ma planetę - zaprzeczając temu, co sam twierdził w 1974 roku o wynikach Sary Lippincott z 1960 roku. To odkrycie pozostaje nie potwierdzone do dzisiaj. Lalande Podziękowania : Rutherford Appleton Laboratory

Zmiany blasku HD 209458 W 1999 roku David Charbonneau i współpracownicy, a potem Gregory Henry i współpracownicy, zaobserwowali niezależnie, że HD 209458 b, odkryta metodą pomiarów prędkości

7 Zmiany blasku HD W 1999 roku David Charbonneau i współpracownicy, a potem Gregory Henry i współpracownicy, zaobserwowali niezależnie, że HD b, odkryta metodą pomiarów prędkości radialnych, zaćmiewa swą gwiazdę przy każdym obiegu. Z niewielkiego obniżenia blasku gwiazdy w czasie trwania tego zjawiska wywnioskowali, że planeta ma promień 1,3 razy większy od promienia Jowisza i gęstość 0,4 - wykazując niezbicie, że mamy do czynienia z olbrzymią planetą gazową. Obserwacje te zostały powtórzone, w kwietniu i maju 2000, za pomocą Teleskopu Kosmicznego Hubble'a. Doskonała jakość fotometryczna tych pomiarów ujawniła obecność sodu w atmosferze egzoplanety. Inne obserwacje Teleskopu Hubble'a doprowadziły, w 2001,Alfreda Vidal-Madjara i jego współpracowników do wniosku, że atomowy wodór ucieka z HD b, tworząc być może wokół tej Artystyczna wizja teleskopu kosmicznego NASA - Spitzer - na jasnym tle Drogi Mlecznej świecącej w podczerwieni. Ta misja to ostatnie z wielkich kosmicznych obserwatoriów NASA. Powinna między innymi odpowiedzieć na pytania: "Skąd pochodzimy?" i "Czy jesteśmy sami?". Podziękowania : NASA planety rodzaj kometarnego warkocza. W roku 2003 do listy wykrytych pierwiastków dorzucono atomowy węgiel i tlen. W 2005 roku Drake Deming i współpracownicy obserwowali w podczerwieni, za pomocą teleskopu kosmicznego Spitzera, przejście HD b za jej gwiazdą (tranzyt zwany «wtórnym»). Przez porównanie z sytuacją przed tranzytem wywnioskowali, że temperatura planety wynosi 1130 K.

Podobne dokumenty

Pozasłoneczne układy planetarne. Janusz Typek

Pozasłoneczne układy planetarne Janusz Typek Plan Historia odkrywania planet pozasłonecznych Metody wykrywania egzoplanet Charakterystyka odkrytych planet i układów planetarnych Przyszłość planetologii